Historisch Archief 1877-1940
13 Maart''20. No. 2229
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
TOURNOOIVELD
PLATS DU JOUR
- vin 12.30 tot 2 uur en van 7 uur tot 8.30
VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE
BERGPLAATS VOOR INBOEDELS
Amsterdam, Frans van Mierisstraat 90. Telefoon Zuid 822
DEN HAAG ARNHEM
Wostolndo 48 Parkstraat 52
Gefrankeerd als brief
te verzenden
BON
voor gratis
Monster
E. P.
in te zenden aan
de E.
PAMSTERDAM
Naam
Woonplaats
De Amsterdammer
ROTTERDAM
AMSTERDAM
EERHOFFtC
CHQISTOFLE
SPËCIALrJEIT IM ^CHTE BPOMZen
EM
«aa
FJORD-LEVERT R A AH
Prima Medicinale Noorsche Levertraan zonder vlschsmaak is
ver(krflgbaar bij H. H. Apothekers en Drogisten tot den prijs van
/ 2.75 per halve Ltterflesch. Deze traan voldoet aan de eischen "J
der Nederlandsche Pharmacopee en wordt gegarandeerd door Dn
J. BLOMBERG, Apotheker en scheikundige, Den Haag, Holland
Import: Handelsvereeniging F J O R D", Den Haag.
-tllllHIIIIMIMMIIHI HIIIIIIIIIMIIMIIIIIIIMIIIIIIMIIIMIIIIMMMIH 1IIMIIIMtlllMIMMHllMtlllllllllllHIMIIHIIIIIIMI- ^
t STARK'S OXYDOL" \i
= (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) £p
| Naam). Venn. STARK & Co. Chemische Fabriek ,,'s-HAGE", 's-Qravenhage | g
iHiiiiHiiiiiiiuiHnitfiiMi»iiiiiMiininiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiMiiiiiiiiiMiiiiiMiiiiiiiiitMiiiMiiMiiniiiiniiiHiiiuif 111111= ^
Spoor s
Mosterd
WA Spoorjr_ Culemborg
L BROEKMANS
MODERNE KUNSTHANDEL
92 Van Baerlestraat Amsterdam
TELEFOON Z. 8 O 8 4
Zoo juist verschenen:
Erich Wichman tot 1920
Afbeeldingen en Geschriften met een inleiding van
Prof. Dr. W. VOGEL ZANG PRIJS f 9.5O
Verkrijgbaar in ieder e a Boek- en Kunsthandel en bij den Uitgever
Snelschriil NTS BALIILex->~Sk/^-'^Ww- bil RIËNTS
Zelfond. 93 Cent fr. tnr* ^^ ? ^^*^ BALT, Haag. Mond.
In den Boekh. en na «* -^^.L***%éjsaf en schrift, ond.
Burgemeester en Secretaris zijn bij het
dicteeren van Notulen en Brieven zeer
tevreden." (w.g.) G. D. te V.
MEEREN MODE-ARTIKELEN
- HKKRENSTRAAT 12, GRONINGEN
TELEFOON 1083
Plano's, Vleugels en
Kunstspolpiano'sAoortiuur
In eigendom verkrijgbaar, mits In
drie Jaar afbetaald.
Brieven No. 1431, Bureau van dit Blad
DE AMSTERDAMMER
Weekblad voor Nederland
kost slechts f 6.25 per half jaar
MICHELIN
IUKIELBIIIDEM
KWALITEIT
BETER
DAN OOIT TE VOREN
PRIJZEN
NAGENOEG ALS VOOR
DEN OORLOG
Buitenband f 7,50
Binnenband 3.50
iiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiinii
IIIIIIIUIIIIIIIIlllllll
iiiiiiiiiiiniiiiiiiiii
HET DRAMA VAN DE OVER
WINNING, NA DE OVERWINNING
DE VROUWEN VAN TROJE"
Er is een noodlot in de overwinning. Op
het oogenblik zelf, waarop zij behaald wordt,
Is er niets dan apotheose, glorie, verlichting
tn vreugde. Maar wanneer de ontspanning
voorbij is, staat de overwinnaar voor het
noodlottige probleem van den verslagene.
