30 Oct. '20. No. 2262 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND iiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiii R, EL S T \ U -.iiMIIIIMIIIMMII lllllllllllllllllllllllllllllllllllilllillllllliiiiiiiis IMilllllllllllllMIMIMIIIIIIIIII II STARK'S OXYDOL" [l != (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) = = [l Naaml. Venn. STARK & Co.?Chemische Fabriek 's-HABE", 's-Qravenhage | = = 'lllimilllllMIMMIMIIIMIIIIIIlIIIIIIIIIIIMIIMMIMMI111llltIli lilllllllillllll De Gruijter & Co's Meubeltransport Mij. Gevestigd sedert 1881 AMSTERDAM Fr. v. Mierisstraat 90 Tel. Z. 822 DEN HAAG Westeinde 48 Tel. H. 2924 ARNHEM Parkstraat 52 Tel. 61 Verhuizingen enVerpakkingen Bergplaatsen voor Inboedels FLICK's BOOMSCHORS CHOCOUDtf""""""""1 Fibrlknt j Is Chocolade In een vormenvan een samen stelling als In geen ander Fabrikaat wordt teruggevonden. OVERHEERLIJK VAN SMAAK! ElVfl C1SP1I FLICK ? Opierltbt 1T45 HoflevBuntlan Interim iiMiiiHtiiriMiiiimiuHiiiiiiiiiiiiimiMHtmiiiiiiiimiti DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 6.25 per half jaar siKSi;i8ii«x«ï{«B«ï? 8BsiK>2?3s«sBSï«ïK Dames- en Heerenkleeding lï, HooQewall -14,'s-Graveiiliaoe HUISINRICHTING AMSTERDAM l# *? e EENIGE SPECIALITEIT fi& In t:t i| KRiMpvRijE I! || GEZONDHEIDS- |; f ONDERGOEDEREN l Nederlandsch Fabrikaat TRICOTHUIS SU HET AMSTERDAM HAARLEM l Breostraat 35 Gr. Houtstraat 143 NOORD 506O. TELEFOON 146&. Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zijn prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop in het OOSTERPARK te Lage prijzen, mooie wegen, gas, electr. licht, water. H.V. Maatschappij tot Eiploit. van Het Oosterpark Dit. 1.1. STOKMANS & OTTQ SCHULZ Tel. Int. 38 & 48 Vraagt prijsopgave van COGNAC : HENNESSY *** aan Wijnhandelaren ZWOLLE DAVOS. Hotel Continental ZON SNEEUW - SPORT Informaties: LINDEMAN's Reisbureau Spoors WA spoorjr. cutemborq Fr. 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON N. 5812 HEMDEN MAAR MAAT IMIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllltllllllllIIIIIIIIIIII iiiiimiiimtiMiiiiiiii BIJWIELBANDEN van t October af j 17.51) ONVERWOESTBARE - - KWALITEIT - 12 MAANDEN GARANTIE Verkrijgbaar bij den RIJWIELHANDEL dadigers de alles-ontberenden" zijn, die van der jeugd af aan opgroeide(n) te midden van inbraak, heling, zakkenrollerij of lade lichting." Beroepsmisdadigers zijn niet door Verelendung tot een groep saniengedreven ellendigen, maar integendeel voor een groot deel de ongedurige zonen uit ordelijke en niet onwelvarende arbeidershuishoiidens. Een massa- beroepscriminaliteit" van een be paalde groep in het maatschappelijk samen stel door Mr. Wichmann als een der typi sche verschijnselen van het kapitalisme be schouwd bestaat eenvoudig niet of is nog slechts rudimentair uit een vroeger tijdperk overgebleven. Op dit voor haar betoog be langrijk punt is Mr. Wichmann dus feitelijk eenvoudig ernaast." En ook het wezen der 'beroepsmisdadigheid beschouwt zij m. i. on juist. Het wezen der beroepsmisdadigheid is (in onzen tijd) niet oneerlijkheid of een grijpen naar wat ontbeerd wordt (mag ik het zeggen zonder het hier te bewijzen?) maar een gebrekkige aanpassing aan de maatschappij, speciaal aan den economischcn arbeid die regelmaat eischt. Maar zulke gebrekkige aanpassing van de ongedurigen zal, althans gedurende enkele generaties (zooals Mr. Wichmann implicite erkent op bh. 22) ook in de socialistische maatschappij een probleem vormen. Ook hier dus weer : wat er revolutionair gezien