10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 20 Maart '20. - No. 2230 CHAR1VARIA Thos. Cook & Son hebben het in de H. P. aan de stok met den heer Grein. Dat een employéwel eens een vergissing begaat, kan ieder, zelfs met een grein verstand be grijpen," schrijft Cook en dat is juist het verstand, dat de heer Grein bezit. , Bovendien waren de drankjes eens binnengeraakt onmenschelïjk duur." (WW.) Men koope ze dus vóór dien tijd. Het nlet-nleuwe gelald. Een nieuw geluld brengt Vorsten school thans niet meer." (N. R. Ct.) Een eenlgszlns ander geluld heefl prof. Visser doen hooren. laderdaad dat is een frisch geluid." Wij kregen een paar ons koffie dank zij het ons verstrekte bonnetje en een geduld, dat Job tot woede zou hebben ontstoken." (//«,) Van jaloezie. Het vrijdenkend volk van ons kolo niale rijk denkt heden terug aan den tijd dat Eduard Douwes Dekker zQn beroemd boek in een Brusselsch estaminet op het papier wierp, het groote werk, waarvan niemand minder dan Macawlay zeide, dat eveiy schoolboy er van gehoord had, en dat na de, ver schijning, in 't voorjaar van '60, een rilling door ons land deed gaan."(7W.) De rilling kwam behoorlijk op tijd ei de verschoning. Macawlay, die in '59 stierf, was wat voorbarig met zQn opmerking. Heyermans spreekt uit en tot het hart des volks tot in Hongarije, waar Op Hoop van Zegen" (een stuk van Heyermans) gespeeld wordt." (Stand.) WQ curslveeren. WQ hadden altijd gedacht, dat 't van Vondel was. Dit is uit den aard der zaak voor hem terra incognito." (O. H. C) Charivarls is op 't oogenblik in Nlce maar in streng terra incognito. Charivarlus ontvangt gaarne knipsels. Adres: Keizersgracht 333, Amsterdam. ZEDEN IN ZWEDEN Show" De laatste dagen moet ik telkens denken aan een langen bleeken Zweed dien ik ge kend heb, een half jaar geleden zoowat. Hij was van de soort zooals er hier tien in een dozijn gaan: groot, goed gekleed en uiteist vormel|k. Hij was een bekend sportman en directeur van een onderneming die over een kapitaal met vele nullen beschikte. Ik ben niet de eenige die in de laatste dagen veel aan hem denkt. Integendeel, er denken massa's menschen aan hem, en daaronder zou ik in de eerste plaats de politie-autoritelten willen noemen. Er wordt gegist dat hfl op 't oogenblik in Constantinopel is, maar met zekerheid vertelt men dat het kapitaal der genoemde onderneming een aantal van zQn nullen heeft ingeboet. JO DE JONO-WERTWJJN f Veertien dagen geleden zat ik met haar in den trein. ZQ was, na v|f jaren van vrQwilligen afstand, door de staking weer in het tooneelbedrljf gesprongen, en reisde nu ambtshalve van Rotterdam naar Dor drecht om er dien avond de rol van de malle Miss Bullstrode in Mr. Parable" te vervullen. Het leek ons-anderen in de coupégeen wereldgebeurtenis, maar na een paar mijlen moesten we het toch allen inzien, dat voor deze ne dit reisje een kunstreis was, tooneelspelen als je het in zoo lang niet hebt mogen doen", iets boven-alles-heerUks. Tusschen de gesloten vrouwengezichten bloeide het hare, dat naar de regelen niet schoon was, maar allengs schoon werd, terwijl de donker gekleurde tooneelstem, te klankrQk voor de kleine ruimte, toelichtte: Voor mQ was het een bof. Och, wanneer Je niet tot de eersten behoort, je van alle kanten gedrukt voelt, dan denk je zelf ook: beter het op te geven..." Wij herinnerden ons... deze actrice was er niet eene van het gezegend vrouwelijk ras dat met een jspon van Kirsch en Heven over moed, komt, knoeit en overwint. Misschien zou ik er nooit meer toe ge komen zin, als niet