DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 16 April '21. - No. 2286 DE AANSTAANDE RAADSVERKIEZINGEN Teekening voor de 'Amsterdammer" van Jonlaan TMST HiTIS TOEZEIOIII til VAN DER HQOP's MEUBELBEWAR NO EN TRANSPORT MIJ. AMSTERDAM x TAN HAAR LAATST lititnitend \ VERSCHENEN / iSSTELOIIl Mvutigd: N «"«e?»- L TELEFOOi \ SIK ZUIB D e- e l n e in e n dje G e m]e ente-Bode: ..Sterkte in je knieën, Mevrouw; je zal wel weer 'n nummertje te hooren krijgen!" evenveel behoeft als vroeger, dan volgt daaruit een verzwaring van lasten voor ieder afzonder lijk. Nu kan men daarmee tot op zekere hoogte vrede hebben. Zelfs al breidde de overheids zorg zich niet over nieuwe terreinen uit, dan toch zou ze meer van ons moeten vragen. De woningnood voedingsbodem van tuber culose, ontucht, neo-malthusianisme, drank misbruik, uithuizigheid, en wat dies meer zij, tevens oorzaak dat verstand en geest wor den belemmerd in hun ontplooiing de woningnood moet worden bestreden, cofite que coüte. De werkloosheid breekt het moreel van werkwilligen af, en niet te overzien is het daar door ontstane nadeel. Ook hier moet, en niet slechts uit philanthropie, worden gezorgd voor productief werk, ook al moet er geld bij. Alles <vat schipbreuk geleden heeft (of dreigt het ti? zullen doen) in onze maatschappij, be hoort te worden geholpen, al kost dat nog zooveel. . We zijn van nature niet zoo scheutig; onze liefdadigheid is maar zelden naar vermogen", en 'n beetje dwang van bovenaf is heusch niet zoo erg om ons te brengen tot goed doen. Ik dwing tot goed" zegt ook de fiscus. Indien de reisbureaux eens tochtjes arran geerden, niet naar de slagvelden waar het lijden van talloozen heeft opgehouden, maar naar de groote stadswoestijnen waar het «%??i T* '? '"* 22i ct p-tulie 40 ct' loois landpasta Onmisbaar voor do gezondheid. lijden van zoovelen nog voortduurt, de deel nemers aan die uitstapjes zouden wat meer vrede kunnen hebben niet hun aanslag. Intusschen : naarmate er meer van ons wordt gevergd, worden we waakzamer in ons toezien of de opgebrachte gelden (meer ver zachtend : penningen") wel worden besteed zooals het behoort, ik bedoel, zödat we er vrede mee kunnen hebben (al is het onmogelijk dat iedereen het overal mee eens wordt). Misschien is er vroeger vertrouwen bij de bur gerij geweest, misschien ook was het belasting bedrag niet zoo hoog dat men er zich druk over maakte. Maar als er vertrouwen geweest is, dan is het nu wel op de flacon". Wij allen hebben te veel geruchten gehoord over verspilling niet alleen bij het leger en de zoogezegde vloot. Te veel van te dure leveran ties, chef jes-kweek, bureau-vorming, dienst"reizen, diensf'-autoos, verspilling in allerlei diensten en dienstjes. Te veel van overtollige beambten en ambtenaren. Van Jan K'aassen en dikdoenerij. Van gemis aan samenwerking van diensttakken of onderaf deelingen, zelfs van positieve tegenwerking. Van lieden die zich onmisbaar maken door zorgvuldig onder geschikten buiten de ..geheimen" van den dienst te laten, zoodat de boel spaak moet loopen als Zij er niet zijn. Kortom, van slechte koopmansschap. En dat terwijl zuinigheid en samenwerking eerste vereischten zijn in een nheid, ze moge dan huishouding heeten of staat. Het publiek moppert en beschuldigt het overheidslichaam van melaatschheid", als ik het zoo eens mag noemen. En de neiging tot belastingfraude vindt in de veronderstelde verspilling een niet te ge ringschatten prikkel tot groei en bloei. Wat moet nu die overheid doen? Slechts afhankelijke bezuinigingsinspecteurs aanstellen endoor hen geheime rapporten laten maken? Beter is het eens goed te laten onder zoeken hoe het geheele beheer nu eigenlijk in elkaar zit, om dan meteen de geneesmid delen aan te geven en toe te passen, alles openlijk, zonder heilige huisjes te sparen. Openlijk, zoodat de wind en de zon tot in alle hoeken doordringen ! Openlijk, en geleid