28 Mei '21. No. 2292 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND R, E. S TJ* U *> 5\ N T l f®A IDF &F!3\/F l 0*4. «ILOlLln.V l-/1 WIJeubeltapoiMllij. DE 6ROYTER & Co, AMSTERDAM DEN HAAG ARNHEM deGniyteraCos Verhuizingen per Auto-Trein SNEL - GOED - GOEDKOOP jiening uitsluitend door vast personeel - Vraagt prijsopgaaf!! IEREN MODE-ARTIKELEN j HEERENSTRAAT 12, GRONINGEN | l Telefoon 1083 l Motor- en Zeiljachten TE KOOP, in diverse grootten en prijzen. Lijst, van in commissie staande vaar tuigen gratis en franco toegezonden. B1NGHAN & LUGT AFD. JACHT AGENTUUR Slepersvest 1 Rotterdam Fr. 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON N. 5812 HEMDEN HAAR MAAT iliiiiiiliilllilliiiiiiiiiiiiiliiliilllliiliiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuitiiiiiiiii HET ROODE LAMPJE Signifische Gepeinzen VAN GOED EN KWAAD. Bi* EENiGE SPECIALITEIT G$f *n g| KRlMPVRljE GEZONDHEIDS0«J BKQNDERGQEDEREN OH Nederlandsch Fabrikaat D.<U U HET fe B^ AMSTERDAM HAARLEM Breestraet 35 Or. Houtstraat |43 m m KO I4JO ^o TRICOTHUIS TEL. NOORD 6OO& Iflil TELEFOON I46&. w Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zijn prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop In het OOSTERPARK te Lage prijzen, mooie vegen, ft», electr. licht, water. I.V. Maatschappij ttt Eiplolt. vin Hit Oottarpitk Oii.l. J. SMMAISSOÏÏOSCHIILZ Tel. Int. 38 & 48 ZIJN TESTAMENT Om zijn vriendelijke goedheid Was die oude heer bekend Dat bemerkte men weer even Aan zijn gulle testament. Al de weesjes van het weeshuis Had hij meteen gift bedacht En ie lieve kleine kleuters Hadden zooietsniet verwacht. Al de jongens en de meisjes Trokken een verbaasd gezicht Bij het zien van nieuwe pakjes In de kleur van het gesticht. Toen ze aangetrokken waren Maakte men een mooie kiek Heel het groepje stond in pakjes Van de FANTASIEFABRIEK. J. H. STEENHOEF No. <). Speenhoff-Scric. Heeft U uw winkelier al eens naar onze artikelen gevraagd? H (82). Let op de idealen, die de inenschen voor zich uit stellen. Hoe weinig denkt men aan de toch onvermijdelijke toekomst! Staatslieden, geleerden, ingenieurs zijn tevreeden en welvoldaan als zij hun leeven wijden aan welvaart, voorspoed, gezondheid, veiligheid, lange leevensduur, zorg voor het kind, het nageslacht, en bevordering van weetenschap en kennis. Ze vragen niet meer, ze denken niet verder. Deeze lenzen en termen geeven hun bevreediging. Niemand twijfelt eraan of deeze din gen wel goed zijn en de moeite van het leeven waard. Hoogstens twijfelen ze of al dat begeerlijke ook bereikbaar is. Maar de pessimist, die twij felt, werkt daarom niet minder ijverig ; en men prijst hem daarvoor. Doktoren hebben als ideaal : het gezonde, langleevende individu. Alle hervormers, fi lantropen, hebben tot ideaal het gezonde, welvarende, voorspoedige ras. Dit achten de menschenvrienden de moeite waard. Maar hoe onreedelijk en kortzichtig is dit alles, als het als einddoel wordt gesteld. Want ondanks alle hygiëne, ondanks de uiterste 'T WOON PRINSENGRACHT 7O9-711-713 LEID5CHESTR.73 ? BEZOEKT THANS ? ONZE NIEUWE t MODELKAMERS '»O Uil II Illllllll IIIIIMIII1IIII IM III voorzorg vergaat het individu en vergaat het ras. Al verlengde men den persoonlijken leevensduur tot twee of driehonderd jaar, de ouderdom moet toch ns koomen en daarmee wordt alles afgebrooken wat met zoo veel moeite is gebouwd. Het individu, al is het nog zoo gezond en gehard, moet verpleegd en vertroeteld wor den in den ouderdom, als