de omstandigheden... En nu ik er weer In ben, weer weet wat hl» t IR** -Ging'het dadelQk?" onderbrak ik. Als een visch in het water keek ze: Dat viel me zoo mee. Of ik niet weg was geweest. En dadelijk er was nu geen concurrentie een groote rol. Maar dat doet er niet eens veel toe. Als je maar spelen kunt." Wij anderen, die nog slechts wisten van bezwaren en slavernij, luisterden geboeid. Een onverhoedsch pleidooi. En het reizen t Opeens weer naar NQmegen, Arnhem, nu, met dat mooie lenteweer, waar alles al uitloopt en het zoo lekker ruikt". WEGGIS V/ERWOUDSTEDEMEER Hotel ALBANA Hotel ALPENBLICK De twee eenige hotels In verhoogde ligging, met prachtig panorama. Prospectus door de eigenaars en Intern. Verkeersbureau Amsterdam?Den Haag. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii De dagbladen komen met data en cijfers, en ik bereken dat juist in de dagen dat ik hem leerde kennen en hem vaak aan diners ontmoette zijn onderhandelingen om uit een wanhopig net van geknoei te komen op hun hoogtepunt geweest moeten z|n; en telkens herinner ik mij met verbazing weer den langen bleeken correcten Zweed, met het een beetje vermoeide glimlachje, en altijd gevolgd door zijn kleinen dikken Amerikaanschen secretaris. Die secretaris is nog hier. Hij heeft zich intijds gered, en loopt nu met dezelfde drukke bewegingen en het gewichtig gepreoccupeerd gezicht achter een anderen langen Zweed aan. Zaken zQn zaken... Hoogstens zullen ze elkaar voor den rechter terug zien.. en ik denk aan de uit stapjes en zakenreizen die de lange Zweed met zijn secretaris naar Londen en Estland heeft ondernomen, en waarvan ze zulke prettige herinneringen konden ophalen. Dit is het eind van een der vele goulasch"ondernemingen die hier gedurende den oorlog wild gebloeid hebben. Er zijn er al verscheidene zoo gegaan en er zullen er nog wel meer volgen. Ze rijn trouwens allen van hetzelfde type: een kapitaal met vele nullen, aan het hoof d een jongen man met een sympathiek energiek filmprofiel", en het geheel zonder de minste ervaring op het gebied van wereldhandel waarop het zich bewoog. Een voor een duikelen ze, en openbaren een reeks van ongehoorde lichtzinnige knoeierfen. Zoo was mijn Zweed in de dagen toen ik hem kende, in zijn correcten frac, zijn pels en zijn dagelQkschen hoogen hoed op zQn lichtblond hoofd bezig met het volgende bQ"-zaakje. Hfl had een maatschappij opgericht tot het transporteeren van hout, steen en dergeIf ken door middel van tractors en aanhang wagens, notabene langs de slechte wegen van Zweden. Het kapitaal van dit bij-zaakje bedroeg ongeveer twee millloen, en ondanks het feit, dat er haast geen inkomsten waren stonden zijn aandeelen, nominaal 100 tusschen 850 en 900. In 1918 waren de inkomsten op zijn millioenenkapitaal ongeveer 20.000 kronen, en de aandeelen handhaafden zich door dehemel-weet welke omstandigheden op 900. Maar inmiddels deed hij moeite om 12000 van die aandeelen £ 225 kronen te verkoopen aan een nletsvermoedenden Rus te Kopenhagen. Natuurlijk kwamen die onderhandelingen tot een goed resultaat door middel van een valsche balans... en nu brengt de catastiophe van 's mans groote zaken ook dit kleine balletje aan het rollen. Dagelijks ziet men tallooze van die jonge correcte Zweden met sympathieke profielen in frac om restaurant-tafeltjes, beladen met bloemen en champagne. Zoo zat nog voor weinige maanden mijn Zweed die nu in een hotel in Constantlnopel zit. Dat is de Show", het uiterlijk dat van alles bedekken moet, al Is het dan ook niet altfid knoeier)]. Het is