door kundige en onafhankelijke menschen! Zie, het is ft bijna 600 jaar geleden dat Reinald II, die hertog van Gelre was, zijn gemalinne Eleonora Van melaatschheid beschuldigde, en haar (vergeet niet dat hij zes eeuwen christendom" minder achter zich had) dus verstiet. Toen nu Reinald weer eens te midden van zijn Edelen tafelde.trad Eleonora, aan elke hand een van haar zoontjes.houdend, onverwacht binnen. Weenend ontblootte zij haar geheele boven lichaam en zei, zich tot het gezelschap wendende : ,,O myn lieve here, nu bidde ick uch,dat yr ,,van dem gebrechen ind van der kranckheit, ,,die myr so wrevelich is tzo gegeven, dat ick doe mit bevleckt sy, wilt vlyslich ansyen ind ondersoichen ; want ich byn as andere vrauen, ind hain geyn gebrech van der ge,,naden godes in myne lyve " Toen de dischgenooten zagen dat Eleonora vlekkeloos was, joeg het schaamrood hun naar de wangen en droefheid vervulde hun ziel,ver telt de oude kronyk-schrijver. Zie, de Nederlandsche Maagd en menige van haar plaatselijke zusters worden van me laatschheid beschuldigd, en er ontstaat een kloof tusschen haar en ons. En nu van tweeën n : of zij blijven hautain zwijgen en geven zoodoende meer voedsel aan de kwaadspre kers en belastingontduikers. Of zij werpen haar kleed af. Toonen ze zich dan in vlekkelooze reinheid, dan zullen de beschuldigers zich schamen. En mocht blijken dat er werkelijk van me laatschheid sprake is, dan zullen wij wel-" verre van Eleonora" te vcrstooten de hulp van de beste geneesmeesters inroepen om haar te genezen. Want een goed burger wil niets liever dan dat er geen kloof, geen wantrouwen is tus schen de Overheid en hemzelf.en hij zal er een eer in stellen dat Nederlandsche?en stede maagd naar waarheid van zich zelve kunnen verklaren: ind hain geyn gebrech van der genaden godes in myne lyve.... Mr.' G. H. A R N u A R D T Jr. umin imiiiiiuiiiitit<iiiiiiiiii..:iliil nu IIHIIIIII JIHIIIIIM DE TOEKOMST VAN DE LICHAMELIJKE OPVOEDING IN NEDERLAND Ut: oPLiiiuiMi VAN i>r: I.EEKKKACIITLN. Bii de vorming eener gedachte omtrent de wijze waarop ten onzent, in de toekomst, de opleiding van de leerkrachten voor de lichamelijke opvoeding zal zijn geregeld, is het goed het oog naar het buitenland te rich ten. Immers zoo wel in Duitschland als in Frankrijk en België is men juist aangevangen deze aangelegenheid te reorganiseeren. In een vorig artikel*) gaf ik eene korte ne*),,De Amsterdammer", 15 Jan. j.l.nr.2273. De praktische zin van den Britschen ar beider, die mij bij 't schrijven van mijn vorige overzicht de hoopvolle verwachting ingaf, dat, ondanks hetdreigende van den toestand, een voorloopige uitweg gevonden zou worden, heeft voor 't oogenblik getriomfeerd en de calamiteit eener staking van het Drievoudig Verbond blijft ditmaal 't Vereenigd Konink rijk bespaard, al is het gevaar nog niet van de lucht. Waarlijk, het heeft gespannen en zoo na aan den rand vanden afgrond als thans, is men nog nimmer geweest, want de staking was geproclameerd tegen heden, Woensdag, en als vandaag of morgen de onder handelingen weer een slechte draai nemen, dan kan ze nog uitbreken. Misschien is er aan weerskanten ietwat gebluft, d.i. zijn de voor mannen der vakbeweging altijd wel van plan geweest om het niet zoo ver te laten komen, terwijl de regeering met haar berichten over het groote leger vrijwilligers, dat zich opgaf om de open plaatsen in te nemen, en met haar dreigementen over maatregelen als in oorlogstijd de mond wellicht wat te vol genomen heeft, terwijl in waarheid beide partijen gaarne tot den vrede geneigd waren als de weg maar te vinden was. Maar in elk geval heeft 't dan toch weinig gescheeld of deze politiek had tot de groote ramp geleid en een hoog, gevaarlijk spel is er dan van weerskanten gespeeld. Het maakt den indruk, dat de arbeiders leiders op stuk van zaken den strijd niet aan gedurfd hebben; dus dat zij meer dan de tegen