19 Maart '21. - No. 2282 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DÉPUBLIC SCHOOLS" IN ENGELAND (Teekeningen voor de Amsterdammer" van Is. van Mens) Harrow schoolboys Onder de vele goede instellingen in Engeland mogen de public schools wel in de eerste plaats worden genoemd. Men placht te zeggen, dat de slag bij Waterloo gewonnen werd op de speelplaatsen van Eton, de Royal school, waar veel officieren hun opvoeding ontvingen. In hoeverre deze uitspraak waar is, valt moeilijk te zeggen, maar zeker hebben de public schools volop aan alle eischen, die het vaderland haar stelde, zoowel in oorlog als vrede, voldaan. Een definitie te geven van het woord public school is een Herculestaak; maar men moet beginnen met goed te begrijpen, dat het woord public" in geen enkel opzicht beteekent, dat de school door staatssubsidies wordt ondersteund of een liefdadigheidsin stelling is. De public school is een heel bijzondere in stelling, (socialisten noemen de public school de broedplaats voor conservatisme), waar elk snobisme kwijnt of een spoedigen dood vindt. Er zijn in Engeland ongeveer twintig groote en vele kleinere public schools. Op de groote gaan van 1200-250 jongens tusschen 19 en 13 jaar en op de kleinere 250 a 100. Op bijna iedere public school zijn de leer lingen boarders", d. w. z. zij wonen, eten en slapen er enz. Zoo'n public school vormt dus een wereldje op zichzelf. De school ligt ' meestal buiten, dikwijls ook in ouderwetsche stadjes, waar de winkels grootendeels be staan van de bestellingen van het college." Onnoodig te zeggen, dat de winkeliers er wel bij varen, in 't bijzonder de banketbakkers, (ofschoon sommige scholen haar eigen tuckshops" hebben) en afgezien van den trots van de bewoners op de sportpraestaties van hun respectievelijke scholen, is ook in andere opzichten de verhouding tusschen beiden voor treffelijk economische banden ! Het bestuur van een public school is in handen van een directeur, bijgestaan door een staf van leeraren, bijna altijd oud studenten van Oxford en Cambridge. ledere school heeft bovendien een president, een lid van de Koninklijke familie of een anderen hoogen dignitaris, en een bestuursraad, die meestal bestaat uit een beperkt aantal in aanzien staande ex-scholieren. De president en de raad, hoewel ze zeer veel invloed hebben, nemen toch geen actief aandeel in het school leven. Elke school is verdeeld in huizen, d.w.z. een bepaald aantal jongens behoort tot een bepaald huis, dat weer onder 't toezicht staat van een house-master", wiens plicht het is op 't welzijn van zijn jongens toe te zien. Hij moet de boosdoeners straffen en het epsrit de IIIIIMHIt IHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllinilllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIKIIIIIIIIlHI corps" van zijn huis bevorderen, zoowel in het spel als bij het werk. Daartoe benoemt hij enkelen van zijn jon gens tot captains", die verantwoordelijk zijn voor de goede discipline onder hen. Die captains hebben daneenige voorrechten, soms een eigen studeerkamertje, als tegenwicht voor hun verantwoordelijkheid. In de meeste scholen mogen ze de stok hanteeren, maar in alle scholen zijn zij aansprakelijk voor den geest, die er heerscht in hun huis en die er van hun leiding uitgaat; en deze methode om jongens door jongens te laten regeeren met de house-masters" als scheidsrechters, is voortreffelijk gebleken, want zij wekt bij de leiders het eergevoel, maakt ze zelfstandig en geschikt voor verantwoordelijke betrekkingen in hun later leven. Dif systeem van huizen roept ook een ondtrlingen wedijver in de school zelf in 't leven en houdt werk en spel op een hoog peil. Want