DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 22 Jan. '21. No. 2274 Russisch Ballet. Pablo Picasso (met de pet op) en zijn medewerkers zittend op het decor van het ballet Le Tricorne HET Ballet Parade. Chineesch Costuum RUSSISCHE BALLET TE PARIJS Het russische ballet is een groep van dan sers, danseressen en andere kunstenaars, die in steeds wisselende personages een geheel blijven vormen dat reeds meer dan tien jaren een sterk uitgesproken karakter en een sterk uitgesproken roem bezit. Het heeft den naam van een bont, doch in het bonte krachtig schouwspel te bieden van de mogelijkheden die de danskunst openbaren kon aan een steeds naar beweeglijke schoonheid dorstend publiek. En ook als zoodanig geeft het ook aan dit verlangen een bevrediging die van een meer edel gehalte is dan het vluchtig genoegen dat de in opera's ingelaschte balletten aanbieden. Een tweetal vertooningen echter van dit russische ensemble demonstreerden op zeer merkbare wijze de groote veranderingen die zich sedert een tiental jaren in de kunst in het algemeen kenbaar maken. Was eertijds de kunst uitsluitend een uitbeelding van ge voelens, van emoties, thans echter is het geheel nieuwe element dat tot groote compli catie van het wereldgeheel, ook echter tot grooter beheerschingsvermogen heeft aan leiding gegeven doorgedrongen tot de tech niek der beelding zelf, een ambacht, tot wier uitoefening een bepaald soort lieden, kunste naars geheeten, zich geroepen voelt. Door eene bepaalde studie ter zake van de techniek der muzikale en picturale verbeelding der gedachte welke steeds de basis blijft van de daarop varieerende emoties, heeft de schrij ver van deze mede-deelingen zich instaat kunnen stellen de in voortdurend evenwicht tot elkaar geplaatste stemmen van een meer stemmige fuga zich voor te stellen, als kleurgroepen die op picturale wijze in vele verschil lende aspecten gefixeerd kunnen worden. . Doch is de ideale, beweeglijke en verlevendigde verbeelding hiervan het ballet, waar, in verschillende kleuren gekleede dansersgroepen de hierboven genoemde evenwichten steeds kunnen vormen, in voortdurend gelijkschrijdend verband met de zooeven aangehaalde muziekvorm. Dat het God behaagt, eene gedachte, welke de eerbied der schepping in zich draagt gelijktijdig op verschillende plaat sen onzer kleine wereld en immer in het wereld systeem zelf bij verschil lende menschen tot actieve uiting en niet alleen tot be schouwing te brengen, bleek reeds vele malen, en vooral toen de toch reeds eerder, door een devoot en ijverig monnik Mendel geheeten, gevonden Mendelwetten,'in 1900 wederom werden ont dekt en thans gelijktijdig door de hollandsche geleerde Hugo de Vries, de rus Korchinsky en de amerikaan Correns. Thans wordt de innerlijke bouw der schep ping, steeds als eeuwig rhytme verbeeld door Homerus, door Beethoven, wellicht onbewust teruggevonden in een aanstonds opnieuw tot heiligheid opbloeiende muziek en danskunst tezamen. Te Parijs, gedurende de Kerstdagen, in het Théatre des Champs Elysées, voor een met diamanten en parels letterlijk schit terend publiek dat zich vastklampt aan de haar steeds opnieuw geboden verstrooiing, werden inderdaad op de muziek van Igor Stravinsky, blindelings neergeschreven op de inspiratie van een oer-rhythme, simpele rythmische bewegingen vertoond, die zich spiegelden aan de hier boven opgestelde over wegingen over eene nieuwe choreo graphische kunstvorm. Deze oerbewegingen nu zijn het eeuwig tegendeel van het denkend en vor mend begrip. Zij zijn als het groote rhythme dat de schepping tot hare eeuwige instand houding instaat stelt. De mensch echter vermag zich boven zijn dierlijkheid te ver heffen, de mensch vermag zich dit bewust te maken, de schepper heeft het enkelen toegestaan dit rhythme tot eene aanbidding te verheffen Ja, zoo groot zijn deze tijden, dat wij weder om bemerken dat de mensch eerst tot de kennis van deze mysteriën toegelaten wordt, na het lijden, na het doorworstelen van de hem opgelegde voorbereiding. Aanstonds zal uit de thans