partij teruggeweken zijn. Immers de bondgenooten der mijnwerkers werden in het krijt geroepen om de regeering, door middel van het dreigement der volslagen staking, af te bren gen van haar besluit om de controle op de mijnindustrie", anders gezegd : de subsidieering tot betaling van hooger loon dan de prijs van 't product kan goedmaken, op te heffen en in deze zaak heeft de regeering geens zins toegegeven. Haar houding is zeer stevig geweest in dien zin, dat zij niet gepraat heeft over deze zaken zoolangde arbeiders de mijnen lieten volloopen en hier was't nu dat het gezond verstand en de praktische zin van de arbeiders triomfeerden, want de leiders hebben op dit punt toegegeven, het systeem van sabotagedoor-de-pompen-te-verlaten prijsgegeven, of schoon het hun sterkste dwangmiddel was. en last gegeven niemand meer te beletten het werk van behoud te voltrekken. Daarop is dadelijk een voldoende aantal mannen aan het werk gegaan om het onheil der vernieling tegen te gaan en het resultaat is geweest, dat verre weg het grootste aantal mijnen behouden is gebleven, al is er nog zooveel vernield, dat 16.000 man werkeloos zullen worden. Dit was dus een belangrijke overwinning voor de regeering en Lloyd George heeft haar ongetwijfeld te danken aan zijn krachtig beroep op de openbare meening, die het duidelijk maakte, dat als de arbeiders op deze wijze voortgingen, de natie als geheel zich tegen hen zou scharen en de strijd zou eindigen met een nederlaag. Manr hiermee houdt dan ook Lloyd George's succes op en tevergeefs zoekt men in de pers de lofzangen die vroeger weerklonken als de groote man een staking bezworen had. De quaestie is namelijk, dat, al wordt het standpunt der regeering gebillijkt in dien zin dat op den duur de mijnwerkers geen hooge loonen kunnen krij gen uit de zak van andere burgers, men niet begrijpt waarom zoo plotseling, zoo geheel zonder overgang, deze arbeiders aan hun lot, d.i. aan hun patroons, overgelaten moesten worden. Dit moest er noodzakelijk toe leiden, dat de werkers in de goed rendeerende mijnen een aanmerkelijke, en die in de arme putten een ontzagwekkende, kortwieking van hun loon moesten gedogen of tot werkeloosheid ge doemd worden. Misschiet" zou deze loonsver laging wel weer voeren tot prijsdaling in andere industrieën en in zoover zou het een zeer gezond economisch verschijnsel wezen, maar intttsschen zouden toch deze mannen wel zeer hard behandeld zijn en dat zij hier tegen reageerden met de hun ten dienste staande wapenen, is geen wonder. Brengt men nu deze houding van den premier in ver band met zijn redevoering van 'n paar weken geleden, waarin hij heel de natie te wapen riep tegen de arbeiders, dan vraagt men zich af, of hij soms met opzet strijd gezocht heeft om de sterke hand te toonen? Dit zou natuurlijk een zeer gevaarlijk spel met kostbare goederen der natie geweest zijn. Hoe dit zij, op 't oogenblik speelt de re geering de bemiddelaarsrol tusschen werklui en patroons en nu de groote industriecle, sociale oorlog niet uitgebroken is. verwacht men natuurlijk algemeen, dat hij heelemaal niet komen zal. Er zal dus vermoedelijk dat gene gebeuren, wat wij verleden week zeiden te hopen: men zal een regeling pogente vinden voor een beperkten tijd, een regeling waarbij de loonen natuurlijk wel verminderd worden dit kan niet anders nu de steenkool zoo sterk in prijs is gedaald -- maar niet zoo kras als eigenlijk zou moeten. Daarna kan men verder zien. Natuurlijk kust die regeling den staat geld, doch ook een industrieele oorlog zou de gemeenschap duur te staan komen. Op welke wijze de regeling tot stand zal komen, daarvan laat zich nog niets zeggen, want men is op 't oogenblik nog in het eerste begin deionderhandelingen en hetjongste bericht, waar over ik beschik, meldt weer een verwerping der regecringsvoorstellen. ten ding heeft deze historie opnieuw aan het licht gebracht : dat