Historisch Archief 1877-1940
10
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
21 Febr. '20. - No. 2226
CHAR1VARIA
TAALOEFENINGEN VOOR DE JEUGD.
Rangschik de volgende woorden tot
Hollandsche zinnen:
ZQn kin steunend pp de hand, stootte
een sarcastisch lachje hQ uit. Met
lichte vingers overstreelde aldoor hl
de ronding van haar wangen. De
lippen samenpuntend hief omhoog ze
haar mond tot een langzame kus.
De oogen stralend, kwam fluitend hfl
het vertrek binnen. Toen nam aan
dachtig hQ zich nog eens op."
(Henriëtte Barbe, Het Kind).
Verbeter de volgende zinnen:
Je moest zoo voor je portret posee
ren," Het Jaap z'n idee flx niet los."
(Ibld.)
.Van den heer Van Riemsdijk is door
ons college dringend geëischt, hetgeen
hij zonder veel moeite heeft toegegeven,
dat hQ zich ervan onthouden zou zonder
ons medeweten verdere stappen te doen
tot beslechting van het geschil met de
N. T. K. V. mede omdat de burge
meester van Amsterdam zich hiertoe
reeds te voren bereid had verklaard en
de ongevraagde inmenging van den
heer Van Riemsdijk den duur van het
conflikt dus eer kon verlengen, Inplaats
van bekoiten".
(Raad v. Beheer Ned.Tooneeli.d. N.R.C.)
Duinstudies zQn door den schilder
grondig bestudeerd". (N. R. C.)
Spr. wees er op, dat de kunst in
Goethe's leven altijd een groote plaats
heeft Ingenomen." (N. R. C.)
WQ meenen zelfs te weten, dat hij in zijn
vrijen tijd niet on verdienstelijk versjes maakte.
Op de glibberige paden der beeldspraak.
Als spreker trad de heer v. d. Wart
op, die aan de hand van een serie
lichtbeelden het auditorium door de ge
bouwen der stichting rondleidde." (U. D.)
Onze stadgenoot verkreeg voor een
inzending aquarellen in waterverf de
grand prix." (O. H. C.)
De verduidelijking is vriendelijk, maar
overbodig.
Tot gezant van de Vereenigde
Badhotels te Wijk aan Zee is benoemd de
heer J. Raland." (N.v.d.D.)
Nu wordt ons eensklaps de term gezant
schapshotel" duidelijk.
Maandag zijn, met het oog op de
opening, onze zaak en kantoor gesloten."
(Adv. O. H. C.)
Zondag open waarschijnlijk, met het op
de sluiting.
ONZE PUZZLE
OPLOSSING VAN DE WATER- EN
WIJN-PUZZLE.
Hoewel het op het eerste gezicht
ongeschQnt, zijn de hoeveelheden water
enjjQn in de beide glazen na de vermenging
;. 't Is heel eenvoudig, zooals moge
:en. Stel:
?A 10 lepels wijn; in B 10 lepels water.
Tja dl eerste vermenging:
«J"1*'B 10 lepels water en l lepel wijn.
. flg <A 9 lepels wQn.
Na de tweede vermenging:
A 9 lepels wQn + 10/n lepel water +
, lepel wijn.
a B 91/" lepel water en 10/n lepel wQn.
In belde glazen is dus evenveel.
iiiiiiiiiimiliiiHuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiii
JOOST MENDES, Het geslacht der
Santeljano's I?IV. W. L. en J. Brusse's
Ultg. Mij.. Rotterdam, 1918?1919.
FRANQOIS PAUWELS. Fantomen. J. M.
Meulenhtff. Amsterdam, 1919.
CYRIEL BUYSSE, De twee pony's. J. M.
Meulenhoff, Amsterdam, z. j.
Aanvankelijk IQkt het ons een kleinci
doch hinderlijke fout in het werk van Joost
Mendes, dat localiseeren van zijn verhaal
in het hypothetische Dortendam aan de
Dort en de Vram. Al spoedig zQn|we op uiterst
bekend terrein en dat noodeloos maskeeren
werkt lichtelijk irriteerend. De tijden zijn
voorbij, dat we ons verlustigden in een
Marquise Leonore de B... in den jare 178*.
