Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
2 April '21. - No. 2284
1. S. MEUWSEN, Hofleverancier, A'DAM?R'DAM
DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND
'PADOX
DEN HAAfij
VARMOND
LDCN
HAAflHCNDQKLAANe&J
LtVEiJT DE/VEPL.ANCD INZttR KORTCN
T'JD ALLE HOUTCON/TRUCTlEy'
ALX
LANDHUIZEN
^ yCMOOLCEBOUWEN
JACHTHUIZEN
ZIEKENHUIZEN
INLICHTINGEN OP AANVRAAG i
TRIPLE SEC. COMBIER"
Importépar SCHMITZ & Co., Utrecht
Hofleverancier - Amsterdam
iraSHAH 218 -:- fRIMIHE5 8
TEL NB*. 2040-1881 TEL Ka. 1793 Zuid
KOUDE EN WARME SCHOTELS
Nederl. Munt
Holland»bemte IO cent mlg*»r
W.SLIKKER
OVERTOOM 275 A'C AM
KUNSTSPELRJAWS
iiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiMiiiiimii'iiiiiiiiiiitiiiiiiiMitiimiiiiiiiiiii
Op den Economischen Uitkijk
Onze A r b e i d s i n s p e c t i e (I)
Wij hebben een zeer degelijke arbeidsin
spectie. Wat geen wonder is, want wij zijn
degelijk en willen ook dat onze overheids
organen degelijk zijn ingericht en dus ook
degelijk werk geven. Aan dien wensen voldoit
dit orgaan.
Wat mij betreft, ik ineen dat ik de laatste
twintig jaar haar jaarlijksehe verslagen
ik durf niet zeggen : heb gelezen, maar) :
heb gevolgd, wat niet ieder Nederlander zal
kunnen getuigen. Voor velen is, geloof ik,
de Arbeidsinspectie", waarmee zij nooit
of nimmer in aanraking komen, niet veel
meer dan een naam, de naam voor een corps
van ambtenaren, die toezicht houden op de
naleving van de Arbeidswet en de
Veiligheisdwet. Daarom is het allicht niet te onpas,
als ik te dezer plaatse een en ander daarover
vertel, waartoe aanleiding is omdat het Cen
traal Verslag" over 1919 nu voor mij ligt.
Dit verslag over 1919 is in Januari 1921
verschenen. Mocht men willen opmerken, dat
dit vrij laat is, dan moet ik er dadelijk op
wijzen dat de verzameling en de samenvatting
van de verschillende gegevens uit de onder
scheidene districten in dit lijvig verslag (dat
zonder den uitvoerigen alphabetischcn klap
per meer dan 440 biz. telt) noodwendig zeer
veel tijd vorderen moet. Daar komt in dit
geval nog bij, dat, gelijk de Inleiding tot dit
verslag meedeelt, de voorbereiding van de
nieuwe Arbeidswet en van de uitvoerings
maatregelen de ambtenaren der inspectie
in belangrijke mate in beslag heeft genomen,
wat zeker ook wel tot vertraging van deze
uitgave heeft meegewerkt.
De samenstelling van dit ambtenaren-corps
wijst op groei. De aanneming van de Ar
beidswet '1919" leidde tot een vrij sterke uit
breiding ; de totale sterkte is thans gebracht
op 99 inspectccrcndc, 4 medische en 84
adminitsratieve ambtenaren, in totaal dus
187 man (en vrouwen) ; geen gering aantal,
gelijk men ziet. Directeur-generaal is de
'Heer C. J. Ph. Zaalberg. Aan den
Centralen dienst" zijn voorts verbonden 2 hoofd
inspecteurs, l inspecteur en l adjunct-in
specteur, een technisch ambtenaar en een
..controleur van den Arbeid", voorts een
geneeskundige, een medisch-, een
electrotechnisch- en een scheikundig-adviseur met
een scheikundig-assistent. Ziedaar de staf"
van den Centralen dienst," aan het hoofd
van welks administratie een hoofdcommies
staat, werkende met onderscheidene admini
stratieve ambtenaren 1ste en 2de en 3de klasse.