een begrip dat wij niet kennen. Emants noemde z|n stuk geuren", en zeer terecht. Wij .geuren", een beetje naïef en zonder de bijna wetenschappelijke ernst die men betracht wanneer men dingen voor de show" doet. En vergeleken met het werkelijk ver moeiend restaurant- en gezelschapsleven dat een show-maken te leiden heeft is de aar dige Intrige van de houten ham van een waarlijk liefelijke naieveteit... een naieveteit die niet anders beoogt dan geburen die in Ook dat! Een zeldzaam voorrecht, tooneelspeel&ter in actieven dienst, we zagen het haar aan. Er was geen mensch meer, die twijfelde. In het licht der ondergaande zon en de vreugde om den arbeid die blonk op dit naar de schmink hunkerend, hartelijk gezicht, verloor het begrip onderkruipster" zijn laatste verschrikking. 's Avonds zag ik haar spelen, de te grove carrlcatuur van de malle Miss Bullstrode. Ze ging er in op, ze weerde zich, als moest ze de verloren jaren op ons verhalen, als wist ze, dat haar tijd gemeten was. Op het geluk haar dlepste-zelf weer te hebben ont dekt, speelde ze. Haar rol werd de hoofdrol door overmaat van geestdrift, en wij, die meenden dat overdrgving schaadt, altijd, en ook hier, bleven in genegenheid gewonnen. Een niet aanvallige vrouw, die wat ze aan uiterlijke gaven bezat, nog blijmoedig had wegge werkt onder een onoogelQk heerenhoedje, een wanstaltig wijde jas. Maar die zich warmde, onversaagd, aan het heilig vuur van-binnen, die zich tegoed deed aan een lang ontbeerd geluk. Het geluk van den kunstenaar. Miss Bullstrode was haar zwanenzang. Twee Maandagen na dezen Maandag lazen wfl haar doodsberlcht. Niet wereldschokkend ook dit. Van dit aftreden, zoomin als van haar wederoptreden", behoefden we te gewagen. Een actrice van het tweede plan, bekwaam voor haar taak, en met veel hart en geweten. Maar, zooals ze zelf zei, best te missen. Licht te vervangen, en gauw vergeten. Toch, voor wie getuige waren van haar feestelijke rentree in de spoorweg-coupé, zoo kort vóór ze tegen wil en dank nu zelve zich gewonnen moest geven aan een staking, die niemand opheft, zal de herinnering bleven, als aan een Croesus-geluk. En die zullen erkennen, dat de goden ook deze jong-tot-zlchgenomenc wel Hef hebben gehad. ? * * N. V. HET HOFSTAD-TOONEEL : Geuren, door Marcellus Emants. Zoo verheug nd als de wederopvoering van Domheidsmacht" was, zoo bedenkelijk is de herleving van Geuren". Wij spreken van de brutaliteit van een Wedekind, van de Loulou's" der wereldlitteratuur, maar is er een liederlijker vrouwspersoon ten tooneele gelijke of soortgelijke omstandigheden zijn te plagen of hoogstens om een dochter te helpen aan een dragelQken echtgenoot. Er ligt hetzelfde kinderlQke in waarmee een schoolkind opschept". De show is de verstarring van die ge woonte tot een voor den drager werkelijk kwellend levensprogram, dat zich afspeelt ten huize, en ten genoegen, van rQkwordende restauranthouders, en dat een gecompliceerd credietstelsel met zich brengt. De show is ook de manifestatie van het innerlijk bewustzijn dat men op een peil leeft dat ongeevenredigd i« aan zfln qualitelten, dat wil zeggen men omringt zich met de uiterlijkheden die in een normaal geval natuurlijke verschijnselen van wel vaart zijn. Ea het innerlijk besef van de tijdelijkheid van die wel/aart moet het handhaven van die uiterlijkheden meer tot een kwelling dan tot een genoegen maken van den exccutant. Vandaar dat men van de soort menschen die hier hun momenteelen overvloed in het publiek ten toon spreiden den indruk krijgt dat ze zonder veel genoegen