Misleidend is ook in den aanvang, het ge
praat over het stedeke met zijn slngelt/es
en grachtjes en pleint/is. We gaan denken:
die Mendes is zeker nog een jong broekje,
dat een paar maanden in Parfs of in Lon
den is geweest en nu zijn superioriteit eens
moet laten voelen. Ongeschokt in ons besef
van de grootschheid der Amsterdamsche
stadscontoeren onder de wisseling van alle
luchten, nu en voor eeuwen, vergeven we
hem spoedig wat ons hinderlijk geknoei
met het stadsbeeld lijkt, ingepakt, aange
grepen als we zijn door zijn machtig eerste
deel: De verweerde jaren.
Toen ik dat eerste deel las, had ik aan
houdend het blijde gevoel van te vinden een
nieuwen, zeer persoonlijken kunstenaar, die
in eenen zich plaatsen ging met groot, frisch,
onaantastbaar werk naast onze beste roman
schrijvers, naast De Meester, Querido en
Robbers. Welk een schitterende karakter-en
milleuteekenlng in dit boek, hoe scherp;
vast en sober, met welk een ingehouden
kracht is dat alles gedaan. Met welk een
welbeheerscht meesterschap over het rake,
teekenende woord is die Mordechai
Santeljano daar voor ons gezet in zijn verwar
rende gecompliceerdheid, in zijn slingering
tusschen woest verzet en schichtige onder
worpenheid, een altijd ultdriftend, woest
trappen van zich af en een warm begeeren
dadelijk daarna, in wilde verinniging weer
te halen naar zich toe".
En dan de kinderen in hun verscheiden
heid. Raf zich verboemelend in kroeg en
spel; Daan in zijn vasten wil, zijn stille
TJZT ZEIE
iiiiiiiiiiiini mui i nu iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiniiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii i min Mini iiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillllliliiiiiiiilliiliiiillll''iilillliiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiii]iilliiliiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiinliiiiiiiiiiiiilliiiliiiiiiiiiii«
Goede oplossingen zonden: W. B. te
Utrecht, D. B. te Amsterdam, A. C. C. te
Breda, A. D. te Odoorn, H. H. Kz. te A'dam,
H. M. v. H. te den Haag, G. v. d. K. te
Alblasserwaard, Ln." te Arnhem, L. C. L.
te Ouddorp, A. P. L. te Haarlem, W. M. te
Hoorn, P. W. M. te Haarlem, S. O. te
Heveskes, M. C. S. te Eerbeek, D. S. te
Amsterdam, H. C. J. S. te Amsterdam, L. S.
te Leiden, H. L. V. te Goedereede, P. W. te
Haarlem, A. de W. te Nieuwendam.
A. C. C. C. te Breda won den puzzle-prQs.
Van de
soldaten-tandarts-socialistenscheurkalender-konQnen-puzzle kwamen nog
goede oplossingen in van P. H. B. te Am
sterdam, mevr. P. M. B.-B. te Doesburg,
mej. B. K. te Wijhe, mej. J. J. O. te Putten,
A. S. v. O. te Leysln en mevr. C. P.-L. te
Scheveningen.
CORRESPONDENTIE
Ln" te Arnhem. U schijnt wel onuit
puttelijk te zQn. Kent U hét boek van Prof.
Hoffmann ? Zoo niet, dan zal ik U dat eens
ter inzage zenden.
A. C. C. C. te B. In dank uw vraagstuk
ontvangen. Het kan tot een aardige puzzle
worden omgewerkt.
MEDEDEELING AAN
PUZZLEOPLOSSERS IN VERRE LANDEN.
De Groene" heeft lezers in alle deelen
der wereld. Doch speciaal in Indiëkomt zQ
in vele handen.
Om nu ook aan onze blanke broeders
aldaar en wellicht ook bruine in de gelegen
heid te stellen een puzzleprijs te winnen,
heeft de Groene" besloten iedere maand
een boekwerk beschikbaar te stellen voor
buitenlandsche oplossers.
Brieven van het geheele oppervlak der
aarde ziet A.B. in gedachten uit alle rich
tingen van het kompas naar Amsterdam
reizen.
Als uiterste termijn voor Inzending zal
voorloopig dertien weken worden gerekend.
NIEUWE PUZZLE.
A. zegt tegen B.: Ik ben nu tweemaal
zoo oud als j(| waart, toen ik zoo oud was
als jij nu bent.
Als jij zoo oud bent, als Ik nu ben, ben
ik 60 jaar.
Hoe oud zijn beiden nu?