Het Rijk is verdeeld in 10 districten ; als
districtshoofd treedt overal op een hoofdin
specteur, aan wien zijn toegevoegd inspec
teurs en inspectrices (en-of- adjuncten) als
mede technische en administratieve ambte
naren mitsgaders controleur Buiten dit corps
van ambtenaren verrichten nog tal van per
sonen werkzaamheden ten dienste der arbeids
inspectie, voornamelijk geneeskundigen belast
met keuringen ingevolge de Steènhouwerswet
en artsen, met wie overeenkomsten zijn ge
troffen voor keuringen van het beschermd
personeel in drukkerijen en zetterijen. De
Heer A.P. Staalman schijnt zoowat als
losvastc", kracht aan de Arbeidsinspectie ver
bonden te zijn : tot l Februari '19 werkte hij
met het oud-Kamerlid P. Nolting mee aan een
onderzoek naar de werktijden van
hotelen koffiehuisbedienden ; daarna (tot half Mei)
onderzocht hij de arbeidstoestanden in de
bruinkool-industrie en werd toen belast met
een enquête naar de arbeidsverhoudingen van
het machinekamer- en dck-personcel in de
binnenscheepvaart. Afwisseling genoeg ; een
volgend verslag zal ons leeren welke emplooien
deze heer in f920 heeft vervuld.
Ziedaar dan Ie tableau de la troupe",
wanneer een zoo artiesterige term voor dit
ambtenaren-corps gebezigd mag worden.
Met welke werkzaamheden is dit corps
nu belast? Met het toezicht, natuurlijk, op
de naleving van die wetten, welke dit toezicht
aan de Arbeidsinspectie opdragen ; ik kom
daarop straks terug, maar wil vooraf wijzen
op de buitengewone werkzaamheden die
verricht worden. Als zoodanig werden in
vorige verslagen nadrukkelijk genoemd en
uitvoerig besproken de crisiswerkzaam
heden," die tot 1919 zelfs dit corps in zeer
belangrijke mate in beslag namen maar
over dat jaar sterk verminderden, hetgeen
aan de uitoefening van de normale taak (de
eigenlijke inspectie") ten goede kwam.
Voorts vallen als buitengewoon" te vermelden
de bijzondere opdrachten", die van zeer
uitecnloopenden aard zijn: plaatselijke enquêtes,
medewerking tot tentoonstellingen,
deelneHuize l. ZOMERDUK BÜSSINK
LLOYD GEORGE'S POSITIE IN DE WERVELWINDEN
Teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck
Restaurant a la carte
Lunch, Afternoon-tea, Diners enSoupers
Dagelijks muziek door het Huls-orkest
niing in commissies door ambtenaren der
inspectie enz. Men mag als buitengewoon
immers als niet geregeld voorkomend ook
noemen de deelneming van de Arbeidsinspectie
aan de voorbereiding (in de
Regeeringsburcaux) van de nieuwe Arbeidswet, waarop
ik boven reeds wees.
Wel teckenend voor de mate, waarin de
Arbeidsinspectie tijdens heel den duur van
den oorlog door die crisiswerkzaamheden is
belemmerd geworden in haar eigenlijk werk,
gelijk dat door haar naam wordt aangeduid,
is het feit dat in het verslag over 1914 en
volgende jaren de staatjes, aangevende de
intensiteit van het gehouden toezicht" (zoo
als het verslag dit noemt), zijn weggelaten ;
eerst nu, in dit rapport over 1919, zijn
zoodanige staatjes weer opgenomen. Van dien
crisistijd zegt dit jongste verslag dan ook dat
daarin weinig kon gëinspecteerd en veel
door de vngers gezien moest worden."
