Historisch Archief 1877-1940
25 Sept. '20. No. 2257
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
EERHÖFP e,C
CflDISTOFLE
iT IN ECHTE BDOTIZEn
Naaml, Venn. Amsterdamsche
Bad- en Zweminrichting Over 't Y.
Geopend het nieuw gerestaureerde Gafé-Eestauranfr
W. F. H. MOOIJEN,
Telefoon C. 1158
Lunch Diner Souper d la carte
EXPLOITANT
DINER- en AVOND-CONCERT
Firma H.C.NOYEN, Leiden,DenHaag,
gevestigd 18-*7",
is vanaf 15 Sept. VERPLAATST van Lange Houtstr. No. 15
naar
LANGE HOUTSTRAAT No. 25.
FLICK's
BOOMSCHORS
CHOCOLADE ("'Sri
Is Chocolade in een
vorm en van een samen
stelling als In geen
ander Fabrikaat wordt
teruggevonden.
OVERHEERLIJK VAN SMAAK!
EIVE1 GISPAI FlICK ? Opgericht 1145
HofliviriDtlafi InitBrdim
ILVERiU
M, Het Globe Safety Bas Syndicaat
AMSTERDAM
Telegram-Adres AVANTI"
Winston" Ras-stoom Radiatoren
Reukelooze Apparaten zonder afvoer
Levering uitsluitend aan den handel
|IIIIIIIIIMIIIll3UIMIIIIMMIIIimilMlimilllllll
IIIIIIIHIIIIIIIIIIMIIMIinillllNllllllllllllllMIMIIHIIIIMIIIlllUllHMHDMfl;i1 STARK'S OXYDOL" I.
?- MCUS TANDPASTA) II
(CHLORAS KALICUS TANDPASTA)
llNunl. VMin. 8TARK t Co. Chamltchi Fibrtok '«-HAK", Vflrmnbcga f
l '???»IM»»ll»»g|ilHitNHMMiilit^||Mmmmil»«l»M«MIMI^IHIMIMmMMMit^
ZOO JUIST VKRSCHEKN:
F.M.DOSTOJEFSKI
UIT SIBERI
Roman in l (talm, omslag van IS, VAN MENS
Prijs per deel gebonden f 1.5O
Het verschijnen van dit werk
is voor hen, die belangstellen in
de Russische litteratuur een goede
gelegenheid om weer eens met een
belangrijk, typeerend Russich boek
kennis te maken.
In de voorrede zegt du schrijver
o.m. over het manuscript, waaraan
hij dit boek ontleend heeft:
De geheel nieuwe, tot nog toe
onbekende wereld, het ongewone
van sommige gebeurtenissen, enkele
bijzondere opmerkingen over het
verloren volk" trokken mij aan
en ik las met belangstelling.
ALOM VERKRIJGBAAR
Uitgave van Van Holkema j Waiendoif, A'dant
Vraagt prijsopgave van
COGNAC :
HENNESSY
":**
aan
trnuiMNli
Wijnhandelaren
ZWOLLE
FANTASIEfABRIEK
DEDEM5VAARTr,ul07
VRAAGT UW WINKELIER
Zelfond. 93 Cent fr.
In den Boekh. en na
postw. bij RIËNTS
BALT, Haag. Mond.
en schrift, ond.
Dit is liet eenvoutlïgste, kortste en duide
lijkste Snelschiïft.
«ftoofe*
óiöen
et! *»?? i
cJmporr
Vfioodv
Het is van
ALGEMEENE
BEKENDHEID
dat de
MICHELIN
lUnELBMDEH
ZIJN
LICHTLOOPEND
EN
ONVEKSLIITBÜR!
12 MAANDEN GARANTIE
n iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiii mini HIIII iiiiiiirtiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiii
de marktplaats der Hollanders moest worden:
Orange City, Oranje stad.
De kolonisten van 1847 hadden, meteenigen
wrevel aan het vaderland denkend, hun stad
Pella gedoopt, naar de plaats waarheen de
discipelen van Jezus vluchtten toen Jeruza
lem door de Romeinen met verwoesting werd
bedreigd. Thans echter, na zoovele jaren
in den vreemde, waren de bittere herinnerin
gen verbleekt en kwam de gehechtheid aan
het Oude Land" weer boven, zich uitend in
'dat eene woord : Oranje. Orange City werd
.,,de stad" genoemd, William een der hoofd
straten, Nassau en Holland de omliggende
districten oi townships.