Oplossingen voor Vrijdag a.s. aan het
redactiebureau onder letters A B.
iiiliiiiiiiiilliiiiiiiHliiiiiiiiiillliiiiiniiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiHiiiiiiiiiimiiiiiiii
stoerheid, hooge geslotenheid, de fijne, ranke
Ko schuchter in zijn toch kordate wildheid
en teergevoeligheid. En om die allen Lot,
de lieve zon, de moedige streelende macht,
die in rustige kalmte, altijd den juisten toon
treffend, zorgzaam alles leidt en tot vrede
brengt. Goed en fleurig geteekend al die
bijfiguren van heel, de wijde familie die daar
samen komt klitten in haar afgunst en haat,
haar warme genegenheid en hulpvaardigheid
om de strakke, gebiedende oude moeder in
de kelder".
Een eerste opzet nog maar dat eerste deel,
maar zoo krachtig en forsch. Wat zou dat
niet kunnen worden! De drie volgende dee
len geven niet wat het eerste beloofde. We
krijgen eenvoudig een politieke
tendenzroman, die heel dikwijls der pamflet toon
nabij komt.
Nu blijkt ook duidelQk, waarom Amster
dam plus minus 1875 enkel maar singeltjes
en grachtjes heeft. Amsterdam is dan nog
niet socialistisch. Net zoo heeft voor
Joost Mendes lederen bourgeois slechts
een buikje en een hoofdje; de genossen
alleen hebben hoofden en buiken. Toch
zijner In II en III nog mooie details;
de schrijver wist daar als In deel I ten minste
nog handig te zorgen voor een uiterst pak
kende scène aan het slot. Maar als het tweede
geslacht der Santeljano's zoo'n beetje vol
wassen begint te raken, wordt het mis. Deel
IV is zuiver een politieke brochure met enkel
een simpel kroegscèaetje erin van opge
wonden, aanstellerige kwajongens. In deel
IV is de heer Joost Mendes geen roman
schrijver meer; als politiek agitator voert
hQ persoonlijk rechtstreeks van het begin
tot het eind het woord tot zijn lezers.
Alle respect voor welke politiek ook! Als
de kunst echter zich tot haar dienares maakt,
de strijdster wordt voor welk politiek streven
ook, dan ontstaat er nimmer kunst voor
alle tijden. De kunst ligt verdord als de
tendenz haar beteekenis verloren heeft. Met
welk een verheerlQkenden eerbied werd, toen
de liberalen nog in hun kracht waren, van
Limburg Brouwer's Akbar gehuldigd. En nu
is het voor ons een vergeten, slap dingetje,
waarin de combinatie van oostersche pracht
en wijsheid met propaganda voor Hollandsche
liberale politiek allerzonderllngst aandoet.
Hoe werd Hilda van Suylenburg verslonden.
En nu... Alleen bij zeer superieure satire
en spot over politiek kon kunst blijven leven,
zoo bij Artatophanes, Swift en Byron.
Mendes wil in dit boek, dat als kunst be
doeld is, de stelling verdedigen, dat de
Amsterdamsche diamantjoden in het duffe
Holland het leven hebben gebracht, het po
litieke leven van socialistische revolte, en
J. H. DE BOIS - HAARLEM
KRUISWEG 68
TABLEAUX - ESTAMPES - EDITIONS D'ART
Thans:
BRESDIN, l
JONGKIND, l
Kees v. Dongen)
iimiiiiiiimiiiimiiiiiii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Een Vleugje Haagsche Wind
DE TOONEELSPELERSSTAKINQ
De tooneelspelersstaklng heeft ons Hage
naars van rust noch kunstgenot beroofd.
We hebben alleen de relletjes bij Verkade
gehad, waar voor figuranten een paar grond
werkers dienst deden. Er is toen gevochten
in de zaal en in de vestiaire, terwijl onze
jeunesse dorégewoon is deze sport te beoe
fenen in de Verkadebar onder een whisky-soda.
Onze als bobbie's gepareerde agenten heb
ben geen enkelen sabelhouw behoeven uit
te deelen, de straten behoefden niet te wor
den afgezet, de acteurs werden niet bijzonder
geëscorteerd, er is zelfs niet gejouwd. Zoo
veel malen we niet om de tooneelspeelkunst,
als we toch maar naar Verkade kunnen of
naar een andere gelegenheid. En we hebben
volop kunnen uitgaan, zooveel, dat men zich
afvraagt hoe de tooneelspelers zulk een slecht
oogenblik hebben kunnen uitzoeken voor
hun directe actie.
Metselaars staken toch ook niet als het
vriest.
