r 6 Nov. '20. No. 2253 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD Vu R'N EDE RL AN D Z E S T I G- T TOOlvrEEI-.CrTJBILETJ]Vt L.OTJIS BOTJ Teekening van P. van der Hem Louis Bouwmeester als Lodewijk X l De Amsterdammer" heeft ter gelegenheid van het 60-jarige Jubileum van Louis Bouwmeester eenige personen, die daar voor het meest in aanmerking kwamen, ge vraagd enkele woorden te willen schrijven. De bijdragen van hsn, die aan ons verzoek voldeden, bieden wij den jubilaris aan, ver gezeld van onze geliikwenschen bij dit buiten gewone jubileum van een buitengewoon man. Tevens zeggen wij den inzenders dank voor hun welwillende medewerking. RED. VAN ALLE TIJDEN In Shaw's Caesar en Cleopatra" komt in het tweede bedrijf een tooneel voor, waar Caesar op den voorgrond zit err ver achter op het tooneel, op de treden der loggia, Cleopatra's voedster Ftatateeta. Caesar was Louis Bouwmeester, Ftatateeta Mevrouw Mann. En om hen heen stond de bloem der Nederlandsche tooneelspeel-jeugd. En toch zag en hoorde men alleen de Bouwmeesters ! In de atmosfeer, die beiden schiepen in dit Shaw'sche stuk, verdwenen al de anderen als in een mist. Dit merkwaardige verschijnsel is mij altijd bijgebleven en het deed mij even een blik werpen in het geheim van dit spel het s neppen van een achtergrond. Hoe zij het doen, ik weet het niet, zij weten het zelf niet. Doch altijd en onder alle omstandigheden, de achtergrond, de sfeer is er en onmiddellijk leeft de figuur, leeft zich ten volle uit. Het is deze kunst die de Bouwmeesters van alle tijden doet zijn, van Lazarus de veehoeder", de Roode Brug" en het leven van een Dobbelaar", tot Sardou, van ,,Fedora" tot de koerier van Lyon" en Michael Strogoff", van den Industrieel" terug tot van Riemsdijk, van Pro Domo" in n enkelen stap naar Heyermans, naar Scha kels",naar Hauptmann's Voerman Henschel" en de Wevers", naar Bj'irnsons' Faillis sement" en Shaw's Caesar" en daar tusschen door in Vondel's Gijsbrecht" de Bode, in Sofpcles Koning Oedipus" en in Shakespeare's Richard de derde" en Shylock ! En ik zie voor me een ander tafereeltje : Pancras Duif op een stoel en naast hem, a. cheval, op een anderen stoel, Hein Duif. Pan cras Louis, Hein Frits Bouwmeester. En nooit, in Heyermans sterk levend stuk, was er aan doenlijker tooneeltje, dan tusschen deze twee broers, die versmolten tot n innig elkaar be grijpen. De atmosfeer. Dat is alles. De Bouwmeestersche atmosfeer, die zij helaas niemand kunnen nalaten.... BARBAROSSA ONZE JEUNE PREMIER. Zelfs als je 'n vader hebt van bij de tachtig, die op een guren herfstdag den draak met je steekt, omdat je met 'n deini aan naast hem loopt hijzelf versmaadt ook het dichtknoopen van zijn eenzaam kolbertje zelfs als je dagelijks den heer Lohman kunt gadeslaan, wanneer hij met de vaart van een Louis Bouwmeester's eerste reis naar Indié. Foto op het schip genomen. Rechts: mevr. Theo Mann-Bouwmeester -Vï*y' * ' * ,,, *~ "if "?* a ': «Ht^fc ?r^^ r^ --ib onbezonnen jongeling losstormt op zijn te genstanders dan sta je nog te kijken van de baldadige jeugdigheid van dien jeune pre mier, die volgens de zilveren knoopen van zijn parelgrijze vest Louis van zijn voornaam heet. Als U of ik in den nacht gesteld worden voor de proef, om uit n-en-hetzelfde glas champanje en bourgogne door mekaar te drinken, dan bedankt U, omdat U een degelijk en achtenswaardig huisvader is. Ik echter kan dat tweemaal onverveerd volbrengen ; bij de derde proefneming echter, begeef ik mij on tijdig, met leuning-vastklemmende bedacht zaamheid, naar de sponde der boetvaardigheid. De jeune premier nochtans houdt