niets is er begeerlijker voor een pu blic school-Ieerling dan prijzen te winnen voor zijn huis en zijn naam te zien gegrift op het eerebord. Cricket,- voetbal- of hockeyprijzen te winnen voor de school, daarvan droomt bijna iedere jongen en daarnaar gaat zijn eerzucht. Er was een tijd, dat de jongens zówaren bezeten van dit idee, dat een ijverige en leergierige leerling of swat", die niet van sport hield, een lammen schooltijd had, maar sinds de oorlog heeft geleerd, dat wetenschap en hersens evenveel, en meer, waard zijn dan spieren, is de positie van den swat" op school wat verbeterd. Toch moet men toegeven, dat de blokker, juist door zijn gemis aan ondernemingsgeest en kameraadschappelijk gevoel, beide eigenschappen, die door het spel ontwikkeld worden, het later in den wedloop van het leven, dikwijls aflegt tegen een minder ijverig student. Een groote rol spelen tradities in de public school en de nieuweling, die in zijn eerste jaar hier dikwijs onwillekeurig tegen zondigt, krijgt als straf een aframmeling van een der grootere jongens. Want de schooltraditie is heilig en evenals de wet van Meden en Per zen onveranderlijk. Die tradities hebben voornamelijk betrek king op de wijze van kleeden, want juist aan hun kleeding (b.v. aan hun lichte sokken en knoopsgat) kan men de bloods," d.w.z. de jongens, die zich bij 't spel onderscheiden hebben of reeds lang op school zijn, herkennen. Alle andere jongens, die geen bloods" zijn, onderscheidt men alleen naar het aantal schooltijden, dat zij op 't college hebben doorgebracht en niet vór hij drie schooltijden achter den rug heeft, is het een jongen toegestaan zijn meening te zeggen in 't bijzijn van oudere leerlingen zonder dat hij er voor gestraft wordt. Te Marlborough, een school van ongeveer 750 leerlingen (in den grooten oorlog zijn 700 leerlingen van deze school gesneuveld) is het alleen aan de bloods" veroorloofd alle knoopen van hun jas los te maken. Als een nieuweling dat ook'doet, is dat een vreeselijke beleediging. Op diezelfde school is het de ge woonte van de jongens hun boeken in een zoogenaamde kish" te dragen, een langwerpig kussen , dat zij k gebruiken op de harde banken in de klas. De nieuwelingen herkent men altijd dadelijk aan de manier, waarop zij hun kish" dragen, een handigheid, die niet zoo gemakkelijk te verkrijgen is. Dit zijn twee voorbeelden van schooletiquette'en daar iedere school vele ongeschreven wetten heeft, zoo kan men begrijpen, dat een volledige opsom ming daarvan een dik boek zou vullen. Datzelfde geldt voor het aparte vocabularium van ,,slang"-woorden, dat op school gebruikt wordt. Voor de verschillende licha melijke straffen heeft men de woorden bin ching", tanning", flogging," caneing" en warming" (dit laatste alleen voor 't winter seizoen.) En evenals deze slang"-woorden een ongeschreven wet zijn, zoo zijn ook sommige woorden, die als verwijfd beschouwd worden als pretty", nice" etc. door die zelfde wet in de ban gedaan. Bij 't noemen jvanjdie verschillende schoolgebruiken kan ik de Vastenavond-viering OD de Westminister school niet overslaan, waar de kok een pannekoek over een dwarsbalk in de hall van het college gooit en de jongen, die zich van het grootste stuk meester maakt, een souverein krijgt. Het vorige jaar reikte de Koning dien zelf aan den winner uit. Onnoodig te zeggen, dat iedere leeraar aan een public school een bijnaam heeft, en dat een nieuweling bij een aantal van veertig leeraren wel eens in de war raakt. Zoo is 't ook een vaste grap, om zoo'n on schuldigen groen zijn leeraar bij een verkeer den, soms wel een scheldnaam te laten noe men. Die bijnamen van de leeraren zijn een van de