Wel moeilijk waren ook hier de eerste jaren :
sprinkhanen, grondstormen en overstroomin
gen vernielden jaar op jaar den oogst. Toch
hield men zich staande en arbeidde voort
onder de bezielende leiding van Henry
Hospers, den stichter der nederzetting, en Seine
iiiililimmimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiii
Levensverzekering Maatschappij
H A AR L E M"
Wilsonsplein 11
DE VOORDEELIOSTE TARIEVEN
Bolks, baareersten predikant. Eindelijk de be
looning : jaren van ongekende welvaart bra
ken aan. Voora idoor de propaganda van
Hospers vestigden zich ook tal van Hollanders
uit Michigan, uit Wisconsin, uit Nederland
in Sioux County. Zij kregen daardoor reeds
spoedig zoo'n invloed op het bestuur, dat zij
den regeeringszetel van het County naar de
Oranjestad verplaatsten. Tal van dorpen ont
stonden : Sioux Center, Alton, Maurice, Mid
delburg, Newkirk en vele andere, geheel of
grootendeels door Hollanders bewoond.
Door hun energie trokken zij overal de aan
dacht, zij maakten Sioux County tot de
meest typische en meest welvarende Dutch
farming community in Amerika". En deze wel
vaart weerspiegelt zich in de hoofdplaats, de
City", thans een bloeiend landstadje met vele
winkels en aanzienlijke bankinstellingen,
waar ook vele ouderen, tot welstand
gekomen, zich gaarne vestigen. Ook
het kerkelijk leven heeft zich hier krachtig
ontwikkeld. Naast de oudste Hollandsche
Gereformeerde kerk ontstond in 1885 door de
toenemende Americanisatie eene
Amerikaanscheüeref. Gemeente. Verderviudt mener eene
aanzienlijke Chr. Geref. kerk, waar nog wel
liet Hollandsen de voertaal is, doch de Eng. taal
steeds meer doordringt. Een vierde kerk is in
aanbouw. Het in de Hollandsche taal uitko
mende weekblad ,,De Volksvriend", houdt
alle Hollanders, ook die, welke van hier uit nog
verder naar't Westen t rok ken, v oor;; l van allerlei
Wij expüseeren op de Vrachtwagen
tentoonstelling DEN HAAG de
WERELDBEROEMDE
WHITE-CHASSIS.
Wij komen uit niet liet aluin bekende
2-TOHS CHASSIS liei S-TONS
CHASSIS me1, dubbele Gere
duceerde Achter as en een
Paal- Tractor.
FirmaGebr.NEFKENS,
Filiaal Amsterdam
26 JAC. OBRECHTSTRAAT
Tel Z. 2307 - '?.. yo_/5.
godsdienslzaken op de hoogte. Opvallend is
het welke groote opofferingen de American
Dutch zich voor hun kerk getroosten. Zoo
is dan ook de trots van Orange City haar Mid
delbare School-Northwestern Classic;.!
Academy eene stichting der Reformed Church,
waar thans een 100-tal leerlingen hun opleiding
ontvangen. Hen deel dezer jonge Western
Uutch hoopt daarna Hope College, de stich
ting van van Raalte in Holland Mich., te be
zoeken, om van hier uit het Evangelie te kun
nen prediken, niet alleen onder hun
geloofsgenooten, maar als zendeling ook onder de
niet-gcloovigeii. En op deze wijze brengen ook
?,ij in vervulling de dierbaarste wenschen
van de pioniers van 184ti en '47, de
,,PelgrimvaUeis van tiet Westen".
Dezei dagen viert men te Orange City het
vijftig-jarig lierinneringsfeest van de stichting
der stad en daarmede van de vestiging der
Hollanders in Sionx Cimnty.
Laten de fcestvierenden overtuigd zijn, dat
vele vrouwen en mannen in het Oude Land,
the O!d Country, de ontwikkeling hunner
1) Naast deze hoofdzakelijk
landbouwkoloniën zijn ook te noemen de
industriekoloniê'n Urand Rapids en i'aterson.
kolonie met warme maar weemoedige be
langstelling volgen. Weemoedig : want wij
blijven ons afvragen waarom toch zoovele
energieke elementen voor het eigen land
verloren moeten gaan.
Amsterdam. 1. VAN HINT r;
iilliiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiii
V E R B E T ERIN G
In het artikel van dr. Van Hettinga Tromp
Een nieuw gemeentelijk orgaan'', (l l Sept. jl.)
staat dat de toonregeling is vastgesteld voor
den tijd van l jaar; moet zijn: l', jaar.
Verder staat er dat de formaliteit van be
krachtiging door den Raad van overeenge
komen regelingen, die geen geldelijke gevolgen
hebben, slechts zou leiden tot ,,verhooging
van de mindering"; moet zijn: hinderlijke
vertraging van de uitvoering".
