1 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 18 Dec. '20. No. 2269 i l i -:?-/*' =£* -' De Koersdaling van Aandeelen in Industrieële, Cultuur- en Scheep vaart-Ondernemingen Na de geweldige hausse-beweging, die de' markt voor de aandeelen in bovengenoemde ondernemingen onder den invloed van de inderdaad reusachtige oorlogswinsten tot nog enkele ? maanden geleden doorgemaakt heeft, is in de laatste weken eene reactie in getreden, die in versneld tempo het grootste gedeelte van (en in enkele gevallen zelfs meer dan dat) der koerswinst heeft doen verloren gaan. Van welken omvang deze reactie geweest is, kan blijken uit eene vergelijking van de hoogste in 1920 bereikte koersen met die van heden (13 December) voor enkele der toon aangevende aandeelensoorten. Hoogste koert 13 Dec in 1920 1920 Holl. Draad-en Kabelfabr. 406 165', Insuiinde Olie 270 . 86 Jurgens 273 200 Ned. Kabelfabr. . 444 237} Ned. Scheepbouwmij. 152 94 Philips Gloeilampen 1025 554 Stokvis & Zn. 656 574 Compania 342 173 Cult. Mij. der Vorstenlanden gew. aand. 450 197 Transoceana 126 70 Suiker Cultuur Mij. 568 244 Handelsver. Amsterdam 1003 466 Int. Cred. en Handelsver. Rotterdam 380 195 Javasche Cultuunnij. 825 382 Linde Teves ' 205 129 Moluksche Handelsvenn. 209 110 Nierop en Co's Handelsmij. 205 102 Sindanglaoet 940 498 Tels en Co's Handelsmij. 166 75 Uecons. Olie 366 210 Koninkl. Olie 1014 560 Amsterdam Rubber 280 135 Amst. Tapanoeli 195 100 Koloniale Rubber 154 /5 Nederl. Rubber 150 75 Serbadjadi 507 210 Holland Amerika lijn 530 255 Holl. Stoombootinij. 270 120 Java-China -Japan 375 18(1 Kon. Holl. Lloyd 206 H)IU Kon. Ned. Stoombootmij. 250 132 Kon. Faketvaart. 265 150 Ned. Scheepvaart-Unic .''«12 160 Deli?Batavia 03f> 420 Deli?Cultuur 290 260 Deli Maatschappij 580 450 Krapoh ' 150 50 Medan 348 270 Rotterdam?Deli 360 238 Senembah 684 565 Alg. Ned.Ind. Thee. cultuur 113 46 Koloniale Bank 399 184 Ned. Ind. Handelsbank 370 192 Ned. Handelsmij. 282 171 Uit bovenstaand staatje blijkt, dat een aantal dezer aandeelen gedaald zijn tot minder dan de helft van het niveau, waarop zij enkele maanden geleden genoteerd waren. Twee vragen doen zich daarbij voor. De eerste is, waaraan is deze daling toe te schrijven en de tweede is zij,-althans in dezen omvang, gemotiveerd? De eerste vraag is betrekkelijk gemakkelijk te beantwoorden. Evenals vóór en tot ruim een jaar na den oorlog de vraag der oorlog voerende partijen naar allerhande grond stoffen en fabrikaten, den prijs daarvan enorm deed stijgen en de handelaren daarin?en fabrikanten daarvan in evenredigheid groote winsten konden maken, doet de thans inge treden teruggaande conjunctuur voor de voor naamste stapelproducten verwachten, dat de periode van groote zal plaats maken voor eene van afnemende winsten, zoo niet van verliezen. Dit veroorzaakt natuurlijk een sterk aanbod voor daze fondsen en het publiek, dat tijdens de hausse-periode, ondanks her haalde waarschuwingen van bevoegde zijde, er maar op los kocht, alsof er aan de gouden dagen van Aranjuez nooit een einde zoude komen, is thans geneigd tot een ander uiterste over te slaan. Ik behoef in dit verband er slechts aan te herinneren, hoe de directié'n van verschillende maatschappijen (o.a. die der groote stoom vaartmaatschappijen) in hare verslagen en in jaarvergaderingen meermalen op de donkere wolken aan den horizont wezen, maar door het al te koopgrage publiek voor zwartkijkers uitgekreten,soms zelfs van minder edele bedoelingen verdacht werden. Daarbij komt, dat door de uitbreiding die de markt voor deze waarden tijdens de hausse periode verkregen heeft, tal van elementen zich voor deze waarden geïnteresseerd hebben, die