een kind. De groote staatslieden, als Bismarck,hebben tot ideaal : het Rijk, het machtige Vaderland - - heel de volkswil erkent en verheerlijkt dat ideaal. Maar hoe kort duuren zulke rijken en hoe onvermijdelijk is hun ondergang. Al deeze idealen hooren nog tot T. 1., de natuurlijke eerste tendens. En dat meest verhoeven ideaal, dat om vreede en eenheid en geluk aller volken roept ook dat is absurd in zichzelve, want het bevordert een toekomst die ook den ondergang van het geslacht naderbij brengt. Niemand kan zich reedelijkerwijs de illu/Je maken, dat het menschenras voor alle eeuwen blijft voortbestaan en den ganschen aardbol ten eeuwigen dage zal blijven bewoonen. En toch spreeken bijna alle inenschen in dien dwazen geest. De dokter zorgt voor het individu, als ware het onsterfelijk te maken. De man van zaken denkt alleen aan de voor spoed van zijn gezin of zijn geslacht, de staats man denkt aan het vaderland of den staat, de hervormer aan de gansche menschheid. .Maar dit alles is onreedelijk, geen wijdschouwende wijsheid, maar blind instinct, dat niet verder /.iet dan de naaste eeuwen. Het ziet als einddoel : aardsch geluk voor zooveel moogelijk inenschen. Maar het is wel eeven zeeker dat het menschenras eenmaal totaal ophoudt en verdwijnt, als dat het indi vidu aftakelt en afsterft. Het hoogste ideaal der hervormers is volkoomen bereikbaar. Waarom ook niet? Een blijde waereld, een gelukkige menschheid, /al niet uitblijven. De knop is er, en zal een bloem worden. Dit is nu reeds niet groote zeekerheid te verwachten. Maar met niet minder zeekerheid is te voorzien dat de blwun :ai verwelken cti u/i' /Icn. En wie den bloei der menschheid bevordert, brengt ook het verwelken naderbij. In de sfeer van volmaakten vreede, van zachtzinnig heid, van schoonheid en zuiverheid, zal ook de vrucht van 't verderf het eerst ontstaan. Wij zien het nu reeds. De bloeitijd is nabij. In een paar eeuwen is de menschheid op haar hoogtepunt. Dan is er algemeene vreede, onderlinge broederschap, schoonheid en wel vaart allerweege. En dan gaat het berg-af, met vermoedeijk vervaarlijke snelheid. Ziehier de paradox verklaard, dat de die naren der menschheid ook de gevaarlijkste vijanden van de menschheid zijn. Hoe eer alle teegenstand is weggenoomen, alle strijd beslecht, alle gebrek verdweenen, des te eer ook ontstaat de decadence, de ver fijning, de verzadiging, het bederf. b Siguifisch beschouwd is het woord ,,mensch heid" niet alleen het vergankelijke ras, maar Hotel Kurhaus op Trompenberg TEL. 23 HILVERSUM TEL. 23 Hoogste punt van Hilversum. 15000 M2. Tuin en Bosch! Auto Garage. Voor de maand Juni nog kamers disponibel met en zonder Pension. Gelegenheid tot het geven van Buitenpartjjen en Tuinfeesten. LUNCH Restaurant a la Oarte DINER GEEN MUZIEK Prop.: J. P. SEIJDEL Belangrijke nieuwe uitgaven van Hl miS-MAATSCHAPPD VAN LOCHUM SLATERUS & VISSER Arnhem, F. M. H U EB N ER Die Neue Malerei in Holland Met 84 illustr. naar mod. Schilderijen PRIJS GEBONDEN f 6 50 In dit boek wordt op twee dingen ge wezen : op den stand en de voortbreng selen van den nieuwen kunstwil in Holland, en op de verborgen geestelijke gesteldheid van het tegenwoordige Hol land, zooals die uit de werken der schilders blijkt. ALB, PLASSCHAERT Jacob Uaris Mat 8 illustraties Prijs geb. f 2.10 Een aantrekkelijk boekje van den bekenden criticus over den bekenden schilder. SPECIAAL F. mm WÜGENSIRAAI61-Telefoon879-DEH HAAG Spoors WA spoörjr. Culemborq