dingen, die de?new-bugs" of ticks"in veertien dagen leeren moeten en eveneens de verdere geheimzinnige schoolgebruiken; een paar oudere jongens nemen hun dan plechtig examen af of brengen hun op nog andere manier, meestal nogal hardhandig, die wetenschap bij. Een instelling op de public school, waar de -?'19 i i . Eton schoolboys iiiiiiiimmiiiiiiiiimiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniifiiiiiitii P. H. RITTER, De Kunst van het Reizen, v. Loghem, Slaterus en Visser te Arnhem, 1921. Toen ik dit in blauw satinet gehulde werkje uit de Pauw-Serie"-uitgaaf in handen kreeg, heb ik niet direct tot lezen kunnen besluiten : de band trok eerst mijn aandacht. Ik heb het eensdeels bewonderd om de vindingrijk heid, waarmee de verzorger H. Th. Wijdeveld van den papiernood een aan de Japansche bindwijze ontleende nieuwe schoonheid had trachten te maken, ? bewonderd ook om letters en goed aangebrachte vignetten. Maar betreurd heb ik dat 't surrogaat satinet gebruikt is inplaats van linnen, zijde, leder, perkament of hout. Dan ook, bracht de titel De Kunst van het Reizen" mij tot mijmeren. Meer historischen verbeeldend dan bespiegelend aangelegd, zag ik beelden uit het verleden langs me gaan : ik zag den zwaar bepakten reis wagen stilhouden in 't oude stadje aan den voet van de bergen, den toegesnelden waard buigend voor 't portier staan om den door den langen rit verdoezelden en uit het pruikenfatsoen geraakten edelman en zijn gade bij 't uitstappen behulpzaam te zijn. Ik zag den gelen postwagen door vier paarden getrokken de bergpas overgaan, hoorde het getrompet iMilmiiiiiiliiiiliiiiiiiiiiiiiimmi iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilliniiitiiiilllliillll n TE KOOP te Amsterdam Direct te aanvaarden Omtrek Overtoom N.V. Bouw- en Exploi tatie Mij. Philomena" Hoofdweg 13 H. Sloten «.-H. van den postiljon in de klare berglucht. Op een rustig stappend paard,zag ik in gebogen houding een man gezeten, ijverig schrijvend, een man met scherp intelligent gelaat, dan stilstaand zich keeren tot zijn knecht die achter hem reed en een muilezel, zwaar be pakt met zakken, puilend van de boeken, rrret zich voerde. Den humanist Erasmus herkende ik, en ik zag hem binnengaan in de Duitsche herberg, die hij in een zijner dialogen zoo geestig met de Fransche vergeleken heeft. Ook de voetreiziger van de 19e eeuw verscheen mij, de geleerde, zooals hij mij bekend is uit oude familiebrieven uit Italië, of uit de voordracht Reizen" of het Gesprek op den Drachenfels" van Jacob Geel, dien causeur uit de eerste helft der 19e eeuw, den voorganger van den causeur Henri Ritter uit de eerste helft der 20e. Toen ik daarna het boekje van den laatste heb gelezen, zijn van zelf vele vergelijkingen bij mij opgeko men : van eeuw en eeuw, van persoon en per soon, 19 en 20e eeuwsch schrijver en cau seur, waarvan ik u een enkel noem: meer keuvelend over alledaagsche wederwaardig heden is de 19e eeuwer; zoo hij bespiegelt, hij gaat niet diep, zoo ge hem niet direct be grijpt, het is doordat zijn rhetoriek, ook al behoorde hij tot de taaibevrijders, u vreemd is geworden, niet door de mystiek der gedachten en gedachten-verbindingen, die de jonge tijdgenoot ,u soms biedt. Trouwens deze is de causeur op papier, Geel de spreker tot een gelijk gestemd publiek, dat hij echter als Mijne Heeren" aansprak, terwijl Ritter ons, vreemde lezers, Vrienden" noemt. Bij Geel doet de Verveling reizen, kan de reis Gezond heid bevorderen en Menschenkennis. Bij den 20en eeuwer zoekt de mensch op reis de Droom, de Illusie, de Vergetelheid, in diepsten zin : de Min en de Dood. Maar ziehier een overeenkomst: met menschenkennis be doelt