DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Dec. '20. No. 2270 DE NOODLOTTIGE GELIJKENIS door J. DE MEESTER Bént u 't? Bent u wat? Bent u wï! Ik ben Mengelbergh. Frits wist: dit bruusk gesprek-begin was oorsprong en oorzaak allebei van 't onver wachte geluk zijner liefde. Wat vond niet in samenspraak zijn ontstaan! Masker en dialoog, het leven Twee dagen, nadat Frits uren in het Masker-nummer van Wendingen" was ver diept geweest, zag hij haar op het Spui, vóór het raam van de muziekwinkel. Zij tuurde naar binnen, hij spiedde naar haar, en toen ze, zich omkeerend, tegen hem op keek, gebeurde het historisch gesprek, dat, naar het diepste in hem verwachtte, eens op de bladzij Frits Mengelbergh" in de boeken van Nederland's Tooneelgeschiedenis woorde lijk zou staan opgeteekend. Het zou een blad zijde wezen van waarheid. Belogen had hij de lieveling niet. Ook niet, tijdens de korte verwarring, toen ze voortdrentelden tusschen de menschen en Frits zich voelde Romeo en nochtans 't beste, 't heiligste in hem moest dulden de zelfvernedering van dat belijden: Schoone schijn, niets mér is, Meisje, wat je denkt, wat je althans n oogenblik geloofd hebt, omdat ik blond ben, dik-krullend haar heb en oogen die naar dat heet fosforesceeren". Geloofd, zei ze later, had ze het niet; al was, daar vóór die winkel ruit, waar het portret pronkte van deHerstelde, de gelijkenis treffend geweest. De schat! nu troostte ze: wees blij,als je de jaren hadt van de ander, zou ik niet met je willen trouwen". O ! wel was het tragi-komisch en vooral be angstigend. Dat hijzelf, terwijl hij haar aanzag, de mop kon tappen die hem gekweld had, al de tijd van de Tooneelschool en nog veel meer sinds hij acteur was, die flauwiteit uit den treure herhaald, alleen om de overeen komst van naam, met iets van gelijkenis in het gezicht! Maar was 't niet, of het had moeten zijn? Jaren lang droeg hij het haar getondeerd en nu.... eigenlijk alleen omdat ook die beroerde kapperswinkels krankzinnig duur geworden zijn, liep hij rond met dichtgolvende manen. En ze mochten er nu niet meer af! Och, ja, Co was wel waarlijk ver liefd. En hoe zou ze meer voor hem voelen ! Ze had hem in twee stukken gezien en n keer nog wel met 'r ouders; maar groote goden, wat voor rollen, alles bijeen nog geen driehonderd woorden.... Was 't zomer en konden ze samen naar buiten, tusschen de duinen of in een bosch zou hij de Romeo voor haar spelen, of voordragen, Reien, de Bode uit Gijsbreglit. Dat hij artiest was, telde ze nauw'lijks ; of deed ze maar zoo, was 't om te toonen : onze liefde is veel, veel meer dan die waander-verwisseling, in het oogenblik van de kennismaking? Eens waren zij toch naar buiten ontsnapt, een mooie wandeling langs de Amstel en tot slot per tram samen terug. Was voor dragen ook daar uitgesloten, hij had er de angst in zijn liefde gebiecht. Je moet wel weten, wat ik ben ; je moet tne liefhebben, zooals ik ben". Even pruilde ze, dreigde met boosheid ; toen had ze hem smakelijk uitge