DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 14 Aug. '20. No. 2251 Niet slechts in zijn geschriften, maar ook met de daad heeft Thijm Vondel geëerd en gehuldigd. Bij de voldoening van de eere schuld van het Nederlandsche Volk aan Vondel," de oprichting van zijn standbeeld heeft Thijm een werkzaam deel gehad als penningmeester van het Hoofd-Comitéen als Voorzitter van de feestcommissie. Van de laatste was Thijm de ziel. Hij organiseerde den grooten optocht met de praalwagens, die met een symbolische beteekenis optrok van Vondels graf in de Nieuwe Kerk naar het standbeeld in het Vondelpark, als een zinne beeld van Vondcis herleving uit den dood, in de glorie van zijn standbeeld. Een boot tocht naar het Muiderslot besloot den volgen den dag, 19 October 1867, de feesten. Ook dit was het werk van Thijm en Cuypers. In de groote zaal ontving Van Lennep de gasten. Daar werd een gordijn weggeschoven, en daar stond Ridder Hooft in het te lezen en te bestudeeren. Lid daarvan was behalve J. H. Rössing, W. W. van Lennep, o.a. ook Adriaan de Vries, aan wien vooral de inrichting van de Vondel-tentoonstelling te danken was. Zoo is Thijm ook van veel in vloed geweest op de nieuwere Vondel-studie, welke vooral door het bijeenbrengen van al de uitgaven van Vondels Werken op de tentoonstelling een vasteren grondslag heeft gekregen dan Van Lennep en Van Vloten konden verkrijgen bij gebrek aan voldoende bibliographische zekerheid. 3) Reeds vroeger waren onder Thijms leiding nauwkeurige uitgaven van Vondels spelen verschenen. In 1869 werd Peter en Pauwels met zijn medewerking uitgegeven door P. J. Koets, Pr., als begin van een serie treurspelen, die ook Adam in Ballingschap, de Maagden en Maria Stuart zou omvatten. Hiervan verscheen nog in 1872|Maria Stuart bewerkt door J. A. de Rijk, Pr. HET QUINTRT OP HET MUIDERSLOT, op 19 October 1867, na de onthulling van Vondcl's standbeeld Van links naar rechts: Huygens, Barlaeus, Hooft, Swelingh, Francisca Duarte, Marie Tesselschade statigst zwart van fluweel en zijde, met de gouden keten van Sint-Michiel op de borst, naast hem prof. van Baerle, even deftig in den |met marterbont omzoomden donkerbruinen lijfrok, en wederom naast dezen Ridder Huygens in 't schitterendst hofcostuum van helder violet, goud en wit. Maar aan |de andere zijde van den Drossaart schitteren nog schooner twee zijner liefste gasten, Francisca Duarte en Tesselschade Crombalchs, ja Tesselscha zelve, met die zelfde zielvolle blauwe oogen, dien aanminnigen lach, dat opwaarts gekapte goudtdradich" hair, verscholen onder de hagel witte muts, met ar die teedere bevalligheid, welke eenmaal een Breêroö, een Crombalchs, een JBarlaeus, een Huygens met onweer staanbare kracht zoude boeyen in 't gareel der min." 1). Dirck Janssen Swelingh zat aan 't klavier in de persoon van O. A. Heinze en lieflijk weerklonken de tonen van Thijms Quintet: Hier op 'et hooge Huys te Muyden." Dit was Thijms werk. Het maakte een diepen indruk. De Vondel-huldiging was zijn groote dag. Kort daarop had Thijm Vondels dichter lijke moraliteit" te verdedigen, die in ver denking was gebracht bij zijn geloofsgenooten door twee professoren van het Warmondsche Seminarie, die Vondels Werken niet geschikt achtten om volledig aan de jeugd in handen te geven. Thijm pareerde den aanval geestig en raak. Den 19 Janurari 1870 werd op Thijms aan sporing, ten overstaan van eene Commissie en een medisch hoogleeraar, het gebeente van Vondel in de Nieuwe Kerk ontgraven en in een nieuwen schrijn, met een grafzerk door Cuypers