is in Mr. \\"s beschouwing is onjuist. Wat natuur lijk allerminst beteekent dat beroepsmisda digheid in een verbeterde maatschappij niet grootendeels verdwijnen kan. En ook ik meen dat in de toekomst bestrijding van beroepsmis dadigheid voor een belangrijk deel elders dan in de straf liggen zal. Erger tekortkoming schijnt mij, dat Mr. Wichmann blijkbaar niet of niet voldoende ziet wat thans reeds aan kiemen aanwezig is van wat het nieuwe, en ook volgens mijn ver wachting binnen afzienbaren tijd zeer belang rijk te veranderen, strafstelsel zijn zal. Het is alleen de vraag (die Mr. W. noch ik kunnen be antwoorden) of in hervorming het uiterste zal bereikt worden dat zij zich voorstelt, maar vast staat,dat in de tegenwoordige kiemen van her nieuwing de mogelijkheid gegeven is om zelfs die uitersten zonder revolutie maar in volkomen geleidelijke ontwikkeling te bereiken. Het is wel wat betreurenswaardig te merken, dat deze beide maatschappijhervormers blijkbaar zich niet bewust zijn van de meerdere nieuwe inge voerde of gepropageerde maatregelen, die wij uit een bepaald oogpunt beschouwd samenvat ten als maatregelen ter democratiseering van het strafstelsel, maatregelen dus, bestemd om aan het volk zelf op den duur een belangrijke plaats in het strafstelsel te geven, waardoor het volk zelf ten deele de taak der gevangenis zal overnemen door opvoeding in de maatschap pij van zijn wet-overtredende en misdadige kameraden. Zoo is tegenwoordig de evolutie - en wat daarvan op den duur worden zal moeten Mr. W. en ik beide afwachten. Het spreekt echter bijna va;; /.elf, dat zoodanige zeer ingrijpende veranderingen niet revolutio nair-autocratisch kunnen en mogen worden opgelegd, maar eerst kunnen en mogen ont staan wanneer het volk in zijn geheel van de beteekenis daarvan doordrongen is - wat thans nog allerminst het geval is. Intusschen : ieder die niet voldoende over tuigd is van de veranderlijkheid en van de verbeterbaarheid van wat in de tegenwoor dige terminologie het strafstelsel heet (maar waarin volgens de krachtige overtuiging van Mr. W. geen straf mag voorkomen), die leze haar lezenswaardige brochure bij voorkeur echter zonder het er geheel mee eens te /.ijn. i N, Mi? i.i.i;i< WEELDE BELASTING iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii HET ROODE LAMPJE Signifische Gepeinzen (ll'.i) Mediteerend onver de Ecclesia zweeft mij n gedachte voor, die mij telkens weer ontsnapt, zooals de schaduwen doen van de cellen en vee/eitjes in het oog op het netvlies. Als men ze wil t'ixeeren, vliegen ze weg. Als de inenschen oover (iod spreeken, dan zeggen ze : Hij moet goed zijn. Hij moet rechtvaardig zijn. Hij moet liefderijk zijn, oneindig lief derijk. Hij moet ook verheeven zijn en schoon .... Hij moet.... Hij moet. Ik hen het er meede eens, dat Hij moet. . . ? maar ik vraag wat signifische aandacht voor dit woord ,,moeten". Moeten is dwang zegt men reegen de kinderen. En waar schuilt de dwang, als wij van God zeggen : Hij moet....'