Natuurlijk is het een ernstige zaak, dat een
corps van ambtenaren, met zekere taak belast,
aan de uitoefening van die taak in zoo sterke
mate wordt onttrokken. Men moet aannemen
dat de Regeering deze ambtenaren voor de
crisiswerkzaamheden noodighad, dat hun dien
sten daarvoor onmisbaar waren en niet (of
niet zoo goed) door anderen konden worden
verricht. Alsdan zal men berustend moeten
zeggen : wat het zwaarste is, moet het zwaarst
wegen. Nog een andere beschouwing heeft hier
m.i. recht van bestaan. Ook al had het toe
zicht met de gewone intensiteit" kunnen
gehouden zijn in oorlogstijd, dan nog zou men
veel door de vingers hebben moeten zien,
omdat in de waarlijk buitengewone tijdsom
standigheden niet in zake de stricte en scherpe
naleving ook van deze wetten de voor normale
tijden geldende maatstaf kon (of althans
mocht) worden aangelegd. Waar nog bij komt,
dat aanvoer van grondstoffen en materialen
benoodigd voor het aanbrengen van beveili
gingen, zelfs thans nog niet zoo gemakkelijk is
als voorheen en in oorlogstijd zeker veelal
ontbroken heeft.
Laten wij dan nu over het gewone werk"
der Arbeidsinspectie spreken. In 1919 dan zijn
17944 volledige inspecties van fabrieken en
werkplaatsen gehouden ; voorts werden
27451 andere bezoeken" aan zoodanige
inrichtingen gebracht totaal dus 45395 be
zoeken. Een niet gering aantal. De
eerstbedoelde categorie gold naleving van de Ar
beidswet en (of) de Veiligheidswet; de tweede :
bovendien de Steènhouwerswet of een andere
aanleiding. Naast de arbeidsinspectie zijn ook
de gemeentepolitie, de Rijksveldwacht en de
Marechaussee met toezicht belast, maar
practisch beduidt dit niet veel. Van de gemeente
politie kan de medewerking bijna uitsluitend in
?Je grootere steden goed worden genoemd, in
de provinciën Limburg en Noord-Brabant is
de medewerking nihil en in het noorden des
lands niet veel meer. In het Centraal Verslag
over 1919 worden niet minder dan 34 bladzijden
ingenomen door een staat, waarin alle
gemeenTE KOOP
te Amsterdam
Direct te aanvaarden
Omtrek Overtoom
N.V. Bouw- en Exploi
tatie Mij. Philomena"
Hoofdweg 13 H. Sloten «.-H.
ten des Kijks (zijn het er niet 1120?) worden
genoemd met bijzonderheden omtrent de
(veelal niet) verleende medewerking der ge
meentepolitie !
Eigenaardig is ook wat het verslag vermeldt
over medewerking van andere zijde" :
de arbeidsinspectie bereikten 881 klachten,
een ongeëvenaard hoog cijfer. Hiervan bleken
222 of ruim 27 pet. niet of slechts ten deele
gegrond. Van de 881 klachten waren 42 pet
afkomstig van arbeiders rechtstreeks of door
hun vakvereenigingen. Dit was naar rato een
vrij hoog verhoudingscijfer. Maar de verslag
gever laat daarop volgen : Toch blijft de
medewerking van deze
meest-belanghebbenden bij een goede naleving der wettelijke
bepalingen, over 't algemeen genomen
gering. Men eischt altijd en terecht, goede en
hygiënische inrichting van fabrieken,
pri,,vaten, waschgelegenheden, schaftlokalcn
enz..dringt aan op goede beschuttingen, doch
als het er op aankomt deze te gebruiken en
netjes te onderhouden, dan is medewerking
meestal ver te zoeken en is blijkbaar de
invloed der vakvereenigingen in dit opzicht
zoo goed als nihil. In dit verband dient ook
het volgende feit te worden gememoreerd.
Het districtshoofd te Rotterdam richtte dit
jaar tot de leiding der vakbeweging aldaar
het aanbod om op een of meer vergaderin
gen voor de arbeiders de beteekenis der
nieuwe Arbeidswet uiteen te zetten.Hem werd
echter duidelijk te kennen gegeven, dat men
op een onpartijdige uiteenzetting niet ge
field was, en daarvoor van de besturen
althans geen voldoende medewerking was te
verwachten."