bijna volkomene wanorde de schoonste godsdienst opbloeien die ooit de wereld heeft aanschouwd. Maar ook de chaos zelf Iaat overal, en overal een zuiverheid doorschemeren die straks als wederom een Phoenix ten hemel zal stijgen. Daar staan de oude en de nieuwe wereld, Rus land en Amerika, het goedige domme dier, het cynische domme verstand, als schommelende schalen die immer en immer onder en boven het evenwicht zinken en stijgen. Straks zal de koelheid van het americanisme de religieuse lyriek van liet oude Rusland overtreffen maar weet gij waarin overtreffen, weet gij waarin de bankwerker, aangesloten bij zijn Vakverbond de slotenmaker van de middel eeuwen zal overtreffen? Weet gij, welken wereldvorm de voorkeur verdient," wanneer het misschien dezen wereldvorm ontbreken mocht aan den ootmoed voor den Schepper zelf? Hebt gij wel eens opgemerkt dat de paardrijdsters in het circus zich de uiterste moeite geven, hunne vertooningen zoo goed mogelijk doen slagen, dat de acrobaten in snelle opeen volgingdrie, vier..., zie!,... vijf maal kopje buite len om daarna weer tien twintig andere kunstjes te verrichten die U een emotie geven van het sierlijke, het fraaie, het luisterrijke van.... van wat? van wat dan? Wat is het, waarover wij niet meer kunnen spreken maar als ge dan nadenkt over de bloemen in het gras, de nietigste madeliefjes, die wit zijn, en ook de paardebloemen die helgél in het zon licht blinken en dan daarginds in die eeuwigduistere oerwouden van Indië, daar bloeiende bleeke orchideeën, daar hangen die wiegelende trossen in de eeuwige schemer van die oude boomen en er zijn ook bloemen en bloedroode schimmels die leven van het lichaam van die stervende forschc woudreuzen en ook gij leeft van het lichaam van die stervende boomen, want aanstonds worden zij in steenkool veranderd en toch is dit alles hetzelfde.Nu zit ge in het Théatre des Champs Elysées, in het zoo uiterst gedistingeerde theater, waar het publiek in evening-dress zich wel thuis voelt, zoo absoluut op zijn gemak en zich in de pauzes evengoed amuseert als onder de voorstelling en daar ziet ge het ballet Parade van een zekeren mijnheer Jean Cocteau en daar heeft die meneer een fraai-ge-extraheerde circtisvoorstelling in elkaar gezet. De managers van de onderneming, het zijn twee levend geworden schilderijen van Picasso, het Amerikaansche meisje," het is de synthese van het variété, van het gevarieerde, de chineesche goochelaar brengt de vergeestelijkte, verbijsterende en gruweiijk-schoone slimheid van het Chineesche ras, de acrobaat en de slanke paardrijdsters, zij verbeelden met hun armen en met de buigingen van hun lenige lichamen alle acrobaten, alle paardrijdsters die er waren en die er o! nog steeds weer! komen zullen. En dit alles op de muziek van Eric Satie, die in dit ensemble in het geheel niet meer als muziek zich gelden laat, doch als voortstuwing als machinatie van de vertooning, die eenige minuten in werkelijkheid, eenige eeuwen in gedachten de menschen boeit zij geeft aan leiding tot gefluit en tot daverend applaus, deze vertooning, maar, zij boeide, zij vermaakte ons, ja, het lijkt wel alsof wij voor ons ple zier dit alles meemaken, want steeds wederom blijft de Groote Vertooning ons boeien. Het gefluit en het applaus kunt ge nu ook wel vergelijken met de schalen van een weegschaal. Gij zijt verheugd wanneer de kruidenier U overwicht geeft] en de kruidenier is verheugd wanneer hij een klein weinigje naar zich toe rekenen kon, of iets onder het gewicht geeft. Goede klanten hebben daar geen last van, omdat de goede klanten den kruidenier reeds HENRIËTTEJROI.AND HOLST?VAN DER SCHALK. De held en de schare. Een verbeelding van Garibaldi en de Italiaansche vrijheidsbeweging. Amsterdam, Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur, 1920. 