geteekend, opnieuw bijgezet; maar negen jaar later weigerden de kerkvoogden aan Thijm en de zijnen om op Vondels^graf een krans neder te leggen, ter herdenking van de 300e verjaring van zijn overlijden. Achter een bedankten Beets en Ten Kate voor de Vondel-Commissie; zelfs Charles Boissevain trok zich terug. De vrees voor ultramontanisme" had in die dagen de protestantsche geesten sterk bevangen. Mr. J. N. van Hall heeft dit feit vereeuwigd in een sonnet: Geen Termen !" Zal^ooit het Hanekot" de gruweldaad geheugen, Of 't jonge beter waar dan 't oude hok voorheen ! Dat Neêrland Vondels stof een huldegroet ? komt brengen, Een krans legt op zijn graf? Neen ! luidt het antwoord neen ! Geen termen" voor uw krans, geen termen" voor uw hulde. Dit huis behoort aan ons," ons voogden van de Kerk. Voerwaar lankmoedigheid, neen, laakbre zwakheid duldde Te lang reeds 't paapsch gebeent, des renegaten zerk. Daar ruischt een geestenstem om 't somber grafgesteent: Meent gij door zulk een daad den godsdienst te beschermen? Zoo knaeght uw tanden stomp aan 't heilighe gebeent," Uw onverdraagzaamheid, Mijnheeren, kent geen termen l De eerste groote Vondel-tentoonstelling, in 1879, waartoe ook Thijm belangrijke bij dragen leverde uit zijn bibliotheek, bracht intusschen de Vondel-studie verder dan dergelijke platonische herinneringsdagen. 2) Thijm had sedert eenige jaren een kring gevormd van jonge litteratoren en liefhebbers der nederlandsche letteren, die des Dinsdagsavonds om de veertien dagen in zijn huis bijeenkwamen in 't bijzonder om Vondel Onder Thijms invloed is de latere Vondelvorsching begonnen ; hij heeft een school gesticht, waaruit de beste Vondel-kenners zijn voortgekomen. Vooral onder zijn geloofs genooten heeft zijn voorgaan en zijn woord velen tot deze studie opgewekt: H. J. Allard, J. V. de Groot, pastoor J. W. Brouwers, prof. de Rijk, prof. P. J. Koets, pastoor Poelhekke, prof. B. H. Klönne hebben allen verdienstelijk werk voor de Vondel-studie geleverd, stellig onder Thijms invloed. Op het Seminarie HageveJd werden voortreffe lijke opvoeringen gegeven van Vondels spelen, en de jongeren, die daar hun opleiding gehad hebben, als C. R. de Klerk en pater B. Molkenboer hebben door hun werk getoond tot de uitnemende Vondel-kenners te behooren, evenals Dr. Gerard Brom, die zich terecht Thijms jongste leerling" heeft genoemd. Steeds werd Thijms hulp ingeroepen als een van Vondels spelen zou worden opgevoerd. Zoowel voor Gijsbrecht, als voor de Leeuwen dalers (in 1879) en bij de opvoering van Joseph in Dothan door Amsterdamsche studenten in 1887 heeft Thijm een groot deel der regie in handen gehad, en een mooie opvoering verkregen. In dit laatste jaar werd ook de grootste Vondel-tentoonstelling gehouden uit de ver zameling van den heer Hartkamp, die later N.V. PAERELS Meubileering Mu. COMPLETE MEUBILEERING -: BETIMMERINGEN : Rokin 128 Telef. 4541 l VRAAGT: Sl-FA-KO SIGAREN Het voornaamste Seriomerk belangrijk aandeel genomen in de bevordering van de betere kennis en de nauwkeurige studie van onzen]Puik-poeët. 