Geel kennis van den reisgenoot, niet van de volkeren die men bezoekt, noch van de menschen die men ontmoet: Overal de zelfde soort straatwegen, herberging, bedie ning," verzucht deze causeur reeds vór 1837. Gij zijt meest in een stroom van reizende menschen uit de gegoede of hoogere klasse die door de algemeene beschaving zoo ge snoeid, geschaafd en (gekleed zijn datfzij, de taal uitgezonderd,op elkaar gelijken als eieren." Zoo ziet ge de egaliseerende normaliseerende geest," het geestelijk communisme" al bijna een eeuw geleden, lang vór de jeugd van den causeur van 1920, toen de rijkste dame der stad, die uit Italië kwam" zijn reisillusie's wekte, lang vór zijn geboorte, al reisde toen de Bakker van de hoek" nog niet mee, en cirkelden de electrische Trams zich nog niet om de Sfinx, wier raadsel," gelijk hij zegt, wordt opgelost, doordat het wordt bespot en ontkend." Toch,?al is de oorsprong van dien geest ouder dan men uit Ritter's causerie zou veronderstellen, en is zij alleen bezig zich over een andere klasse uit te breiden, en heeft, behalve de stoom, ook de electrische krachten tot haar beschikking, gelijk heeft Ritter alleen al omdat een causeur, die zóschoon de draden weet te spannen, welke de verschil lende onderdeelen van zijn op de rede ge grond betoog verbinden, altijd gelijk heeft. Geel werd in dit opzicht een meester genoemd, Ritter is zeker niet zijn mindere, terwijl hij, jongere van v. Deyssel, het proza tot schooner kunst weet op te voeren. Daarbij gaan bij Ritter de verbindingen dikwijls naar dieper gronden dan waarheen Geel dook. Dat is vooral in zijn 2e Causerie, waar hij de draden niet zoozeer spant dan dat hij ze blootlegt tusschen de psyche van den modernen mensch, van U en mij, en de kunst van onzen tijd, en in de 4e Causerie waar hij met diepen zin en kunstige hand onzichtbare verbindingsknoopen legt tusschen Reizen en Min, zoodat ze schijnen saamgeweven motieven in ons levensgobelin" .en tusschen Reizen en Dood. . . . Ge ziet, de schrijver zegt 't trouwens zelf in zijn Voorwoord , dat 't minder de Kunst van Reizen is, die hij behandelt, noch deze kunst geschiedkundig beschouwt, gelijk ik vór de lezing vermoedde, maar de psycholo gie van het reizen, van den reizenden mensch, van den mensch van onzen tijd en den mensch in 't algemeen. Dit althans wat de eerste vier Causeriee'n betreft. Hij doet ons dus het rei N®dort. Munt Hollands beate IO cent *lgm*i> nieuwelingen een groote rol in spelen, is het fagging-systeem. Hij wordt dan aan een ouderen jongen als knechtje gegeven, moet diens schoenen poetsen, theezetten, boodschappen doen, enz. Het is een soort feudaal systeem en niemand ontkomt eraan ; zelfs de leden der koninklijke familie niet, toen zij te Eton waren ; daar over doen nog veel vermake lijke verhalen de ronde. Om nog een bewijs te geven van den eeest, die ?r in die scholen heerscht, kan de anecdote dienen, hoe, toen bekend werd dat aan een Spaanschen Prins te Eton de Spaansche troon was aangeboden, een troepje jongens van deze gelegenheid gebruik maakte den Prins te schoppen om te kunnen zeggen, dat zij een Koning geschopt hadden ! Ongelukki gerwijs kreeg de Prins alleen de schoppen en geen troon. Misschien is de Hertog van Vlaanderen, die nu te Eton is, wel blij, dat zijn vrienden het bericht, dat hem de troon van Griekenland werd aangeboden, niet ernstig opnamen ! De kleeding op de public schools varieert naar de ver schillende scholen, maar meest in trek zijn zwarte jas en grijsgestreepte broek, in Eton en Westminister dragen de jon gens hooge hoeden, maar op de andere scholen mutsen van verschillende kleur met eigen onde; scheidingsteekenen. Elke jongen