2 Oct. '20. - No. 2258 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND R, E. S TJ&. U P, 5V N T ?EAÏ3ESO^E REHBRANDTPLEIN Naaml. enn. Amsterdamsche Bad- en Zweminrichtinj Over 't Y. Geopend het nienw gerestaureerde Café-Restanrant W. F. H. MOOIJEN, Telefoon C. 1158 Lunch Diner Souper la carta EXPLOITANT DINER- en AVOND-CONCERT wel- ^^?1 K te' ^1 ' Wflafin. o/i.c l Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zijn prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop in het OOSTERPARK Lage prijzen, mooie wegen^gas, ' electr. licht, water. N.V. Maatschappij tot Eiploit. van Het Oosterpark DiU. I.STOIMANSUÏOSCHUIZ Tel. Int. 38 & 48 Dames-en Heerenkleeding !,¥, Hoopall! -14,'s-Graveatage FLICK's BOOMSCHORS «ÜUDEf-'iSr) IsJ^Chocolade In een vormenvan een samen stelling als In geen ander Fabrikaat wordt teruggevonden. OVERHEERLIJK VAN SMAAK! EIVEI CASPii FLICK ? Opgericht IT45 lofliViriiglera taiterdin Fi. 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON N. 5812 HEMDEN HAAR MAAT I MEEREN MODE-ARTIKELEN j HEERENSTRXAT lï, GRONINGEN TELEFOON 1083 .-?-??? ;RöoKt . ^ JAARBEURS UTRECHT - fabrikant fa J.J/van der Pas,-s-Bosch GRAND HOTEL BOSCH H EK" 's-GRAVENHAGE DEN 6EHEELEN DAB RESTAURANT DINER-CONCERT BBBBBBBBBBOBBDBDBQ -IS;^^ &Q^2üz&-&-&-&-&-&-&s& ' fc EENIGE SPECIALITEIT m » --i KRIMPVRIJE GEZONDHEIDSONDERGOEDEREN Nederlandsch Fabrikaat |g TRicoTHUlS ' AMSTERDAM HAARLEM Reg. Breestraat 35 Gr. Houtstraat 143 TEL. NOORD S08& TELEFOON 1465. De Gruijter & Co's Meubeltransport Mij. Gevestigd sedert 1881 AMSTERDAM Fr. v. Mierisstraat 9O Tel. Z. 822 DEN HAAG ARNHEM Westeinde 48 Parkstraat 52 Tel. H. 2924 Tel. 61 Verhuizingen enVerpakkingen Bergplaatsen voor Inboedels illllllHlllllllïUlMlIIIMMtllINlHIIIIIMIIIMIIIIIIMI UtlMMIIIMIIHlIII MIIIIIIIIIIIIHIIIItlllHIMHIIIIIHUtllVIllllllll STARK'S OXYDOL" (CHLORAS KALtCUS TANDPASTA) ?)???!. Vmn. 8TARK t Ce. Chimluchi Fibrltk VNABE", '»-erair«ilMgi | MMtHMMWMH N tl l M MH MMMMMMHMW; Spoors WA.spobrlr. Culemborg Restaurant HOEK" SPUI 23, Telephoon C. 2754. RESTAURJINT Ier URE. Het is van ALGEMEENE BEKENDHEID l dat de MICHELIN IUWIELIIIIDEII ZIJN LICHTLOOPEND EN IONVEKSLIITBÜR! 12 MAANDEN GARANTIE iliiiiliimini minimin IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIR lllllllllllllllllllllltllllllllllllllMMIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIII LEVENSLANG Levenslang hadden ze samen Hard gezwoegd van vroeg tot laat En ze deden met hun beidjes Heel hun leven niemand kwaad. 't Zuurbespaarde geld bezorgde Met hun ouderdomspensioen IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIIMMIMIIIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIII RABINDRANATH TAGORE Teekening van Wybn Mcycr voor de Amsterdammer Aan de brave stille besjes 'n Beetje eten en fatsoen. Maar.... er was een rauwe zeebonk Die wou lallen met een meid, Al zijn geld had-ie verzopen, En dan is geen vrouw "bereid. Toen zijn stieren-bloed ging bonzen In zijn jongen zeemans-kop Ging hij om aan splint te komen Op een keer den boer eens op, En daar wezen ze hem toevallig 't Huisje van die brave twee, Die daar zoo alleenig woonden, Stilletjes, maar heel tevree. Toen het donker was geworden, .Sloop de dappere zeebonk heen Naar het huis van de twee vrouwtjes, Ja, dat durfde-n ie alleen! Met een sprong was hij daar binnen, Wekte d'oudjes uit haar slaap, Wurgde d'een en gaf de andere Met zijn mes een diepe jaap In het tanig-oude halsje. 