SPAAHSCH, EHOEL3OH,
FRAHSOH, DUITSOH et o,
Borllfz-Sohooi
Heeronormoht 4BI H. 3288
Pract. Onderwiis door buitenl. Leeraren
HET ROODE LAMPJE
SïfijnlflscVie Gepeinzen
(105) Qni
\iilnnitiir et c
per F}rnpliL'tus.
Als nu maar werd begreepen, dat hel spot
ten met heiligheid zoo vaak voortkomt uit
gekwetste gevoelens van uiterst teedere hei
ligheid. Er zijn dichters en schrijvers, die
scherp en bijtend hebben gespot met dingen,
die anderen heilig scheenen. Heine deed het,
en Multatuli, en in onzen tijd Romaiii Rol
land en Upton Sinclair. Ik voel mij ook schul
dig. Ik heb gespot, zooals ik het nu niet meer
zou doen. Mijn eerbied voor de gevoelens
van goede, vroome, kinderlijke menschen is
grooter geworden. Maar de motieven van mijn
spot waren wreevel en ergernis, om de ver
kleining van het allerhoogste, om het plat en
belachelijk maken van waarlijk heilige dingen,
uit gebrek aan groot begrip. Wat mij deed
spotten, was veel eerbied voor God, maar te
weinig voor de menschen.
Later leerde ik verdragen, wat soms wel
belachelijk klinkt, maar een uiting is van naief,
kinderlijk geloof. Maar waaraan herkennen wij,
dat het de Heilige eest, d. i. God zelf is :
,,qui locutus est per prophetas," en geen kin
derlijk bijgeloof? Toen Abraham de stem hoor
de, die hem beproefde en beval zijn zoon te
offeren, was het toen de eerste tweede of
derde persoon van de Triniteit? En waarom?
Waaraan was die te herkennen?
(l Ou) En nu een geweeteusvraag, eerlijk
gesteld, en een eerlijk antwoord verdienend.
Gericht aan ieder oprecht, vroom, geloovig
mensen. Als er een stem tot U sprak, met de
grootste duidelijkheid, die U beval Uw zomi,
of als ge geen kinderen hebt, Uwen liefsten
broeder of een van Uw ouders te offeren
met een mes de keel af te snijden dan zoudl
«e geen oogenblik, ook maar geen enkele
seconde dit voor (iods stem houden. Natuur
lijk niet ! Maar waarom niet? Gij zoutlt zeggen:
dit is duivels-werk, satanisch bedrog. En een
biechtvader zou U groot gelijk geeven, eu l'
raden ernstig te bidden, en zulke duivelsehe
bezoekingen met alle macht af te weeren.
En toch het was precies hetzelfde wat Abra
ham hoorde, en wat hij, gehoorzaam eu oot
moedig, oumiddelijk toeschreef aan (ïod zelf.
En waarnaar hij zou gehandeld hebbeu, als
de engel niet gekoomen was.
Nu niet aankoomeu met iets, wat ik
eevengoed weet als gij. Ik ben een groote stoffel,
maar ik weet toch wel, dat we niet in den
tijd eu den cultuur-toestand vau de aartsvaders
leeven. Maar de geleerden zijn boos op me,
omdat ik gezegd heb, dat ouder gelijke woord
en taalklanken, ja, ook onder de begrippen
de werkelijke weezeuheid der dingen
voortduurend verandert. En zie nu eens dit, waarlijk
ontzettende voorbeeld: Dit zelfde bevel wordt
voor zesduizend jaar, in den onbepaalbareii
tijd van Abrahams leeven, maar ook nug
duizeude jaren later, verstaan als koomend vau
Gud, en zou thans afgeweerd en gevloekt wor
den, als stellig koomend van den Duivel. Is
er grooter verandering denkbaar in de weezeu
heid van een woord? Voor Abraham was God,
wat voor ons zeer zeeker Duivel zou zijn.