lachen. Wees maar blij, Meneer zónder Muziek, als die gelijkenis er niet geweest was, zou ik geen woord met je hebben gewisseld !" Doch hierna begon zij van haar kant en dank baar had hij haar ernst gevoeld. Hun.... vriendschap" had ze lief geplaagd kon en-mocht geen geheim meer blijven ; ze moest haar ouders er over spreken en zou vandaag met haar moeder beginnen. Maar wat haar vader zeggen zou?.... Ja, dat juist vroeg Frits' angst gestadig. Hij wist, het waren maar burgermenschen", Co had zelf deze woorden gebruikt. Maar ze woonden heel mooi. Koninginneweg, want Vader had vél verdiend, met de oorlog. Of hij ooit aan een komediant?.... Jij hebt me lief, hè?" En jij mij?" Het waren hem vragen als litanieën. Frits was nooit zóó verliefd geweest; hij voelde diep : dit keer was 't meenens. En in vervoering juichte hij dankbaar : ook haar is het ernst, ik weet het zeker! * * * Wie is dat? wat hei je daar? brulde Vader. Co had hem niet hooren binnenkomen. Ze stond voor het raam met zijn portret, gemaakt na een uitvoering van de Tooncelschool, waar hij had voorgedragen in smoking, onder wijd gebaar van de rechterarm. Juist dacht ze: 't is nét Mengeiberg", toen Vader verschrikte, de plaat haar ontrukte. Mengelberg, jokte ze toonloos. Nou, de's ook lang geleije gemaak' Ma'r wat 'n ooge he't die fent, hé? Nooit ging vader naar concerten ; het was al mooi: soms de komedie; doch Amsterdammer-die-veel-in-café's-komt, wist ook hij van der hoofdstad glorie. Met welgevallen turen blijvend, besloot hij als een mcnschenkenner : G'en wonder dat die ze onder_de sim heit! Wie z'n volk zoo an ken kaike.... Coba zuchtte. Het was geen droefheid. el een'diep en zwaar besef. Haar lippen weken,om alles te zeggen, doch /ij bedacht : nee, eerst mit Moe. En zoo werd de/e ingewijd : dominees/oon, heel nette jongen, tooneelspeler, leerling van de Tooneelschool. -- Wat ferdient ie? vroeg Moe mordant. Co aar/elde : 'k Meen, dertienhonderd. ... In de week of in de maand? Och, Moe! -In het jaar.... Maar Va zei zelf: ,wie zoo ken kaike" Jawel, jawel, maar dertienhonderd!. ... Het jaargeld bleek voldoend bezwaar. Va zei zich bereid, voor zijn dochter te zorgen, maar niet daarbij voor een stik-vreemd jongmensch. Het werden droeve, trage dagen en dat zóó kort na Sinterklaas. Moe waar schuwde 's avonds : 't Kind heit 'et te pakke. En wér, ecu dag later : Ze weel d'r van. Doch Vader gromde en trok met /n schouder. Co schiinde bleek door het kleurige huis en dagelijks deed ze l-'rits verslag, en twee weken luidde de mare hetzelfde. Toen.... Frits kwam op de zaak voor zijn nieuwe werk, zes bladzij's schrift, ecu niui.