'DR. J. F. M. S T E R c K Heemstede, Juli '20. IN THIJM'S VIOOLSTRUIK" |[door dr. J. F. M. STERCK Bij de vele beslommeringen, zoowel van zijn firma v-Langenhuysen (drukkerij, uitgeverszaak, boekhandel en binderij), en later bovendien van zijn professoraat, was het voor Thijm een behoefte ook een gezelligen kring van vrienden en familie te vormen, waarin hij zijn geest kon verpoozen van de dagelijksche inspanning. En, eens ontlast van die zorgen, was hij de vroolijkste en opgewektste lacher en de prettigste prater denkbaar. Vele jaren was hij Voorzitter en de ziel van twee gezelschappen : de Dinsdagsche Vereeniging" van jongere litteratoren en VondelVereerders, en van de Leeskrans : de Viool struik." De naam zegt reeds, dat het doel van deze laatste vereeniging niet in hoofdzaak was het gezellig samenzijn, of het praten over alles en nog wat. Van de Dinsdagsche Vereniging heeft wijlen generaal B.van Vlijmen een avond bijeenkomst geestig beschreven in Het Jaar boekje van Alberdingk Thijm," 1895, bl. 98. Thijms jongste zoon, Karel, heeft in zijn bekend boek over zijn vader een beschrijving gegeven van een krans-avond" der Viool struik (bl. 166 volgg.) die in den regel werd be steed aan het lezen, bij rolverdeeling, van de beste tooneelstukken in Nederlandsch, Fransch Engelsch en Duitsch, waarvoor de President steeds een belangwekkende inleiding hield. Maar Thijtn's geestig en vroolijk optreden in dezen intiemen kring, is nog nooit in bij zonderheden geschetst. Nu hij bij deze her denking stellig in zijn merkwaardige veelzij digheid zal worden voorgesteld, verdient hij ook van den kant van het intieme familie leven, en onder zijn vrienden te worden geteekend. Ook hier weer gaf Thijm een typische vermenging van den ouden en den nieuwen tijd. Door de belangrijke litteraire en bio grafische uiteenzettingen van den zeer belezen president was het een soort University Extension," waartoe ook de voordrachten van de leden, als van den architect Cuypers naar aan leiding van diens reizen, en die van den Bovenkerkschen redenaar, pastoor Brouwers, bij droegen. Maar aan den anderen kant was het zooveel aardiger dan onze tegenwoordige particuliere cursussen. Het was er, zooals zich meermalen in de notulen weerspiegelt, geen monarchie, maar een republiek, van een twin tigtal ontwikkelde, maar vooral spirituëele menschen, die vrijelijk hun opmerkingen lan ceerden.Als bij voorbeeld de notulen vermeldden dat de aandoening bij het lezen van het vierde bedrijf van La Fille de Roland" algemeen was, komt een der dames wat haar betreft, direct daarover in verzet. Wie zou dit wagen in onze tegenwoordige letterkundige Conférences" waar een alwetende zich stelt tegenover de onwetenden, zijn gehoor!.. Als Thijm, tegen de afspraak der vergadering, een ander stuk, dan bepaald was, ter lezing had gegeven, werd hem dit alleen als hij zich behoorlijk wist te verantwoorden, - vergeven. En hoe hoofsch welbespraakt wist Thijm dan de leden te boeien en te winnen. Juist dat vrije woord der vrienden en vriendinnen was Thijm wel kom als een aanleiding tot een geestig of ondeugend wederwoord, en er zaten geen leden aan, die alleen om het belang van den inhoud reden vonden voor een opmerking; niemand zocht er den ernstigen ernst, die in onze dagen bij voordrachten hoogtijd viert. In tegendeel, meer vernuftige dan rake opmer kingen, verklaringen van betwiste punten, commentaren over den loop der tooneelstuk ken, naar ieders aard en die was velerlei deden tot onder het souper de meeningen geestig kruisen, en het is. zeer te betreuren dat in de notulen de geestige kout niet was vast te leggen. Men was van tusschen 7 en 8, tot tegen twaalf uur bijeen, en al was het laat ste, uur aan een gezellig souper gewijd, er bleef tijd genoeg over om de groote tragedies uit den tijd van Vondel, van Bilderdijk, Wiselius, de Lannoy, ja zelfs de klassieken uit de Nederlandsche, Fransche, Engelsche en Duitsche letterkunde geheel uit te leren. Boete stond op niet invallen, zoowel als op elk bewijs, dat