s i. 10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 22 Jan. '21. No. 2274 TJIT HIET .A. ILT <J .A. IsT T CT IIIIIMIIIIIIII1I1I1 IIIIIIIIIHIII IIIIIIIIIIIIMIIIItllllllilllllllllMIIHIIIIIIIIIIMIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIMI IHIUHIIItmiHlMIIIUMIimi Illllllllllllllill JllllllimilllllllllllllllllHlimillllllIIMIIIIIIIIIIIM RUIZE-RIJMEN DE ZAANSCHE STUDIE-REIS Zaandam is finantieel doodziek, En heeft een goede gasfabriek, Wethouder Duys, een handig mannetje, Bedacht daarom een aardig plannetje. Zaandam is wel een mooie stad, Zoo dacht hij, maar vervee't me wat, Aan 't gas mankeert nog wel 'n beetje.. Een reisje was dat geen ideetje ? Maar zoo alleen op reis te gaan, Daar heb je eiglijk weinig aan; Ik vraag ze allemaal van Bedrijven", Dan zijn we knus, net met z'n vijven. Een, die verstand heeft van odeur, De kapper, oordeelt naar den geur, Waar 't gas van prima kwaliteit is, En waar 't weer minder fijn bereid is. De havenmeester het staat vast, Dat die ook in ons midden past, Want wie een haven kan beheeren, Heeft ook verstand van potverteren. Maar wacht eens, daar bedenk ik mij: De Directeur! Die hoort er bij; 't Is goed als m' iemand bij de hand heeft, Die van de zaken wat verstand heeft. Er is nu wel een flink Tekort, Dat door zoo'n reis niet kleiner wordt, Maar 'k denk.dat 't op zoo'n som niet hindert, Of 't wat vermeerdert of vermindert. De Raad is rood de Raad is goed, Die hou 'k wel met een praatje zoet, En 'k maak ze wijs, dat 'k geen dier heeren Op'tsnoep. . . .'t studie-reisje kon ontberen. Als 't geld straks op z'n endje raakt, Dan wordt 't betalen toch gestaakt. Het spijt me voor de ambtenaren. Maar 't reisje laat 'k er niet voor varen. Zoo gaat 't gezelschap dan op stap, Studeert zich in het gasvak knap, En na het werk past een pleziertje Des avonds drinken zij een biertje. Ik zie z' al zitten in Berlijn, In semi-ambtlijk samenzijn; Ze heffen 't glas op,, en ze klinken, Om op het Zaansch Tekort te drinken. En eindlijk komt 't Gezelschap-Duys Tevreden van zijn tochtje thuis, Vol van de boeiendste verhalen. Dan mag Zaandam de beer betalen. CHARIVARIUS Het Leven geeft een portret met het onder schrift : ,,De destijdsche Fransche gezant in Amerika." Volgende week komt de nusche. Het Weekblad voor Dierenvrienden geeft met loffelijke liberaliteit ook nu en dan het woord aan tegenstanders. Als ik Koningin was," schrijft Mej. L. in het laatste nummer, verbond ik in de allereerste plaats dat honden niet meer als trekdieren gebruikt werden." TAALOEFENINOEN VOOR DE JEUGD Verbeier : Wie ons niet kan, moet ons leeren kennen". (Adv. B. Cf.J Deze stemmen kwamen niet van niet te bekeeren partij-vrouwen, maar meestal van haar, die de proef genomen en door het resultaat bekeerd waren geworden. Onbekend met den gang van zaken aldaar en als een ling tegenover 99 mede-afgevaardigden, die allen tot een politiek verband behooren, zal haar aanwezigheid daar alleen tot resultaat hebben, dat zij een paar maal een rede uit spreekt, waaruit de noodzakelijkheid voor wettelijke veranderingen ten opzichte van de vrouw blijkt. Door naar de resultaten te zien, door de eenlingen in de Kamer ver kregen, behoeft dit geen nadere uitlegging". (Aletta H. Jacobs in het Mbl. v. Staatsburgeressen) iiiiiiiiiiimiiiitfiii CHARIVARIA Mogen wij de Zuiderzee thans dempen?" vraagt de Haagsche Post. Wij hebben er geen bezwaar tegen, maar de moeilijkheid zal zijn een voldoende hoeveelheid losse aarde te vinden. Waar schuiven wij heen? Voor avondtoilet draagt de vrouw van geposeerden leeftijd een snoer n:et te groote paarlen, en de jonge vrouw het ragfijne platina kettinkje met een breloque van juweelen." (N. C.) EEN DUEL DOOR ANDREAS LATZKO (Oorspronkelijke bijdrage voor de Amster dammer." Alle rechten voorbehouden.) De burcht van de Freiherrn von Györöky werd omstreeks 1500 door een voorbijtrek kende Turken-horde verwoest. Eeuwen lang sprongen slechts hongerige geiten over de met mos bedekte