't Bloed spoot heel de kamer door. En de dappere rauwe zeebonk Ging er met het geld vandoor. Levenslang heeft hij gekregen Voor zijn inbraak en zijn moord, En nu doet de Dichter-Zanger Voor dien stumperd" een goed woord. Specnhoff, dat je pleit voor brave Ouwe menschen, in 't gedrang, Dat kan jij, als niemand anders En dat weten we al lang. Maar je rauwe jonge zeebonk" Met zijn bleeke zeemanskop.. . ."!! Wilde beesten, Dichter-Zanger! Schiet je dood of sluit je op. F. O E S I N C L A I SPAAHSCH, EHOELSOH, FRAM3OH, DUITSOH et o. Berlltz-Sohool HeenongrmoM 4B1 H. 3286 Pract. Onderwijs door buitenl. Leeraren l Illlll l l III1III llll Illlllllllllllll Illllllllllllllll IIMIII l imimiiiiiliitiiiilliililillli TAGORE ? ? Als ondertitel zon ik willen schrijven of hoe listig de stof den geest beheerscht.'' p Als dit geleezen wordt, Iteel'l Hij ons waar schijnlijk al verlaten. Zijn komst was een groot evenement voor ons volk, en voor mij per soonlijk niet minder. Is het een succes geweest? De vraag is alleen te beantwoorden als men weet wat des Dichters bedoelingen zijn, bij zijn rondtrekken op den aardbol. Het succes van gewoone spreekers en lee/ers wordt afgemeeten naar het aantal luisteraars dat de zalen vulde en .'". . naar de som der ooverschietende gelden. Nu weet ieder wel zooveel van Tagore, dat hiervan bij hem geen sprake kon zijn. Als hij zijn dierbare school van Shant-Nikétan ver laat om al de moeyelijkheeden en bezwaren van groote waereldreizen te trotseeren in zijn zestigste jaar, dan is dat zeeker niet om een succes van volle zalen en hooge recettes. Het is nu de vijfde dag van zijn verblijf in Holland, en oover de geldkwestie heb ik nog geen woord gehoord of gesprooken.Ook oover entree-heffen hoorde ik niets. Prachtig ! Heerlijk ! als die kwestie er niet bij te pas behoeft te koomen. Gastvrijheid ooveral,' geen hotel-reekeningen, zaalhuur op geheim/innige wijze voldaan, chauffeurs en bedienden tevreeden gesteld zoodat zij den schijn droegen van goede vrien den die uit bewondering voor den Dichter met liefde bij stonden. Maar wat is dan het motief van de reis. en in hoever is ze geslaagd? Vooraf kon ik liet niet stellig bepalen, en ik leefde in spanning hoe alles wel zou loopen en hoe het ware doel van Tagore bereikt zmi kunnen worden. Ik begon maar met hem gastvrijheid te bieden. Ik had wel meer vreemdelingen, ook Indiërs,als gast gehad en kon verwachten, dat Tagore niet meer veeleisehend zou zijn dan andere gasten, en on/e zeer eenvoudige leevenswijze voor lief neemen. Mijn aanbod werd dankbaar aangenoomen.Van mijn kant hoopte ik op een rustig verblijf van den Dichter ten mijnen hui/.e, met gesprekken oover hetgeen ons beiden ter harte ging, en hetgeen na zes jaren correspondentie was uitgesteld tot het eerste persoonlijke contact. Daarbij zou ik dan diegenen kunnen vragen, die zelf iets te leeren gaven of van hem konden loeren. Maar toen vernam ik, dat Tagore met ge zelschap van drie personen reisde, en dat hij lee/ingen wensehte te honden. Dat veranderde de zaak. Ik kon geen vier gasten herbergen en ook geen leezingen organiseeren. Hier kwam geld te pas. Inmiddels verreezen er eenige comité's van ontvangst en ik zag dat er van de rustige, diepe conversatie in eigen huis niets koomen zon. Ik schreef Tagore om deeze vrees te uiten, maar hij stelde mij gerust. Hij noemde zichzelf hoopeloos onpractisch", en had daarom een secretaris de heer Pearson en deeze zou wel zorgen dat Tagore niet geraakte in wat hij a whirl-pool of pu blic engagements" noemde, en dat er tijd ge noeg ooverbleef voor persoonlijke conversatie. Maar de goede Dichter bleek al eeveninin bestand tegen de perfide macht onzer kapi talistisch of liever parasitish geordende maat schappij als zooveel anderen, die