de gemengde proefneming vol tot den laatsten man, en bebotert met vaste hand de hompjes kaas, welke hij tusschen de blozende wangen ver maalt, om zijn jonggezellen-dorst op peil te houden.... en als ik den volgenden morgen bouwvallig en met 'n bedaagde weifeling, aan het ontbijt verschijn, zie, daar zit de jeune premier en snijdt luchtig zijn derde kadet aan Als het bij dezen man eerlijk toegaat, dan is het geboorte-register van den Burgerlijken Stand het meest verlengende instituut onzer samenleving. Wat iets zeggen wil Maar dit alles neemt niet weg, dat onze jeune premier nou ja, zoo'n beetje met bravour akteeren kan, romantisch, ou rwetsch, maar tenslotte, tenslotte, geen adem haling, geen stijl, geen lijn, geen kleur, geen litterair begrip, geen kuituur Gevolgen : geen beschermeling der haute finance en van de reederij. Geen troetelkind der Faculteit. Geen honorair lid van De Vergulde Loge d'avant-scène." Dalles. Doodwerken. Reizen. Kopzorg. Maar de beste, de echtste, de grootste, en verreweg de meest-geliefde vtm al wie op Hollandsche planken staan. A. B. KLEEREKOPER IN WEERWIL VAN ALLES EESTER Teekening van Wybo Meyer Onlangs waren er jonge beschaafde Engelschen in de komedie, toen Bouwmeester den Shylock speelde. Ook in de vaderlands liefde is de jeugd hooghartig. Ik zat tus schen het over twee banken verdeelde vier tal en dacht aanvankelijk : hoe te veranderen van plaats? Alle vier kenden den Koopman, hadden hem door lectuur in hun memorie en bleken zeer verschillende voorstellingen te hebben aanschouwd. Hun smalen geschiedde met soberheid dat is de met fijne striemen treffende hoon. Bouwmeester imponeerde terstond, doch niet zóó sterk als ik verwacht had. Geen van de vier was overbluft. Tot.... ja, de juiste lijn van de stijging dezer waar deering zou ik niet kunnen aangeven. Hootdzaak is, dat deze hooghartige, deze tegenstrib belende jonge patriotten, deze delicaat voelenden zich alle vier gewonnen gaven en aan het einde verklaarden in weerwil van alles" dankbaar en verheugd te zijn, de ver tooning te hebben bijgewoond, om dat, dat van Bouwmeester, te hebben gezien. Jon. DE MEESTER Louis Bouwuieester^als Julius Caesar --- Teekening \\m Annie Spier Louis (boven) en Frit Bo wmeester (onder). Foto omstreeks 1870. HERINNERING. Een nieuwe tijd, een nieuwe kunst! De nieuwe kunst moet nog komen en in afwachting daarvan hebben wij de oude kunst al vast opgeborgen. Naar musea gaan wij niet meer, zoomin als naar den schouwburg. Het Rijks-Museum, Louis Bouwmeester zijn schoone herinneringen. Toch kan een herinnering een rijk bezit wezen, want gezien door den tooneelkijker van mijn herinnering, wordt de kleine Louis Bouwmeester Hollands grootste kunstenaar. M A R T IN M O N N [ C K E N D A M H IN KIND DER FREUDE ,,Ein Kind der Freude".... d" groote Louis; een dier zei zaïne gelukkigen voor wie, behalve de kunst, ook het v ik en het succes jong blijven. Den tooneel-horizon ver wijd heeft hij niet, doch de gratie-Gods heeft hij uitgeb it tot verrukking van duizenden, tot eer van zijn land, en tot zijn diamanten roem. T o i> N A E FF BOUWMEESTER Bouwmeester, de romantische tooneelspeler, is een gewis bewijs voor de krachten der In stincten. Fijne geestelijke toeleg en onophoude lijke scholing kunnen, en moeten, de bewustheden voor den kunstenaar vergrooten, maar zonder den van verst komenden drang, zonder het Instinct, zijn die dingen in werkelijkheid vruchteloos. Het enkele intellect heeft zijn schoonheid, een koele kristallijne vastheid, maar liet voedt niet. En waarom niet? Het is afgebonden van der moeder schoot"; het is niet meer