een vastge steld programma volvoeren.. een soort dienst-fuiven" als u wilt, dat pas tot vreugde geraakt wanneer zekere quantiteiten alcohol aan het oogenblik een illusie van bestendig heid gegeven hebben. Zoo werd mfln correcte Zweed ook vroolijker naarmate de maaltijd vorderde, maar den volgenden morgen als ik hem in zQn pels en hoogen hoed en met zfln cere monieel gezicht ontmoette had Ik altijd de onbestemde sensatie dat hij weer zeer tegen zijn zin moest optreden." Maar ook in sérieuser kringen heeft de show haar variaties. Een café, 's avonds half acht. Op de meeste tafeltjes liggen roode papiertjes met namen. De tafeltjes zijn ge reserveerd, want men gaat hier bQ voorkeur niet zoo-maar in een café. maar bedingt zich vooruit een prettig tafeltje. In een hoek zitten een paar Amerikanen ongegeneerd kranten te lezen, half uit hun stoelen gezakt en in reispakjes. Dan komen langzamerhand de menschen die in een restaurant gegeten hebben voor hun koffie en punch. Eerst een meneer en een dame met ernstige gezichten. Het is hun aan te zien dat het ceremonieel waar mee ze zich voor deze gelegenheid omringd hebben hen eigenlijk een deel van het ge noegen van dit uitstapje beneemt. Zij beweegt zich statig en opzettelijk in een japon die ik alleen maar kan qualificeeren als voorhaar-doen-zoo-mool-mogelijk." Hij draagt een zwarten broek, een rokvest, wit dasje en een cut-away. Aan de manier waarop ze bestellen en dan alle twee strak en ernstig voor zich uit gaan staren merkt men al dat ze eigenlijk geen pret hebben. Dan komen twee zelfbewuste dames, die lachen en om zich heen kijken, want achter hen volgen twee jolly uitziende mannen in jassen die geheel met goud bestikt zijn. Ze dragen ieder een ridderorde zooals men die bQ cotlllons krijgt of bf de opening van de Kamer te-zien-krQgt. Het zijn Kamerleden, ja, mijn hemel en als je dan Kamerlid bent waarom zou je je vrouw dan niet het genoegen doen om haar in je galauniform naar een caféte begeleiden. Hier denk ik aan de zorgvuldig gesloten vigelantes die de Amsterdatnsche geünifor meerde Raadsleden veilig van hun huis naar de besloten plechtigheid voeren. Zoo komen er telkens groepjes die naar elkaar kg ken en die er zich den heelen tijd van bewust schijnen dat weer andere groepjes naar hen kijken, en de vrouwen lachen te opzettelijk, en de mannen doen in hun zorgvuldig geprepareerde kleederdrach ten te gewoon" en te Jolly".. en dat is nu allemaal de show .. die vreeselQke kwel lende show, die van het leven hier maar al te vaak een pijnlijke ceremonie maakt. Er zijn menschen die zich tegen de show verzetten., die het zelfs zoover sturen dat ze in den trein iemand aanspreken aan wie ze niet zfln voorgesteld.. maar dat gaat meestal gepaard met desillusies. Een oude heer vertelde me dat hij zich eens vier uur lang in een volle coupécorrect" had ge houden. IIHIII1IMIIIIIII1IIIIIIIIIII HOEKER &. ZOON 435-431 Paarlen - Brillanton Goud- en Zilverwork miiiiHiiiiiiiiiii te voeren dan deze Hollandsche mevrouw de Nancy, geboren Mien Duymaer van Twist? Met een beroep op de litteraire Riskolnikows kunnen we bewQzen dat de misda digheid in kunst schoon is als de deugd, maar bij dit werk van Emants moeten we niet minder bereid erkennen, dat het toch maar alleen de groote scheppers van menschelflkheid gegeven is de gemeen heid op te heffen door de compensatie van het al-omvattend begrip. Emants heeft, in zijn novellistisch werk, ons de aanstooteIQkheid kunnen toonen in dit aureool, een verhaal als de Nagelaten Bekentenis" vindt in onze letterkunde