Hij heeft hem verslagen om hem te verslaan.
Omdat hij hem duchtte. Hij moet nu verder
gaan, en de overwinning bezegelen. Zoo
niet uit wraak of vergelding, dan uit koel
verstand. De overwinning, die den
vroegeren vijand niet treft, zou den strijd en al
diens offers noodeloos maken. Maar ook de
overwinning, die wel ingrijpt en nawerkt,
schept verbittering en ellende. Deze nawer
king, onverbiddelflke, straffe nawerking
moge door de staatkunde, ja, door de
menschelijke natuur en de zeden tevens geboden
zQn zQ brengt een zuren, glorieloozen
jammer te weeg. Z( sleept voor den
verslagene het rampzalige lijden van
onschuldigen mede. Zij dwingt den
overwinnaar tot een tragisch handwerk, te
tragischer wijl het in zijn koelbloedigheid
elke bezielende geestdrift missen moet.
/s er een juiste middenmaat, een gulden
weg om niet te lacht, en n/el te hard te xi]n?
Zeker, op papier laten die zich wel beschrij
ven. Maar leent de lastige werkelijkheid van
het leven er zich toe ? Of plaatst het den
overwinnaar voor de onontkomelijke en on
beminnelijke tragiek van te moeten kiezen
of deelen: wreed, of zoetsappig te zijn?
Dan is dat het onafwendbare noodlot van
de overwinning.
Het heeft zich door alle eeuwen herhaald.
De wereld schijnt het heden ten dage weder,
trillend van spanning, te beleven.
Doch daarvan spreken w| nu niet. Het is
een oude waarheid waarop wij wijzen. Een
die nimmer aangrijpender is in beeld ge
bracht dan in een kunstwerk, dat voor meer
dan tweemaal duizend jaren is gewrocht.
Er ligt een geweldige actualiteit in De
Trojaansche Vrouwen" van Euripides.
Degeiiifiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
IIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Vrachtaatomobielen
Wilt ge de transportkosten in Uw
bedrijf tot een minimum reduceeren,
koopt dan een
2 tons WHITE
Vrachtauto
het meest economische vervoermiddel.
n 2 tons WHITE" doet hetzelfde
werk als 2 menschen m*t 4 paarden
tn 2 wagens, hetwelk wij met bewijzen
en attesten kunnen staven. Maakt Uwe
berekening.
FirmaGebr.NEFKENS,
Filiaal Amsterdam
26 Jac. Obrechtstraat Tel. Z. 2507
nen, die er heden ten dage de voorstellingen
weer van hebben doen herleven, zagen goed.
Zfl brengen, met wat de Grleksche
tragedieschrflver daar in het jaar 416 voor
Christus heeft gewrocht, voor den
hedendaagschen toeschouwer het zelfde machtige
probleem van vandaag ten tooneele. Zfl
doen het verschrikkelijke, het noodlottige
zien van den dag nd de overwinning. Het
is alsof men de tragiek van 1920 doorleeft.
De gangbare kritiek op Euripides' drama
is deze, dat het te ellendig, te hopeloos is.
Bedrijf na bedrfjf brengt het niets dan
aanzwellende troosteloosheid.
De verdediging daartegenover kan zeker
beter thans dan in rustige tijden worden
gevoeld: het stuk bergt slechts de levende
onverbiddelijke waarheid. Van dezen sterken
indruk gevoelden wij ons vervuld b| het
bijwonen eener in intiemen kring gegeven
model voorstelling van de Grieksche tragedie.
Men oordeele....
* . *
Troje is veroverd. De Grieken hebbende
volle overwinning behaald. De aloude stad
is ingestort. De mannen zijn gevallen. De
muren staan leeg en verbrokkeld.
De eerste nacht is over het slagveld
heengestreken. De overwinnaars maken zich op
to: den huistocht. De buit is ingeladen.
De schepen worden van het strand gesleept,
te lang reeds zijn de helden van den
vaderlandschen bodem verwijderd geweest. De
zege spoedt hen huiswaarts.
Dit is het werk van den volgenden dag.
Maar eerst nog moet de streep onder de
rekening getet.