zich gemakkelijk laten beïnvloeden door gunstige, zoowel als ongunstige geruchten. En men denke daarbij niet enkel aan specu lanten met geleend geld, hoe gevaarlijk die ook voor zich zelf en voor de markt zijn. Maar ook de groote schare van zoogenaamde specu latieve beleggers, zelfs als zij hunne stukken met eigen geld betaald hebben, zijn maar al te geneigd om hemelhoog te juichen en ten diepste bedroefd te zijn. Bovendien zijn er in de laatste weken ten aanzien van enkele maatschappijen, als Trans-Oceana, TransAtlantische Handelsvereniging en Insuiinde, ROODE IHVillD-PORTWIJH de beste Douroport f 2.50 per flescfp WIJNHANOEL DE BARBANSON 51 Amstel l ??IIMlttllllll feiten bekend geworden, die er niet toe bijdragen het vertrouwen in het juiste in zicht van de leiders dezer ondernemingen te versterken. Vooral heeft het onaangenaam getroffen, dat in enkele gevallen nog slechts kort geleden aandeelen-emissiën hebben plaats gehad, waarbij in de prospectussen de toestand rooskleurig werd voorgesteld en thans blijkt, dat groote verliezen geleden zijn. Uit eenige door mij ontvangen brieven blijkt, dat ten dien aanzien groote verbittering be staat. Niettemin acht ik het minder juist aan dat verklaarbare gevoel thans uiting te geven, tenzij de schrijvers hunne beschuldigingen met hunnen naam willen dekken. Is het bovenstaande voldoende om de plaats gevonden reactie te verklaren, de tweede vraag, of zij, althans in dezen omvang. gewettigd is, valt moeielijker te beantwoorden. Voor zooverre de reactie gegrond is op de teruggaande conjunctuur in de productenmarkt, moet gevreesd worden, dat het einde daarvan nog lang niet bereikt is. Want alhoe wel de voornaamste stapelproducten als graan, katoen, suiker enz. reeds belangrijk gedaald zijn, toch staan zij nog altijd boven de anti-oorlogprijzen. Zoo is de oogenblikkelijke prijs van tarwe te Chicago, de hoofdmarkt van dit product, 160 d.i. twee a drie maal het gemiddelde van de laatste 30 jaren, toen hij varieerde van 50 tot 120 en slechts eenmaal, tijdens de Letter-corner in 1898, tot 180 gestegen was. Daar tegenover staat echter voor verre van het meerendeel der Nederlandsche ondernemingen, meer bepaaldelijk voor de cultutir-ondernemingen en stoomvaart-maatschappijen, een gunstige factor op de beteekenis waarvan in deze dagen van de pressie de aandacht wel mag gevestigd wor den. Zij toch hebben van de groote winsten in de oorlogsjaren, meer dan vele aandeel houders lief was, gebruik gemaakt om zeer ruime bedragen te reserveeren en hare financieele positie te versterken. En nu mogen de dalende producten-prijzen en vrachten de verwachtting op hooge dividenden in de naaste toekomst niet hoog gespannen doen zijn, het mag menschelijkerwijze als zeker worden aangenomen, dat er geen vrees voor moeielijkheden behoeft te bestaan. En wanneer na eenlgen tijd het wereldverkeer zich weder aan de veranderde omstandigheden aange past heeft, zijn zij door hare krachtiger financieele positie beter dan ooit te voren in staat een leidende rol in dat verkeer te blij ven innemen en, zooal geene reiizenwinsten, dan toch bevredigende resultaten te behalen. Ernstig als de toestand is, bestaat er daar om m.i. geene gegronde aanleiding om zich zenuwachtig te maken over de toekomst der goed gefundeerde ondernemingen - en dal zijn gelukkig de meeste , al zal men zich allicht in de eerste jaren met lagere dividen den moeten tevreden stellen, Het meest ernstige van de situatie is ge legen in de hoog opgedreven loon-eischen. Maar ook ten dien aanzien mag men verwach ten, dat, wanneer de lagere producten-prij zen tot eene algemeene verlaging van den levensstandaard zullen leiden, ook