Verschenen: Plattegrond van Amsterdam in 1921 Opnieuw naar officiëele bronnen bewerkt door J. H. SCHMÜLL Prijs f 1.25 Uitgave van Van Holkema & Warendorf te Amsterdam AUTOMOBIELEN in alle modellen uit voorraad leverbaar. De Importeur; J.LEONARDLANG l IlllllllllIlllllllllIllllllllM ook het onsterfelijk weezen, dat nu nog mensch heet, dat deel heeft aan den|Schepper en Zijn Schepping, en dat eeuwigheid in zich heeft. Dat begrijpen de vroomen en de heiligen. Zij vreezen het verderf niet. Zij zoeken het eerder, omdat het onvermijdelijk is. Zij laten vrij de bloem verwelken, weetend dat ze het zaad der eeuwigheid verbergt. Daarom zijn de eeuige menschen, die reedelijk en verstandig leeven de vroomen en heiligen, de monniken en priesters. Zij hebben (ïod in de menschheid lief en daarom achten zij het menschelijk geluk alleen de moeite waard, wanneer het eemvigheidskiemeii in zich draagt. Zij zien den schooneii reegenboog van god delijke belofte, de veelkleurige brug van aardsch tot heemelsch geluk. Zij trachten bijtijds daar vasten voet te zetten, eer de schoone menschheidshloem aan "t verwelken gaat. Al het zoeken naar lichamelijke onsterfe lijkheid, naar het lang en gezond leeven der individuen, naar het scheppen van groote rijken, naar een machtig vaderland, ook naar een eeuwigdtiurend menschenras - dat alles is ijdel en kortzichtig, zonder toekomst . . Toch moet de meiisch-bloem bloeyen en weer afvallen. En de Hoovenier zal het zaad der (iodsvreugde oogsten uit den schoonen bloei en de verrotte vrucht. (83). Decadence ! Ontaarding, bederf, verrotting Een verschijnsel vol wonderlijke raadselen. Alleen te verklaren door het besef der Ie en 2e tendens en uit het begrip van Je/us' zen ding. Als de golf van meiischelijke cultuur op haar hoogtepunt is gekoonten, dan ontstaat een verwarring van goed en kwaad, die verbijs terend is. De ziel 'heeft zijn kans verzuimd, zij is niet oovergegaan op de schoone brug. Ze zinkt terug om in miljarden lichtjaren misschien weer een kans te krijgen. Maar de elementen van liefde en hartstocht, de schoonheidsaandoeningen, die blijven haar bij. En de ziel ondergaat die werkingen en be grijpt niet waarom ze slecht zijn, waarom ze uitgediend hebben, als de hulp van Jezus is afgeweezen en verzuimd. Zoo vinden de decadenten schoonheid in het allerleelijkste, het meest ontzettende, het vuile en onreine, het rottende. Ooverdeuk dit, mijn lieve vrienden, het is moeyelijk goed te begrijpen. Het vereischt diepe meditatie. En het is toch zoo gcwigtii;, en naar ik meen is het ook door mijn onbehol pen woorden zoo goed moogelijk gezegd. Ik had een vriend, een groot dichter en een goedhartig mensch. Maar ook een geweldig decadent. De reddende hand van Jezus sloeg hij af. \ lij walgde van de slaafsheid der Jez.us-volgers. Hij wilde alleen den weg vinden, volgend de schoonheid en de vreugde. En let uu eens wel op, waartoe deeze hoog moed hem voerde. Hij loochende od niet, maar hij loochende Jezus, met zijnjdeugdsaamheid, zijn moraal, zijn scheiden van goed en kwaad. Hij zocht schoonheid, maar de lessen en waarschuuwingen van Jezus verwierp hij. En tot Ood sprak hij de volgende woorden : Vergeef liet mij genadig dut ik wensch goed en bruut te zijn en niet misdadig. Hoor goed ! Hij vroeg Ciod om vergeeving, dat hij niet slechter kon ziju, dat hij geen neiging had tot misdaad, tot boosheid en wreedheid. Ontzettend, niet waar? Onbe grijpelijk ! Waanzinnig l Maar toch te verklaren, in den