19 Maart '21. No. 2282 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 DE KRITIEK VAN Mr. VAN GIJN Teekening voor de Amsterdammer" van Joh. Braakensiek Mi'nister de Vries: Ik zou er geen bezwaar tegen hebben als Toontje wat minder lawaai maakte." Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll MIMI 11 iiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiii minimin PORIT. ^^r>«f v,^^_ WENKEN VOOR DE PRAKTIJK II Een ander voorbeeld van de wijze waarop minder sterke biljarters een uitstekenden ?seriestoot plegen te mishandelen, vindt men in afbeelding 1. waarin de drie ballen zich vereenigen en de serie voortgezet kan worden. * * * De door afbeelding III weergegeven stoot bevat weliswaar geen wenk voor de prak tijk", doch is als historische bijzonderheid en ook als specimen van wat bij het biljarten alzoo kan voorkomen, in deze rubriek niet misplaatst, noch van merkwaardigheid ont bloot. Voor wie hooge eischen stelt aan kwaliteit, construc tie en afwerking is de FONGERS het aangewezen rijwiel. De uitstekende naam, die het F O W G E R S-R1 j WIEL alom verworven heeft, dankt het aan zijne goede hoedanigheden. DoGroninoarRijwiiyabriiklFDlGEIS Bal l werd met veel rechtsch effect afgestooten minder geoefende of weinig aan leg bezittende spelers werken bijna altijd met te veel of ontijdig toegepast effect en bal 2, te dun geraakt, sukkelt in rechte lijn naar den korten band, om daar ergens tot stilstand te komen. De carambole is gemaakt, doch de daarop volgende positie is er meestal een van zeer twijfelachtige trefkans. In afbeelding II vindt men de juiste be handelingswijze aangegeven. Met weinig rechts effect even onder het middelpunt afstopten en bal 2 zoo dik raken dat deze in schuine lijn naar den langen band loopt. Via den korten band komt hij vervolgens naar den rechter benedenhoek, /\ / \ / \ \ \ \ \ \ x"\ 3 ',/ **??*, ~* / vnv " - - - ' ---- -** partij om het kam pioenschap van Ne derland 3e klasse 1920, kreeg Nijland deze problematische positie. Met de be doeling om over drie losse banden te caramboleeren, werd bal 2 echter te dun geraakt, waarop bal 1 doorliep naar den langen band en ver volgens naar den hoek, om daarin bal 3 (welke door den schok op 2 daarheen gedreven was) te |; ontmoeten. !w. ._,,., . _ ??w Rechtvaardigheidshalve dient hierbij te vorden vermeld dat de kampioensglorie, vaarin Nijland zich gedurende dat jaar vereugen mocht, niet veroorzaakt werd door dezen stoot, want hij miste ten slotte ,,op een haar" zooals dat in de technische nomenclatuur van het biljartspel geheeten wordt. . B. LIMBURGSCHE TYPEN II KOOK Sis Kook Sis was de houthakker van ons stadje ! Zijn uiterlijk verried den man van goede afkomste, al had de zware arbeid bij wind en regen zijn gelaat verrimpeld en vergeeld, zijn rug gebogen. Zelfbewustzijn was hem bijgebleven en als je hem voortstappen zag met z'n bijl op den schouder, lag iets tartends in z'n oogen. Een groezelige, zeer lange vrouw was de moeder van z'n zoon en bezorgde z'n armelijke huishouding in 'n vervallen hut, waarvan de ruiten gedeeltelijk met papier beplakt waren en groote stukken bepleistering waren af gevallen. Zelf toefde hij er weinig, heel vroeg in den ochtend uittrekkend naar z'n arbeid in de bosschen en weeromkeerend pas, wanneer de duisternis over de wegen lag. De menschen achtten hem niet en gingen hem zwijgend voorbij, maar ze praatten ook nooit over hem, wetend alleen van 'm, dat hij leefde op koeken, die z'n vrouw voor 'm bakte en in 'n