28 Febr. '20. No. 2227 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 TROELSTRA'S REDE N BELLEVUE Teekening. voor mde Amsterdammer" van Joh. Braakenslek DAGELIJKS !! PASSAGIEPS-VLUCHTENHAA* DE REVOLUTIE Tioelstra Wijnkoop Bestuurder-Troelstra: Ik zou wei met dien passagier willen opstijgen, maar als wij boven zijn smijt hij mij er uit." lllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIirilllllllllllllllllMIIIIIMIIIIMIIIIIIIIIIHIIIIIIIIItlllllllll^l IIIIUMIIIimilllllllllllllllllimiMini inmilllinilllllMIIIIMIIIIlllHIIMIIMIIUIIIIIIItllIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIMIIMIIIlllllllMIII I7e Jaargang 21 Februari 1920 Redacteur: K. C. DE JONGE Van Woustraat 112*, Amsterdam Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te richten. BERICHT. Door ongesteldheid van den Redacttnr kan de uitslag van de Problemen-wedstrijd nog niet bekend gemaakt worden. Indien mogelijk zal dit In de volgende rubriek geschieden. De Inzenders gelieve hiervan goede nota te nemen. B. AUTEURSOPLOSSING PROBLEEM No. 235 (EINDSPEL) VAN DEN AUTEUR J. LUTEIJN, GROEDE Stand. Zwait: 21, 24, 33, 34. Stand. Wit: 41, 43, dam op 9. Wit: 9-22. 2244. 41-36. 4338. Zwart: 24-30A, 30-35B, 21-27C, 34-40, 446, 6-30, 50-6, 38-33, 635, 40:457 35-40, 45-50/50-28, 27-32, 35-241 i_?_!_J4-50!_50:26JL_ 26-17, J7-50I 34-40, 40-44, 35-40, 40-45" enz. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIII1IIIIII1IIIIIMIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII SCHILDERKUNST-KRONIEK DE ROTTERDAMMERS ROTTERDAM Een vereenlging kan een verzameling van talenten en eensgezinden zijn, of een ver zameling van talenten vol tegenstellingen, maar door welke tegenstellingen toch een gevoel van actie, van beweging, van doen en daden ontstaat. Op beide wijzen kan zulke vereeniging belangrijk zijn. Vindt ge dit bfl De Rotterdammers? Ik vond het er niet; de tentoonstelling is, als geheel, onbelangrijk; en van de afzonder lijken, die er te noemen *ijn, gaat geen gevoel van kracht uit; in dit milieu zeker niet. HeQenbrock heeft mij nooit kunnen blijken te wezen dat, waarvoor hQ bfl som migen doorgaat. Ik heb meer dan eens den naam,van de Josselin de Jong als geschoolder voorganger vermeld. Gerlroh doet in Rotterdam als verwant aan met sommige teekeningen van Plasschaert; Marianne Hartong's zwaarte, die soms kracht is, vindt ge niet in deze opeenhooping. Peltzer's zuiverheid van kleur (hij Is een bloemenschilder) was me steeds verdacht, en bleef dit. Het werk, dat ik het liefste van alle wilde noemen, en noem, is een aantal schuiten, waarvan een met een rood zeil; welk werk door een monogram is geteekend. Er is hier de openbaring van een wezen; iets daar van is in Van Raalte's kinderen"... De etsen van Herfst, een bloeiende tak voor een raam en een vaas met lelies her inneren aan de techniek van Anton Derkien van Angeren; van Duffclen's doodskop etc. vertoonen een etser, niet van groote inner lijkheid, maar toch van een bepaalde kunde en voordracht. Dat is al. ._?._4_l-3_7.' 43-38, 44-50, JS7-32, 21-27, 303500, 34 40. 4045, 27-31, 31:22 enz. 37 28, 28 23, 44-50, 43-38, 27-32, 30-35, 34-40, 40-45, 38-32, 5061 40-44 35-40, 43 34, 34-291, 22 39. 39 34, I 34-39, 33 38, 24:3;$, 34-48^1^37^37-31. 31-36, 38-42, 36.27 ... 39 48 en wint! 27-32. 