-i die verliefd is, pracht van een rol in de Kerstmisklucht ; en de portier overreikte een brief. De man dacht blijkbaar: --- Da's m'een beertje! zóó zwaar en het heele couvcrt reclame. Doch Frits, door zijn muze bestuurd, las de naam, het eerst wat hij zag, in veel woorden en krullen : de naam Morel. Hij vroeg niet, dacht niet ; wrong-los, las : In verband met bespreekingen te mijne Huize, nodig ik U. E. uit, ten kantore te komen". En dan in pennegcknmkel, de naam, Jacs. Morel, papa en peet.... l'rits lasnog-eens : 't was voor die middag. ... l loc zou dit, met de repetitie? Maar o, hel móest, dan zou hij /eggen.... Toevallig behoefde hij niets te /eggen, te openbaren noch te verzoeken. En prompt op tijd stond hij vóór de fabriek. En even l'itei zag hij, en hoorde. Waf hij aanschouwde, deed vreemd hem aan. Er was een frappante gelijkenis. De/* (acobus was Coba's vader. Haar blondheid. en het blauw haver oogeii en ook de wilskrachtige rij blanke tanden. Doch hoc kop een hoofd met vet-zwijns-expressie '' Wrang wroette verzet van zelfverwijt, dat deze gedachte hem verontrustte, nu hij. uu hem.... met slein-van-ernst, niet vriendelijk, stroef, doch als over een feit, door haar Vader gesproken werd over zijn liefde. Ze is me dochter, ze wil je hebbe. . . . jacobus Morel was man-van-z.aken. Ge dane zaken nemen geen keer. Dus bleet de vraag, wat nu te doen viel. - - D'arofer liep ik nagedach. Ze is me doch ter, m'n eenig kind. Wal ik bezit, komp later an haar. Versta me wel, 'k seg duidelijk : later. Me saak, die 'k sell gemaak hep, is mooi. Deftige heeren, die me benijden, .\\oel je me dochter.... kom in me -aak.... Ja, nou denk je: Morel, die raaskal). groote febrick en.... jai de baas. och dat heef gedatik nog lijd. Ik wil jaar leertijd geven. En over l wee je d'er trouwen, 't Is t'eels te g; beter soo, asdat. main de terr wier. Die twee jaar stuur ik je Die neme wc alle drie as gerausie. "lang alles goedgaat. Alleen fan main kaïn, ei. eisch Co gaat de tuigende maand na Bru 'el, ' n school foor iiMssies tan in de twpri.,, en jij koinp twee maande liii; in de saak, tijdeiek opzichter bij de \ crpakkiinp 'k He]) d'ar veertig vrouwen en iiiekic en mit de nieuwe arbeidswet is d'r alle dagen gedonder. Draag jij je mooie naam niii eere. en jcjjlaik een oi'keslclicl op dal put i iel. dan leer je die lloitdernicdamnii umn-. beter as. d'onwe fent die d'r non sit . . . . uiuumumtiiuiuiiiiiiiiuiiuimuiiiiiimuimtiii door MAURITS WAOENVOORT (Met teekeningen voor De Amsterdammer van B. van Vlijmen). Vijf en twintig jaren geleden. Tusschen toen en nu de oorlog. Had de menschheid niet door al het geleden leed iets minder fel in haar haat, iets minder dom in haar geloofs ijver kunnen worden ? Of zij wel waarlijk in haar gemoedsleven dit schreefje verder is ? Even voor de vroegregens was ik in Jeruza lem gekomen om er mijn Christusroman Maria van Magdala" te schrijven, en had er reeds enkele vrienden gemaakt, toen het Kerstfeest gevierd stond te worden. Waar zou ik den Kerstnacht schooner dan de dagen'' dat jaar elders vieren, als in Bethlehem ? De wandeling van Jeruzalem naar Bethlehem is nauwelijks twee uur. Herhaaldelijk reeds had ik haar gedaan, maar de gouverneur der stad, de basja, had de vriendelijkheid gehad mij voor dien nacht gastvrijheid in zijn konak" aan te bieden. Daar het beneden de waar digheid, zooal niet van den gast dan toch