puinhoopen, en de gieren van Zevenburgen, die eenmaal geen enkelen koop man ongerept hadden laten passeeren, waren een bescheiden officiersfamilie geworden. Sedert menschenheugenis had geen Györöky zich ooit geheel en al verzadigd, was het heerschersbloed der voorvaderen, door de nauwe banen van het dienstreglement ge perst, in traagheid en dienstbaarheid geron nen, toen eindelijk onverhoopt de verlosser ver scheen. Een Duitsche professor in de geologie, die uit gevoel van verwantschap met zijn Saksische stamgenooten een heelen zomer de dalen van Zevenburgen doorkruiste, had de oude burchtheuvel zooals een dokter een zieke borst beklopt, en was met heele zakken vol puin en modder naar huis vertrokken, om weinig maanden later aan het hoofd van een indrukwekkende auto-colonne terug te keeren. Onder de gasten die hij meebracht, zat verlegen en wantrouwig de laatste Györöky in de afgedragen uniform van een luitenant der infanterie. Hij hield, evenals de boeren Huize 1. ZOMERDIJK BUSSINK Restaurant a la carte Lunch,Afternoon-tea, Diners anSoupers Dagelijks muziek door het Huls-orkest CORRESPONDENTIE Van W. te L. De N. R. C. schrijft : Het diner door de Koningin aan de gezanten aan te bieden, is door de zeer luchtige ongesteld heid van H. M. uitgesteld." Onlangs hadden de bladen het druk over hernia", dat niemand begreep. Wat wil de pers toch met al die poespas ? Hebben vorsten dan andere kwalen dan wij ? Antw. Zeker. Hebt u wel eens gehoord van vaderlandsliefde en vorstengunst? Welnu dan! Verheug u liever over het herstel. Ook van Z. K. H. den Prins, die, naar wij van door gaans welingelichte zijde vernemen, lijdende was aan een kleine faecalie op het oog. iimiiiminiiiimi Verledendeelwoorden-jammer. Aanvankelijk met beleefdheidsapplaus ontvangen, kwam er meer warmte in de toejuichingen, toen de jonge componist op het podium verscheen." (O. H. C.) Nauwlijks een paar minuten opge staan van een stoel voor haar venster, vloog een kogel door de spiegelruit." (U. D.) Aldus bekeken, geloof ik dat zelfs de meeste ambtenaren het volkomen met mij eens zullen zijn." (O. H. C.) OPLOSSING GEWICHTENPUZZLE Met gewichten van I, 3, 9 en 27 K.G. zijn alle combinaties mogelijk. Goede oplossingen ontvangen van de met een sterretje gemerkte namen hierboven. De Heer H. W. H. te den Haag zond nog eene goede oplossing van de verjaardagquestie, de Heer F. de H. te Padang een dito van de Dollarpuzzle. Mej. B. H. v. N. te Zwolle won den puzzleprijs van de gewichten. Mej. J. v. H. te Nijmegen, dien voor de lucifers. Zij wordt verzocht haar juist adres aan A. B. op te geven. Goede oplossingen zonden: *D. A. v. A. te Haarlem, H. G. A. te den Haar', Ds. C. Ph. T. A. te Ruurlo, *J. C. te Amersfsort, *A. D. te Odoorn, A. G. te den Helder, *C. H. te Cannes, Mej, T. v. H. te Sneek, Mej. J. v. H. te Nijmegen, C. J. te Heemstede, G. v. d. K- te Alblasserdam, H. J. K- te Arnhem, *?Ln" te Arnhem, L. C. L. te Ouddorp, *M. te Bussum, *Mej. B. H. v. N. te Zwolle, M. W. N. te Amsterdam, Jongej. A. v. N. te Zwolle, L. P. te Watergraafs meer, *P. L. L. P. te Rijswijk, *A. de R. te Brielle, L. S. te Leiden, *O. S. te den Helder, *H. L. V. te Goedereede, *Mevr. J. A. B.-W. te Laag-Keppel. iiiiiiliiiMiMiiiifiiiiiiiiiiitiiiiiiiiliiMimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiliiimiiiiiiiiiiii SS B L R N C HE. ClGRRETTES LEGPUZZLF. Gevraagd om door middel van 20 drie hoeken als in onze figuur aangegeven, et-n zuiver vierkant te leggen. OPLOSSING LUCIFERSPUZZLE Taaiverrijking Hieraan kunnen wij grootendeels het tegenhoud tot het bereiken van een werkelijk kunstwerk wijten." (N. v. d. D.) Bij de meest groote beknopping moest toch nog een aantal stukken blijven overstaan." (C. B. Ned. P. T. T. Pers.)