We hebben knnnen profiteeren van
uitgangetjes met een wetenschappelijk en ar
tistiek karakter, en bovendien het mooiste
wat men bedenken 'kan voor de Hagenaars,
buitenlandsche festiviteit, van een internati
onalisme zooals je maar weinig genieten
moogt, en nog wel Internationalisme regel
recht uit het buitenland.
Een Turksche violiste, Hongaarsche mu
zikanten, een Engelsche schrijfster, een
Fransche dichter, een Dultsche professor,
een Fransche kunstcriticus, dat allemaal heeft
meer attractie dan een heel
schouwburgIllltllllllllllllllMIIIIIIIIIIII
PflRFUMnuMflRIUIS
DE CMRflBM
dat ze daarbij gewekt en geleld zijn door
Multatull: Dortendam begon zachtjes-aan
zijn kleinsteedsche stilheid te verliezen; want
al wat amechtig, zaten door jiren had ter
heer gelegen, moest nu overeind om de
door hem losgewoelde roestig-burgerlQke
flank j es van braafheid en fatsoen te herstel
len. De bedaagde week-avonden van huise
lijke vree, waarop om de tamme gezinstafel
en onder het gedweeëlamplicht de vermoeie
nisvan den dagarbeid werd weggerust, waren
vreemd verwilderd tot rusteloozen uittrek en
opgang naar vergadering van leering en strijd.
De krantenpersen verraasden wild de versla
gen in druk der lange en veelvuldige debatten
en de brochures pro en contra gingen versch
en nog nat links en rechts door de stad.
Ei alles was op het pad, toog uit ter be
strijding; de welgedane blozende pater, de
grauwe, harkerige dominee, de opgedirkte
liberaal-parvenu, de zwarte, wroetende cal
vinist. En van den anderen kant prepareer
den zich, klein, onaanzienlijk, de jonge
joden; druk, moedig en brutaal, in vurige
glorie van jong wetensbegin. Breedgeschou
derd en gespierd, lenig, lachend, stralend,
stonden ze om hun meester heen in naïeve,
warme adoratie, of betraden in bazige afzon
derlijkheid met enkel dolle lef van geluk en
liefde het podium en gingen voor hem vech
ten. Dan leien ze het dikwijls af tegen list
van weten, tegen woord-raffinement en ver
legen makende hilariteit. En weenend, vol
ruwe drift, kwamen ze dan tot hem om
hulp en troost. Zacht en lachend zamelde
hQ ze om zich; begon fijn, menschkennend,
een parabel en maakte ze weer kalm en
sterk en vol diepe juiching in de omvanging
van de stille klank zijner stem."
De hier bedoelde meester is Multatull. Joost
Mendes is in het 4e deel vooral, alle
zelfbeheersching kwijt. HQ wordt een jeugdige
hartstochtelijke propagandist, die in schet
terende fanfares, hol gezwets en gescheld,
almaar in herhalingen zichzelf overschreeuwt.
Steeds onder aanroeping van Multatuli. Hoe
zou deze, bfl al zQn vaak oppervlakkig door
slaan toch zoo fijne geestelijke aristocraat,
die voor geen enkele politek en allerminst
voor de sociaal-democratie propaganda
maakte, dezen schreeuwerigen jongeling van
zich afgetrapt hebben. Het is wel merk
waardig, dat we, juist nu wQ Multatuli
dankbaar en eerbiedig herdenken, nog weer
eens een Multatuliaantje van het echte on
uitstaanbare ras, zooals Multatuli het zelf
voorspelde en haatte, te hooren krijgen.
Maar het meest verbazingwekkende en
teleurstellende is wel, dat dezelfde kunste
naar, die In staat blijkt te zijn tot zulk een
innig solied werk als we in De verweerde
HEEREMGRACHT *ll<l
LEVEhS-OHGEV/lLLEM-/1/iriSPI?/1KELUKHEI[7S
ZIEKTE VERZEKERINGEN
seizoen, al worden er ook nog zooveel
societystukken uit Engeland op het repertoire
gebracht, waarin de hoofd- en bijpersonen
de meest onuitsprekellke namen dragen.
Gezien nu dat we hier toch al zooveel
concurenten hebben onder de dansende
dames, die bl het eerste gerucht van een
tooneellstenstaking klaar staan om haar
kousen en schoenen uit te trekken, dat we
dwepen met alle mogelQke levensliederaars
en cabaretartiesten, zal iedereen zich kunnen
voorstellen, dat een dergelijke staking voor
den Haag eerder iets aantrekkelijks, dan iets
verontrustends heeft.
We hebben dus mogen genieten.