van den gastheer, zou geweest zijn, dat op zulk een groot feest een Christen, maar gast van den basja, net als de duizenden vuile Russische moesjiks, pelgrims naar de Heilige geboortekerk, te voet ware gekomen, was het met den vriendelijken Turk afgesproken, dat hij mij, tegen het uur der plechtigheid in de kerk, een zijner Arabische rossen zou zenden. Nederig in het besef mijner rijkunst, verzocht ik hem om een mak beest, maar het stalpersoneel van Zijne Excellentie had andere opvatting van paardenmakheid |dan ik, en toen een palfrenier voor mijn hotel kwam met een fraai opgetuigd dier, vroeg ik mij zelf onmiddellijk al, of deze hectblocdigc Arabier mij wel waarlijk naar Bethlehem zou brengen '? Inderdaad waren wij nauwelijks de Davidspoort uit, en hadden den Saiaceenschen burcht, gebouwd op de urondslagen en gedeeltelijk met de /ware steenblokken van het vroegere paleis van Herodes, achter ons gelaten, of een » onvoorzichtigheid out/adelde mij. De Arabier rende er van door, de paltrenier hem na, en daar stond ik in den aan-' biddelijken Kerstnacht op den weg naar Bethlehem. en wreef mij de pijnlijke lichaamsdeelen. Oprecht gesproken was mij door dit voor val de lust vergaan om den Kcrslnaeht in Bethlehem door te brengen. In den korten tijd, dat ik in Jeruzalem toctd*', had ik reeds zooveel opgemerkt en gehoord, dat mij haast met afkeer van de bewoners en bezoekers dezer voor drie elkaar vijandige gelooven heilige stad had vervuld, óók zooveel van de wijze waarop, gemeenlijk, den Kerstnacht in de nabijheid der plek zelf, waar het heet, dat de Heiland der Christenen geboren is. door de/en wordt gevierd, dat mijn motief om daar heen opwaarts te gaan, eerder veile nieuwsgierigheid dan vrome stemming was geweest. Vrome .stemming in |eru/alem, in Bethlehem, God beter 't ! Neen, niet naar Bethlehem, maar een w andeling om de Saraceensehe muren der stad, neerwaarts naar het dal |o/al'aths, opwaaritot den Olijfberg, en de blik daar op Jeru/alem. door Bauer in een zijner mooiste etsen vcrdichterlijkt. De late avond was aanbiddeüjk van zuiverlijke schoonheid. Het licht van een bijna volle maan vergunde slechts aan de grootste sterren het vragend opziende hart den troost der boven dit aardsclie verhevene schoonheid te schenken. De legende werd aldus der verbeelding een levende werkelijk heid, dat in zulk een nacht, wellicht geheim zinniger nog. wijl slechts doorlicht van sterren. de di'ie \\ijzen eens de M ad '')i\iil- h,-reik ten, \\aar juist de Heiland der \\civld wenedergelegd in een kri'ihcken \"H '.lieten De aanblik op Jcru/.alcm w'is in ,'e/cn maai: nacht lot weemoed stemmend -ch"n'a l iaat gekanteelde muren leken door/ic'üi'.-, -cherp afgeteekend legen de blau\\-/\vartc schaduwen van hun eigen vcrsprinpiupeip l 'aapielPei bolden de honderden steenen koepel; jes alblanke eierdopjes midden op de platte daken om de hoogere rondingen heen ik r do.il-ir b'i'.ikende koepels van de hciluc tir.Mkcrk en der Omar-moskee, i'e/e l ial.