DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 18 Sept. '20. - No. 2256 J. S. MEUWSEN, Hofleverancier, A'DAM?R'DAH DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND IN DE SCHATKAMER VAN MARS Teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck H. T. COLENBRANDER. Historie en leven. Derde en vierde deel. Amsterdam, P. N. van Kampen. 8°. Toen prof. Colenbrander de eerste twee deelen van Historie en leven" in het licht had gezonden, schreef mr. W. H. de Beaufort daarover o. a. het volgende : Wij zijn er zeker van onder de lezers van dezen bundel niet de eenigen te zijn, die den schrijver onzen dank ? aanbieden voor de ons geschonken gelegenheid om deze opstellen uit vroeger jaren te herle zen. Dr. Colenbranders geschriften zijn het herlezen waard ; men vindt dan altijd nog een en ander, dat bij de eerste lezing onopgemerkt was gebleven, een zinsnede, waarvan de strek king verder reikt dan wij aanvankelijk meen den, eene uitdrukking, waarvan de juiste beteekenis ons was ontgaan. De lezing van deze twee deelen vordert bij den lezer eenige ge lijkmoedigheid. Reden te meer om er thans naar te grijpen, nu de geschiedkundige letter kunde van den dag ons die gelijkmoedigheid zoo gemakkelijk zoude kunnen doen verlie zen." ., i-^jj» "«W -f"* 'i' W *>*? Wat mr. De Beaufort hier zegt van de eerste twee deelen, geldt evenzeer en ten volle van de twee volgende, die thans voor ons liggen. Alleen de laatste tirade zouden wij liever niet voor onze rekening nemen ; er is sedert De Beaufort schreef in dezen wel een en ander veranderd. Maar voor het overige is zijn woord nog ten volle toepasselijk, nu er vier bundels Historie en leven" voor ons liggen. En, merkwaardig genoeg, geldt dat van het levensbericht van De Beaufort zelf, dat Colenbrander voor de Koninklijke Akademie heeft geschreven en waarmede de derde bundel opent. Dat levensbericht van De Beaufort is een uitnemend werkstuk ; het geeft den edelmanstaatsman-historicus, zooals wij hem hebben gekend in zijn fijne hoogheid, scherp verstand, ruime menschelijkheid, objectief oordeel, een man, die in den tegenwoordigen tijd in de Tweede Kamer zou detoneeren. Het staat af zonderlijk en is door Colenbrander niet geru briceerd met andere studiën. Niet geheel te recht ; onder het hoofd : Studiën over geschied schrijvers, zou het levensbericht van De Beau fort stellig niet kwalijk passen, al was deze niet in de eerste plaats historicus. Maar met Sillem b. v. zou De Beaufort stellig wel kun nen flankeeren. Sillem vinden wij nu weer niet onder de geschiedschrijvers geordend, maar onder de rubriek : Menschen en boeken. Wij wijzen daarop, omdat dat alles wel karak teristiek is voor deze bundels ; het is moeilijk een beginsel te ontdekken in de rangschikking der verschillende stukken ; de grepen schijnen wel hier en daar gedaan onder vertrouwen op den bekenden zegen. Ook nog in een ander opzicht treft ons iets in de samenstelling van deze bundels. Het spreekt van zelf, dat collectiën als deze altijd een bont uitzicht hebben ; wij krijgen altijd te genieten wat men in den variété-stijl een gevarieerd programma noemt. Al dadelijk merken we den uiteenloopcnden omvang der verschillende studiën op. Er zijn groote stu diën bij als het levensbericht van De Beau fort en de inleiding over de patriotsche partij dagen, die bijna vijftig bladzijden meten. Er zijn kleine stukjes bij als de herinnering aan Bakhuizen van den Brink en aan Quack, die slechts drie, vier bladzijden tellen. Bij die laatste stukjes rijst zelfs de vraag, of een her druk noodig was ; dat over Bakhuizen van den Brink is weinig meer dan citaat. Die zeer verschillende omvang accentueert meteen het afwijkende karakter van de ver schillende studiën. Blijkbaar is bij de keuzei niet steeds aan denzelfden kring van lezers' M ars: Nu er in het gewone bedrijf niets meer te doen valt zal ik aan mijn spaarpotten moeten beginnen!" gedacht. Menigeen, die het levensbericht van De Beaufort is het toeval, dat wij het tel kens noemen? met belangstelling en genoe gen zal lezen, zal wat opzien tegen de lectuur van de studie over de patriotsche partijdagen. Geen wonder waarlijk : deze laatste studie is eigenlijk de inleiding op de uitgave van de notulen der vergaderingen van de