We bezitten In Charles Heyner een
composlteur aan den vleugel, die zich zelf het
praedikaat mondain heeft weten te verleenen,
wat hier nog meer zeggen wil dan voor den
oorlog. Geheimer Ober Hof Kammer Sanger
in Berlijn. Deze mondaine man zorgt, en met
heel veel succes, dat een danseres zich kan
verkleeden en uitrusten tusschen Wagner en
Chopin, en draagt vóór, vaak met meer
elegance, en In onberispelijker kleeding, dan
de dames, wier dansen hQ afwisselt.
Elke danseres heeft eenlge gedresseerde
kinderen wier namen met vette letters op
de affiches staan en op het programma en
die voor hun schooljaren reeds een marsch
funèbre of een walse melancolique in hun
kinderlijke bloote voetjes hebben, en liever
gevonden worden dan jonge hondjes of
jonge poesjes met een maasbal.
Onze klassieke bloote beenen dames met
hare leerlingen zijn talrijker dan al onze
Nederlandsche tooneelspelers met elkaar, en
in den Haag in veel hooger aansien. Er Is
tijdens de staking ontzaglijk veel
klassiekgedanst.
Dan heeft Royaards hier voorgedragen,
en dit is in alle ernst een kunstgebeurtenis
waarvoor men de tooneelstaking dankbaar
mag wezen.
Clinge Doorenbos, die zoo manmoedig
de gemobiliseerden kwam te hulp snellen
met kunstgenot, en die nog altijd iets over
heeft gehouden in zijn theorie, die hQ aan
elk liedje laat voorafgaan, wat herinnert
aan ontwikkeling en ontspanning voor onze
iiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilitiiiiiiiiiiitiiiiimiiii
jaren" aantreffen, zich zoo kan verloopen in
hol fraseeren, in onbekookte verdoemingen
verheerlijking onder den drang van politieke
passie. Laten we hoopen, dat hQ zijn paardje
nog onder bedwang kan krijgen; er bestaat
altijd nog kans, dat de volgende deelen uit
stekend werk brengen; maar een mooi ge
heel wordt het nooit.
Men kan de verzen van Pauwels brengen
onder den terugkeer tot elementen van voor
'80, zooals dat ook met Geerten Gossaerten
anderen het geval Is. De verhalende poëzie
herleeft'. ZQn verzen zQn eerder een poging
om voort te zetten het mooie, gave rQpe
werk van Van Beers, dan een aansluiten bQ
de wegstervende verzuchtingen onzer lyriek.
Hoe lacht het dorpjen in den eerste zonneschijn,
veel blanke muren en veel roode daken
en boven 't groen een toren, spits en fijn,
wiens gouden haan den hemel schijnt te raken.
De vogels tieren in het morgenlicht
En luiden 't leven in met kwlnkeleeren,
Het leven als een poop'lend jeugdgedicht
Vol overmoedigheid en jong begeeren.
Bijna zoo kon een Van Beers of een ander
der goeden uit zijn tQd de schildering van
een of ander tafereeltje" opzetten.
Ik kan me voorstellen, dat de dichter
Frarigois Pauwels, als hQ dit misschien leest,
op het eerste gezicht ontsteld opspringt :
HQ, de moderne twintigste-eeuwsche dich
ter, die het nieuwe zoekt en hoopt te vinden,
hQ en die bQna vergeten Jan van Beers,
waarvan je alleen nog maar hoort op de
schoolbanken uit bloemlezingen. En toch,
als hij Van Beers kent, geeft hQ me gaarne
toe, dat zQn werk wil voortzetten, in alge
meen beginsel, dat van den gevoeligen fijnen
verhaler, die met zijn malsch schilderend
woord, zQn breed golvend rhythme zoo rustig
het gebeuren in zQn Vlaamsch milieu langs
onze verbeelding voert, van hem en zoovele
andere groote eplci; hQ zal met klem
betoogen, dat hQ breken wil met zijn onmid
dellijke voorgangers, die in hun lyrische
ontboezemingen zich verdroomen in het
gepeins over eigen zielestaten.
Pauwels geeft ons weer het verhaal, zelfs
tot dat van een abortus toe (waar Van Beers
op zQn beurt van schrikken zou), Pauwels
wil weer zijn de dichter, die schoonheid
brengt zonder te teren op eigen sentimenten,
eigen lief en leed. HQ wil onze verbeelding
wekken en spannen door wat zijn eigen
verbeelding schiep en in fleurige schoonheid
hulde. En we zQn er hem oprecht dank
baar voor.