8°. Het valt moeilijk iets over dit boek te zeggen, omdat de lezer eigenlijk niet recht weet van welken kant hij het moet aanvatten. Is het een roman of een geschiedwerk? En afgescheiden van deze vraag, wat pretendeert het te zijn ? De Wereldbibliotheek lijfde het in bij haar nieuwe romans. Maar een histo rische roman is deze geschiedenis van Gari baldi stellig niet; daarvoor sluit zij zich veel te nauw aan de geschiedenis aan en is er te weinig fantasie in de ontwikkeling der ge beurtenissen. Aan den anderen kant mist dit verhaal van Garibaldi's leven de meeste eigenaardige qualiteiten van een geschiedwerk; om slechts dit eene te noemen : nergens wordt een bron genoemd, waarop mevr. Roland Holst een bepaalde voorstelling of uitspraak meent te kunnen baseeren. Toch gelooven wij de schrijfster geen onrecht te doen, zoo wij haar boek minder beschou wen als een roman dan als een geschiedwerk. In haar inleiding bespreekt zij wel niet de gebruikte bronnen, maar toch de vroegere biographieën van Garibaldi, o.a. de welbe kende van Trevelyan; zij stelt dan de hare daartegenover. De indruk, dat men met een ernstig geschiedwerk te doen heeft, wordt dan CRÊMCmBEnuT DB Cf\RF\BF\ echter wel weer verzwakt door de propa gandistische strekking, die zij aan het slot van haar voorrede aan haar boek toekent. Intusschen, dat laatste bezwaar nemen wij in den koop erbij, omdat het praktisch van weinig belang is; propaganda voor iets anders dan het algemeen beginsel van revolutie wordt nergens gemaakt en dan ook nog nooit opzettelijk. Niet de inhoud, maar de strekking van het boek is revolutionair. Dat was ook met vroegere boeken van mevr. Roland Holst het geval. Het is een oud zwak van revolutionaire geesten, dat zij telkens de verbinding met het verleden zoeken. Zij willen aannemelijk ^maken, dat wat zij willen, eigenlijk geen revolutie is, maar aan den eenen kant de voltooiing van wat vroegere eeuwen hebben tot stand ge bracht, aan de andere zijde in wezen het zelfde als wat vroeger is gebeurd. De wortels van wat zij zich als toekomst voorstellen, zoeken zij in het verleden. Dat verleden trachten zij dus te benaderen [door het op hun wijze te belichten; hoe minder daarbij aan propaganda wordt gedacht, hoe beter het is. Ook Mevr. Roland Holst heeft zich met historische studiën bezig gehouden, natuurlijk op haar eigenaardige wijze. Zij gat' ons eerst het aardige, suggestieve boekje over Kapitaal en arbeid in Nederland, dat men evenwel niet al te nauw moet trachten na te rekenen. Vervolgens kregen wij De revolutionaire massa-aktie, dat een veel breeder onderwerp omvat, maar dan ook op menig punt te kort schiet. Eigenlijk wordt nergens diep op de oorzaken der sociale woelingen ingegaan; maar wat het merkwaardigste is, hoewel Mevr. Roland Holst de voorstelling wil wekken, dat de revolutionaire massa actie de eigenlijke drijfkracht der geschiedenis is, kan men uit haar boek nauwelijks een andere conclusie trekken dan dat die actie na een grenzcnlooze verspilling van krachten altijd en overal gedoemd is in het zand te verloopen. Haar boek over (iaribaldi geeft ten slotte ook een soortgelijken indruk. Het hoogtepunt van Garibaldi's leven is de glorieuse tocht der Duizend, de bevrijding van Sicilië en van Napels. Dat feit alleen al verheft hem tot een der groote figuren in de geschiedenis, tot de hoogte van een man als Willem III, die Engeland met een koenen slag bevrijdde. Maar daartegenover moet men ook weten DENHAAfil VARMOND j IDAhOY K Al/WA nOUTBOUW IKANTOQR iPCN HAAfl - TLT..Ifir./Cn.256O-25öl LEVERT DE/VEPLANtD INZEEP KORTEN TUD ALLE HOUTCONyTRUCTlEX AL/ LANDHUIZEN SCHOOLGEBOUWEN JACHTHUIZEN ZIEKENHUIZEN INLICHTINGEN OP AANVRAAG op te merken, dat alles wat Garibaldi verder heeft ondernomen, volledig is mislukt. De Sardinische opstand van 1834, de verdediging van Rome in 1840, de aanval op Rome in 18(i2, die bij Asnromonte vastliep, de tweede aanloop in 1807, die bij Mentana zoo jam merlijk eindigde -- het liep alles op niets uit. Waarom ? Omdat alleen de bevrijding van het koninkrijk der Beide Siciliën op het juiste oogenblik werd ingezet. Omdat Gari baldi daarbij werd geleid door een politiek genie van hoogere orde, dat niet het zijne was. Omdat de revolutionaire actie hier werd geleid door het