vaderlandsche regenten, indertijd verschenen in de Bijdragen en Mededeelingen van het Histo risch Genootschap. Deze bundels nu, hoe belangrijk ook voor de deskundigen, plegen door de leeken niet stukgelezen te worden en zij hebben gelijk. Een lezing over ras en volk omspant gansch andere gezichtsvelden dan de bijdrage uit de geschiedenis der Unie, die den indruk maakt van een fragment uit een groot, degelijk, maar wat droog werk over het staatsrecht der oude Republiek. Zoo zou men meer tegenstellingen kunnen miaken. Hoever staat niet de studie over hedendaagsehe geschiedschrijvers, waarin de warme polsslag van onzen tijd klopt, af van de brochure over de afkomst der Boe ren, thans hier herdrukt, met haar nuttige, leerzame, maar natuurlijk onleesbare tabellen ! Men zou verkeerd doen met in dat alles bezwaren van groote beteekenis te zien. Maar bij de beoordeeling van bundels als deze treedt van zelf de samenstelling meer op het voorplan dan de componenten. Dat is ook het nieuwe ; de componenten zijn oude, goede bekenden. Ten minste grootendeels. Ons al thans waren enkele studiën, b. v. die over de geschiedenis der Unie onbekend, misschien ontgaan. Dat te verifieeren, is echter niet ge makkelijk ; prof. Colenbrander heeft niet steeds de moeite genomen aan te geven, waar een bepaalde studie vroeger is gedrukt. Zoo danige nauwgezetheid had men van een uit gever mogen verwachten. Onwillekeurig hebben wij al een en ander gezegd over de thans samengevoegde arti kelen afzonderlijk. Dat deze, op enkele uit zonderingen na, van beteekenis zijn en het her lezen stellig waard, behoeven wij zeker met zooveel woorden niet te zeggen. Wat prof. Colenbrander over oudere en nieuwere, zelfs over de nieuwste geschiedenis te zeggen heeft, is even belangrijk als wat hij over algemeene historische gezichtspunten in het midden brengt. Zijn persoonlijken stempel heeft hij op deze studiën gedrukt ; hel is niet zoozeer wat men vroeger onder onpartijdige geschied schrijving verstond als wat eeu scherpzinnig, der zaken volkomen kundig man ons over de historie van den ouden en den nieuwen tijd heeft te zeggen. Het is werkelijkheid, gezien met onbevangen oog, maar stellig ook door een fijngevoelig temperament. En onpartijdig stellig ook, al wordt nergens het persoonlijk oordeel achtergehouden. Geschiedschrijving dus, zooals men ze in dezen veelbewogen tijd mag verwachten. Moge die tijd daarvan kennis nemen meer dan zij gewoonlijk pleegt te doen van historische onderzoekingen. Goed overwogen en scherp geformuleerde historische leering kan onze zoo weinig his torisch denkende en daarom soms zoo weinig logische tijd uitnemend gebruiken. H. B K u (i M A N s iiiiiliiiiiiliiinu ui nu minimin miiuimi mm SCHILDERKUNST-KRONIEK HIJ n'AlUlKIJTSCII. Toorop blijft levend, en eigen, welke in vloeden van een periode hij ook verwerkt. (ie ziet dat, wanneer ge weer eens een heekreeks werken uit zooveel verschillende jaren kunt bezien, en kunt erkennen. Wat ik nu Hfiiiiiiiiiiimini, iiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiin IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIl llllllll i1UIIIIII1llllllll1IIIIIIIII1llltllllll1lllllllllllllll1llllllllllllllllllllll>llllllllllllMIIIIIIIHIIIIIIIIIIII>1ll iiiimiiiiiiini : HALF WOLLEN-. KATOENEN-TRICOT-: RAMEH-EN NET-! ONDERGGEDEREN' TRANSPORT IS EEN VOORNAME FACTOR IN UW BEDRIJF HIEROP KUNT DOOR HET GIJ BESPAREN 50 , CO W AM SYSTEEM " IN GEBRUIK TE NEMEN H. V. HOLL. IMGENIEURS-MIJ. HOLIMA P. H. KADE AMSTERDAM TEL. C. 3:46 - C. 3148 DE COWAN" IS IN DEMONSTRATIE TE ZIEN OP ONZE SHOWROOM; ROKIN No. 1 TEL C. 2110 Dissertaties WEEKBLADEN MAANDBLADEN VERSLAGEN PRIJSCOURANTEN HANDELS-DRUKWERK BOEKDRUKKERIJ GEBRS.MOOIJ HARDERWIJK TELEF, 27 TELEF. 27 delwasscherii JE LELIE" Asferweg over het Y, AMSTERDAM VRAAGT PRIJSCOURANT Tel.» N. 9479, C. 3408 Eléctrotechnisch Installatie-Bureau PETERS EN BOER Burgemeester Reigerstraat 60, UTRECHT, Telef. 