dezeeischen gematigd zullen worden. Het moge misschien niet zonder strijd en wrijving komen, maar, indien alles naar de laagte gaat, zullen de loonen alleen niet hooger kunnen blijven. D. S A N T i i. ii A N o Het meest essentieele bij de aanschaffing van een VRACHTWAGEN is het SERV1CE-SYSTEM". Indien Uw leverancier daar niet volledig aan kan voldoen, kan de aanschaffing van een vrachtwagen oorzaak zijn van verlies aan tijd en daardoor van veel geld. Vraagt inlichtingen omtrent ons Service-Symtem". FirmaGebr.NEFKENS, Filiaal Amsterdam 26 JAC. OBRECHTSTRAAT Tel Z. 2507 Z. 9045. jüe Para d ij s-Mythe ' In uw weekblad is een debat ontsta.ui over het paradijs-verhaal en de juistheid der jaartellingen. Kunnen beide* inzenders niet dwalen? Naar mijne opvatting is het hoek Genesis opgeschreven door een Oostersch dichter, wie weet hoelang eerst nadat het door mondelinge overlevering was bewaard gebleven. K.an nu niet, naar de gewoonte van het Oosten, het geheele Paradijs-verhaal een sym bolische sproke, een leerdicht met een sterk king /.ijn, dat door het westen, hetwelk maar al te /.eer geneigd is, concreet te denken en concreet voor te stellen, concreet is opgevat als een werkelijk voorgevallen gebeurtenis. terwijl het slechts een zinrijk verhaal is, door de volksziel geuit. De zin van het Paradijsverhaal zou dan zijn : Tracht niet naar de oorzaak der dingen te vorschen. Wie door wetenschap (boom der kennis) meent het geheim van God te kunnen doorgronden, wordt onverbiddellijk den tuin van het geluk (het Paradijs) uitgedreven. En voortaan zal arbeid als een vloek op hem rusten, fen einde aan al de begeerten te vol doen, die in den mensen, die weten gaat, die den droom der fataliteit verwerpt, op» komen. Op deze wijze verklaard, blijft de Paradijs mythe eeuwig waar onverschillig of zij wel of niet overeenstemt met historische, geographische of andere concrete, wetenschap pelijke waarheid. Christus heeft, juist als de dichter(s) van Genesis ook herhaaldelijk in gelijkenissen gesproken. Voor mij is deze teekenènde oostersche wijze om te onderrichten, te boeien en te stichten een der bewijzen, die mij vast doen gelooven aan den historischen Christus en aan een Christus van Joodschen bloede. Het Paradijs-verhaal, het verhaal van den verloren zoon, van den zaaier, die uitging om te zaaien, zij zijn naar mijn meening intuïtieve ingevingen van dezelfde volks-psyche. En waarschijnlijk is ook het boek Job niets anders dan een moraliteit", een zedeles in dichterlijk gewaad. Job heeft evenmin concreet geleefd als de verloren zoon of de zaaier. Maar als verper soonlijking van den deemoed, van het zoo ken merkend oostersche fatalisme, de volkomen onderwerping aan recht en onrecht, van de meening, dat wij niet kunnen richten met menschelijk verstand, leeft de gefantaiseerde Job zijn eeuwig leven van intuïtief uit de volksziel door een dichter heen geschapen abstractie. B'L KNAR l) C'.\N M; K itini mi UIIIIMIII illlllllllliiiMtt i ni iiiiiiiin l DA hOY W MAAG l [rAIAJA VARHONP; HOUTBOUW IHANTOOG FBEDCBIK nENDÖMAANÖE) N KAAP - Tli.iivi/cn.236o-23<5i LCVCBT DC/VC»LANCD INZtER KORTEN TUD ALLE HOUTCONSTRUCTIE./ AL/ LANDHUIZEN yCHOOLCEBOUWEN JACHTHUIZEN ZIEKENHUIZEN INLICHTINGEN OP AANVRAAG LAUSANNE-PALACE FAMILIE-HOTEL VAN DEN ALLEREERSTEN RANG Prosp. en ml. Reisbureau LINDEMAN, Den Haag, Arnhem, Groningen, Utrech . UMI HiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiMiii iiinmmm m IIIIIIIMIHI i min iiiiiiiiiiiiiiiniii iiniiiiiiiii miiiii iiiiiiiiiniiii iiiitmiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiintiimiiiiitttii miiiiniiiiiminimmmi mum m immuun m iiiinimiiii itini iiiiiiiiiiiiiin mm iiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiitiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMu,t Teekeningeii vuur De Amsterdammer" van Annie Spier JDRAMATI/CHEKRONJEK HAARLEMSCIIE TOONEEI.CUJB : De Haagschc Ooievaar of : ['_ "? ^ - *« Weg met de critiek ! Wie, die ermee behebt is, "z-ou er niet in bijten, in dezen verlossenden 'ondertitel! Want er is'een ondertitel, een ?omstandigheid welke terstond den deftigen lettre verraadt. Henri ter Hall bijvoorbeeld kent dit koesterend sentiment voor de litte raire trouvaille niet ; daar moet je minstens lid van de Vereeniging voor Letterkundigen voor zijn en het oogenblik van afdrukken, rien ne va plus, kennen waarop aan het afgeknaagd achtereinde der pen nog juist de titel ont springt, om de verbijsterende geboorte van een tweeling-titel in dezen nood te beseffen. Wie scheurt zich Huibert, wie scheurt zich Klaertje van het hart? Intusschen zitten wij er nu mee. Mochten we bij de opvoering van deze,, Revue'' in besloten kring, argeloos en onvervaard het refrein van den ondertitel meezingen, dankVercade! de Intellectueel baar verlicht dat daar een nederig tnoneelschrijver was opgestaan, die zich met n lauwerkrans en een collcgialcn handdruk achter de coulisen tevreden stelde, nu ook deze witte raaf bezweek.... zijn stuk plechtig liet drukken en wederopvoeren in het officieel de Groote Mnz ikant theater van Nap de la Mar, waar the man of the street,'' die zijn plaats betaalt, zich kan komen overtuigen wat een malle pan," het woord is van den auteur, toch die Ncdcrlandsehe kunstenaars zijn nu moeten we beginnen met te vragen : was het dan toch de bedoeling dat de gewraakte pers, met den ernst aan het ambt verbonden, gewaagt van Uit succes? Och, ik wist het eigenlijk wel. wie is er tegen bestand ! Onze letterkundigen, die zich aan den opbouw van ons nationaal looiteel weinig gelegen laten liggen, ze kennen de verlokkende aromen van dit rouge, et uoir nog niet, dr koninklijke onderscheiding van den handen-en- voeten- roffel, de apotheose van de ziel in de buiging des overwinnaars tusschen de zwalpende zware gordijnen. Nóg eens halen! Ze zitten maai' braaf te pennen, in de eenzaamheid, bij potkachel ni.ise-en-seene, en de plof in de brievenbus wanneer de laatste pmrt, den hemel zij «edankt, het huis. uordl uitgedragen, is voor hen het eenig applaus.. Doeh wie zich eenmaal aan het voetlicht brandde, met schmink om ging, en zijn versten lauwerkrans, als di dreg zijner artistiekste illnsieen, om zijn hals voelde.... hij is een bekeerde niet alleen, hij wil er ineens alles van hebben, premières en reprises, hcusclic critiek in de krant, en wie weet, sinds hij van nabij ervoer hoe duur de tooneelgrap is -- de mode kousen van de hoofdpersoon, véritabcl ooievaarsrood, en 'Jen blonde pruik van Terpsichorc die nog geen vijf minuten op de planken stond wie-weet. na edelen kunstenaarsstriid, nog wel een duit je dramatische Regeerings-subsidie ook ! E en Kaninefaat kwam over de brug.... en met eere. Meent niet dat ik de Revue" als kunstwerk onderschat. 7ii is minstens even \eel-eiseheiul als de tragedie, en toen Elektra" in de Wereldbibliotheek verscheen, dacht ik dadelijk.. Mevrouw, zou de hartelijke, hum.! ne en knappe criticus \ an Elscvicr's Maand schrift waarschuwen, wordt nu niet hatelijk, ik ben hel ook niet geweest. Gelijk, collega, dit juist is het wat wij bovenal in uw jongste koekoeksei hebben gewaardeei d, er \\as geen enkel scherp luchtje aan. Met gratie nam hier een waardig telg van Aristophanes zijn vogels van diverse pluimagiein de maling, en dat het pamflet ge drukt werd was. vol «e n s l u-1 voor bericht,i m nier t niet 2iin bi.tmkf .?