de toegewezen rol niet vooraf was doorgelezen. Ook de toen nieuwere Fransche stukken, als van Scribe, Dumas en Sardou kwamen ter tafel. Divorfons van den laatste bijvoorbeeld las men reeds direct na de eerste opvoeringen in 1881. Af en toe werden zoogenaamde muzikale en litteraire picnics" gehouden, waarbij gedichten en prozastukken gereciteerd werden, soms eigen producten der leden. En Mevrouw Cuypers-Alberdingk Thijm, met haar bijzonder fraaie stem, verrukte de leden door Fransche romances en arias, en liederen van Schumann en Schubert. Geen was dan lichter bewogen dan de president bij wien zelfs de lezing van aandoenlijke tooneel-passages de tranen te voorschijn drong, en die aan het souper, als de taart op tafel kwam, de gastvrouw op hoffelijke wijze placht te bedanken. Thijm las er ook zijn vertaling voor van La Fille de Roland", die tot in dezen zomer op het tooneel bleef. Hij liet een belangwekken de verklaring er aan voorafgaan, die ik hierbij uit de notulen overneem: Ten einde het meer voor het Nederlandsche volk en tooneel geschikt te doen zijn heeft de bewerker de vrijheid genomen er een meer NeVR4AGT SRATIS TOEZENDING AAN VAN DER HOOP's MEUBELBEWARINGEN TRANSPORT MIJ. AMSTERDAM . VAN HAAR LAATST . Uitsluitend \ VERSCHENEN / AMSTEIWIK liwitigl:X|l"oll>£CTUI h. Trompstraat TELEF03N \. / 2195 ZUID derlandsch stuk van te maken. Hij laat dan ook de handeling te Doornenburg, een kasteel dat hij toevalligerwijze juist aan den Noordelijken Rijnoever in Hameland vond, en te Nijmegen op het door Karel den Groote gestichte keizerlijke paleis, het Valkhof, plaats grijpen. Ook de namen van verschillende personen zijn door hem veranderd, die van Amalry in Amalrik, Ie duc Nayme in Namels. Npethold in Ben Mahomed, Rochard in Ritasert, ook al omdat hij verschillende dier namen niet aantrof in de Chansons de gestes. De fout van Bornier om Ritsaert tot page van Gerald te maken, vermeed hij, omdat zulks bij het kleine verschil van jaren onmogelijk geweest kan zijn. Aan de lezing van The merchant of Venise in 1877 ging een beschouwing vooraf over Skakespeare, en over de nieuwere appre ciatie van dit genie, dat lange jaren alleen door een schrijver van den tweeden rang, den Fransch Ducis, in diens zeer kunstmatige bewerkingen, ook buiten Engeland op h DEVO Geurige Sigaar FABRIKANTE N.V. DIEVENBACH'a Holl. Sigarenfabrlek UTRECHT iiimimiiiiMimiiimiMHiiiiiMmiMimiMHiiiiimiiiuiiilimiiiimiiMuii/ tooneel is gebracht. Zoo ontelbare malen had Thijm, als tooneelrecensent, die weer in het Nederlandsch overgebrachte bewerkingen te hooren gekregen, dat het lezen van een oorspronkelijk stuk van Shakespeare hem als een verfrisschend litterair bad was. Herdenkingsdagen van Vondel en Bilderdijk worden medegevierd door het lezen hunner werken en bij de Vondelfeesten van 1879 werd ook van den Vioolstruik bij het stand beeld een krans gelegd. Hartelijk werd niet alleen deel genomen in 't huiselijk geluk en leed der leden, maar ook aan de erkenning hunner verdiensten. Zoo vertelde Cuypers onder oprechte toejuiching der leden aan het souper van 28 Mei 1874, dat op de interessante, den dag te voren plaats gehad hebbende, vergadering van 's Rijks adviseurs voor het in stand houden der monu menten, de immuable ware principen van bouwkunst (steeds door hem beleden) voor goed tot basis van beoordeeling zijn aange nomen en door den minister van Binnenlandsche Zaken met zijn onderteekening bekrach tigd." Jammer dat die Commissie van adviseurs toen maar zulk een kort leven heeft gehad. Maar dit ernstige werk