Groot-Brittanje allerminst rijp is voor communistische avon turen. Want. afgezien van enkele streken in Schotland." is nergens iets gebleken van succes der revolutionaire propaganda, en toen het land stond voor het gevaar der totale ont wrichting door de "staking van mijnen, spoorwegen en transport-bedrijf, toen zijn de arbeidersleiders aan 't werk getogen om deze voor een revolutie zoo bevorderlijke gebeur tenis af te wenden, terwijl de regecring rekenen kon op een macht hulpkrachten om de orde te bewaren. Haar snoeven thans op de zekerheid harer overwinning, voor 't geval de strijd uitgebroken ware, moge onaan trekkelijk overdreven zijn, toch heeft ze 't waarschijnlijk bij het rechte eind. Het overlijden van de gewezen Duitsche Keizerin in de Doornsche ballingschap heeft inderdaad de Entente-pers vestigt er de aandacht op -- geen politieke beteekenis. Toch is het misschien weer in zoover niet onverschillig voor de wereldpolitiek als hier door de kans, dat Wilhelm II, een in alle opzichten gebroken man als hij nu is, het voorbeeld van Karel van Habsburg zou willen volgen en pogen zijn troon te her overen, nog geringer is geworden dan ze reeds was. En nu wordt juist in de Ententelauden door velen de gewezen Keizer nog immer als een gevaarlijk man beschouwd, wiens uitlevering aan zijn vijanden niet alleen rechtvaardig zou zijn, maar ook zeer wenschelijk voor de veiligheid van Europa. Dit is nu wel, menschelijkerwijs gesproken, uit gesloten en. als er gevaar dreigt voor een monarchistische intrige in Duitschland van ons land uit. komt dit gevaar niet uit Doorn, maar uit Wieringen. Er wordt intusschen over monarchistische stroomingen in Duitschland in de laatste weken veel minder gerept dan eenigen tijd te voschouwing over het leerprogram en de werk wijze van het Landesturnanstalt te Spandau, dat in hoofdzaak in de opleiding van den Duitschen turnleeraar voorziet. Besloten werd met de medcdeeling, dat de Duitsche Hoogeschool voor lichaamsoefe ningen binnen afzienbaren tijd met dit Insti tuut hoopt samen te werken in het belang eener veelzijdige lichamelijke ontwikkeling van het Duitsche volk, dat zich de uitspraak van Wellington dat de slag bij Waterloo op de speelvelden te Eton werd gewonnen" in het geheugen heeft geprent. De Duitsche Hoogeschool voor lichaams oefeningen te Berlijn beoogt naast het doen van onderzoekingen in daartoe speciaal inge richte, physiologische- en psychologische labaratoria en het houden van wetenschappelijke voordrachten door mannen, die het vraagstuk van de lichamelijke opvoeding zoowel van medisch- als van paedagogisch standpunt hebben bezien ? de vorming van sport leeraren. De volledige opleiding aan deze nieuwe Hoo geschool duurt vier semesters. Het Diploma eener middelbare onderwijsinrichting ver leent vrijstelling van het toelatingsexamen. Het overleggen van een geneeskundige ver klaring en het aantoonen van bedrevenheid in de uitvoering van eenige eenvoudige Hchaamsoefeningen zijn voor de toelating vereischt. Het onderwijs omvat de vakken Gezond heidsleer, Opvoedkunde, Theorie van de Lichaamsoefeningen en de leer van de Sportorganisatie, Het practisch onderricht omvat vrijwel het gehceie oefengebied der sport. Groote be drevenheid, technisch inzicht en geschiktheid tot onderwijsgeven in de verschillende vor men van lichaamsoefeningen wordt van de candidaten vereischt. Naast dCibeide laboratoria staan den cur sisten een bibliotheek, omvattende 1400 deelen, en diverse anatomische praeparaten ten dienste. De Hoogeschool geeft ten slotte cur sussen aan hen, die in sportverenigingen als leiders optreden, terwijl door het houden van vacantiecurssusen e.d. reeds bij het onder wijs aangestelden gelegenheid krijgen zich onder leiding van de H.S. in eenig onderdeel verder te bekwamen. Aan de H.S. wordt het onderwijs in de Gym nastiek al zeer stiefmoederlijk bedeeld. Dat is zeker te