moet een minimum aantal pakken hebben en dit is in de tegenwoordige omstandigheden, waar alles zoo duur is, een zware uitgave, want een uitzet vooreen jongen zou niet minder dan 50 kosten. Het schoolgeld is zeer verschillend. Om zijn jongen naar Eton te zenden moet men minstens 400 per jaar betalen, maar de minder kostbare scholen vragen ongeveer 200. Dat lijkt wel erg veel, maar men moet met vergeten, dat zij daarvoor een eerste klas opvoeding krijgen, vaardigheid in alle mogelijke sport, en kost en inwoning gedurende; bijna f) maanden van het jaar, verdeeld in 3 schooltijden ; de rest van 't jaar is er vacantie. Over de waarde van de opvoeding aan de public school heerscht tegenwoordig veel verschil van meening. Zeker, er wordt een groot deel van den tijd aan sport besteed, maar wanneer een jongen het geheele jaar door om 7 uur 's morgens opstaat en om 10 uur naar bed gaat, dan is er tijd genoeg n voor werken n voor spelen en het gemiddelde aantal werkuren op een public school is acht per dag, behalve nmaal, soms tweemaal kerkdienst per dag. De Zondag wordt inge nomen door twee diensten en godsdienstonder wijs, maar tevens wordt het werk voor Maan dag geprepareerd. Het meest afdoende antwoord op den aanval der opvoedkundigen op de Engelsche public school is de uitslag der examens en het aantal wetenschappelijke onderscheidingen, dat de oudleerlingen be haalden. En wat het militaire element in de public school betreft, bijna elke school heeft haar eigen corps voor de opleiding tot officier, waarvoor men zich zelf gedurende den oorlog; vrijwillig op kon geven. Het corps richt eiken jongen tenminste zoover af, dat hij een goed geoefend infanterist is en afzonderlijke cur sussen kunnen gevolgd worden voor meer gevorderden. Deze corpsen zijn door het Minis terie van Oorlog erkend en zij betrekken elk jaar zomerkampen, waarover de officieren van het gewone leger het commando voeren. De uitgaven voor het kamp worden gedeeltelijk door de jongens, gedeeltelijk door het Mi nisterie van Oorlog bekostigd. De meeste van deze corpsen dragen khaki uniformen, maar sommige een andere. Zoo is de Etonuniform bijna van dezelfde kleur als de Hollandsche velduniform. Voor jongens, die de mili taire loopbaan kiezen, zijn er speciale leger klassen, die hen klaar maken voor de miliEton schoolboys taire Academies van Sandhurst en Woolwich. Wellington college is de public school voor aanstaande officieren. Het spreekt vanzelf dat er groote wedijver bestaat tusschen de verschillende public schools en elke school heeft haar traditioneelen tegenstander in voetbal, cricket of andere spelen. De groote wedstrijd van het jaar is de cricket match tusschen Eton en Harrow op de Lords Cricket-groundsen daar wedijveren de jongens met elkaar, wie de mooist gekleede en aardigste zusters onder de toeschouwers heeft. Deze matches, die twee dagen duren, worden meestal beëindigd met een vrij gevecht tusschen de leerlingen der respectievelijke scholen en de vaders hebben dan bijna evenveel plezier in dien strijd als de jongens zelf. Maar de Etonsche hooge hoeden hebben nog al wat te lijden ! Er worden pogingen gedaan om aan die vriendschappelijke vrije vechtpartijen een eind te maken, maar de traditie is sterker dan de wet, zelfs als deze laatste vertegenwoordiigd is door vele pootige politiemannen. De Eton en Harrow-match wordt gevolgd door wedstrijden van andere public schools en Lords ground is een bonte chaos van ge kleurde schooldassen en de nieuwste Parijsche creaties. Onder de boeken, die men over Engelsche public schools kan lezen, is Tom Browns School Days het allerbeste; daaruit kan men zien, hoe het leven op een public