Daar onder de wallen van het gevallen
Troje huizen zij, die zijn overgebleven. ZQ,
die den weedom van het heden dragen, hoe
wel ook een hoop voor de toekomst. Zij
zitten er in hutten bijeen: de vrouwen.
Vertegenwoordigsters van het volk, dat
draagt en ondergaat.
Huis, geluk, gezin, vooruitzicht, levens
vreugde, hier is alles ontsnapt.
Ziet, vooraan onder hen is Hecub-i, de
oude vorstin, de grijze moeder der stad.
Koning Priamus is niet meer, en geen der
mannen leeft nog. Alleen om haar heen
zijn achterblijvende, treurende en angstige
vrouwen. Prinsessen, hare dochters. Burge
ressen, slavinnen.
Wat zal over haar worden beschikt ?
Waar zullen zij heen worden gevoerd ?
Zij, die machtig en rijk en gerust zijn geweest.
De oude, magere Hecuba beleeft het alles.
Koningin van Troje is rij geweest. In
trotsche lijdzaamheid zal zij de Koningin van
de Vernedering zijn.
Niet zóó erg evenwel kunnen de vrouwen
het onder elkander bedenken, of nóg
tragischer zijn de beschikkingen die de
overwinnaar treft.
Daar nadert de heraut Talthyblus. Van
hem zullen zij het lot vernemen ...
Waar voert gij ons heen ? Is het naar
Ithaca of Thebe, of 't door de zeebeknaagde
Thessalië?.."
Maar, hadden zQ dat gedacht?: niet naar
n plek worden zij gebracht. Geen groep,
geen kudde laat de overwinnaar haar bijeen.
Elk krijgt haar eigen plaats; den eigen vorst,
aan wien zij als slavin zal toegewezen zijn.
Daar staat dan vooreerst Cassandra, de
half onnoozele, half gewijde prinses, de on
aantastbare, die door geen andere handen
ooit is aangeraakt dan eens door die van
een God. Wat is haar deel?
Zfj is aan Agamemnon toegewezen.
Hoe, zij, Cassandra, voortaan dienstmaagd
van de Spartaansche Koningin?
Neen, anders nog: de bijzit van den
Koning zelf l Hij heeft haar graag, juist om
haar wonderlijke heiligheid..
Zoo treft elke slag harder dan het werd
verwacht.
Dit is dus 't lot, voor Hecuba's eerste
dochter weggelegd.
Wat voor haar tweede kind, de vroolQke
Polyxena ?
Zfj is reeds afgezonderd, bezig mVt
Achllles tombe te bewaken..
Een onbegrijpelijke uitspraak, die de oude
moeder aanvankelijk in te schoonen waan
laat. Polyxena Immers is gedood, en 't jonge
iqk ligt bij Achilles graf. De ellende groeit
en groeit.
Daar komt, aangevoerd op een wagen
met bult, Andromache, de
mannenstrljdbare, de blonde weduwe van Hector.
Onrustig als de blik van een paard, wiens
kameraad uit 't tweespan weggenomen
wordt, zoo waart haar weduw-oog. Aan de
hand houdt zij 't jongske Astyanax, voortaan
Troje's hoop en eenige toekomst, den klein
zoon uit het vorstenhuis. Belden klampen
zich aan elkander vast, en de angstige blik
aller vrouwen vraagt het nieuws van haar.
Ik ga naar Pyrrhus, den zoon van
Achilles, als een beest gedreven," meldt
zij haar.
Maar Andromache is de moeder vol
karakter en vol waardigheid. Zfj toornt niet
en verzet zich niet. Z| meent, om nog het
beste voor haar kind te bereiken, in vrede
naar haar nieuwe woonst te gaan, en de
toekomst te aanvaarden, zonder klagen, gelijk
die valt.
De jobsbode evenwel wondt andermaal:
gij en uw kind gaan niet te zamen."
Dus, ook al uiteen l Ook al niet te zamen.
Niet naar denzelfden meester.
Doch zag de moeder dan wat de bestem
ming van haar zoontje is!
Hem wacht geen meester in heel Grie
kenland. .
Hoe, blfift hq dan in Troje achter?