21-27, 27-311, 48:22! MERKWAARDIGE STANDEN. In onderstaande stand heeft wit reeds een schijf moeten offeren, vandaar de zwarte schijf op 34. Zwart (11 schaven) 1 6 11 16 21 26 31 36 4) 46 5 10 15 20 23 30 i5 40 45 Wit (10 schijven) TE UTRECHT. I. Bij DE WINTER. Vaes is langzamerhand, en met recht, een der bekende etsers in Holland gewor den. HQ Is niet decoratief in den modernen, Duitschen zin van het woord; hl] wi! niet boven-al vlak zijn, maar hij heeft de be korende lijn van den gratievol teekenenden etser. Soms werkt hij met zeer korte haaltjes in het koper, en een kathedraal, een huis, schijnt, zóó gegeven, omwoeld van d'atmospheer. Soms trekt hQ een langen lijn in zijn drooge-naalden" (zie Bugattl's por tret). Vaes heeft in dit procédé, de ets, van alles gemaakt, figuur, landschap, stadsge zicht, schepen, werven; dingen, die zijn grage phantaisie hem bracht, dingen van een teedere werkelijkheid, dingen van stil len aard altijd, maar daartusschen dingen vol aanval, vol van een aanval, die in het schoone bleef. Hiertoe behooren zijn oorlogs etsen, de kleine, de groote. De groote: lange verhalen vol aantrekkelijke détails; de kleine scherp en gevat als een haat, die opeens kristalliseert. Ge kunt die bij de Winter zien. Ge kunt hier de teedere stadsgezichten be schouwen, de werfjes, de stadjes aan het water in Holland, dan een ambachtsman bezig, dan een phantasma, in beweging. Vaes kan 's avonds in de eenzaamheid van den laten avond dingen voelen komen, die den Belgischen kunstenaars nooit vreemd zijn geweest, en die ik wou noemen: van een geactiveerde werkelijkheid. Planten wor den ageerende wezens bfj een verlaten boer derij; het leven (als actie begrepen) bot, romantisch, in alles uit. Deze romantiek van Vaes is steeds gebaseerd opvoldoende kennis der werkelijkheid" (zooals dat heet), daardoor is ze nooit zwak, maar hoe stout Stand. Zwart: 7/9,12,13,15, 18, 23,26,27,34. Stand. Wit: 16,24,29, 33, 35,37, 38,40, 43, 45. In deze stelling heeft zwart als laatste zet 21-26 gespeeld. Wit vervolgde 37-32, zw. 23-28, w. 33:31, zw. 26:28, en nu moet wit spelen maar heeft geen enkele zet meer. Wij zetten de stelling van het diagram nu nog eens op. Wit kan nu nog een aardig valstrikje spannen als volgt: wit . zwart 24-19 23:14 gedw. want op 13:24 zou volgen w. 29:20, zw. 15:24, w. 40:20 en wit zou de verloren schijf terug winnen. 2924 14-20 40.29 26-31 37:26 27:32 38.27 ? 18-23 29:18 20:49 ' 1611! 13:31 moet 2 slaan 11:4! en de partij wordt remise! Deze ontleding was door wit niet doorzien. Zwart mocht dus na dat wit 24-19 en 29-24 speelde, niet vervolgen met 14-20 maar een andere betere voortzetting zoeken die winst bracht, wilde hij het behaalde voordeel In winst omzetten. Uit bovenstaande zien wij dus weder dat men steeds nauwgezet moet spelen om een voordeellgen stand te behouden of in een nadeeligen stand de beste voortzetting te zoeken, die nog een geringe remisekans geeft. D a m z c t. In een zoogenaamde vrije parlQ kwam het tot onderstaanden stand: immuun i illiiiiiiiiiiiiiiliiiitiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiii van verwringing nu en dan, nooit onwer kelijk in den zin, die de kunstkritikus aan dat woord geven moet. TE UTRECHT. II. VAES IN DEN UTRECHTSCHEN KUNSTHANDEL De etsen van Vaes zQn bQ de Winter, de schilderijen hangen in den Utrechtschen kunsthandel. Daar zijn portretten uit vroeger en uit den laatsten tijd; stillevens, en een paar stadsgezichten. Van de vijf portretten Is, naar ik meen, de vrouwekop (5) het oudste, het portret van Jonkvrouwe L. de Stuers, het kindje in het ouderwetsche jurkje (uit 1919?20) het laatste. Vaes vindt ge In deze portretten, in 't een meer dan in het ander, maar toch in alle, als een schilder met een sterke neiging tot perfecte dege lijkheid. HQ wil uitdrukken, n 't wezen van den afgebeelde, n de stoffelijkheid, die de expressie draagt. Hij is een realist, maar