school in den goeden ouden tijd was, toen een groen nog sidderde voor een ouderen leerling en oor vijgen in plaats van voedsel kreeg. Van de vele moderne boeken over hetzelfde onderwerp geven dat van E. F. Benson, ge titeld David Blaize" en het' eerste deel van Sinister Sr." door Compton Mackenzie een goede en verstandige beschrijving van het schoolleven. De Loom of Youth," een veel besproken boek van Alec Waugh, klaarblij kelijk geschreven om de moraal van public scfto0/-leerlingen bekend te maken, verdient gelezen te worden ; alleen moet men het niet al te ernstig opnemen. H u M P n R Y CRUYSDALE iiiiliiiiiiiiiiiiiiiilrliiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiHiiiiiiiiiiiiHii zen in zijn diepsten grond verstaan als het volgen van den droom, de illusie, het zoeken van den Graal in de wereld waaruit het wonder verdwijnt, zoodat de reiziger gedesillusio neerd terugkeerde tot eigen huis, eigen ziel. Maar, daar hij in de ziel dit wonder niet vond, zocht hij het in zijn woning in 't schoone, antieke of exotische voorwerp, dat hij als een fetisch- dienaar aanbad of in de schilderijen aan zijn wand, de primitieve eerst, dan de land schappen, waarin hij zijn eigen stemming weervond. Tot dit landschap een fantoom werd van zijn eigen geest, en ten slotte zelfs geen landschap meer mocht gelijken, en tot zijn vervagende in ontstelde landschapschilderijen zich verliezende ziel haar ijle, naar den waanzin overbuigende wezen in de moderne muziek beluisterde". Toen keerde hij zich wederom tot de Reis, hetzij als tourist, de handhaving van traditioneele waarden in bewegelijken vorm", of als de held van den nieuwen tijd, die de reisvorm van de leege activiteit" beoefent, de Sportman. Nadat hij dan in de 4e causerie de reis heeft beschouwd in verband met Liefde en Dood, eindigt hij met twee kleine causeriee'n, die de eigenlijke Kunst van Reizen" behandelen. Na ons dus als gids voorlichtend geleid te hebben langs de grotpaden van onze eigen ziel, brengt hij ons buiten in 't gewone dag licht, waar hij zich op een bankje naast ons zet en ons gemoedelijke raadgevingen doet, ons, Handhavers van fictie's en traditioneele waarden" voor een mogelijk te ondernemen reis. En wij, vergetend dat we ons fantoom" in de duistere krochten aanschouwden, we bewonderen niet meer alleen, maar voelen ons als zijn gelijke,knikken denGids een enkele keer vol instemming toe, voelen ook dikwijls neiging tot tegenspraak, maar zwijgen, daar we weten: zooveel reizigers, zooveel meeningen omtrent de reispractijk. C. A. B. VAN HERWERDEN KAKI. Gji-:i.i.EKU!'. De gedaclitenlezeres. Een pastoric-idylk'. Uit het Deensch door Jhr. L. op ten Noort. Amster dam '/..']. Van Holkema on Warendort'. Vergeleken bij De pelgrim Kamanita" is deze vertaling van een ander werk van Gjellerup wel een teleurstelling. Stellig is De gedachtenlezeres" wel een leesbare roman. De verhouding van den jongen dichter Hjalmar tot de beide lieve meisjes Kamma en Astrid is wel belangwekkend, en het werk kenmerkt zich door een fijnen, speelschcn humor, die meesterschap over het onderwerp en beheersching van de ontstoffelijkte roman-figuren verraadt. Maar er zit geen gang in, het schiet niet op, en de diepte van De pelgrim Ka manita" ontbreekt hier heelemaal. Zoodat dit boek eigenlijk niet uitsteekt boven de tientallen romans en romannetjes, die ten behoeve van het leesgrage publiek uit de Skandinavische talen in de onze zijn overgezet. Het Nederlandsch van den vertaler, is, hoewel dragelijk, niet geschikt om den lezer ten opzichte van het boek milder te stemmen. HERMAN MIDDENDORP iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiii imiiiii AUIOPIAMO