Hij blijft, maar...
't Is zoo moeilijk het te zeggen. Hij blijft.
Maar: dood. Het vorstenklnd moet sterven.
Zoo heeft Odysseus, de berekenende, in
den vorstenraad der Grieken voorgesteld.
En zijn stem heeft het pleit gewonnen.
Het ware te gevaarlijk, een jongen spruit
van 't oude Troje tot nieuwe mannelijkheid
te doen opgroeien. Hij zal van den hoogen
muur van Troje afgesmeten en verpletterd
worden
Dus moet Andromache het knaapje, dat
zich in haar armen knuffelt, vaarwel kussen.
Zijn vader was te moedig; daarvoor moet
hQ sterven! Maar nog behoudt zij, wijze
moeder, xelfbeheersching, en vervloekt den
vijand niet. Want daardoor verkrijgt zf,
schoon zij zelve al wordt weggevoerd, dat
het kinderlijk een ridderlijke begrafenis
deelachtig worden mag.
Deze moeder kent enkel vrouwelijke
wijsheid.
En wanneer later een bundeltje gebracht
wordt dat het Ifjkje van den knaap bevat,
kan Hecuba, de oude, verweerde groot
moeder, het veilig en plechtig ter ruste
leggen op Rectors beroemde bronzen
schild. Hij, die haar eens gezegd had als
ge gestorven xult zijn, grootmoeder, zal ik
mijn haren afknippen en al mijn manschappen
langs uw grafheuvel laten trekken", heeft
hij haar nu bedrogen, is hij haar
voorgeweest ?
Zoo blijft er niets over.
Zelfs niet het genoegen van de vergelding.
Wanneer Menelaus, de Griekenkoning, komt
om zijn gevluchte bruid Helena terug te
halen, Helena wier schoonheid de oorzaak
van den geheelen Trojaanschen oorlog en
van den val der stad geworden is, meent
Hecuba dat tenminste al 't overkomen leed
aan deze Helena gewroken worden zal.
Menelaus wacht, aan met elkander strij
dende hartstochten ten prooi, op het weder
zien met de ontloopen vrouw. En de oude
Hecuba tracht middelerwijl hem te beves
tigen in het plan om allen wrok en allen
vloek op 't schuldige hoofd te laten
nederdalen.
Doch ziet, daar komt de lichtzinnige
schoone zelve den Koning tegemoet. Nog
heeft Hecuba hem voor hare kunsten ge
waarschuwd. Hfl staat vast in zijn voor
nemen, de ontrouwe, de onboetvaardige,
de ongeluksbrengster te dooden.
Maar is h|j tegen de zilveren stem, tegen
de onbevreesde lieflijkheid van Helena
bestand ? Neen, ondanks alle aansporingen
van 't gansene Trojaansche koor neemt
hij haar weldra in genade aan, en voert
haar naar Sparta mede.
Troje wordt niet eens gewroken.
De krijgslieden steken nu de stad in
brand, voor hun vertrek. Hecuba, de grijze
Koningin, wil zich in de vlammen storten,
maar de mannen houden haar vast. Haar
moeten zij brengen in de macht van Odys
seus, den slimme; en op Ithaca zal zij de
dienares van Penelope zijn.
De torens storten ineen. De geteisterde
slaat de aarde met haar handen. Maar wat
geeft 't ?
Ik heb Gods hand geopend gezien.
Doch daar in niets, niets dan de straf van
mijn verdriet en de eeuwige haat voor
Troje"...
Zoo gaan de rijen vrouwen op de
langsnavellge schepen der Grieken scheep, de
vreugdelooze toekomst tegemoet, in niets
dan nederlaag.
Dit is het sombere treurspel van de
Trojaansche vrouwen, waarin inderdaad
geen straaltje licht naar binnen schiet.
Het is de klimax van onherstelbare
ellende. Het is inderdaad ook het Noodlot
van de Overwinning en de Nederlaag.
Men zegt, dat Euripides het stuk geschre
ven heeft om z|n vaderstad Athene te
gispen over hare onverzoenlijke houding
onder Alcibiades, in den strijd tegen het
Dorische Melos.