werd eens in 't jaar afgewisseld door een vroolijke bijeenkomst op Driekoningenavond. Dan hield het tot koning en koningin gekozen ledenpaar, dat op den voorafgaanden Sint Nicolaasavond de geestigste surprise had uitgevoerd, hun hofhouding. Op 6 Januari 1869 was er aldus een luisterrijk gecostumeerd feest in den huize Leyerhoven bij Cuypers in de Vondelstraat. Om half acht hield de Koning met de Koningin in schitterend gala hun intocht. Hun hofstoet bestond uit een hofdame, den hofmeester, de kamenierster, den zanger en speelman en eindelijk een zot en eene zottin, genaamd Pecopinus en Radamaska, waarna twee kleine pages kwamen. Thijm bracht, als de zot, een serie geestige dronken uit o.a. op Cuypers ....?die zich in zijn ledige uren, Wel eens bezighoudt, niet met het Oostersche vraagstuk, Maar met de questie van heipalen, kerktorens en muren." Op het Driekoningenfeest van 1874 was Thijm wederom de door het lot aangewezen Hofnar en ,zich noemende Li Ber Gioso Giornalistico" lid van verschillende genootschap pen pour l'adoration mutuelle, letteradjudant in den phalanx der Viooistruiken," etc. etc. had hij zich uitgedost in een pak, geheel uit verschillende kranten gemaakt met op zijn papieren hoogen hoed een vlaggetje met het opschrift: Ik waai met alle winden." Zijn zottin had hij geheel in het wit als een huichel achtig ingetogen jong meisje gekleed, met een reusachtige pruik op, en Publieke opinie" genpemd. Van de geestige Sint Nicolaasgrapjes ver dienen nog vermelding: Een witte Raaf," die aan den heer Diepenbroek moest gezonden worden, en hij ontving.... het portret van zijn vrouw met een alleraardigst vers van de geestige Mevrouw L. Sterck-Kervel. Aan t Mevrouw Cuypers moest worden aangeboden OELOF KALVERSTRAAT 1 Amsterdam OPGERICHT 185O TELEFOON 658 N. DEN HAAG - PLAATS 23 firma M. J. GOUDSMIT PAARLEN, BRILLANTEN Goud, Zilver en Horloges Uits'ultend eerste kwaliteit Jos. ALB. ALBERDINGK THIJM, in 1867 tijdens de Vondelfeesten de kern is geworden van het VonderMuseum. Thijm betuigde toen den verzamelaar zijn groote ingenomenheid met deze zeldzame verzameling. Nog tegen het einde van zijn leven wilde Thijm zijn grootste hulde aan Vondel brengen door de vernieuwde uitgave van zijn Werken. In het najaar van 1887 toog hij nog met jeugdigen moed aan den arbeid, waarbij ik het voorrecht had, dat hij mijn medewerking inriep. Ik deed voor Thijm allerlei nasporingen en besprak met hem de uitgave, om de laatste revisies na te zien. Daarbij maakte ik een voortreffelijke Vondel-School door, die maar anderhalf jaar mocht duren, want in Maart 1889 werd de uitgave midden in het derde deel gestaakt door den dood van den Meester. Alberdingk Thijm heeft zoowel door zijn Vondel-verhalen als door zijn wetenschappe lijke behandeling van 's dichters werk, een 1) Dr. J. ten Brink, Vondel bekroond door het dankbare nageslacht, Arnhem 1868. 2) Wel was ook reeds in 1873 een kleine Vondel-tentoonstelling gehouden in Het Nut", uit de verzameling-Hartkamp. 3) Het werk van Penon en Unger wordt door mij niet vergeten ; maar dat van den laatste staat geheel onder den invloed van Adr. de Vries, die tot de school van Thijm heeft behoord. DE VIOOLSTRUIK IN 1876 Portretten van de leden, teekening van P. J. H. Cuypers: 1. F. Diepenbroek, 2. Jos. Alberdingk Thijm, 3. Ant. Sterck, 4. mevr. Cuypers, 5. mevr. Diepenbroek, S. E. Alberdingk Thijm, 7. mevr. E. Alberdingk Thijm geb. Rosa Cuypers, 8. mej. A. Kirchman, 9. mevr. L. Sterck?Kervel, 10. mej. E. Sterck, 11. Frank Alberdingk Thijm, 12. P. J. H. Cuypers