zijn weerga niet, maar in zQn tooneelarbeid ontsteeg hQ zelden aan de meest aüedaagsche visie, en In z(n voor oordeel voelen wQ de pijnlijke beperktheid van het nuchter verstand. Hoe dicht hij, al in de keuze van zQn stof, bQ Strlndberg staat en hoe mijlenver hQ nochtans bleef van diens ethiek, blijkt in het bijzonder uit dit grove maakwerk Geuren". Een gegeven, vol van de elementen, welke bQv. in Doodendans" leiden tot doorbraak der bitterste ont kenning, hier louter verzet gebleven, de monstratie van onverklaarbaar booze machten. Een huzaren-officier, geurmaker naar den elsch van het Wapen, wiens conduite-lfst door een loop van omstandig heden afhankelQk wordt van de wille keur van zQn schoonzoon, »qn superieur, in jaren en rang. En die dan, naast een harde trou welooze vrouw,in zijn schitterend uniform zit weggedoken voor de genadeslag van het ongevraagd pensioen." Eén tooneel, het eerste van het derde bedrQf, openbaart ons wat dit stuk had kunnen worden, wanneer het behalve met routine, met liefde geschre ven was geworden. Daar zien we de echtgenooten, elk aan een kant van de tafel, UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE iiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiuimiiiimiiiiiUJiiuJimHiiiHitit liiiiiiiiiililiitnmitiniiiiiiii iiiiiiniiiiniiiii imiiiiiiiiiiiiimiiiiHii"' IJ. H. DE BOIS - HAARLEM KRUISWEG 68 TABLEAUX - ESTAMPES - ED1TIONS D'ART Thans: l BRESDIN, l JONGKIND,! Ktesv. Dongen l iiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiiuiiiiiiiuiiiiiiiiiitiiiiiiitmiiiiiiititiiiiiiiiiiiiiiiin Toen had hQ tot een dame tegenover hem gezegd dat het warm was. De dame had zich in een spoorboekje verdiept. Daarna had hQ een klein meisje een chocolaadje gegeven. Het meisje had gebloosd en was de coupéuit geloopen. Ten einde raad had hij aan een meneer naast hem gezegd dat er nu wel niets meer van de uitlevering der oorlogsschuldigen zou komen. De meneer had gekucht en uit het raampje gekeken. Dit is ook een soort show. Het is het handhaven van een onmenschelijk ceremonieel. illiiiiiiiiiliiciiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiilicriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilllilliliriiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiii"""""»»"»""" '"'"""'"""""""""""' iiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiimiiiliiiiiiiiiiinM»»11""11111"""111111"""111"""1" En het dient om een vreemde schuwheid te bedekken. Dat is het tragische van de show., ze brengt niets dan onaangename zaken mee. En niet de voldoening van een goedmoe digen Hoilandschen boer die nu eens echt heerlijk geurt %iet een verzameling groote rijksdaalders die hQ in zijn broekzak laat rammelen. MELIS ST.OKE HËEREriGRflCHT 11** LEVENS -OhGËmLEn-/MNSPR/WELUKHEII7 ZIEKTE VERZEKERINGEN v geslagen vijanden nu de goede levenskansen gekeerd zijn. Bij de eerstvolgende promotie zal luitenant-kolonel de Nancy, nog in den geur en de fleur van zijn leven, aan den dQk worden gezet. Wat dan? Waarheen? Waar is de goedkoopste schullhoek, die tegenover de buitenwereld niet al te schamel zal schij nen? Brussel? stelt hij voor. Daar zou hQ kunnen trachten met kantoorwerk..?De vrouw, zonder een zweem van deernis, berekent haar kansen. Dit tooneel wordt door Brondgeest en mevrouw Duymaer van Twist zóó voortreffelQk, in kille en strakke aandoenlQkheid gespeeld, dat het den, voor het overige verloren, avond goedmaakt. Als stukje in n bedrijf zou het een klein meesterwerk rijn. Thans wekt het den buitensporigen wensch, dat de auteur om dit eene