^ Het discours-rake blijspel." (Leven) Populaire logica Alle menschen hebben geen verstand van melk, maar die er verstand van hebben, gebruiken uitsluitend, enz." (Adv. Sum. Post) Voor huisjesmelkers Uit de hand te koop een huis met schuur, uitmuntend geschikt om aan te melken." (Adv. De Boerderij) De lucifers, die weggenomen zijn, werden vervangen door stippellijntjes. Er blijven nu vijf groote vierkanten over, n middenin en verder vier kwarten. Het kan ook nog anders. HEEREMGR/1CHT tW LEVEhS-OMGEV/lLLEh-flflMSPtf/WELL'KHEIC'S ZIEKTEVERZEKERINGEN S c li n b er <> Achttien jaar geleden, toen Manier ons nog met zijn Eerste en zijn Derde moest komen bekend maken werken, waarvoor een groot deel van het publiek moeizaam moest worden gewonnen , schreef Arnold Schönberg zijn Pelleas vind Melisande". Verbeeld u, dat hij er toen dadelijk in ons Concertgebouw mee aangekomen was.... Men had hem van 't podium afgefloten ! Nu heeft men geduldig een uur lang zijn leelijke muziek zitten aanhooren en zijn sukkelige en menigmaal potsierlijke directie zitten aankijken, en toen het dan eindelijk uit was, heeft men zoowaar nog geklapt ook. Matigjes, matigjes , maar men héft geklapt. Menschen, van wie ik zeker weet, dat de heele muziek hun een gesloten boek is, en van wie ik vermoed, dat ze eigenlijk ook niets voor muziek voelen , ik heb ze zien klappen, en zonder een greintje ironie op hun gezicht. De dames en heeren houden zich aan den veiligeu kant. Je kan nooit weten : misschien staat er den volgenden ochtend zoo iets in de krant van een tochin-ieder-geval-interessant-experiment, voor zichtig aan maar, je laat je niet graag mee rekenen tot de bekrompeneii, die geen kijk hebben op het interessante" in dingen van kunst. Van de hoorders, ie niet hebben geklapt, heb ik er enkele ontmoet, in de pa ize, en bij mijn vlucht na het tweede der liederen" na de pauze. Het waren abonné's, en ze hebben tegenover mij hun misnoegen z duidelijk uitgesproken, dat ik het geraden acht, hierop bij dezen de aandacht van het Concertgebouw-bestuur te vestigen ; het be treft hier een klein aantal vertegenwoordigers van een zér groote groep van ernstig-teleurgestelden. Het is hun waarlijk al erg genoeg, dat zij ditmaal Mengelberg zoo goed als het geheele seizoen dór moeten missen; men behoeft hen daarbij niet ook nog op de capri olen van den heer Schönberg te onthalen. Het verheugt mij zeer, te weten ,dat de heer Von Webern en zijn zielsverwanten zoo boven alle beschrijving genieten van de ki'nst van hun leermeester, maar het zou mij bij zonder aangenaam zijn, wanneer dit geheele voorlijke gezelschap muzikaal Amsterdam nu niet verder lastig viel. Inderdaad, de heeren vallen ons lastig. Zij ontnemen ons, hoorders, kostbare avonden, en ze knappen de leden van het Concert gebouw-orkest op met erg vervelende kar weitjes. Ik heb bemerkt, mij eenige maanden ge leden deerlijk te hebben vergist, toen ik, den weerzin vermeldende, dien een paar der Orchesterstücke" bij mij hadden gewekt, nochtans erop aandrong, ons gelegenheid te schenken tot kennismaking met Sch nberg's hoofdwerken, o. m. de urre-Lieder". Ik weet wel : ook zonder dit mijn aandringen zouden we meer Schönberg-atidities hebben gekregen. Maar toch heb ik er spijt van, mijn aandrang niet achterwege te hebben gela ten. Ik kende de oudere werken van Schönberg slechts van het erover lezen. Nu ik Pelleas und Melisande" heb gehoord, het werk, dat chronologisch op de urre-Lieder" volgt, nu besef ik, dat men ook verkeerd, bepaald verkeerd doet met de uitvoering te vragen van Schönberg's composities met lagere opus nummers. De plaatsen in Pelleas und Melisande", die zich nog laten aanhooren, zijn verhaspe lingen van echo's uit muziek van het type Tristan", of - Don Juan" van Strauss ; de rest is eenvoudig droevige cacophonie, op z'n best een soort van Principienreiterei in klanken. En nog eens wér : onze musici hebben zich niet laten opleiden en hebben hun aanleg niet gekregen, om aan dergelijk gedoe mee te werken. En hun kostelijke instrumenten zijn niet uitgevonden, om zich op een dergelijke manier geweld te laten aandoen. Over de liederen" van den heer Schön berg zwijg ik. En van hun vertolker", den