-!e temidden harer geheiligde omgeving met enkele /waiie, puntig-opslekeilde kee.els van -. ,-pressen. daar, op den .Morialibei'u. waar eens i'e u mee' der foilen stuiul. Geen -..eluiil dan hel .-ei;e' geblat der honden in d<- sa!ii-:, ol het \c'-\ zachte gehuil tier jakhal/er.. De -. ru:::e -i.-m ming lier peinzende stad óleci i i di! nachle!i:'; uur miverlei, en de .?"??! wei'd \,-n zelve \ roiini. en o\ ei ilae'M W'ir: de'i en \: ? : beeld van Hem, die dan een- ?_.->,? i ?_ ' h,u! . .daaraan /uilen de UK-HM lK"t ei"ken:;in, '?' <'< gijlieiU'Il \an mö/ut, /i^> ;-ii 'ieló; lie'o; "-air elkandi-r." llri \\as IVeu- dicht 'l'l llUiUle! 'i.ii ][ i . i v. ik weer in de-lad terug kuam, i n m;-. \'--'.'icllti^ om :iiei ie struikelen, ua.ieck i,; ha:,. nauiYC nverwcitdc di">rLMne,'-!i, i!- k: .n1'!in mnl-hijop'.-M. nik/war' \an dui^i-.-i. :ei al -. sneden lue.li dom- het züxeivu luhl, \ l"eieud-. op pleintjes van enkele -ch'vden ^""i-L-h'a dim:, z.ipod'il e l' nieuwe moed !>".? lvli":n iu ' m /ich opnieuw te werpen in i!> h:u: i' l .liui-lei'ni-seil \an hei M.aJ:Vli|k Jer::/.:l :n welk- kluis! liejii /i', h 'i<"._- Ih-paaKle i"- p'-i-" l eiuii lam [i jes. \\ a- iiei iip/et nt iiiv1-.1! o ' i-. hel wcrkpiaal.-ji vo"rbu i- \'. ui: \ .:?', '.':.", i H Illell \' rieMl', l'(. tl ! lui'h >:. r ! i i l k-' l , : ? '. ' : 'chaclliiir. del' A^jkcu :zi--; hi |> "ieo. l- -a. Cnheii '' Indien de/e waaidi'.' ;'i:-aai-l '"?? ' z H!', hl'' ellen i 'a ii'd. 1,1-1 i i) i P. hl '.. e i aa' \ .MI ' ' ' ge, w ij/-.J Irekkeil, lexem'iL'i' "-".i:: !'^-;' vi. /ii'ki'lijk \'a:i lu-, 'Hlder /eh'/a IHI loi.;-- o: vwen, hel /\varl Huw ecicii kahdie -p '.\ i.a1 : zilveren 'ukken, slechts ware :.-iw,:e-t i--1; o-.' weinigen met wi,-n ik in un/e i. i'..-.-n, , >p i!i--n afstand \\el zeer dierbare laai h-nu'e !,i::i;:e:i s|irekeii, /mi mij i!it n???_-, \nln'>1>".U ue-.-' geweest /iiu om \-aak zijn :.-.e.-e!sc:iap '. zoeken. In "ii/e taal, ia. U'aui di i .'? a /;,.-''. Is'iae Coheu wa^ een ge! uren .\ui-i n! :,ao; ' . schoon dan in /iiu leuud te ''l- inel / j'i ":ue :naar de heilige -lede nilvci-aaa. geboorte-tad \'.a- hij Pe-ui'. len Maar wie kan .\m-terdai:i \-'. ! :-i t ouit mei he-wu^l/iin in ha,ir n ni", heil! heelt i:ade>>e-iai:en 'f On/e :a-:! spreken viel rabbi niel im-et /?>?! ?-.-:ua schoon hij het gaarne dei.l. Al. had hel biigeliouden haa- P- U-/1-: w.'is echter niet dit t'ic\ aiit-.- - .'n feu eenei gemi'eu^chappeliike 'jeo".. \\elke mij \-;iak naast Jeu. "a'.lei* ni iKer/iUen Diep had hij l'.i t !e\v-a l!K-u-i.-|lel ij k har! ilnuipei;ih ' 'l iiie: !?'. B. H' iTgcn-op-Zoom, J. C. te Leeuwar den. A. D. te Vlaard'mgen, A. (1. te den Halder, \V. !!. H. te Amsterdam. S. 11. (e Rotterdam, J. v, i i, li. Mijmeren, Aihi K', te Hein, (i. v. d. K. Ie Amiasscriiam, Mej. P>. L. te Almelo, .,!.u" te Aniliem, A. ». de M. te l leusden, i'. M. te Amsterdam, O. O. te Ouddorp, Mei. E. P. ie Watergraafsmeer, T. I', te Amsterdam, (il. 15. S.) A. de K. te Brielle, M. v. d. S-O. k Bussuin, I'. L. L. l', te Rijs wijk, .Mevr. M. l'. S. te Middelburg, A. S. te lüctik, L. S. te Leiden, l!. L. Y. te Gncdcreede, 'i. (;. V. te Alkmaar. AU j. Aimie de V. ie Paste: oam, A. v. /,. jr. te Amsterdam. Va i i de kos,sc<a".ipn/zlc kwamen nu» goede npl'-.