[«i- uitgeATiS uiklêu 'le£' i;rjp l.'itpn ilnikkéit" la. i.i. oV nitgi-xH ' Het is een onderwerp voor het eerstvolgend Kunstcongres : Ligt het op den weg der uitgevers om een zelfstandig letterkundige, die /ijn sporen verdiend heeft en weet waar Abram de mosterd haalt, te dwingen, over-tehalen, of zijdelings ,ie animeeren tot het openne Kunsten baar maken dooi den druk van een geestes kind, dat bijvoorbeeld door de Haagschv ooievaar aan de Witte brug, au sein de la familie, werd neergelegd? Misschien zon ik de motie-vóór, mits deze mij van Communis tische zijde niet te zwaar werd opgedrongen. ondersteunen. Gezonde humor, hij is niet zoo schaarsch in ons land, maar hij wordt een beetje met den nek aangezien. Dan doet zoo'n keurig boekje, wit als wijlen de Witte Mier" en met een wapen erop, al dadelijk meer ethisch en ietwat adelijk, zoodal Jusl de Adelaar in persoon ermee hoog-vliegcn kan zonder de Stem" in gevaar te brengen, en iedereen begrijpt dat de revue net zoowel tot de lit teratuur behoort als hel sonnet. Ik zon het bepaald zonde hebben gevonden in dien deze kostelijke opzet, dram. pers. : Phyllis en Pallieter, wanneer dezespringvloed van beminnelijke steken onder water, volstrekt actueel en een bron voor de Maatschappij der Nederlandsclte Letterkunde lik'inamaals, ver loren ware gegaan. De stamelende Dadaïst, zoo wel als de groote Muzikant, zonder wiens tocwijdingvan deiiBecthovcn" gelijk Pallieter" zegt, inderdaad in ons land minder" geworden zou zijn dan ons in deze herdcnkingsdagen met trots vervult, zijn deze eeuwigheid waard, en er zijn, behoudens hier en daar een vlekje van al te gulle grappighekl. gecslesflikkeringen in den dialoog die ware sterren aan den litterairen irans mogen heeten. Men moet zijn halve leven aan de schoone letteren hebben gewijd om a hout portant neer te schrijven : ,.lk ben de llaagsche ooievaar, die van hel wapen. Ik ben er eindelijk eens til^n'li/'^cn." Dit is, onmiskenbaar, poëzie. En het kapittelke uit Boudewijii," liet sprookje uit liet dierenrijk, dooi' Pallieter voorgedragen als ware hij hij Mercadet en Vercadet in de leer geweest, is in zijn soort een knap stuk epiek. En moet men niet ernstig aan vergeestelijking hebben gedaan, aan den afgrond der mystiek hebben gestaan, om de figuur van den diepzinnigen schilder" deze grondige uitspraak in dril nioiiil ic kunnen ioggon ..Deze l ij d IS dt Ujd del LêhiliIrrkiulM ni dri M'hi Punt. Binnenkort," zegt de architekt, die stoelen als giraffen" ontwerpt, hoop ik ook postzegels, likeurglaasjes en dameshoeden te gaan bouwen." Wij kunnen het Verbond van Nederlandsche Kunstenaarsvereenigingen niet erkentelijk gerjpeg zijn. dat het zijn begaaf den Voorzitter tot deze beslist visioenaire schepping van den toekomstigen kunst-arbei der heef! geïnspireerd. En is ten slotre ook dit geen poëzie : ., Ik ben een jonge schrijfster van r.ovellet jes, Die smelten op je tong als ulevelletjes." of dit : Ik ben een dichteres van achttien jaar, Maak eiken dag een vers van veertien regels klaar." Dit",,klaar' alleen al is een sieraad voor het werk. Het persifleert met n pennestreek horden dichteressen. De Haarlemsche tooneel-club heeft dit zeldzaam mysterie-spel van een onzer gevoe ligste realisten frisch en fleurig opgevoerd. Dit is dilettantisme, dat er zijn mag. En onder ons." - de openbare vertooning heb ik met voorbedachten rade verzuimd sloeg het in en stak ieder, die een veer had moeten laten, dien des Ie liever op den hoed van den jongen dramaturg waar deze bleek te zijn : een der onzen," een van wien Kloos nog on langs heeft gedecreteerd^dat hij tevens is . een der besten. T o i1 N A i; r i it'l Dadaistj