Waarschijnlijk ook heeft de Oxforder clas
sicus Gllbert Murray, die thans een prachtige
vertaling van de Troades het licht heeft
doen zien en de voorstellingen georganiseerd,
ook staatkundige gedachten van actueelen
aard kunnen oproepen. De kring, waarin h(
zich beweegt, versterkt dit vermoeden.
Doch hoe het zij, men gevoelt in Euripides'
tragedie niet zoozeer de kritiek op een der
belde partyen, of op 't overwinnaarsbeleid,
als wel de sombere teboekstelling van het
onverbiddelijke noodlot, dat overwinnaar en
vernederde tegenover elkander stelt. Er
spreekt niet de staatkundige kritiek, maar
zuivere en dwingende tragiek uit.
ZQ treft ons als de tragiek van heden,
iiiiiitiiiiiiiiiiiiimniiiiiiiiiiiiiiiiiiiittiiiii.jmii mmiidiiiiiini "
SPAAHSOH, EHGELSGH,
FRAMSOfl, DUITSGH etc.
BorlSIz-School
Heerengracht 451 M. 3286
Pract. Onderwijs door buitenl. leeraren
IJlIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllIllllllllIlllllItlllllllIllll
gelijk zij de tragiek der grijze oudheid is
geweest.
En wfl weten niet, welk gevoelen ons
overheerschen blijft: de verschrikking over
de werkelijkheid die zich zoo geweldig
doorzet, of de bewondering voor den ouden
dichter, die haar zóó in 't hart gegrepen heeft.
J. A. VAN HAMEL
iiiiniiii umin iiiiiiiliiiiiiiiiiintiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiMiiii
PLAATSELIJKE KEUZE
De beschouwingen van den heer Mr. Ant.
Van Gijn, in dit blad van 6 Maart nopen mij
tot een paar opmerkingen.
De heer Van Gijn, die mij ten onrechte
voorzitter noemt van den Volksbond tegen
Drankmisbruik, acht zich, met de verstan
digste geheel-onthouders", teleurgesteld, nu
ik btn opgekomen tegen het stelsel van
plaatselijke keuze, terwijl dit toch door een
commissie, waarvan mr. Van Gijn deel heeft
uitgemaakt, is aanbevolen. Ja, zelfs beschul
digt hij mij, het op te nemen voor de
dr&akverleidlng".
In de eerste plaats vraag ik, met welk
recht men mij, zelfs al was ik voorzitter of
lid van het Hoofdbestuur van den Volks
bond, zal verbieden, een meening uit te
spreken, die met een uitspraak van een
Volksbondcommissie in strijd is. Terstond
na de verschijning van het verslag der com
missie ik was toen wél lid van het
Hoofdbestuur, ofschoon evenmin als nu
voorzitter heb ik, ook in het openbaar,
in de algemeene vergadering, mijn bezwaren
tegen de conclusie der commissie uiteen
gezet, terwijl, voor zoover ik weet, niemand,
in of bulten de vergadering, mijn recht
daartoe in twijfel trok. Daarom behoefde
het bij iemand die den loop der zaak heeft
gevolgd, ook geen teleurstelling te wekken,
dat ik ook nu nog het stelsel van plaatselijke
keuze in Nederland niet gaarne ingevoerd
zou zien.
Veel erger is het, dat de heer Van Gijn
mij beschuldigt, het op te nemen voor de
verleiding om te drinken. Ik heb dikwijls
genoeg over de gevolgen van het gebruik
en van het misbruik van alcohol geschreven
en gesproken, om mij op mijn eigen woorden
te mogen beroepen: de heer Van Gijn zal
daarin geen bevestiging vinden voor zijn
aanklacht tenzij h i] de, nu overigens wel
versleten leuze van Bunge, de matigen zijn
de verleiders", tot de zijne maakt.
C. A. PEKELHARINO
Illllllllllllllllllilllllllllllllllllllll»
UTENBUIG i FOLMEI
| Den Haag -:? Huijgenspark 22.
SPECIALITEIT:
VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE-:- ?:? ?:?
-:-:- ?:- -:- -:? BERGPLAATSEN VOOR INBOEDELS