wanen booven het groote sociale conflict te staan. Natuurlijk staat Tagore booven maat schappelijke vooroordeelen en verdeeldheeden. Maar hij kan zich eeveninin als ik, of als wie ook, onttrekken aan mensehelijke nooden en be hoeften en die nooden zijn niet enkel stof felijk, maar ook geestelijk, en op uiterst in gewikkelde wijze vervlochten. Zijn komst hier bracht een leerzaam voor beeld van deeze verwikkeling. Tagore kwam om Europa te leeren kennen, en oost en west te verbinden. Daarvoor had hij noodig niet alleen een goede \voouing,maar ook eenig com fort, zooais zijn leeftijd en zijn waardigheid wel vereischte. Het ging niet aan een zoo noobele,waardige figuur bloot te stellen aan de indiscreete nieuwsgierigheid van ons laagsterangs publiek. Wel was zijn uiterlijk imponeerend voor den kaartjescontroleur aan 't station, die mij fluisterend vroeg of dit niet een zeer hoog geplaatst persoon was". Waar op ik dit toestemde, met de bijgedachte dat geen waereldsehe of politieke macht hem zoo hooggeplaatst had. Maar door de dorps- en stadsstraten in een snelle auto rijdend kon men toch de onhol'felijke en ongevoelige bejeegeningen niet ge heel ontgaan waar van de toeroep : daar komt Sinterklaas!" nog wel de onschuldigste /.ou zijn. Met Tagore in een gewoon restaurant eeten, in ordinair pension of hotel oovernachten, en in een derde klasse reizen was menschclijkaestetisch gesprooken ondoenlijk. Toen kwam de Mammon, met zijn vriende lijkste glimlach, en zei : maar waartoe die verleegenheid? Hier is een prachtige villa, in een ideale omgeeving, hier zijn beschaafde, welleevende, fijn georganiseerde menschen, eedele vrouwen, geleerde mannen. Hier zijn drie auto's beschikbaar, die den Dichter veilig en snel zullen brengen ooveral waar hij weezen wil, en die tot hem zullen brengen alle gevoeligen en geleerden die hij wenscht te ontmoeten. Waar is de moeyelijkheid?" Waarop ik, met mijn gewoone langzaamheid van begrip in een situatie die snel doorzicht en energiek handelen vereischt, antwoordde : Zeer zeeker, lieve mammon, zouden alle moeyelijkheeden op die wijze kunnen opgcheeven worden. Maar kunnen wij wel op de onpartijdigheid van uw invloed vertrou wen? Daaromtrent gaan toch vreemde ge ruchten. Ik meen b.v. te woelen dat het n gelukt is een uwer aartsvijanden, toch mijn trouwe vriend, L'plun Sinclair, buiten bereik van den Dichter te houden, in Amerika." Waarop de mammon met zijn gemoedelijke ironie weeder antwoordde : Beleedigt gij uw verhoeven en eedelen vriend Tagore niet door deeze en dergelijke scrupules? .Acht ge hem niet in staat mijn invloed te trotseeren en uil zijn eigen scherpziende oogeu te kijken? Staat zijn wijsheid niet heemelhoog booven het gehaspei oover grondbezit, valuta, fondsenhandel, stemrecht en dergelijken?" Waarop ik weer : Ja maar Mammon, hij wil Europa kennen. Moet hij daartoe niet grondig ingelicht worden omtrent de groote stroomingen die de hoofden en harten van de verbijsterde en links en rechts gesjorde meenigte vervullen? En kan ik de hoeren Wijnkoop en Gorter en mevrouw Roland Holst brengen in een villa van een Directeur van de Nederlandscho bank, al was het in drie afzonderlijke auto's? Kan ik Tagore geleegenheid geeven tot een diepgaand gesprek met een on/er hoogstaande Katholieke prelaten? Ik zie, ik zal mij moeten terugtrekken en afwachten hoe de Dichter in de moeyclijkheid zal voor zien, en booven uw machtsfeer zal blijven." Doe dat niet," zei Mammon, met zijn fijn ste glimlachje trek u niet terug, men zou u alligt verwijten dat dit hoogmoed is, dat ge uwen vriend voor u alleen wilt zetten, dat ge