papier gewonden, hem meegaf naar z'n werk. Hij wist, dat hij daaraan z'n bijnaam te danken had en dat hinderde 'm bij dage en nachte. Hij erkende dien niet; en eens, toen ze hem vragen kwamen in 'n historischen optocht mee te doen met andere typen, als Lange Joep, 't Orgelmenneke, Den Diedel en De Poepert, weigerde hij beslist en zou den Heeren van de Voorbereidingscommissie den hals gebroken hebben, wanneer ze niet onmiddellijk van onder z'n dak verdwenen waren. Van dien tijd af was ie nog ongenaakbaar der dan vroeger en antwoordde slechts, wanneer ze hem met z'n adellijken familie naam toespraken. Sis," waarmee ie 't vroe ger te stellen placht, was hem niet meer vol doende. Voorspoedig groeide z'n zoon op. 't Werd 'n kerel als 'n boom en toen-ie voor den dienst werd opgeroepen, moest ie bij 't paardenvolk. Ene soldoat es mer ene soldoat" zei Sis, 't pèrdevolk det es alles." Het Nederlandsche leger heeft zich stellig niet over hem te beklagen gehad, want ie kwam terug met strepen en Sis was voldaan over z'n kind. Sinds dien gingen ze samen de bosschen in en luide galmen verrieden hun aanwezigheid. Beiden beschikten over ongemeene lichaams krachten. Er kwam wat meer welvaart in 't gezin. Aan kleine dingen kon je dat bemerken. De ruitjes werden ingezet en van gordijnen voorzien, 't geveltje stond er op 'n goeien dag bijgeplakt en gewit, als ware 't met sneeuw gepoeierd binst den nacht. Onder de meisjes, die sprokkelend de wegen der houthakkers volgden, koos de zoon van Kook Sis er eene uit, om haar z'n vrouw te laten worden. De ouwe aanvaardde morrend de keus en spoedig zag je ze nu met hun drieën uittrekken en weerkeeren. Bij hun huis namen de gelieven afscheid onder Sis' wakend oog en zoodra de deur dicht was, greep het meisje de aanvatsels van den kruiwagen, dien ze 's avonds volbeladen meebracht, weer op en sloeg zwijgend den weg in naar haar huis, waar ze aanmaakhoutjes en droge denneknoppen verkocht. Tot een huwelijk kon het voorloopig nog niet komen, want beide partijen waren te arm om voor 't hoog noodige te zorgen, maar ze waren tevreden met het arbeidend samen-zijn en geduldig legden ze de centen en knabben, die ze verdienden bijeen om tot hun doel te geraken, 't Was Kook Sis aan te zien, dat-ie plezier had in het jonge paar ; hij fleurde op door hun gezelschap en hulp, want Betje was struisch en vol, lijk vele arbeiderskinderen in 't Zuiden worden, wanneer ze de groote sterftekansen van hun kinderjaren te boven gekomen zijn. Toen gebeurde er iets, dat den levenshori zon van ouden Sis'kinderen verduisterde voor lang, hem zelf brak, zoodat hij werd lijk een der boomen, aan wiens voet z'n onweerstaanbre bijl gebeiteld had. 'n Heel jong kindje werd dood gevonden ! Wreed kunnen de menschen zijn, zoo ontzaglijk wreed en laf bovendien ! Daardoor gaan maar te vaak schuldigen vrij uit en worden onschuldigen getroffen door harden laster, die lijk 'n paddestoel opschiet en zich verhardt tot 'n fossiel. Kook Sis was dezelfde niet meer en nooit werd-ie meer gezien met z'n kinderen. Die gingen voortaan hun eigen weg en trouwden na 'n poos, voortzettend om te bestaan hun gewone bedrijf. De ouwe man leefde weer alleen met z'n ' ontzaglijke kerels, met wie ie den strijd aan bond en die hij verwon. En driftiger bonkte-ie z'n bijl tegen hun taaie sterkte dan ooit voorheen en z'n zware zaag, waarmee hij hun boomenarmen afwrocht, kapte schier in hun jarensterke oksels. Voor de menschen was hij niets meer en z'n huisje ging er weer