? Het is zoo : Hij moet ! maar wie of wat kan Hem dwingen? De niet-signifieus zegt : het woord Hij moet" beteekent hier geen dwang, maar een logische gevolgtrekking uit al wat wij van Hem weeten." Dit is kletspraat. Want al wat we van Hem weeten," dat zijn diezelfde eigenschappen die Hij, volgens ons, moet hebben. En hier is wel deegelijk dwan». Want logische gevolgtrekkingen dwingen ook, en wel met onweerstaanbare!! drang." Logische gevolgtrekkingen zijn leevende machten, die berusten op leevende, menschelijke gevoelens. Gevoelens van juistheid, rcedelijkheid, en zoo voort. Het zijn riiis onze eigen tncnsehelijke gevoelens, die God dwingen te zijn, ZiiiialsHij is. En zoo zijn het ook onze menschelijke gevoelens, die de Sancta Eccle sia dwingen te zijn zoonis ze is, en te worden, zooals ze worden zal. Dit alles klinkt ontzet tend aanmatigend en brutaal. Maar beziet het woord wel, eer het als een schaduw weer wegvliegt. Het is onweersprekelijk en volgt uit signifisch denken : Wij menschen dwin gen (iod, en zeggen Hij moet" ! Hier wordt God's almacht alweer ingekrompen (zie Natuurlijk zijn al deeze woorden weer on zinnig eeven als al wat oover God gezegd wordt. Maar er is een ander woord, dat als teegenwigt kan dienen. Niet de geheele mensch dwingt, God, maar alleen dat wat Goddelijk in den Mensch is. (iod ontmoel zichzelven in den mensch, en dwingt zichzelven door den mensch, [)it is tenminste minder grove onzin. En zoo wordt ook de Ecclesia door den mensch gedwongen. Ge looft gij het niet? Wel laat de Kerk het eens probeeren, zich te verzetten teegen dien dwang, en anders te zijn, of anders te worden dan de mensch wil. Laat zij eens iets anders leeren, dan wat strookt met wat men het zeedelijk bewustzijn" der menschen noemt. Het zou mislukken, eeven als het Abrahamsoffer (108) Men zou nog meer schismata krij gen. De veele selhsmatieken die er al zijn, ontstonden alleen daardoor, dat de kerkleer voor hen niet meer hannonieerde met hun innerlijke gevoelens van waarheid, recht, zccdelijkheid of reedelijkheid. Te recht, of ten onrechte naar mijn meening alleen ten gevolge van misverstand en gemis aan sig nifische wijsheid. De Sancta Ecclesia, die 'ik verwacht, waarin ik stellig geloof, zal zijn. zooals zij zijn moet, gehoorzamend aan den Wil der menschen, die teevens is de wil Gods. omdat God en mensch hierin n zijn. Ik heb wel hooren zeggen, dat niet (iod den mensch schiep naar zijn beeld, maar dat de mensch God schiep naar zijn beeld. Dit kan ook waar zijn. En het behoeft niet te betcekenen, dat de mensch afgooden schiep. Voor de meeste menschen is het zeeker veel rustiger en veiliger te zegen, dat God eeuwig teegenoover den mensch staat, als zijn Schepper en Beschermer, In plaats, van kaarten" zooals de term luidt - te zenden aan vrienden uu bekenden, ter aankondiging van een of ander heugelijk evenement in het leven, volgt men thans den al meer en meer gebruikelijke!) weg, een der gelijke gebeurtenis per advertentie hekend te maken, hetgeen, den hoogen papierprijs, het hooge drukloon en het verhoogde porto in aanmerking genomen, een aanzienlijke bespa ring geef t.' Heeft Minister de Vries er wel eens over ge dacht uit de/e nieuw opduikende" gewoonte iilillljlMilMimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiuiiiiiiiiilililiilllllliiiliiiiiiliimillllliinill Dit kan eeven goed waar zijn, als het andere. 'I'wee waarheeden behoeven elkaar niet uit te sluiten, al schijnen ze elkaar teegen te spreeken. Twee melodieën kunnen geheel velschillen en Inch in harmonie samengaan, eoiilra-pimtisch. En al on/e waarheden zijn immers maar halve waarheeden, ut' n dui zendste waarheeden. Van ratioiieele logica weet het Kunde Lampje niet:- at. (120) Ja. dit is de kracht van mij, arme mis lukte /wakkeling, dat ik niet /nek naar lo gische argumenten, maar naar de sterkste \\erkelijkheeden. Pal maakt deeze woord-gepeinzen duurzaam. Wat wij (iod noemen is de sterkste werkelijkheid. En de Sancta Ecclesia, waarin ik gelooi, en waarvan ik nu de triomf