Het hoofdstuk, waaraan ik bovenstaande
ontleen, bevat voorts nog mededeelingen over
de werkzaamheden van den scheikundigen
dienst, voorts werkzaamheden in verband met
de bepalingen der Hinderwet, der Ongevallen
en Beroepswet, der Caissonwet en der
Phosphorlucifcrswet, terwijl ten slofte over
verbandcursussen wordt gesproken. Bij het
vele belangwekkende in deze mededeelingen
kan ik natuurlijk in dit vluchtig overzicht
niet stilstaan ; wij rennen met zevenmijls
laarzen door dit lijvig boekdeel en er is nog
zooveel, dat wij althans noemen moeten om
eenigen indruk van het werk onzer Arbeids
inspectie te geven. Dat een volgend maal.
S .M i s s A E R T
PASSEZ LE MOIS D'AVRIL a NICE
et descendez a l'
HOTEL DE FRANCE
Ie niieux situê, Ie plus comfortable, Ie plus
recent des palaces de la Cöte
iiiiiMi'.iiiiiiiniimiii
Plaat 1. Lunchzaal in een f-ibriek met ongeveer 1400 zitplaatsen.
Plaat 2. Slaapvertrek in een Clubhuis
Telefonisten.
voor
Plaat 3. Vertrek voor vrouwelijke winkelbedienden met rustbanken
op den achtergrond.
SOCIAAL WERK OP
INDUSTRIEEL GEBIED IN DE
VEREENIGDE STATEN
Het bureau \ournrbeidsstaiisliek te
\Vashington heeft een uitgebreide inspectie in
31 '"Staten der Unie verricht omtrenl de
maatregelen tot sociale verbetering i:; de in
dustrie. De uitkomsten van dii onderzoek
zijn in een rapport me', belangwekkende
illustraties voorzien neergelegd, dat men in
Bulletin No. 250 van Benoemd Bureau
kan lezen. Het is aan de hand van eenige
dier afbeeldingen, dat ik op de meest tref
fende punten van dit rapport mij dooi
de afdeeling Vrouwenarbeid van 'net Bureau
toegezonden hier de aandacht vestig.
Er bestaat in N. Amerika teen groote
fabriek of warenhuis van eenige beteekenis,
of er is een afzonderlijk ..Welfare l >epartment"
aan verbonden met eigen administratie.
Voor zooverre het 't vrouwelijk personeel
betreft, staat dikwijls een vrouw aan het
hoofd dezer afdceling, die h;'ar opleiding in
een sociale school ontving. leiier arbeider kan
hier voor zich en zijn uezin te ailen tijde raad
inwinnen. Somtijds neemt een ter plaatse aan
wezige afdecling der Y.M.C.A. l)of YAV.C.A.
hel \\erk over, dal elders door di< Welfare
Department" wordt verricht. Waar op kleine
schaal wordt gewerkt, is een gemeenschap
pelijke lunchzaa! (plaat 1), later een crèche,
een fn'ibelschoo! voor de kinderen der em
ployés, vaak de eerste slap in de sociale
richting.
Naast de luncliza;>i,\\aar dikwijls zoowel de
dii\ctie als de arbeiders aanzitten, verrijst een
gezcKchapszaal. waar gezamenlijk wordt mu
ziek gemaakt, gedanst of lichtbeelden worden
vertoond. Een bibliotheek en leeszaal zullen
zelden ontbreken. Ook wordt dikwijls dooi
de fabriek een gemeenschappelijke courant
uitgegeven. Een sportterrein is veelal op den
fabrieksgrond of in de onmiddellijke omgeving
aanwezig ; gezamenlijke uitstapjes worden
door liet Welfare Department"
geo''ganiseerd.
Men gaat uit van het principe, dat de werk
man, die tehuis het best verpleegd wordt
en zich maatschappelijk gelukkig voelt, de
beste werkkracht m de industrie zal leveren.
Tijd noch geld worden gespaard ten einde
dit te verwezenlijken. Voor hygiênisehen wo
ningbouw wordt gezorgd : /elden bestaat
een arbeiderswoning bij de goed ingerichte
fabrieken, die een badkamer mist. (irond voor
tuinbouw wordt Ier beschikking gesteld;
aan de kinderen de.' arbeiders leert men
bloemen en tninbouwgewassen te kweeken.