onverdraagsaam en ijdel zijt. Ik weet wel dat zulke betichtingen u niet veel kunnen schoe ien, maar waartoe zoudt ge er onnoodig voedsel aan geeven? Misschien is er ook iets van waar. De mensch is zoo gecompliceerd. Zou het niet boeter zijn, uwen vriend zooveel moogelijk bij te staan, met vcrwaarloo/.ing van uw eigen inzichten en weusehen?" ,,Misschien wel" zei ik, in mijn onvcrbecleriijke gewoonte om mij voel te lang op het geziehtpunt van een teegenstander te plaatsen. En ik deed mee aan de installatie van den Dichter in het mooye huis en ik was tcegenwoordig bij de vaststelling van het program, die geschiedt is door theosofen, zonder twijfel brave wehneenende, idealistische, aestetische en ethisch gevoelige menschen - maar die een kleine groep verteegeiiwoordigen en geheel antagonistisch staan teegenoover de veel grootere en dieper werkende machten van socialisme en katholicisme. De practische secretaris die per vliegtuig koomen zou -? bleef weg, mijn voorstel om tot zijn komst te wachten werd eenparig verworpen, en ik zag hulpeloos toe, hoe met grooten ijver en door tastendheid de draaikolk van publieke ver plichtingen aan den gang werd gebracht. De moedige Dichter sprong er in zonder wei feling, alles toegeevend. En Mammon lachte stiekem. Een van de dames vertelde, hoe zij moeder was van drie mannen van zaken, in drie waereldsteeden, en hoe ze genoot wanneer die bij hun thuis-konisl zoo lekker oover hun verrichtingen in de verschillende geld-contra der waereld boomden. En toen Tagore hoorde, dat hij ook in Rotter dam voor de groote kooplui zou spreeken, zei hij goed!" want met die hoeren had hij nog een appeltje te schillen. Waarop een van de theosofen, met aan impertinentie grenzende vrijmoedigheid, hem verzocht bij een eerste vourdracht niet al te hard van stapel te loopen. Mammon proestte. Ik twijfel niet aan een groot succes, l let programma zal glad worden afgewerkt, dank zij de theosofische toewijding en activiteit. Maar het zal vooral een aestetisch succes zijn. Men ziet hier niet alle dagen een sereen, waar dig en harmonisch mensch, wiens loeven en werken getuigen van een innerlijke schoon heid waarbij de uiterlijke verschijning volkoomen past. Een dichter in vollen zin, wiens stem, houding, beweeging en kleeding in zuivere oovereenstemmig zijn. Een geest die zijn lichaam draagt als een bloem, met onge dwongen on toch nauwlettende zorg voor kleur en gebaar, geheel zonder pose. Men zie deezen eedelen wijze eens naast professor Bolland met zijn zwarte jas en hooge hoed ! Maar het ware doel van Tagore's reis is voor Holland niet bereikt en ik weet nu reeds: hij zal het voelen. Hoe kon het anders, waar toch door het optreeden tier theosofen reeds bij voorbaat meer dan de helft van het Noderlansche volk voor hem onbereikbaar is gemaakt. Noch de katholieken, noch de Calvinisten. noch de socialisten in hun schakecringen van communisme on bolsjewisme zijn hem deoze maal nader gekoomen. En toch ware dat voor een universeel genie als Tagore van 't hoog ste belang. Ik weet, het was onvermijdelijk. Zelfs is het de vraag in hoever ook de toestand in onze koloniën voor hem zuiver is toegelicht. De hoeren in Rotterdam mochten immers niet te hard worden aangepakt. Ik wensch maar te constaleeren dat ook in dit geval do practische, schijnbare geheel materiëele invloed der economische verhoudingen een zoo hoog staande en vrije geest onmerk baar beheerschen kan. Maar hij komt terug. Met het voorjaar, zeide hij, als hij Amerika en Bali en Java heefi leeren kennen. Laat ons hoopen op de Lente. VAN E L: D K N Wijk-aan-Zee 22 Sopt. 1020