en de opknmst profeteer is de samcnvloeying en vurcuniging. dier werkelijkheid in alle menschenharten. En al was ik de eenige die haar komst voorzag zoo zou dat niet haar Heerlijkheid schaden, of haar komst een oog wenk vertragen. .Maai ik zal niet alleen staan, en die veclen /uilen haar niet bedreigen, want ze leeft al in hen, en groeit, stil, mi/ichtbaar. onhoorbaar dagelijks sterker, de aarde oovergietcnd met een Oceaan van licht. Brandt niet het K'oode Lampje al in honderdduizend kerken? (121) Hoe jammer is hel, dat men nog al tijd de scheuringen tracht te verklaren door puuru boosheid, hoogmoed en kwaadwillig heid.. Waarlijk de mensehen zijn wel astrant" maar toch /mi ommozul niet. Wil de kerk, znoals ze thans is georganisuuid. zich zuiveren en verheffen tut de waarachtige Sancta Ecclesia, dan moet ze geloof hebben in den ernst en de lielde van allen, die God in zich voelen. Dan mout ze geloof hebben in den goeden wil der tcegenstaiulcrs en schismaHeken Dan eerst /a! ze van haar gebrreken van het moderne menschdom een slaatje te slaan voor zijn Weelde-belasting? Zou het zich aanschaffen van een vrouw en de in standhouding van een stamboom in deze dure tijden niet evenzeer onder de rubriek Weelde" te rangschikken zijn, m.i. veel eerder dan het aanschaffen van een badkuip? > Bovendien zou Zijn Excellentie zich kunnen beroepen op de historie ! Het geschiedde n.l. in den jare 1797 dat het Provinciaal Bestuur van Noord-Holland den oden October een Publicatie uitvaardigde van den volgenden inhoud. Het Provinciaal Bestuur van Holland, aan allen de geenen hunner Medeburgers, die deze zullen zien of hooren lezen, Heil en Broeder,,schap, doet te weten : Dat het voorheen, gebruikelijk is geweest dat door de Ingezetenen van de/e en de overige provinciën van dit gemeenebest, door middel van geschreven of gedrukte brieven, op de gewone post-comptoiren ingestoken of besteld wordende,aan derzelver bloedverwan,,ten of goede bekenden, van de geboorte en huwelijksgevallen kennis wordt gegeven; doch dat sedert eenigen tijd de gemelde gewoonte in onbruik is geraakt, om de gemelde notifieatiën te doen bij advertcntiën in de publique nieuwspapieren, waardoor niet alleen de kosten, vallende op het drukken van zoo,.danige missives, maar ook de porten, die anderszins betaald wierden, grotendeels bespaard worden. Dat hoezeej wij aan de eene zijde aan on/e medeburgers geenszins willen betwisten de bevoegdheid om de respectieve huwelijks- en geboortegevallen ook door middel der uiuuws,.papieren alomme bekend te maken, wij echter aan den anderen kant ons verplicht vinden ,;om, inzonderheid in de tegenwoordige tijds,,omstandigheden, daar wij zelf door buiten,,gewone geldheffingen in 's Lands t'inancieële behoeftens hebben moeten voorzien, zooveel doenlijk is, te zorgen dat op een billijke wijze worde tegemoet gekomen aan de schade, die daardoor wordt toegebracht aan de in,,komsten van dit gewest, van welke het provenue der posterijen geen onaanzienlijk gedeelte uitmaakt". Der langen Rede knrzer Sinn is de/e, dat, ingaande primo November 17(.i7 van elke Huwelijks Notificatie t'.'-!.