2469 en 3564 is het beste en soliedste bureau voor aanleg van LEIDINGEN voor LICHT en KRACHT. Tevens ingericht voor complete FABRIEKSINSTALLATIES met levering van drflfwerk enz. Huize 1. ZOMERDIIK BUSSINK PavilioenVondelparyïel.Zuid4l90en7S95 Restaurant a la carte Lunch,Afternoon-tea, Diners enSoupers Dagelijks muziek door het Huis-orkest iimililililiimiiiiiiiilllliiiiiliiiniillliliiiiiiilHliiiiliiiiiiiiiiiiiiimiiuiiM juist van hem zag, begint met '82, en eindigt met dit jaar. Niet van ieder jaar was er iets in deze serie teekeningen, maar toch was er continuïteit. Uit 1882 was een aquarel van een stoet ossen (?) gaande over een wiphrtig. Er is dan ietslevends, levendigs, maar nog niet bizonder. Uit '89 zijn de vrouw met de ge kruiste armen (krijt) en de tweede, een vrouw en profil, met twee anderen. Dramatische he vigheid is daar. Uit 18(J4 zijn de Dalende gelooven, een symbolische teekening, zwart en wit, met een kleurtje groen. Hier vindt ge de portretten o.a. van Kloos en van Van Deyssel, te midden van de bewogen, doch niet onrustige compositie. Uit 1906 is een Zie de dienstmaagd",- een zeer verfijnd teekeningetje. (Slecht ingelijst toen ik het zag, omdat op een randje er rond de kleuren van het sqraffito waren aangegeven, waar het niet de bedoeling ooit was, dat die bij inlijs ting in het gezicht zouden komen); uit 1907 een krabbel van een laantje te| Domburg ; een boerin met twee kindertjes loopt daar in. Het is een van de vele notities, die Toorop, onophoudelijk, tot scholing van oog en hand heeft gemaakt. Uit 1909 is een teekening in inkt, met geel : Roeiers". Deze teekening werd gemaakt naar aanleiding'van het dreu nen der stemmen, wanneer ze in een kerk den Rozenkrans opzeggen. Uit 1910, misschien, was de maagd en het kind (en profil) met de vrouw knielend, en de boerinnetjes ; gekleurd. Uit 1917 een cubistische teekening in potlood : 3 figuren in eeii kerk, en drie kruisen ; even eens uit dat jaar (inktteekening) een Heilige familie ; en gekleurd, een heilige met rad. Uit 1919 een portret vol innerlijke actie van een juffrouw Strüber, een der dingen, die n bijblijven van de Teekenmaafschappij. Uit 1920 is daar de teekening Rosa Mystica, potlood (de geheven hand is hier fout) en een grootere van hetzelfde geval, H. Maagd met kind, waarop bijna uilgewischt een titel staat : Goddelijke Schoonheid". De twee groote teekeningen zijn de Herder met Scha pen, in den stijl van Toorop's Dante's maar niet zoo sterk, eu de andere, Inspiratie ol' Visioen, de groote kop die aanvaart als een wolk, waarbij een engel zieh buigt, die achter dien kop met de hand in de snaren van een harp slaat, terwijl de linkerbovenhoek der teekening nog gevuld wordt door 4 de tuba stekende engelen. Deze teekening is door kracht en vulling belangrijk. Om volledig Ie zijn moet ik nog vermelden (bij d',\ndretseh), een brug uit Southwark (krijt) en een zittende vrouw, met haar goud geel haar, die leest. Van af de krijtteekeningen van '89 isToomp in deze serie onmiskenbaar als persoonlijkheid met zoo zekere merkeu, dat een verwarring met wie ook niet meer mogelijk blijkt. Zijn wijze van het vlak vullen is gewis, en niet theoretisch ; zijn dramatischen geest bespeurd ge overal ; zijn tragische beschouwing, zijn geknakte lijn, |orseli en feitelijk eenvoudig. Hij blijkt van daar een teekenaar van men sehen, met het aceent op de ziel. l' i. A ss c u A i: K T Electrische Lampvoeten in Potterie .LIMIT" Papestraat 24 - 's-Gravenhage ZONNEBLOEM-ROMANS DE NIEUWE SERIE Uitgave van N. V. Uitgevers-Maatschappij De Zonnebloem1' Apeldoorn Na het succes met onze Zonnebloem-hoekjes", kleine, smaakvolle uitgaafjes van uit nemende lectuur, bieden wij thans het Nederlandsche publiek een nieuwe serie aan, die evenals onze Zonnebloem-boekjes", iets nieuws poogt te geven, iets van het beste in keurig gewaad. EENVORMIG MAAR NIET EENTONIG! We hebben het altijd als een bezwaar tegen overigens uitnemende serie-uitgaven gevoeld dat zij, als ge er vél van aanschaft, aan Uw boekenkast iets eentonigs geven door hun uniformiteit. n kleur, n teekening voor alle banden. Juist wisseling van kleuren en tinten geeft aan Uw boekenverzameling zoo iets levendigs, niet waar? ONZE nieuwe serie is herkenbaar aan een eenvormig omslag. Het omslag, waaraan e de ZONNEBLOEM-ROMANS" herkent, waarborgt U dat ge koopt VAN HET BESTE! De banden-zelf van de boeken zijn verscheiden van kleur een leekeiiing, zoodat een tonigheid vermeden wordt. Vraagt Uw boekhandelaar ze Utetoonen! Vraagt hem of den uitgever uitvuerig prospectus van de afzonderlijke deelen.