verbonden met de diepe kern der aarde ; het heeft de groote onbewustheden niet meer. Bouwmeester is een Instinct, zooals Musch er een is. Beiden hebben, hoe ook verder te kwaiificeeren, het daimonische, het natuurgeweld" van de roeping in zich, aan zich. Ze zijn onmiskenbaar de Tooneel speler. ... En Bouwmeester heeft in Holland voor een kunstenaar dat nog zeldzame bereikt : hij is een figuur door allen gekend; een enkeling, dien iedereen zich wijst ; hij geniet die familjare eer en dat familjare eerbetoon, dat wij anders Louis Bouwmeester weinig kennen. Hij is een nationaal bezit. Scherp-getypeerd karakter, bij groote natuur lijkheid der gave en bij een immer-jongen ou derdom hebben hem 'dit zeldzame doen be reiken en tot dit zeldzame gemaakt. HLASSCH A E R T [ Louis Bouwmeester a's Napoleon in a |fcfiJB».Madame Sans-Gêne 5^,, LOUIS BOUWMEESTER Toen hij nog een jongetje en aan het tooneel was, werd hij, de kleine man, door het publiek onthaald op snoepgoed. Toen hij twaalf jaar oud was, speelde hij het kncchtje in de oude Korporaal." Tot belooning kreeg hij een schop van den toen bekenden tooneelspeler Sluizers met deze woorden er bij : je bent een ezel en leert liet nooit." Hij kwam na lang gesukkel bij Boasen Judels in den Salon des Variété's en kreeg daar zijn eerste vaste engagement. Hij zou figureeren in Marmeren Beelden." De acteur die Raphael zou opbrengen, verkoos niet te spelen en Boas gaf den jongen Bouwmeester de rol. De jonge Louis in den zevenden hemel, maar ook ziek van de zenuwen." Hij sloeg zich echter door zijn zenuwen en door de première heen. Eerste bedrijf matig applaus. Tweede be drijf driemaal halen". Laatste bedrijf zesmaal terug voor een enthousiast publiek. Hij kreeg daarop belangrijk werk te spelen en een kunstenaarsloopbaan vol glorie begon. Hij werd onze grootste en meest populaire tooneelspeler en het publiek droeg hem spoedig op de handen. Dat is zoo gebleven door de jaren heen en tot heden toe nu hij bijna tachtig is. Wil men een lijstje van de belangrijkste rollen, die deze geweldige werker in de eerste 25 jaren van zijn tooneelloopbaan heeft ge speeld, en varr enkele stukken waarin hij is opgetreden gedurende dien tijd? Gijsbrecht van Aemstel ; De Werkstaking ; Zelfzucht ; Jeanne, de dochter van den Land man ; Laurierboom en Bedelstaf ; John Koke ; Marmeren beelden ; Markies Harpagon ; Denise ; Rigolette ; Gier Walli ; Richard Moor"; )an Masseur ; De Rijke Erfgenaam ; Kean ; Romeo en Julia ; Odessa ; Don Cesar de Bazan ; De Rantza'us ; De Koopman van Antwerpen ; De Fourchambaults ; Egmond en Hoorn; Jean Marie ; Vriend Frits ; Gaston van Frank rijk ; Marcel ; Niemand sterft van blijdschap ; De Honderdjarige ; Hamlet ; Daniel Rochat ; De Afrikaan ; De Gebochelde ; De Matroos ; De Viool van Cremona ; Maxwell ; Paljas ; Jago ; Die goeie Buitenlui ; De Blinde en zijn Arts ; De Koerier van Lyon ; Dick Melton ; Danicheff's ; De familie de Clairefont; De Afwezige ; De Steenhouwer. VAN R i E M S D ij K HULDE VOOR DEN JUBILARIS Gaarne voeg ik mijne hulde bij de tallooze blijken van hoogachting en bewondering, die de groote, onverwoestbare kunstenaar bij zijn 00-jarig tooneeljubileum zal ontvangen. B E R N A R D Z W E E R S T pische bijzonderheden omtrent Louis Bouwmeester's leven en werken vinden be langstellenden in de gedenkschriften van zijn zuster: Theo M a n n?Bouwmeester, M ij n J e u g i en Tooneelherinner inge n, het vorif' jaar bij van Holkema en Warendorf te Amsterdam verschenen. Aan dit werkje ontleenden wij enkele der hierbij geplaatste foto's. Teekening van Annie Spier Louis Bouwmeester als Shvlock