heer Naghod , wensen ik alleen dit te zeggen, dat ik hem, hoewel hij de allerslechtste tenor is, dien ik ooit in de concertzaal heb gehoord, toch bij deze gelegenheid met ge noegen heb zien optreden. Als de heer Schön berg geen broers heeft, om zijn liederen te laten zingen, dan is het juist, dat hij een zwager van hem ermee belast. Illlllllllllllllll Illl Hlllllllllllllllllllllltllllltlllllllllllllllllllllllllllll J. H. DE BOIS, Kruisweg 68, HAARLEM j Schilderijen - Prentkunst - Boeken over Kunst CATALOGI OP AANVRAAa iiimiiiiiiHttm uit den omtrek den kleinen professor voor compleet gek, volgde zonder belangstelling de langdradige verhandelingen in de berookte dorpsherberg, bedronk zich heel langzaam aan, sliep in en dacht pas dat hij droomde, toen hij wakker werd geschud, en zich aange sproken zag door de machtige geldiuagnaten als... .?Mijnheer de President." Zijn wantrouwen groeide nog op het gezicht van het omvangrijke document, dat hij moest onderteekenen, opdat het, zooals men hem verklaarde, duorloopend genummerd, van een tot honderdduizend als aandeel kou worden verspreid. Zijne ondervindingen met docu menten, die boven hooge cijfers klommen en onderteekend moesten worden, waren de onaan genaamst mogelijke, en de gedachte dat er honderdduizend papieren van zijn handteekening voorzien de wereld zouden ingaan, deed hem angstig aan. Vergeefs deden de aanwezige bankdirec teuren en juristen hun best, om hem het onderscheid tusschen wissels en aandeelen duidelijk te maken, maar hij, als een echte Györöky, wilde niets weten over dingen die slechts joden aangingen. Tot zijn geluk liet de kleine professor, een ingeving volgend, zich het woord voorschot" ontvallen en daar mede was de belangstelling van den halsstarrigen president dadelijk gewekt. Hij liet discreet doorschemeren dat hem een ver goeding van zijn reiskosten niet ongelegen kwam en noemde, na lang talmen, zelf zichtbaar verschrikt over zijn koenheid de som van een duizend kronen. Het feit, dat geheel tegen zijn verwachting, niemand zich veront rust toonde over zijn vordering, versterkte hem direct in de overtuiging, dat hij ver schrikkelijk te pakken genomen was en pas toen hij met niet minder dan tien stuks onvervalschte biljetten van duizend kronen in den trein zat begon het hem langzamerhand duide lijk te worden, dat uit het gekkenwerk van den kleinen professor misschien toch nog wel iets te halen viel. Lang hield deze schuchterheid echter niet aan. Hij leerde de macht van zijne handteckening uit een effectenboek kennen en begon ijverig alle bestaande mogelijkheden met spoed uit te buiten, gedreven door de heimelijke angst dal de mooie droom toch op een keer nog met een pijnlijk ontwaken zou eindigen. Met de kracht van een lang opgestuwde stroom, vlamden alle hartstochten in zijn bloed op. De eeuwenlang onderdrukte heerschzucht van zijn voorvaderen en de oude geweld dadige trots ontwaakten, zooals het ver starde leven op het sprookjcsslot in Doorn roosje. Uit de open gescheurde flanken van den burchtheuvel stroomden voortdurend, als uit een oude bron, de dividenden. En de laatste yöröky, van alle slavenketenen bevrijd, nam het leven precies op die plaats weer op, waar het zijne voorvaderen, door den nood ge dwongen, hadden afgebroken. Op een na burige heuvel werd de oude vesting, strikt naar de plannen van de familiekroniek, met al haar kazematten, grachten en ophaalbrug gen nieuw opgebouwd ; geschut van de aller nieuwste constructie staroogde door de schietgaten ; stramme soldaten in de kleurige uniform van de middeleeuwen stonden met hellebaarden en musketten voor de poort op wacht. De nieuwe burchtheer liet zich door zijn vroegere regiments-kameraden de krach tigste en meest beproefde onderofficieren van de uitgediende jaarklassen toezenden en zoo had hij spoedig een lijfgarde verzameld, waarop hij zich verlaten kon. Hij was rijk, sterk en machtig en zag niet in waarom hij zich in zijne vrijheid zou laten beperken, allén