betreuren, want, immers terwille van hare correctieve beteekenis, behoort zij nummer n te blijven in elk plan van lichamelijke opvoeding voor de school. De wereldoorlog heeft ook in Frankrijk stimuleerend gewerkt op het beramen van middelen ter verbetering en verbreiding der lichamelijke opvoeding van het volk. Et cependant la France se meurt faute de Franc.ais" is een klacht die we in menig artikel, dat de lichamelijke opvoeding mede in ver band brengt met de verbetering en de ver meerdering van het ras, aantreffen. De onlangs ingediende wetsontwerpen, tot verplichte lichamelijke oefening voor jon gens en meisjes, beoogen in deze materie te voorzien. Dat men het met een en ander ernstig meent moge blijken uit de mededeeling dat het wetsontwerp voorstelt tot academische en overige, door den Staat te houden, examens slechts hen toe te laten, die kunnen aan toonen gedurende ten minste tien jaren zich geregeld lichamelijk geoefend te nebben. De vraag, welk stelsel van gymnastiek de prioriteit verdient, is op den achtergrond ge dreven door de, voor het oogenhlik, nog be langrijker vraag hoe te voorzien in het groote gebrek aan goed onderlegde voorgangers, aan leiders. In 1880 werd de gymnastiek in Frankrijk als leervak op alle lagere- en middelbare scholen verplicht gesteld, en steeds heeft het geschort aan voor hun taak berekende leerkrachten, die in de practijk beteekenis en grenzen van de lichamelijke opvoeding wisten te onderscheiden. Door een en ander is met die verplichtstelling" nog al eens de hand gelicht. Het certi ficaat, dat bevoegdheid verleent tot het geven van gymnastiekonderwijs op de lagere school, werd door verschillende academies, na een cursus van vijftig lessen, uitgereikt. ren, evenals over communistische pogingen en over 't geheel is het sinds de mislukking der jongste communistische pogingen merk waardig stil bij onze oostelijke buren. Men krijgt zoo den indruk, dat ondanks de Londensche mislukking en de Londensche sanc ties, Duitschland voortgaat met zich kalm aan te herstellen en zich niet zoo heel veel aantrekt van de dreigementen uit Frankrijk. Toch moet men zich opnieuw voorbereiden op een crisis: vór den eersten Mei heeft Frankrijk een betaling geëischt welke door de Duitschers geweigerd is, en als er voor dien tijd geen uitweg gevonden wordt, bijvoor beeld door nieuwe voorstellen van Duitschen kant of door bemiddeling van Amerika, dan zal de Fransche regeering ongetwijfeld nieuwe maatregelen nemen. Immers Poincarégeeft den toon aan in Frankrijk en hij laat hier omtrent geen twijfel bestaan. Dan komt de vraag of Engeland meegaat op dien weg, kortom: alle in Londen onopgelost gebleven problemen worden weer acuut. Komen er nieuwe voorstellen van Duit schen kant? Minister Simons heeft dit volgens een onderhoud met een vertegenwoordiger van de Matin" aangekondigd, maar in Duitschland heeft deze mededeeling groote bevreemding gewekt en. volgens de berichten van deze dagen uit Berlijn, denkt de regeering er niet aan. Is dit laatste juist, dan zal von Simons natuurlijk moeten aftreden of het onderhoud in de Matin" desavoueeren. Hebben de Grieken een nederlaag geleden tegen de Kemalisten? Ja, ongetwijfeld in zoover als zij hun opmarsch naar het oosten gestaakt hebben en teruggetrokken zijn op de Broessalinie met verliezen, maar even zeker niet in dien zin, dat zij den veldtocht zouden moeten staken, 't Is gegaan als zoo dikwijls in den oorlog : de wellicht niet voldoende voorbereide expeditie stootte op een mderschatten vijand. Maar de Grieken den ken niet aan opgeven van hun plannen en wellicht zal de groote Konstantijn weldra zelf naar het oorlogsterrein vertrekken. Of f.ij ooit de Kemalisten eronder zullen krijgen? Wel, men zou daarover een weddenschap kunnen aangaan en schrijver dezes doet daaraan niet mee, maar dat zij hun zeer vaste oogmerken in K'ein-Azië hebben en dat de Grieksche natie groote