tooneel, alle overige tooneelen nog eens zal herzien. Indien hij slaagde, zouden we er een stan daardwerk mee winnen, dat door de eeuwen heen zou kunnen getuigen van het Cavalerisme" in Nederland in de argelooze jaren van vóór den oorlog. * * . Angèle, door Habitué. Het meerendeel der in den laatsten tQd, met meer vliegwerk dan kunst opgedischte tooneel voorstellingen valt onder de rubriek: energie. In welke rubriek wQ dit Haagsche hopje van den vrQmoedigen criticus" moeten bijzetten weet ik niet recht. In elk geval was het elegant verpakt, een zoo verzorgde vertooning, dat ons de gedachte: net Hofstadtooneel is er weer heelemaal bovenop, alreeds stemde tot huldigend applaus. Angèle" zelf, in drie bedrQfjes verwerkt, zou juist strekken voor een uit het Engelsch vertaald feuilleton, met n bijlage. Deze bijlage, een vrouwelijk kleedingstuk, dat met twee pQpen en een kantje erlangs, de fragile spil heet te zijn waarom dit zielenspel draait, kunnen we dadelijk buiten beschouwing laten. Een au teur met meer goeden smaak zou voor den onschuldigen fetisj" allicht een paar dames handschoenen, Dummer 5, gekozen hebben; maar ook deze complicatie had gevoeglijk kunnen ontbreken zonder schade voor het geval. Waar het op aankomt, Is de verhou ding tusschen den jongen weduwnaar-vader en zijn van onbevangenheid wereldwQs doch tertje. Zooals de knaap op moeder's schoot al iiiiiimiiiiiimii weet: ik trouw met u, moeder," zoo is de vader de eerste liefde van het meisje. In den labilen, van vele zijden bedreigden staat van huwbare dochter, is hQ de rijpere man, die haar met het overwicht van zij a geest en ervaring steun belooft, meer dan de preten dent van haar eigen jaren, aan wien zij de leiding van haar jong leven noode toever trouwt. In Phyllis" van mr. van Rossem bezitten wij van het meisje" in de jaren dezer perikelen, het proto-type. Daar gold de bl'nde voorkeur een oom, hier lag een jonge Papa voor de hand. Ze kunnen het zoo best samen vinden, het lijkt bijna tegen-natuurlflk dat dit paar gescheiden zal worden. .Wat een onzin, Jotin", Angèle noemt haar, bij den burgerlijken stand als Johan van Heeteren ingeschreven, vader kortweg: John, wat een onzin, dat ik nu een anderen man moet hebben, en jQ een andere vrouw". Vooral lief bedoeld is deze kuische minnarij. WQ vinden den vader, die het bekoorlijk kind meeneemt naar een plaats waar ze kansloopen zQn maftresse te ontmoeten, nogal onverant woordelijk, en den auteur weinig fijn, maar de wQze waarop zfl, arm in arm, men moet niet vergeten het zfln Annie van Ees en Cor van der Lugt, zich op dit lichtzinnig pad begeven, werkt verzoenend. En zoo is er meer in dit stukje, dat ons, voor zoover we over eenig gemoed beschikken, vaak ergert, van verteederende luchthartigheid.Best moge lijk dat Habitué, als hij eens werkelijk wat te zeggen heeft, dit zal kunnen doen in den schijnbaar achteloozen, veel te raden latenden toon, die van brutale vluchtigheid de betere zijde is. Wat het onderwerp: vader en dochter, betreft, heeft hQ een voorbeeld aan een der beste romans in de laatste jaren verschenen. In Menschen van hun tQd", gaf Herman Salomonson het door den vroegen dood der moeder verinnigd samenleven van een jongen (stief)vader en zQn opgroeiende dochter, met alle kieschheid, die dit onderwerp vraagt, met de bijzondere reederheid en weemoedigen humor welke, men zou haast gelooven van zelf, uit deze wreede speling van het lot opbloeien. Een antieke tragedie, gemoder niseerd. Van deze tragedie hadden we van Habituéhet blijspel verwacht. 'T o P N A E y r