decadent. Want is er niet gezegd, dat er meer vreugde in den heemel zal zijn om n bekeerden zon daar, dan om duizend die de bekeering niet van noode hebben? lui wat kan dus de vrije, sterke mensch beeter doen dan misdadig zijn, om op die wijze de grootste vreugde in den heemel Ie brengen? Wat is hier teegen in te brengen, met ons menschelijk verstand? Is het niet volkoomen juist en logisch, en van menschelijk standpunt onweerspreekbaar? Dus zijn, volgens decadenten-begrip, de grootste misdadigers ook de eedelste en beste mensehen. Ziehier de wonderlijke en ontzettende gevoels-verwarring, die ontstaat als de reddende hand van Jezus is algewce/en, en het men schenras zijn ondergang tegemoet snelt, berg Ziehier de leekenen der decadentie. Hel meest vuile wordt aantrekkelijk, het leelijke wordt verfijnd schoon, het allerwreedste wordt goed en eedel. En let op, hoe nu reeds, nog eer de golf zijn hoogtepunt bereikt heeft, de vreesselijke ver schijnselen der oiitaarding zich voordoen. In de boeken van Dostojewski vindt men die teekenen duidelijk. De wreede misdadiger wordt er mei deernis besprooken, als een merkwaardige held. De liefde van de arme prostituétot den wreeden moordenaar wordt er met gevoelige sympathie beschreeven. Nog sterker ziet men het in het boek Der Golem" van Meyrink. Daar wordt de allerwreedste misdaad, de lust-moord, in een geheim/innig mystiek licht geplaatst, en de misdadiger beschouwd als een verlieevcn martelaar, onbegreepen door den gewoonen, braven, moreelen mensch. Deeze afkeer van het brave en moreele ken merkt den decadent. Nietzsche heeft er de sterkste uitdrukking aan gegeeven.Verachtelijk spreekt hij van de moraüne" als een vergif ; hij acht zich booven goed en kwaad verheeven. l lij is gevallen in den geestelijken nacht voor eenwen en eeuwen, denk ik. Aan een eeuwigbrandend hellevunr kan ik niet gelooven. Maar wel moet ik gelooven aan een buitenste duisternis," een allerdiepsten nacht, vreesselijker dan het felste vuur voor hen die de liefdevolle hulp vau onzen Verlosser hoogmoe dig van de hand weezen. Heer, ontferm U onzer! E R E D H R I K V A N E E D E N Lentelieclje Mijn groot verlangen heb ik aangedragen, En zachtjes aan je voeten neergelegd; En wat mijn lippen je niet durfden vragen, Dat hebben toen mijn oogen je gezegd. De lentezon scheen op de blonde duinen ; De dag was, als mijn hart, van vreugde blij; Duizend viooltjes bloeiden op de kruinen, In heel de weelde van de jonge Mei. Toen ben je zwijgend naar me toegekomen, Een glimlach van begrijpen om je mond, Kind, in wat ie me toen gezegd hebt, vond Ik 't liefste, dat" gedachten durven drooinenl D u c Terug Een baal, een mande, een zak op volle karrebak ; er onder, flauw gebonden, twee blonde, maagre honden ; er voor twee oude menschen die deze stad verwenschen ; e r om wat nionklcnd volk; maar, hoog in lucht, gén wolk. Een mooie meiedag; en de ouden dulden lach : hun hoofd en hert is vreugdig; hun lust en liefde is jeugdig: ze voeren de arme vrachte met nieuwere gedachten naar 't verre boerenhuis met 't roode dak en 't kruis..., En 'k voer met beiden mee, en 'k voel hun kwijnend wee ;] en 'k vlied de heimweewinden.' die vluchten de oü-beminden, en 'k vang mijn blikken, dwalend naar 't licht van zonne, stralend, eu 'k vind de vlam van 't leed, dat 't oude Gent me deed.... L VAN B E II G H E M SPAAHSGH, EHGELSOH, FKAHSGH, DUITSCH etc. Berlitz-School Hoenengracht 451 H. 3286 Pract Onderwijs door buiten). Leeraren