offers overheeft om die oogmerken te volvoeren, daaraan bestaat geen twijfel. En merk maar eens op, dat Engeland nog immer niet het voorbeeld der Franschen wil volgen en de Grieken in de steek laten om op de Turken te steunen. J. C. V A N O V E N Het gymnastiekonderwijs aan de middel bare school was voornamelijk opgedragen aan de voormalige moniteurs van de Normaal Gymnastiek- en Schermschool te Joinville dieeenapplicatie cursus, in het Lycéejanson de Sailly, welke n maand slechts duurde, volg den, een cursus, door het Fransche Gymnastiekverbond onder den wijdschen naam van Cours supérieur d'éducation physique" tel ken jare ingericht. Een wetsvoorstel van 1920 behelsde de omzetting van de Militaire Gymnastiek- en Schermschool te Joinville in een Nationaal Instituut voor déLichamelijke Opvoeding, waar tevens de opleiding van de a.s. vrouwe lijke en mannelijke leerkrachten voor de lichamelijke opvoedingzoude plaats vinden In het zelfde jaar werd van Overheidswege aangedrongen op het instellen van een Dienst voor de Lichamelijke Opvoeding, welke jaarlijks zes millioen francs zou vor deren, en van waaruit tevens de medische controle over de deelneemsters en deelnemers aan de verplichte lichamelijke oefening, na de schooljaren, zou uitgaan. De in 1852 te Joinville gestichte Ecole Normale de Gymnastique et d'Escrime, welke als opleidingsschool voor scherminstructeurs een wereld-reputatie geniet, is in het bezit van uitgebreide oefenterreinen, van roei- en zwemgelegenheid, in de Marne, van localiteiten voor gymnastiek en schermen. Vooral, omdat deze inrichting in het bezit is van een uitgebreide bibliotheek, van studieen gehoorxalen, van een uitmuntend (reeds 30 jaren bestaand) geïnstalleerd physiologisch laboratorium heeft men ^ni^nd haar tot een eerste Céitre" d'édMcatTon physique" te moeten maken, van waaruit tevens eer) groote invloed zou kunnen uitgaan ten goedt' komende aan den wetenschappelijken voor uitgang van oe lichamelijke opvoeding. Het ligt dan ook in de bedoeling de waarde van de Fransche methode door wetenschappe lijk onderzoek te verifieeren. Degenen die een opleiding, welke twee volle jaren duurt, wenschen te volgen, moeten in het bezit zijn van een bewijs waaruit blijkt, dat zij met vrucht het eerste gedeelte van het toelatingsexamen voor de Hoogeschool hebben afgelegd. De aanstaande cursist mag niet jonger dan 19 en niet ouder dan 26 jaren zijn. Aan het einde van den cursus worden de diploma's uitgereikt en wordt daarmede de bevoegdheid verkregen tot het geven van onderwijs in lichaamsoefeningen aan leerlingen van alle onderwijsinrichtingen. In de vacanties zullen verschillende cur sussen worden ingericht voor degenen die zich op eenig onderdeel van de studie nog eens speciaal wenschen toe te leggen. In een slot-artikel hoop ik de gelegenheid te hebben, naaraanleiding van hetgeen ik in het buitenland in dit opzicht zag, eenige beschou wingen te houden over de pogingen die ten onzent gedaan zijn, en nog worden gedaan om de opleiding van den leeraar voor de lichamelijke opvoeding op een zoodanig peil te brengen, dat daarvan de beste resultaten voor onze jongens en meisjes, mannen en vrouwen, kunnen worden verwacht. K- H. V A N S t H A G E N Illlllllllllllllllllllltlllllllltfllllllt UMIE BANK voor NEDERLAND en KOLONIËN AMSTERDAM en ROTTERDAM Agentschappen in Nederland: 's-ftRAVENH*GE, TILBURG, LEEUWARDEN, OISTERWIJK. UDENHüUT, LOCHEM en BORUDLO. Agentschappen in Tndië: BATAVIA, 80ER4BAÏA, SEMARANG, BANUÜENG, MEDAN en WELTEVREDEN. minimi iiiiiiiiiiiiiiiiiiMnmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiHiiiiuiimit Navigatie en Mooi-Hederland DE ELITE-SIGARENMERKEN Verkrijgbaar bij de voornaamste winkeliers Fabr.: Fiima «»PP»«D l POII ? liil AUÏOPIAMO DEMONSTRATIE IN OVERTOOM279. A'DAM I J. H. DE BOIS, Kruisweg 88, HAARLEM l Schildtrijen - Prentkunst - Boakin ovtr Kunst l [ CATALOGI OP AANV8AA8