DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 19 Maart '21. No. 2282 De taak van den nieuwbenoem de n G.G. Van Limburg Stirum en de progressisten De verant woordelijkheid der departe mentsdirecteuren Het verloren spel der Indische Beweging Oe nationalistische en socia listische ri chting in de Indische Beweging. Den nieuwbenoemden gouverneur-generaal wacht hier een zware taak : aan den eenen kant : het reactionair-kapitalistische blok, dat in hem reeds de krachtfiguur meent te kunnen begroeten, die het revolutionair gedoe der inlandsche volksleiders voorgoed den kop zal indrukken" ; aan den anderen : de nationalisten, die van de BoediOetomo het parool kregen goed op hun qui vive te zijn, ten einde bij de eerste de beste reactionaire daad van den nieuwen Landvoogd ondubbelzinnig onze afkeuring te doen hooren." Bedenkt men, dat, van de nksche groepen, de Boedi-Oetomo, de meest gematigde partij is, dan kan de bovenaangehaalde zinsnede uit het partijorgaan der Javaansche nationalisten een aanwijzing zijn om de mentaliteit der andere te schatten. Wij mogen bekend veronderstellen, dat Z.E. Graaf van Limburg Stirum door zijn onverdacht-liberale politiek (zwakke politiek noemt de Europeesche pers haar) tegenover de inlandsche beweging de sympathie en de waardeering van de inlandsche voormannen heeft verworven. Luide en onverbloemd is dit uitgesproken geworden door een der Minahassische politici op het laatsteMinahassacongres,inDjocjacarta gehouden. Met graaf van Limburg Stirum en zijn eminenten adviseur Professor Hazeu," aldus lezen wij in de notulen van het congres, hebben wij een regeering gekend, die conse quent onze belangen, de belangen der po tiek-zwakken, heeft verdedigd. Sprekende voor de nationale vereeniging van de kinderen van Loemimoeoet en Toar(deMinahassers. R.) wil ik hulde en dank brengen aan dit edele tweemanschap, dat de critiek, vaak unfaire critiek, van de machtige kapitalistische or ganen het hoofd heeft durven bieden. Hun fout is, dat ze trouw zijn aan de principes, die, zooals Minister Karnebeek den' Volkeren bond duidelijk maakte, leidende zijn in de Nederlandsche koloniale politiek." De situatie is dus, op dit oogenblik, dat het staatshoofd (de landvoogd) aan de zijde staat der progressisten, maar ttisschen deze en het landvoogdelijk kabinet staan een re actionair complex van departementen, algemeene secretarie, Raad van Indië en de uit voerende organen. In een gecombineerde vergaderingvan B.O., S.I., N. I.P. en andere progressistische partijen werd een proclamatie uitgegeven waarin hulde werd gebracht aan het beleid van den landvoogd en een adres aan de Nederl. regeering gericht om van Limburg Stirum ook na af loop van de usantieele periode als G.G. te handhaven. Voorwaar een sprekend bewijs, dat Z.E. den weg tot de harten der menschen heeft kunnen vinden door den dam der reactie heen. De reactie echter heeft een machtig wapen; een wapen, dat ten eenenmale buiten het bereik der kleine luiden is, n.l. kapitaal. De geheele Europeesche pers in Indië is in handen van de reactie d.w.z. van het suiker-, thee-,rubber en ander kapitaal, den inlandschen adel, plus het ambtenarendom, dat in werkelijkheid de staatsorganiek beheerscht, al is formeel de G.G. in persoon de drager der verantwoorde lijkheid. P Een frappant staaltje van dit verstopper tje spelen is het conflict Sibiriga Mulder contra Labberton c.s. De heer Labberton lanceerde in den Volksraad een motie van wantrouwen in het beleid van den directeur van Landbouw, maar de regeering antwoordde, dat zij voor het beleid van ieder departement verantwoordelijk was en niet de directeur. Het doet ons denken aan het tragicomische theatergebaar van von Bethman Hollweg. die de verantwoordelijkheid op zich nam van het paranoïde dwaalsysteem der Junkerkaste en des allerhöchsten Kriegsherrn. Hier hebben wij nu een geval waarin het formeele indische staatsrecht niet meer over eenkomt met de geworden functioneerende