uitzien lijk vroeger, vervallen en ineenduikend. En op 'n takkenbos zittend en z'n koeken etend uit 't grauwe, gore papier, balde-ie bijwijlen z'n sterke vuisten naar de stad : Noow haedje waatdje willj, rekels, gae hebtj Sis kepot gekriegen." A N D R S C H I I, I, I N G S F1SK" Automobielbanden zijn in het gebruik nog steeds de goedkoopste, omdat de levensduur buitenge woon lang is en de afme tingen van alle maten in verhouding tot andere fabrikaten zeer groot zijn. Niet tevergeefs wordt de FISK band door vak lieden betiteld als de forscbe band". Ben verge lijking zal U dit bewijzen. Generaal Agentuur voor Nederland: N.V. R.A.M.I." (v/h fa. Hauta) LEEUWARDEN. Tel. 232 Telegram- en briefadres RAMI. Tel. 2092 TEL. N. 2103 Arnhem, Utrechtschestr. 24. Tel. 1020 Stocks door geheel Nederland iinillilliiillllllililliiitiiiiiiiiiiiiiiiitiii n Nieuwe Uitgaven In den aanvang van 1921 trad de tweede jaargang in van La Tribune Juive", een weekblad, gewijd aan de belangen van de Russische Joden. De uitgave geschiedt in het Fransch, Rus sisch en Engelsch. De redactie en administratie is te Parijs, 38, Rue Pergolèse, gevestigd. Bij de Uitgevers Vennootschap Futura" te Leiden verschijnt een serie Politieke en Sociale Studiën onder leiding van prof. mr. P. J. M. A a l b e r s e. In deze serie is thans verschenen: Socialisatie. Critische beschou wing naar aanleiding van het rapport der S. D. A. P. door J. D. J. A e n g e n e n t, hoogleergar aan het Groot Seminarie te Warmond. Indische Gezondheid is de titel van een boekje met wenken voor totoks bewerkt onder toezicht van dr. K. B. M. ten Brink. Dit, met teekening van L. v. d. Berg verlucht, werkje is uitgegeven door de Nillmij. Bij,"de Hollandia Drukkerij te Baarn kwam van de pers: Indische Petroleum en Indische Politiek door J. H. H. W Alfons de Cock verzamelde Vlaamschc Sagen en deed deze verschijnen bij de Maat schappij voor Goede en Goedkoope Lectuur. Het werk is onderverdeeld in vier hoofdgroepen: Mythologische Sagen, Duivelsagen, Christelijke Sagen of Legenden en Historische Sagen. De reeds lang aangekondigde Faust-cydus van den dichter J. K. R e n s b u r g is thans in druk verschenen bij de N. V. Theosofische Uitgevers Mij te Amsterdam. De volledige titel luidt: Paast. Een cyclus van de rijzende zon, de witte roos en den heiligen graal. Bettink te Sappemeer, ). G. Arnoldus te Middelburg, L. O. te Utrecht, ). S. te Zeist, J. Rietman te Dieren, H. Mendes da Costa te A'dam en A. van Houte te Nieuwvliet. Redacteur: Dr. A. G. OLLAND A. R. Falckstraat 5, Utrecht Aile berichten, deze rubriek betreffende, gelieve men te adresseeren aan bovenstaand adres PROBLEEM No. 136 VAN P. A. ORL1MONT (Skakbladet) ZWART OPLOSS.NG PROBLEEM No. 132 VAN B. G. LAWS De toren moet op e2 staan (in plaats el) wegens de nevenoplossing 1. Tg l f enz 1. Te2?e8, Kg4?f5, 2. Lda-eöf Kf5?e4, 3. Le6?g4f. l....Kg4?h5 (h4), 2. Ldöf3, Kh5--h4, 3. Te8?h8f. I....gö-g5, 2. '-'f7 eöf Kg4?f5, 3. Te8?f8f. Juist opgelost door M. Dolman en J. S. beiden te Zeist. c d e f g h WIT Wit: K.f2, Db5, Tf7, pionnen gï, g6 en h7. Zwart: Kh8, Dafi, Lc8, Pc4 en d7, pionnen a5, b2, c5 en c6. Wit geeft mat in drie zetten. Oplossing in de volgende rubriek. OPLOSSING PROBLEEM No. 134 VAN A. MOSELEY 1. f2?f4. Goede oplossingen ontvingen we van: M. Dolman te Zeist, J. F. Bloemkolk te Hilversum, J. G. Dijkhuis, A. H. Wefers BEROEMDE SCHAKERS UIT VROEGER EEUWEN _ I PHILIDOR Het zou belangwekkend zijn na te sporen hoe het komt, dat, terwijl