Want met alle verwantschap aan vroegere
jongens aan de grenzen, kwam onmiddellQk
uit het Gooi, om de Hagenaars van levens
liederen te voorzien.
En Speenhof en Jan van Riemsdijk kwamen
met gitaar en harmonica, en onze Haagsche
advocaat mr. W. Kamp, kwam met zijn
echt genoegelQken humor, van een soort dat
haast niet meer bestaat, en zoo kern gezond
en vermakelijk is.
't Was een dorado, 't Was wat we hebben
moesten, een ontspanning, die we noodig
hadden.
Alleen een ding moesten we betreuren.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiitiiiiiiiiitmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiii
M 1*5 S B l-RN C H E
*;:'?'???? C l C R F? ETTES
Eduard Verkade, die ons nog altQd zoo
na aan het hart ligt, al heeft hQ ons ver
laten, toen we juist in de Engelsche society
allures gingen zwemmen, die we om zQn
slankheid aanbaden, zou alleen Macbeth
komen opzeggen, en als toppunt van Haag
sche heerlijkheid door de bloote voeten
danseres Leistikof worden afgewisseld. /
En deze voorstelling is niet doorgegaan.
Dat was heel erg.
ARI
VERBETERING
In het artikel van Gen. van Oordt, Per
auto door verwoest Frankrijk", II, staat In
de 4e kolom, midden: handgranaten. Dit
moet zijn rawrfgranaten. De namen der
beide zusters zijn: Sutton en Perklns. Dit
voor een lezer, die daaromtrent wenschte
te worden ingelicht.
IIBIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIII III IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIII
scholen, zijn werk is persoonlek, nieuw en
zeer van zQn tQd;hQ staat ver van den rustigen
eenvoud en de b re ede golving van den
Vlaming, van de zoete weelde en vrede, het
teeder meelij, dat in onze verre jeugd ons
gevoelig stemde. In zQn klank en zQn beel
ding is het pijnlijke en schrijnende van de
tijden, die we doorleven. Het stemt hem tot
klaagzang noch wanhoopszucht, maar in een
soms wel wat overdreven en gezocht rea
lisme geeft hQ zijn beeld, zijn fantasie,
waarin de bitterheid en de wreedheid van
het leven flitsen, zQn fantasiën, welke fan
tomen worden soms, die ons beangstigen
in de grauwe benepenheid, suffe eentonig
heid, troostelooze kwelling, wrange wreed
heid, die ze voor ons op doen vlammen.
Oorlogsnovelleljes van Buysse. En dan
denken we onwillekeurig aan De Maupas
sant, aan Boule de Suif, Mademoiselle Fifl.
Bovendien het talent van Buysse is verwant
aan de bQzondere gave van den Franschen
meester, die ons weet aan te grQpen met
zijn lugubere tragiek of zQn altQd toch
min of meer somberen humor.
Doch de vergelQking doet de Twee pony's
geen goed. Buysse heeft hier en in De
honderdjarige vooral ook het lugubere ge
zocht. Een boer laat zQn doode grootmoe
der onbegraven om bQ de altQd nieuw
voorbijtrekkende Duitschers meelQ op te
wekken. HQ krQgt geld in de tinnen schotel,
die hQ bQ het lijk zet, en een buurman, die
van de zaak weet, koopt hQ om tot zwQgen.
Eindelijk komtdehantise: Van den ochtend
tot den avond was hun aller geest er mee
bezig. Geen enkel der huisgenooten kwam
binnen of de oogen gingen machinaal en
instinktmatlg naar de gesloten deur, waar
achter het IQk der moeder lag. Qeen ge
sprek werd gevoerd, geen lach ging even
op. of dadelQk kwam er Iets onuitgesprokens
dat drukte en dempte." En dan komt de
ontzettende angst voor de hel en de kwel
ling den pastoor bedrogen te hebben.
Daar was wel iets heel moois van temaken
van zoo'n geval en ik wil niet beweren, dat
we het verhaaltje van Buysse niet met zeker
genoegen lezen, maar het geweldig lugubere
houdt ons niet in angstige spanning, we
blQven er buiten staan en bekQken het geval,
dat toch heel ernstig bedoeld is, soms met
neiging tot een lach.
Deze verhaaltjes lijken mQ bQ Buysse niet
uit innerlQken drang geboren; hQ schreef
ze, omdat schrijven nu eenmaal zQn métier is.
J. PRINSEN J.Lz.