regeeringsorganiek. Want in werkelijkheid heeft reeds lang tusschen landvoogdelijk kabinet en departementen een verschuiving van verantwoordelijkheid en bevoegdheid plaats gehad in dien zin, dat de directeur mo reel ten volle verantwoordelijk gesteld kon worden voor de faits et gestes van zijn depar tement. Het gaat echter niet aan om bij een conflict met het eenige representatieve lichaam de abstractie : regeering, als de kop van Jut naar voren te schuiven orn de slagen op te vangen. Terecht is dan ook door de Herzie ningscommissie de aandacht gevestigd op de anomalie van de wettelijke en werkelijke positie der directeuren der departementen. In den volksraad treden ze op als gemachtig den der regeering indien hun departement onder het mes wordt genomen, in welk feit ongetwijfeld de gedachte is neergelegd dat zij wel meer van de zaak afweten." Komt het puntje bij het paaltje, dan zoekt men vergeefs naar den verantwoordelijken man ; men heeft dan voor zich de ledige ruimte, al is dan ook de G.G. wettelijk de drager der regeeringsverant woordelijkheid. Wij spraken hierboven van de wapenen der reactie. Terwijl de linksche groepen alle moeite doen om door aaneensluiting een houd bare stelling te kunnen bezetten, en over onderlinge geschillen heenstappen, confe rentie op conferentie beleggen, gaat de reactie langzaam maar zeker te werk. Men koopt aandeelen van toonaangevende inlandsche bladen, verzekert zich van de medewerking van den Politiek Ec.onomischen Bond en het Indo-Europeescb-Verbond, verbindt aan zich de schranderste koppen onder de gouverne mentsdienaars door schitterende aanbiedin gen, 1) en tegenover deze met koel overleg georganiseerde reactionaire massa-actie" kan de linksche partij niets anders stellen dan de bonafide leiders, die de politieke scholing in de praxis der politiek doormaken, meestal jonge mannen die met hun temperament en den eerlijken wil moeten goed maken wat hun aan politiek beleid ontbreekt. Gunstige uitzonderingen zijn mannen als Teeuwen, Dr. Rivai en Radjiman, krachtfiguren die zich ook hebben kunnen handhaven. Het is geen wonder dat de indische be weging" feitelijk op 't oogenblik verloren spel heeft; wij kunnen aannemen dat de eerste run voorbij is, en zichdoodgeloopen heeft op den dam,door het conservatieve blok opge worpen. De eerste periode is afgeloopen en geëindigd met knalef fecten als : de veroor deeling der voornaamste leiders der S. I. tot meerjarige gevangenisstraf, vervolging en veroordeeling van haast alle linksche voor mannen, en een verbanning van Dr. Tjipto uit de Midden-Javaanscl'.e gewesten. Moet nu uit deze opmerkingen geconclu deerd worden, dat de strijd van het indische volk voor sociale opheffing en nationale zelf standigheid als geëindigd beschouwd moet worden en dat het resultaat der tienjarige worsteling is: de consolideering van het vreemd-kapitalistische imperialisme, het echec der liberale staatkunde van van Stirum en Hazeu (2), den politieken dood der progessistische voormannen, Europaan zoowel als tnlander? (3) Wij denken niet dat de indische beweging als zoodanig met dit al zal doodbloeden. Een jongere generatie, wetenschappelijk beter geschoold dan de veteranen die den eersten stoot van het reactionaire tegenoffensief hebben opgevangen, staat gereed de openval lende plaatsen in te nemen. Hoe zij het er zullen afbrengen, in welke richting zij de beweging zullen stuwen is niet bij benadering te voor spellen. Wel kunnen wij zeggen dat hoe langer hoe meer twee hoofdrichtingen zich in de bewe ging accentueeren : ten eerste de nationalis tische en ten tweede de socialistische. Hoe deze twee richtingen op elkander in werken, zal ik in een volgend opstel uiteen zetten. Bandoen g. DR. R A T u LANGIE (1) Het geval van Mr. Dr. Talma staat niet alleen. Ambtenaren van b.v. de arbeidsin spectie plegen nog al eens over te gaan naar den particulieren dienst. (2) Men denke aan de zaak Sosrokardono en de Afd. B.