omdat hij eenige eeuwen te laat op de wereld was gekomen. Zoo doorkruiste hij aan het hoofd van zijn vermetele troep, met vliegende vaandels de omgeving, liet alles meenemen wat hem behaagde, ieder doodmartelen die hem in den weg zat en wie zoo onnoozel was hem gerech telijk te doen vervolgen, kreeg van den hand haver der wet de uitnoodiging om de dag vaarding persoonlijk aan den btirchtheer van Nieuw-Györöky te gaan aanbieden: dan zou hij ook zijn recht wel krijgen. Sedert namelijk de baron het dreigement ten uitvoer had gebracht, lederen gerechtsdicnaar onder granaatvuur te nemen, was er, zoover het "geschut van de vesting droeg, geen rechter meer in Zevenburgen. In het land nam men in den beginne de dolle streken van den antieken roofridder met een toegevend lachje op. Geestige libret tisten dichtten een operette om den baron, de ansichtkaarten-industrie en geïllustreerde bladen stortten zich met ijver op zijn vesting, een journalist had zich zelfs als soldenier laten aanwerven om het leven in de armee" van den nieuwen potentaat nauwkeurig te kunnen beschrijven. Alleen de weinigen die het ongeluk hadden binnen den kring van actie te vallen, hadden geen reden tot lachen. Door den tijd echter, werden de eeuwige klachten en protesten ook in hoogere kringen, met ergenis bekend, maar men kon zich ondanks dat, niet belachelijk maken, door de weermacht van de monarchie tegen den baron van Györöky te mobiliseeren. Zelfs toen hij de kerken omsingelen liet en de bruiden, die in zijn smaak vielen, van het altaar ont voerde, zich beroepend op het jus primae noctis" van zijn voorvaderen, dat hij ver klaarde zelfstandig weer in te voeren, zelfs tegenover deze ongehoorde heiligschennis bleek de staat totaal machteloos. En de echtgenooten, die de slachtoffers waren, werden zelfs nog bespot. Toen men tenslotte, op aandrang der hooge geestelijkheid, een poging ondernam, den baron te noodzaken van houding te veranderen door beperking van zijn geldmiddelen, richtte de burchtheer alle kanonnen op het machtige bergwerk aan zijn voeten, en in het ontbrandende duel, tusschen kerk en grootkapitaal bleven de actionairen overwinnaars. Wel werd de baron streng gewaarschuwd en de scherpste repre sailles werden in uitzicht gesteld, maar om voor de eer van eenige echtgenooten een millioenenwerk in puin te doen vallen, dat ging toch niet aan. Vooral, zoo werd van officicele zijde verzekerd, de vele duizenden arbeiders in aanmerking genomen, die men toch niet voor maanden zonder dak en werke loos wilde maken ! Zoo behield de baron, uitgezonderd de onmiddellijke slachtoffers, de lachers weer op zijn hand en het eenige tastbare resultaat van de opzienbarende regeeringsactie was, dat het voorstel van sommige kranten om het slot Nieuw Györök op geschutsafstand te omsingelen en uit te hongeren, voor den baron aanleiding werd, om bij de verschillende con serven fabrieken voor millioenen levensmid delen in te slaan. Een opdracht die, onder dankzegging genoteerd en correct uit te voeren" door den beleedigden staat als leveran cier van harte werd aanvaard. Na deze laatste beslissende overwinning was er voor den Freiherr von Györöky geen beperking meer, die hij zich liet welgevallen. Wie zich aan zijn willekeur niet wilde onder werpen kon niet beter doen dan zijn biezen pak ken. Zoo lieten zich dan ook vele mannen met hupsche jonge vrouwen spoedig in een andere streek in den echt vereenigen en de landslieden bleef niets anders over dan faire bonne mine a mauvais jeu", daar anders hun vrouwen eenmaal ontvoerd er de voorkeur aan gaven, ook na het vervullen van hun plicht als tijde lijke burchtvrouw, achter de grachten van de vesting beschutting te zoeken voor de toorn van hun echtgenooten. Op die manier kwamen de soldaten van den baron de een na den ander tot een familie leven en op de nieuw -ingerichte speelplaats, in het midden van de burcht, wemelde het na korten tijd van des burchtheeren peete kinderen. (Slot volgt).