een die de psychologie eveneens tot reali teit brengt. Hij wil dat niet alleen; h IJ kan dat ook. Ge ziet dat in het portret van zijn Vader (1) breed gebouwd, lenig, eerbiedig geschilderd, nauwkeurig, toch gekarakteri seerd. De nadruk valt hier op die karakte riseering bovenal, evenals in het portret van zijn broer (meer schetsmatig) No. 2. Van de twee kinderen de Stuers is dat van Cora, in haar statigheid a la Velazquez, niet zoo doorwerkt als dat van Louise. Dit por tretje met den llchtblauwen, levendtgen achtergrond ge begrijpt aan de weergave van het kinderlijk gezicht onmiddellQk dat naar dit kind Vaes' spontane teit meer nog ging dan naar het andere. Hier is het wezen van een zeer jong meisje met genegenheid geschilderd (er is een dauw van jeugd in de kleur). imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiMiiiliiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiHiiiii Zwart (17 schijven) l C 11 l b 21 20 31 36 41 40 vws fcJ 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Wit (17 schQven) Stand. Zwart: 2/6, 8 12 13 15/21,23 26. Stand. Wit: 27,31/33,35/38,40/42, 44/45, 47/50. Het is duidelijk dat wit bij zijn langen vleugel geheel is opgesloten. Sctifjf 46 is naar 41 geplaatst en zwart heeft hier van profijt getrokken, door wit op te sluiten. Wit is aan zet en speelt 49-43? waarna zwart de navolgende damzet deed, die wel wat duur is, maar door wit weder afgenomen kan worden, waarna beide kleuren evenveel schijven overhouden, aldus: 33-28 32:25 21:32 38-27 beter is het indien wit slaat 37:28, want dan volgt zw. 3645, wit 33-29, zw. 46.34, wit 40.29, zonder schijfirerHes. 1520 25:14 13 19 14:23 18:49 Is Vaes in Holland misschien niet genoeg nog bekend als een kundig, fleurig, psycho logisch realistisch portrettist;... als een schilder van bloemen en stillevens is tig tot zijn waarde gekomen bQ schilders en bfj leeken. Ook daarin vertoont hQ de lust tot volledigheid in He weergave der stof, die sommigen te gemakkelijk ouderwetsch tegenwoordig noemen, vergetend, dat deze wijze, mits doordroomd, het zekerst den tfjd weerstaat. Vaes heef t nooit de photographische werkelijkheid in zijn stillevens; te sterk is daar voor de phantaisie altijd in hem, zelfs als zij, zooals hier, ver scholen bleef. Het krachtigste werk (want krachtig zijn deze werken) i« de bloemekrans tegen zwarten grond (uit 1920) met de tul pen en met de roode bloemen, waarvan de kleur In alle schijnbare hevigheid toch vol schroom bleef. Dit schromen-in-schoonheid, dat een groot deel van Vaes' wezen is, blijkt eveneens duidelijk in de stillevens met de twee en .met de drie peren. Als Verster dikwijls, is Vaes soms een schilder van serieën, zoo van drze p-ren, van deze vruchten. Misschien behotf ik niet te zeg gen met welke aandacht zoo een voorstel ling gegeven moet zijn, zal ze belangrijk blQven. Fantin Litour kon dat, Vaes kan het, die in de Fileren aan den Franschen schilder herinnert. Van de stadsgezichten uit Venetiëen uit Damascus, Is het Slagen je (7) mij het be langrijkst. Het is de voorstelling van een vleesch-stalletje, waarvoor een tafel met vleesch, een roode tafel, staat. Daarachter Is het slagertje bezig. Dit kleine se h i derfjtje, sterk van kleur, zwaar van materie, trof me steeds door de concentratie, die ge in alles voelt. De voorsprong, dte ONZE rijwielen door hun bouw, constructie, kwaliteit en eigenschappen hebben ver kregen, is thans grooter dan ooit te voren. De motievent die tot de keuze van een FONGERS leiden, zijn derhalve thans nog sterker dan voorheen. OefironinoerRiiwielflnlabriBM.FflllGfïS KiiiMiiimiiiu