klare verstand van een staatsman, die wist wat hij wilde, die boven alles het juiste oogenblik wist te kiezen om in te grijpen en te volbrengen wal eigenlijk onmogelijk scheen. Wij hefjben Cavour genoemd. Begrijpelijker wijze kon Garibaldi den grooten staatsman niet goed zetten. De opbruisende revolutionaire kracht van Garibaldi, de eerlijke, eenvoudige natuurkracht van dezen volksman kon de wegen van het politiek genie, dat Cavour was, onmogelijk volgen. Omgekeerd kon Cavour wel de groote volkskracht peilen, die Gari baldi vertegenwoordigde; daarom ook kon hij hem voor zich winnen en ter zijner tijd gebruiken. Het scherpe verstand behcerschte het groote gemoed. Maar Garibaldi kwam genoeg voordeel bezorgen door de groote hoeveel heid, ook zijn er huismoe ders die alles nawegen. Maar houdt u niet teveel met déze gedachtengangen bezig. Gij kunt echter hieruit opmaken dat idea listen toch ook wel iets van de practijk des levens afwe ten, maar zij weten nog meer dan dat zij zien, dat wanneer aanstonds de maatschappij heel prachtig is ingericht en alle bankwerkers heele groote loonen hebben en alle bankiers couranten verkoopen op den openbaren weg het de goede God behagen zal de in ordelijk heid versuffende menschheid wederom met vaste hand te leiden door geheel nieuwe worstelingen. Daarna F. H. v A N HEN o E i. A A K Asyl EEN NIEUW V KUS UIT HET HOEK FANTOMEN" Mijn Amsterdam heeft haar muziek van regen, in 't kab'lend grachtenwater leeft het licht, nu zoek ik van mijn stad de stilste wegen met vreugde en regen op mijn aangezicht. Ik kruis het avondfeest der nauwe straten, dan plotseling weer de rust der donkre gracht, zoo kan ik wiss'lend steedsche weelde laten voor vroeger tijden ongestorven pracht. Zoo kan ik uit het licht naar schaduw treden waar weder goud zich in het donker weeft. en dwalen langs de grachten die 't verleden met Rembrandt's koloriet gezegend heeft. O, dwalen, door geen mensch ge/Jen, vergeten, en toch met oogen open voor elk huis, van leed en lach der andren iets te weten, en 't mee te nemen naar mijn eigen kluis !.... De goede gracht zal weer den weg mij wijzen, haar bochten voeren mij door d' oude stad, en in mijn hart voel ik een weemoed rijzen want Amsterdam heeft heel mijn jeugd gehad. Bij 't oude vrouwenhuis brandt een lantaren, haar droevig licht schijnt door het natte glas, in 't zwarte bouwsel rusten, moe van jaren, voor wie geen eigen bed meer over was. Ballet Parade. Tweede Manager De moedertjes wier rimpelhanden beven, terwijl het kromme lijf naar d' aarde wil, zij mogen, vór ze sterven, nog wat leven, als nummers van de stad met stoof en bril. Men heeft de mannen van ze afgescheiden wat moet een besje met een bedgenoot! ze wennen spoedig aan de eenzaamheid, en gaan dan, gewillig, in den Heere, dood.... Waar zijn de kindren van hun jonge dagen geteeld in sleur en onderdanigheid, komen ze nog naar 't lastig grootje vragen, of neemt een nieuwe zorg hun lust en tijd?.... De waakster, de lantaren, kan het zeggen, zij glimlacht haren wijzen, triesten lach, zij weet het zwijgend afscheid uit te leggen, dat ik van uit mijn hoek bespieden mag : een besje, in haar omslagdoek gedoken, de dochter kust haar aan den dorren wang, er wordt geen troost, geen teeder woord ge sproken, het regent en de weg naar huis is lang, Het oudje sukkelt op haar stramme beenen en aarzelt naar den schelknop, ongewis, maar haastig is de dochter reeds verdwenen nog vór de stroeve poort geopend is.... Nu kan ik, waakster, Uwen lach begrijpen, Gij ziet dit wrecde spel meewarig aan, Ik wil tot Uwen blijden weemoed rijpen om langs het leven lachend heen te gaan ; Als om Uw ziel zal ik de glazen bouwen waarbinnen al mijn vreugde wordt bewaard en naar het liefste wil ik eenzaam schouwen, als naar een schip dat uit de haven vaart. Januari 1921. F R A N f O I S PA U W ELS Illlllillllflf IIIMMIIKIMMM'HKIIIJII meer dan eens in verzet en haatte Cavour, sedert deze, naar hij meende, zijn geboorte stad Nizza aan Frankrijk had verkocht. Wat Garibaldi toen nog aan