-affaire in het algemeen. (3) Haast alle linksche voormannen zitten in de gevangenis of staan onder politie toe zicht. minimum iiitiiiiiMtiiiiMHiiiiiiiiiiiimmimiiiimtmmiiiiiiiiiiimiiiiiiiiii MINIMI n H IIIIIIIMIHI IIIIIIIMIIIIIIlllllllllllllimillllllllllHI IIIIIMIIIIIIIIIH UMI lUlllllltUIIIIIIIII II IIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMIII l II "' POLLEH's Oode Geaever Fijne Likeuren en Punch m. P. POLLEH « ZOOH - Rottorda* Begrafenis-O n der n e m Ing J. D. STRUIJS & Zn. prinsengracht 837 - Telephoon No. 906 Extra Voedzaam Brood voor Suikerzieken. L GANTVOORT. _ DEVENTER. Wederom meel voor zelf bereiding van het brood en voor keukengebruik verkrijgbaar. VRAAGT MONSTERS EN PRIJSCOURANT. VAN RIJN'S MOSTERD -? MOSTERDPOEDER A m e l i n g-M e r k es, BINNENWEG 28 GOUDSCHEWE8 168 R OTTERDAM SOUDEN HOtLflfiES IfflOR JUBI1EA EU FEESTEN. __^_^__^^____^__^____^_^^__^^_ PIANOHANDEL G. M. AARNTS l?3e HELMERSSTRAAT 59 Wegens verplaatsing der zaak naar l Ie Const. Huygensstraat 35-37, buitengewoon voordeelige aanbiedingen, j zeer billijke condities. TELEFOON Z. 8647 Koldewey & Corbière Leidschestraat 30, Amsterdam Specialiteit in s WIT LACQUE MEUBELEN voor Slaap- Logeer- en Kinderkamer Stoem-koffieliranderij en btiandel Firma QEBR'. KLUVERS UTRECHT LUVtno^H HEE 8. 1. DE KONING J h. - KeizsrspÉ447 LEI OSCH ESTRAAT 69) - m AR JU E R EU WASOHTAFELS BINNEN 24 UUR, leveren wij U glazen voor afstand en nabijheid, uit n stuk gesiepen, met zichtbare en onzichtbare scheidingslijn voor SO-EASY of SO-EASY glasbril. Hl. A. GROEN & Co. Opticiens Keizersgracht BOB - Hoofdeinde 88 AMSTERDAM OEM HAAO DEBONT&LEYTEN'8 FIJNE CHOCOLADE EN SUIKERWERKEN N.V. STAPEL'S Luxe Auto-Verhuuronderneming Casuariestraat 18?20, Telef. H 257 Surinamestraat 47-49, Telef. H. 1252 HANDEL IN AUTOMOBIELEN, OLIE, BANDEN, ENZ, STALLING VOOR AUTOMOBIELEN, ENZ Hoofdkantoor: CASUARIESTRAAT 18?2O DEN HAAG DROJTE G r At f s in <& t&bletten DRO/TE'S CHOCOLADE Dames-en HeerenKleeding Hoogewal 13-14 's-Gravenhage Het Verzendhuis SABROWSKY & Co., Haarlemmer Houttuinen 102 Amsterdam zendt na ontv. v. f «.95 p. postw. of onder rembours tot Paschen franco door 't heele land pakketten inh. 4 fleschjes Wed. John Gay's beroemde Fijne Zuurtjes (Augurkjes, Uitjes, Gemengd en Piccalilli) en 2 fleschjes Lievegoed's heerlijken Mosterd (Tafel- en Visch-). Bij elke derde bestelling (dus No. 3, 6, 9, enz.) wordt l fl. Piccalillisaus cadeau gegeven. Fijnproevers waagt een kantje! I Te vermelden pakket A. BEGRAFENISVEREENIGING Tl AMSTERDAM N. SAX Jr. P, C, IIIFimUTM v TELEFOON ZUID 341 u 4250 EigMi Automobiel tot vorvoor VM OvtrUd.n.n DUIVER WGLLENJ| : HALFWDLLEN-. KATOENEN-TRICOT-: RAMEH-EN NET-: ONQERGOEDEREN' ADR1AAM SCRAKEL HE1L1CEV/EO 11-17 BADMAMTELS BOLS IN- EN EXPORT WED. A. VAN LAAR Damrak 25, AMSTERDAM Telefoon N. 195 N. 7725. Postglro 882O. HORS D'OEUVRB SCHOTELS, KREEFT, CAVIAR, OESTERS DAGELIJKS AANVOER VBRSCHB IBH ia RIVIBRVISCH Restaurant U tage. Bestellingen aan huli ztndtf prljiviihooijlng Telefoon N. 3514 SI Nut L tuöRaadhuisstraat KLEERMAKERS Geopend van 8l 2?5uur. Zatdags tot l uur Abonnementen en de Nieuwste Stoffen GEORGE H. LAGAS AMSTERDAM Telefoon 46111. - Andreas Bonnstraat 40 Electrische Luxe Broodbakkerij Specialiteit in alle Broodsoorten Automobiles RENAULT vanaf f 5000.Vraag inlichtingen big Importeurs: .V. NAARLEMSCHE AUTO CENTRALE STATIONSPLEIN 11-13 15 HAARLEM. CLOSETS .'-.' WASCHTAFELS on allo Sanitair o Inrichtingen \. H. VOLKERS, Technisch Bureau, ZWOLLE Kamperstraat 35 LIPS l PETERS-DORDRECHT FABRIEK VAN HAARDEN! ATELIERS JOH.WEEN UTRECHT. GHSCII.ENGEBR GLAS IN LOOD MEUBELHN DECORATIE I-NZ. Stoomwasscherij Jet Zuiden" PIETBB AERTSZSTRAAT 68 74 TELEFOON 2386 ZUID is U W A D R E S voor het behanr delen uwer wasch, zoowel droog toegeslagen als opgemaakt. Concurreerende prijzen en spoedige aflevering. Vraagt prijsopgave. Aanbevelend MEIDIG& VAN ELVEN. VERLOVING en ONDERTROUW VISITEKAARTEN. LUXEPAPiER B fan Mantgem WfflTPUm t. AMSTERDAM.