Neemen wij aan. d. il van liet w ooi u, dat Alualiam
hoorde ^prcckeo, de klank onverandeid
iuchlccven.Dat dus die slcin l lebrecuwsvh sprak,
/'m als dat nog /ou \\orden \cr*iaan. Laat \er
der het begrip van dat u oord nuk onveranderd
geblcevcn zijn, zoodal di' bedoeling eeven
duidelijk is voor ons, aK ze dat wa^ vooi
Abraham, hoe totaal is da:i niettemin de
innerlijke \erandcnng in het meezen, de
wer(107) De meditatie ou'i dal ( mus -hevel
en vader -offer leevei t nog ineei .bij si ei 'ke d
iepoprechte oovei \\iTgaig. Daa.'loe doe ik een
anilete viaag. Wat zon ei' gebeuren, als de
Heilige geest, om ondoorgrondelijke reedenen.
het noodig vond een dergelijk .«ffer ie eischeii
van een of andere bekende peisooii van onzen
tijd? De gedachte alleen zal reeds eigcinis
verwekken. Alen zal zeggen ; zooieis zal de
1 1. Geest nooi l doen. Maar d il is geen ant u oord.
Wie k, m zich aanmatigen te bepalen, wat
God al of niet zal doen? Ik ondeistel nu,
dat Hij hel wel doei. en vraag- wat zou de
uitwerking zijn? Zon hij gelmoi zaamd wol
den? ..The answci" is in the ncgaüvc". Zeer
zeeker zou hii niet gehoorzaamd worden, al
kwam het bes ei. volgens den voorgcschrccven
hiërarchische!! weg, met al hel gezag der
l'.msselijke onfeilbaarheid tol ons. Onderzoek
Uw binnenste, lecz.er, en \iaag U af ,of ge
een vroom en ernstig menscli kent, die ge
hoorzamen zon, als Abraham, met het
offermes in de hand. Wat bedoel ik met die vraag,
wat beteekent ze? Wat beteekent het stellig
te verwachten negatieve antwoord? Dit, dat
z.ells het allerhoogste gezag, dal buiten den
measch staat en door hem erkend eu heieeden
wordt, niet in staat zou zijn den imierlijken
arbiter in den meiisch te t rotseeren. Zelfs
de strengste gelofte van volkoomen gehoor
zaamheid zon niet baten. Wanneer het hoogst
denkbare uiterlijke gezag dat aan den
Heiligen Geest wordt toegeschreeven iets
beval, wat teegen het diepste oordeel van
de men -hen, z.ooals zij thans zijn, inging
dan zoi de menscli rebellisch w-orden en
weigeren. Misschien zon een enkele fanatieke
zeloot gehoorzamen, zooals de Katwijksche
visschers, die hun makkers doodden op bevel
van een geestdrijver. Maar de groote meerder
heid zon weerstand bieden en zeggen : dit is
Satanswerk ! Gaarne neem ik de verzeekering
aan, dat de H. Geest, d.i. God, nu niet meer
zulke proefneemingen zal doen, nu niet meer
zulke beveeleii zal geeven. Dat Hij dus
al klinkt het wat triviaal met den tijd mee
gaat, of reekciiing houdt met het veranderen
van tijden eu zeeden. Het feit blijft, dat Hij
het eenmaal heeft gedaan, eu dat toch ieder
verstandig menscli moet erkemmen. dat een
pooging; om het weer te doen mislukken zou.
Die pooging zal nooit gedaan worden, juisl
omdat ze mislukken zou. (ïod doet natuurlijk
geen dingen, die mislukken. Maar welk een
ontzaggelijke beteekenis heeft het feit, dat
de mensc.ii durft, ja moet zeggen : Zelfs nis
l lij het deed, wij zouden niet kunnen ge
hoorzamen. Daar is het, als of God z.ichzelveu
in de menschelijke ziel oulmoei en herkent,
met zijn volstrektheid en onaantastbaarheid.
In de ziel zelf u-imnl (iod en is de Heilige
Geest . en hij kan niet teegen zichzelf zijn.
lui alle uiterlijk gezag moet voor het innerlijke
buigen eu het ontzien. Dit is een numdig
worden der menschheid. Maar ook het eindi
gen der menschelijke onderworpenheid aan
een hoogste gezag buiten hem. Zulk ecu gezag
kan als hoogste arbiter niet bestaan. Gij hebt
zeil erkend, leezer ! door Uw negatief antwoord
op mijn vraag, dat de macht vau zulk builen
ons geplaatst gezag, zeer bepaalde,
onooverkooiuelijke grenzen heeft.
EI" I;[IM;|IM K'JV .\[N E i: n i: N
...... mui .......... im
DEN HAAG;
VARHOND!
HOUTBOUW
[KANTOOR TQEDECIK HENimiAANe
JEN HAAG - TEL.iNiycn.25öO236i
LEVERT DE/VEPLANGD IN ZEER KORTEN
TUD ALLE HOUTCON/TRUCTIEX
ALX
LANDHUIZEN
yCHOOLCEBOUWEN
JACHTHUIZEN
ZIEKENHUIZEN
INLICHTINGEN OP AANVRAAC