iiiiiin i i maar nu speelde wit 35-30 49 21 48-43 21 49 40 35 49:40 45:34! en wit staat in het nadeel, daar zwart nog steeds wit's langen vleugel vasthoudt. ?miiiiiimiiiiiJtiiimifiiiffJiiiiiuJifiiiiiifiifiififiiiiiiiiiiiiifiiiimfimim» VRAdBNRUBBISiK voor Algemeene Wetentwaardlgbeden Men gelieve de Traeen »ooi deze rubriek In te eenden aan het Redactïebureau, met op den omslag het motto .Leekensplegel", en onder opgave van naam en adres (die als vertrouwellk sullen worden beschouwd.) H. W. A. te O. Zoudl u mij ook kunnen help-n aan de etymologische afleiding van het woord kadaster". Ons woord kadaster is ontleend aan het fransche cadast'e en dit weer aan het ilaliaansche catastro Dit wordt uit het grlekschlatQnsche catastasis het opstellen (van de grondbelasting) of uit het laiijnsche capttastrum lijst van hoof leltjken omslag" (van caput = hoofd) afgeleid. W. S. te A. Zoudt u rrij eenige inlich tingen kunnen geven betreffende het Noritprocédé? Dit procédéis het geheim van den fabri kant; het is ons niet ge.ukt daaromtrent iets te weten te komen. ? iiMmiiiiiiiiiiMiiiHiMKiMimiiiiniiiiimiiniMiiitiiiMimiiiiiiiiiiiiiiiiiiii J^EDEDEELING : Die FriedeiK- Warte", Zeitschrift für Zwlschenstaatliche Organisatlon (VöUenbund), stichter en uitgever: dr. Alfred Fried, ver schijnt vanaf 1920 weer In Dultschland. In verband daarmeede verschijnt het Ie nummer van den 22en Jrg. eenige weeken te laat. Het tijdschrift zal In het vervolg reegelmatig en in vollen omvang verschijnen. Het secretariaat Is gevestigd in Leiptig. v. E. CORRESPONDENTIE Aan den heer W. H. Smldt: De aanvallen uit de lucht op Duitsche steden waren een represaille voor de aanvallen op Londen en Parijs. Wij hebben indertijd te kennen gegeven, dat wij deze represaille af keurden. Op de Duitschers blijft echter de schuld rusten, dat zij begonnen zijn met een wijze van oorlogvoering, waardoor voornamelijk niet-combattanten werden getroffen. RED. BOKSWEDSTRIJDEN IN HET CONCERTOEBOUW In het vorige nummer vermelden wij als overwinnaar in den wedstrijd Pruys versus Heukelbach Pruys als overwinnaar. Dit moet echter zijn : Heukelbach. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIflIIIIIIIIIIINIIItlllllll Voor iemand die Vaes in zfln tegenwoor dige kracht wil kennen, is in Utrecht daartoe in de gelegenheid. DANKMEYER IN PULCHRI STUDIO, DEN HAAG Vier schilderijen: Winteravendgloren (8), Gezicht op dr Zuiderzee bfl Harderwijk (33), Landweg te Veenendaal (35) en een ietwat gephantaseerd gezicht op Zlerikzee (46) met, zoo ge wilt een stilleven met Dclfiscn bord (51) (ypeeren Dankmeyer op zQn zui verst Hij wordt in drze weiken erkend als een impressionist- lumlnist. HQ i» een schilder die, met schokken werkend, ook coloristlsch dat doend, zich tot een persoonlijkheid ont wikkelde (langs de Bock) waarvan ge twee dingen kunt waardeeren, levendigheid en onomwonden natuurlijkheid. SINT MAARTEN, TE UTRECHT, i, ALGEMEENS Niet altijd Is, gelukkig, een felle actie verkeerd. Ik heb me tegen misbruiken in Slot Maarten in dit blad met meer dan n artikel verzet. En ik zie, na deze tentoon stelling rondgegaan te zijn, dat er dit jaar winst Is te bueken tegenover het vorige jaar. Er zijn minder prullen, er is minder matheid, er is minder die dood-in- de- pot, die er het vorig jaar was. Het hangen is echter alleszins onvoldoende; Ik zou willen schrijven, want dat geeft mijn gevoel juist weer: er is te schraal gehangen. Het beeldhouwwerk staat aangenamer ge rangschikt. In een volgend artikel bespreek ik wat er is; en wat er niet moest zijn, noem ik dan met naam en toenaam. PLASSCHAERT