in de laatste 50 jaar zoowel het Slavische als het Germaansche ras in Europa een steeds toenemend aantal uit blinkende schakers heeft voortgebracht, de Zuidelijke volkeren van Europa'sedert bijna 100 jaren geen enkelen schaakmeester van internationale reputatie konden aanwijzen. Te meer baart ait verwondering, daar eenige eeuwen geleden juist in Spanje, Italië en Frankrijk de grootste schakers geboren wer den en toch, althans wat Frankrijk betreft, de ontwikkeling van den geest, getuige zou vele beroemde namen op allerlei gebied, in dit tijdsverloop, even als elders in Europa steeds hooger vlucht heeft genomen. Op schaakgebied teert Frankrijk op ouden roem. Ruim hon derd jaar geleden stond het nog aan de spits der schaakspelende volken en 150 jaar geleden sprak de geheele wereld van het groote schaakgenie, den meest gevierden schaker, dien de wereld ooit gekend heeft : van Philidor. Geboren te Dreuse 7 Sept. 1726 werd Francois AndréDanican, bijgenaamd Philidor, op zes-jarigen leeftijd opgenomen als zanger in de koninklijke hofkapel te Parijs. Spoedig bleek zijn talent voor de muziek zoo groot te wezen, dat hij 11 jaar oud een belooning van den koning kreeg voor een welgeslaagde compo sitie. In deze jaren zag hij de 'oudere leden van de hofkapel schaken en kwam hij spoedig MEUBELEN A* ETAGE. ZSG*a 4 LIFTEN OUD ENQELSCM FAUTEUIL MET GOBELIN Qroote Keuze tel--. Slaap en Woonkamers, voor onmid dellijke levering gereed. DE BUE /AMSTERDAM' op de hoogte van de geheimenissen van het spel. Reeds op 14-jarigen leeftijd, toen Philidor uit de hofkapel trad, had hij de faam de sterkste speler te zijn. In het vermaarde Caf de Ui Regence" trof hij evenwel zijn meester in den genialen Kermuy Si r de Legal, die aan Philidor belangrijke voorgiften gaf, in het begin zelfs een kasteel, doch later voor Philidor moest onderdoen, ofschoon hij tot op hoogen leeftijd diens sterkste tegenstander bleef. In 1745 maakte Philidor een knnstreis naar ons land. doch met zulke slechte finantieele resultaten, dat hij de muziek voor het schaak spel moest laten varen en blijde was in den Haag met schaken iets te kunnen verdienen. Hij had echter het geluk kennis te maken met den bevelhebber van het Engelsch-Hollandsche leger Fürst von Waldeck, die zoo opgetogen was over den genialen schaker en bovendien beminnelijken mensch, dat hij Philidor aan spoorde naar Londen te gaan. in 1740 kwam deze daar aan en ontmoette er behalve de sterkste Engelsche spelers o.a. den Syrier Stamma, beroemd door zijn eindspelen, als ook Abraham Janssen, n der sterkste spelers van dien tijd. Philidor had nu gelegenheid zijn talent te ontwikkelen en te laten schit teren. Janssen bleek hij een pion vór te kunen geven en van Stamma won hij 8 van 10 partijen, verloor slechts n en maakte n remise Na twee jaar, dus in 1748 keerde Phiiidor naar Holland terug, waar hij zijn bekend schaakwcrk schreef, waardoor hij het meest beroemd is geworden en dat onder den titel ,,Analyse" in 1749 te Londen werd gedrukt. In Londen vernam Philidor, dat Frederik de Groote een vriend van het schaakspel was, en daar hij bovendien de Duitsche muziek wenschte te bestudeeren ging hij in 1751 naar Berlijn en Potsdam. Wel is waar speelde de koning zelf niet met Philidor, maar hij stelde levendig belang in het spel van den reeds beroemden Franschman tegen de beste Pruisische spelers, die bijna steeds, ofschoon zij een paard voorkregen, verloren. Ook Philidor's bizonder talent (destijds uniek) om gelijktijdig