Sardinië en aan het wordende koninkrijk Italië bond, was zijn liefde voor den ridderlijken koning Victor Emanuel. Waarlijk, t^eze oude republikein was een kind in de politiek. Dat juist maakt hem voor velen aantrek kelijk, natuurlijk ook voor mevrouw Roland Holst. Zij heeft in Garibaldi reeds jaren lang haar held gezien ; zij heeft hem nu uitgebeeld zooals zij hem zag in de volma'aktheid, waarmede alleen de volle, over gegeven liefde dat kan doen. Zij noemt haar boek: de held en de schare. Het mocht wat! De schare is in dit boek slechts om den held tot achtergrond te dienen, om hem te volgen, om hem toe te juichen. Het is psychologisch een merkwaardig verschijnsel, dat een vrouw, die van de massale actie van het proletariaat een betere maatschappij verwacht, zich met zoo volkomen overgave kan wijden aan de uitbeelding van een waarlijken volksheld als (iaribaldi. Zoo staat altijd naast of liever boven de theorie de praktijk, beter gezegd het leven, boven het dogma de geest, die levend maakt wat hij aanraakt. Meer nog liet is de romantiek, die de ruwe werkelijkheid der alledaagsche dingen te boven gaat, ook de poëzie, die zich een weg baant door alle dorre afgetrokkenheden heen, waarmede wij ons leven nu eenmaal kwellen. Die romantiek maakt het boek van mevr. Roland Holst ook zoo aantrekkelijk. Het geeft geschiedkundige feiten genoeg om den indruk te geven waarlijk een geschiedwerk te zijn. Maar het is toch veel meer wat de titel dan ook ruiterlijk erkent, een verbeel ding van Garibaldi en de Italiaansche vrij heidsbeweging. Inderdaad een verbeelding, «een uitbeelding, zooals werkelijke geschie denis behoort te zijn. Het is de Garibaldi, zooals mevr. Roland Holst hem scherp ziet, omstraald door het licht van haar poëzie, de held van een sage meer dan van dezen modernen tijd, de volksman, zooals ook het Italiaansche volk hem heeft gezien en heeft geëerd. De held van het indrukwekkende voorkomen, het altijd gereede en rake woord, de rappe en koene daad, de wijze voorzorg, vooral van de alles overstralende liefde; zooals het in de voor rede heet; wat Garibaldi onderscheidt boven alle andere nationale vrijheidshelden, is het samengaan in hem van een hoogen graad van revolutionaire onverschrokkenheid met een zeldzame mate van grootmoedige menscheliikheid. Zoo ziet mevr. Roland Holst Garibaldi. Men kan in haar boek gegevens genoeg vinden, die met dat ideale beeld wel niet in overeenstemming zijn te brengen. Maar dat is het toch niet wat ons ten slotte het meest treft; een held mogen zijn fouten worden vergeven. Maar wel is het opmerkelijk, dat wij in het geheel niets zien van den economischen ondergrond der dingen, die immers volgens de Marxistische leer van al het histo rische gebeuren de verklaring moet geven. Mevr. Roland Holst legt haar voorganger Trevelyan ten Kiste, dat hij aan den boven kant der dingen is blijven staan en b.v. niet heeft gezien, dat het conflict tusschen Victor Emaiutcl en Garibaldi de persoonlijke vorm was, waarin de klassenstrijd san het toen malige Italië zich openbaarde. Wij gunnen de schrijfster gaarne de zekerheid, die zij in dezen gelooft te hebben verkregen. Maar wij moeten eerlijk bekennen, dat in haar boek die economische ondergrond niet sterk zicht baar wordt. Wat in de levensbeschouwing van deze schrijfster de alles beheerschende hoofdzaak moest zijn, wordt in haar verhaal niet anders dan een terloops vermelde bij zonderheid. Inderdaad, dit is geen boek naar de droge Marxistische leer; daarvoor is het veel te levend, veel te veel de uiting van een fel uitlevende persoonlijkheid, die zich met haar volle liefde geeft aan wie haar hart heeft gewonnen. Dat is het aantrekkelijke van dit boek, van deze verbeelding van Garibaldi; liet is met verbeelding niet alleen, maar ook met het volle gemoed geschreven. En wie veel lief heeft, zal naar het oude Bijbelwoord veel vergeven worden. In dezen zin en met die beperking mogen velen het boek van mevr. Roland Holst ter hand nemen. H. B R u OMAN s NedGrl. Munt Hollands beate 1O cent sigaar