Ook voor herhalingsonderwijs van ouderen
en voor de opleiding der jongste employés
zijn onderwijskrachten beschikbaar. De jon
geren brengen vaak een deel van den dag in
de fabriek, een ander deel op de schoolbanken
door of worden verplicht minstens een dag
per week lesuren te volgen. Men combineert
vaak het onderwijs aan de Highschool 2)
met het leerlingstelsel in de fabriek, waarbij
meestal deze beide wekelijks afwisselen. In de
practische week wordt dan een gering loon
gegeven. Ook worden de arbeiders beneden
18-jarigen leeftijd dikwijls gedwongen cur
sussen te volgen in vakken, die hen voor
bereiden om later in het bedrijf op te kunnen
klimmen. Leeraren met een
Coilege"-opleidinji zijn hiervoor door de fabriek aangesteld.
De groote ondernemingen hebben hun eigen
arts, die zoo ruim gesalarieerd wordt, dat hij
zich uitsluitend aan dit werk kan wijden.
Een staf van verpleegsters staat onder zijn
toezicht. Bij industrieën, waaraan gevaar ver
bonden is, zijn vaak voortreffelijke ingerichte
hospitaalzalen voor eerste hulp bij ongevallen,
met een vertrek voor nood-operaties.
Ook een speciale tandarts is voor het perso
neel beschikbaar. Heeft de onderneming haar
eigen hospitaal, dan kunnen ook de gezins
leden der arbeiders daarvan gebruik maken,
wat op enkele plaatsen kosteloos, elders
na geringe betaling geschiedt. Verder bezitten
de fabrieken en groote warenhuizen niet zelden
sanatoria voor tuberculoselijders, of zij
associëeren zich gemeenschappelijk hiertoe.
Een zeer goed resultaat zag men van de
dagelijksche rustperioden in de industrie ; op
enkele plaatsen wordt het gansene bedrijf
eenige malen per dag voor een tiental minuten
volkomen stopgezet. In de langere pauzen is er
gelegenheid voor gymnastiek of andere ont
spanning. Een voortreffelijke instelling zijn
de afzonderlijke rustkamers voor
fabriekarbeidsters (plaat 3) tusschen de werk
uren in.
In vele fabrieken en warenhuizen streeft
men er naar vacantie te geven aan het per
soneel met volle behoud van tractement. Groo
te ondernemingen hebben hun eigen Clubhuis
voor mannen en vrouwen.
Een der groote spoorwegmaatschappijen
heeft met dit doel zelf de gebouwen met
inrichting geschonken, terwijl de leden de
loopende kosten betalen, wat een contributie
van !, a l dollar per jaar vereischt. Er wordt
in de clubhuizen zoowel onderwijs als ont
spanning gegeven. Als men het fraaie
buiten-clubhuisvan de Telefone- Exchange aan
schouwt, en de inrichting der kamers (plaat 2)
zal men zien, dat een eenvoudige telefoniste het
in .Amerika zoo kwaad niet heeft. Ook zomer
kampen behooren tot de geliefkoosde ont
spanningen, waarheen vaak elke Week
end" de jonge arbeiders uitgezonden worden.
Het Bulletin rapporteert een zomerkamp,
door een groot warenhuis opgericht, waar de
jongens en meisjes militair gedrild worden in
cadetten-uniform. Doch. dat mag men zeker
als een tijdelijken oorlogsjiitwas beschouwen.
Het spreekt van zelf dat het Welfare
Department" in de jaren vür de
staatspeusioeneering ook aan de
otidcrdomsverzekerin;; van den arbeider de aandacht wijdde.
Pensioenen in de groote industrieele onder
nemingen werden aan mannen op 65-jarigen,
aan vrouwen soms reeds op 60-jarigen leeftijd
verstrekt met een minimum van 18 a 20 dollar
per maand, al of niet premievrij. Zooals men
weet, deelt in de Vereeuigde Staten de fa
brieksarbeider dikwijls in de winst en boven
dien heeft niet zeiden een afgevaardigde
der arbeiders zitting in het Bestuur.
De aard en werkwijze van het hier bespro
ken Welfare Department System" sluit elke
gedachte aan een liefdadigheidsinstelling uit.
M.
H F. R W E R D R N
1) Yniing Men Christian Association.
2) Vergelijkbaar met onze H. B. S.