een paar partijen blind te spelen, wekte de be wondering van Frederik den Groote. Van 1752-1754 was Philidor weer in Engeland, daarna eerst ging hij, na een afwezigheid van acht jaren, naar Parijs terug om zich opnieuw aan de muziek te wijden. In 1760 huwde hij met Angelika Henriette Elisabeth Richer, de dochter van een aanzienlijken componist en zangeres aan het Concert Spiritnel. Noch deze gebeurtenis, welke Philidor in een gelukkige echt zeven kinderen schonk, noch zijn drukke muzikale bezigheden, deden hem het schaak spel geheel vaarwel zeggen. Als musicus werd hij zoo beroemd, dat ook thans nog zijn beeld te midden van andere vermaarde musici in den gevel van het Nieuwen Opera-gebouw prijkt, en als schaker ontmoette hij in het Caféde la Regence de grootste geesten van Frankrijk. Voltaire en Jean Jacques Rousseau speelden o.a. daar met hem" Laatstgenoemde kreeg een toren vór. In 1755 eerst gelukte het Philidor hier zijn leermeester de Lega! te verslaan, waarna hij onbestreden als de sterk ste speler van Frankrijk. Engeland en Duitschland werd beschouwd. Met de Italianen, van wie de zoo beroemde Modeneezen, Lolli, Del Rio en Ponziani als zijn tijdgenooten genoemd mogen worden, trad Philidor nimmer in het krijt. Van Parijs_uit ondernam hij opdringend verzoek van zijn Engelsche vrienden herhaalde lijk (bijna jaarlijks!)reizen naar Londen,waarin 1774 een zeer voorname schaakclub was op gericht, in de St. James streel in de onmiddellij ke nabijheid van het paleis. In dien tijd was het schaakspel in Engeland bij den adel het leger en bij de geleerde wereld in hoog aanzien Tot de bezoekers van de St. James club be hoorden o.a. Charles James Fox, Lord Mansfield, Fraser en Eüiot, de befaamde verdedi ger van Gibraltar, graaf Brühl, de Gezant van Saksen en Lord Henry Seymour. In Londen bezorgde Philidor in 1777,dêtweede verbeterde uitgave van zijn Analyse". Onder de 400 inteekenaars op dit beroemd geworden boek vindt men vele der beroemdste namen van Engeland en Frankrijk o.a. Monsieur Diderot (later Lodewijk XVIII) Voltaire en de Legal. Wel een bewijs van de enorme reputatie van Philidor. Intusschen bleef ook "Philidor de ramp van de revolutie niet bespaard. Hij, trouw aanhanger van den koning, kreeg in het Café' de la Regence als tegenstander Robespierre, wiens sombere blikken den schaak meester dermate verontrustten, dat hij het veiliger vond naar Engeland de wijk te nemen, waar zijn vertrouwde vrienden hem met blijd schap ontvingen. In de hoop spoedig weer naar zijn geliefd Parijs terug te keeren, werd hij te leurgesteld. Den 20en Juni 1795 gaf Philidor te Londen zijn laatste blindvoorstelling. De bekende wiskunstenaar Georgc Atwood nam daaraan deel en teekende zijn partij op. Den 29sten Juli 1975 speelde Philidor zijn laatste partijen in de club, eveneens tegen Atwood. Toen vernam Philidor, dat hij als een bij de Republiek verdacht persoon geen pas kon krijgen om naar Frankrijk terug te keeren, wat zulk een ongunstigen invloed h"ad op zijn gezondheidstoestand, dat hij spoedig daarna overleed, n.1. den 24sten Aug. 1795. Zijn En gelsche vrienden zorgden voor een schitterende begrafenis, zooals stellig nog nooit aan een schaker is ten deel gevallen. Philidor liet een merkwaardigen kring van uitstekende Engelsche en Fransche schakers achter, die men als zijn leerlingen kan be schouwen. Eenige partijen uit dien tijd (1975) zijn bewaard gebleven. Zij geven echter geen hoogen dunk van de toenmalige schaakkracht. (wordt vervolgd)