- en van elk Geboortebericht ? L- belasting moest worden betaald. Het bedrag is nog al schappelijk en kan, bij al de uitgaven, welke drgl. gebeurtenissen met zich brengen, van geen overwegend be zwaar zijn. Desnoods kan ook hier progressie worden toegepast. Trouwens, men moet ook voor de/e Weelde wat over hebben, zoo goed als voor een badkuip, een stuk zeep en een handdoek ! De opbrengst der Weelde-Belasting zal ei niet weinig wel bij varen en misschien vaarl ook het knoopsgat er wel bij van hem, die de luminense gedachte naar voren bracht ! E. W. D K i i v i: u gezuiverd worden. Waren niet de Engelsche Quakers ook schismatieken, en toch de meest waarachtige Christelijke mensellen van hun tijd? Ten voorbeeld voor ons allen? En hoe dwaas en verkeerd is het den kinderen maar steeds in te hameren, dat trots, hoogmoed en verdorvenheid de oorzaak is van alle afvallig heid. En dat de mensch niets te reclameeren heeft, want hem was de vrije wil en de waarschuuwing gegeeven. Een geleerde vriend van mij, zeide mij nadrukkelijk : Jezus wil, dat we ons verstand gebruiken." Maar wie zijn verstand gebruikt ziet toch, dat de teugen standers der georganiseerde priesterschap geen domme booswichtun, maar meestal eerijke en oprechte menschen zijn. En dan die vrije wil" ! Wie zijn verstand gebruikt, ziet toch, wat die vrije wil" in het practische leeven beteekent ! Ik geloof er aan. ik weet, dat het denkbeeld waarheid bevat maar ach, wat helpt mij die vrije wil, als ik ze nivt gebruiken kzn. En ik ben toch niet zooveel /wakker en dommer dan de gemiddelde mensch. Voor mij is de vrije wil, als een vleu gel-piano, die mijn deur niet in kan, en waarop ik toch niet kan speelen. En wat zal zij zijn voor de groote, gudachtelooze, slaafsche, mode-zieke kudde? Is het niet een bittere wreedheid, een tergende ironie in dat woord : je hebt het vooraf geweeten ! en de vrije keuze werd je gelaten .... dus niets te reclameeren !" De vrije keuze, och arme ! Welke moeder zegt teegen haar kind, dat naar de mooye roodgloeyende kachel gegrcepcn heeft, en nu schreeuwt met verbrande handjes:.... ,,ja ! ja! kind, ik heb je ge waarschuwd, en je liadt de vrije keus, je hebt ie verdiende loon i" Ik mag zulke dingen niet zeggen, dat brengt revolutie-stemming in den mensch, hij moet ootmoedig blijven en zich schuldig voelen. Dat i: noodig voor de practijk. Maar ik geloof SPAANSCH, EMOELSCH, FR A H f OH, DUITSOH oio. Borlitz-School 481 H, 9986 Pract. Onderwijs door buitenl. Leeraren in een Godheid, die al-begrijpend en al-vurgeevend is. De diepste, meest-goddeliike ver zuchting die in mij oprijst zegt : arme, arme menschen !" Nu nog. zoo goed als toen ik Ellen schreef, voel ik dat ik opstandig /on worden teugen een Godhuid die niet in diepe deernis meedeleed met den gufolterdun mensch. Deemoedig wil ik zijn, maar ook oprucht. Du arme, blinde, misleide mensch kan ik niet aansprakelijk stellen voor zijn /ouden. Ik weet, hoe dit in elkander grijpt, God's een zijn met ons menschen, God's leed in mis leed, op Hem de verantwoording, want in Hem is de macht en de wijsheid. .Maar ik kan dit niet verder iu woorden lirungun Alleen kan ik zeggen, dat uun schuldbukeute nis omdat we vrije wil hadden een on waarheid, een onoprechtheid is. (122) Er zijn drie houdingen van gebed De biddende jongeling uit den Helleenschen cultuurtijd bidt staande, met de armen om hoog, als omvattend een neederdalende zee gen der godheid. De monnik bidt geboogun in gestadigen deemoed. De muzelman ligt op du knieën en raakt beurtelings den boodem aan met het voorhoofd, en breidt dan weer du armen uit en richt het gelaat naai' den hemel, om dun zeegen te ontvangen. Deeze drie houdingen van gebed zijn ken merkend. Misschien is du houding van den muzelman het meest passend voor on/en menschelijken toestand, fiere oprechtheid en uiterste deemoed vereenigend. l ?'K r D r K i K v \ \ h i i j i \