-viu'.eii l;i \an ' Mevr : J. A. I5.AV. te ? :-.aa- \-.\ospci Ai. lii la L. Ie i.eiden en O. V. W.-,'j. /. .',. /?;. H', /c /.««P-/V '/',"('/. U\v iueilei's-pi:/./!e was A. l!, hekend. Ze stond onlangs ook 'm tbc Strand Magazine. Ondertiis.--i.lK-i] Siarleliik dank \-ooi' l'\ve attentie. ,\. (/<? A', .'c l'ricllc. U IK hl er ai bijzonder v,el \vevk van gemaakt. l lulde ! l-Ieu opmerking moet me echter van 't hart. Zaagt l! ooit een vader van 21 jaar met een /OOM van '.l ? lui behoort een papa van 'Jl mei een zoontje van 13 ook niet ml de /eld/atne rariteiten 'f / l LUXU i StiLtiCT ? u.j f 2.50 '\~*z>-r:dz2?. ?''? ?'" ?'?'-?Ie J"dcM iu Jeru/alem : ???? .1 Purt/iciiPe en heh?"?'. d'< i- na ? Wat deelde het ? ?". ?.' : /? uvel ? l.'.'a,meten hor h. - o p b ,; pp ecp a'mfluiiing : "' ' : P -''n ?'. ii.-.i-n" maakten ? .":.!? Pvh!- ie iiueip \vjlde ??..,'. P .1...-1 )??. hip'o piet de ;???". 'ii -k iiie: leerde kennen, :: , l-aa.puie p.p \ oor 'leu, en ? o . u.P ?!! een -tank waiTP i" -l- ''-/a -pai en \ an den < }od''..?'?- :. \ u- .' al ile'e mciisclK1ep n o.oooi lijkheden, welke mij ii d. .l"n op.-: m ven. h.'ul rabbi >??? i "iieP . -n \peenioedig ?".'.i- 'i adueip ?.'?? p wMsgccrig - d.-oo '? pil.hen. een \ erpoe": ??!;:?' w -ord \ a" beprijpeii. l lei . ? : "? : !?" 'd: i Y t i'.riMclijk of "?' ai . ipi. P ..-,0-eh v. as /,?, |U'el . . ' ' ' ia:, d,ii uien zich ..i ?.."??! \ cr-'.-':i,leren \-eel ''i'; i p- i e ', i", e:' hel \ elpchil P, . '?.. n L.e!i; a' ell ie\ eP. > ,u- ! '?!-. di w p/e map ?'. ? .00 p, z:o "P i! in \ ei helderde ? " \ '.'v ' ', eie doehtep-. doch ! !' l ! ' ivid \vas /ijn 01 o \ -. osP -.-l ierj Meci's. ? "? : - :.'ae zoi -n /ui: hem de ? ? ? ' -. ui" i-n s|p| ten en vroniu ?a: ,.1't- ui .pel: ol hel dai. ??-.??? i1 -. '? i;. ? ! i. \ ii! ,-ich eindelijk i' - i- '-' '? ' ':'?? Mi'i !'?. p. pe \e-l i!_',], '???!. .?: ;;i"ie daar.;', -r PanpeHjk ? -' ? ? -. !i ? oi! '.m hel tel-te 1 n e . a..de., /",'P 'üe1 ie' w u"üneder Ie '. -? . i' ?-. ? "..-? b -^vii. pelhk de/c .000,;. -':: -oeh t.:-.1! \\-rInunei], ei: n' - ?? ' o .-o aP /' P .?op i / itn /i ion, o; \ u ?;"?? aan -pen ouden man nog wei i p,o.p-:' \ 'ui. in den iiehtscliijn p h ??'?? i ump..-. le/eude in de Thora. i.;.:: e:: . wi--cP'e nu slechts enkele l o . " i -1 i i l ,' 'p. p,'en ipui''-. n \p rn-nn ik, d-it de n o ' ? !'". : hielt.'m ' 'ji hei peb.inrteiecst i' l ). ? i' > .; ' lebanp. in 'Ie kelk zelf der p . ' IP : '. ?. 'i ka mier -l.i;;^- \varen i '? in/i "o i.-, ?!. io"s eu dolk, i'aar en ,.', 10 .ld. P PI \ ? 'ciüen. Lans/ had het L-'oo!' o, ip de:i naeh; ..schooner d -.-.?? . \ ( P ''.M- iii'leu. (!"e!t pehiK'kii' e e'" .'-i'-de :'" deze m,.ar 'il Joo-.l': i. "'n o. oio ooi d/akehjk op straal . '. ?' o i \ ; p .ooóai e -o /iiilel' kill