" 25 Juni '21. No. 2295 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Teekening voor de Amsterdammer" van B. van Vlijmen Johanna Westerman De tweede Vrouw in ds Tweede Kamer. In De Amsterdammer van 14 Mei 1921 sprak ik mijne vreugde uit over het feit, dat twee vrouwelijke candidaten van den Vrijheidsbond, mej. Joh. W. A. Naber en mevr A. M. Koek-Mulder, tot leden Van den gemeen te/aad van de hoofdstad waren verkozen. Met niet minder voldoening lazen wij, vooruit strevende nederlandsche vrouwen, dezer da gen het courantönbericht, dat mejuffrouw Johanna Westerman, eveneens aangesloten bij den Vrijlïeid.sbond, door het Centraal Stembureau in de plaats van den heer W. H. de Buisonjétot lid van de Tweede Kamer ver kozen was verklaard. Al woont mej. Westerman sinds 1918 in den Haag, waar zij mede-directrice van eene par ticuliere meisjesschool is, wij amsterdamsche vrouwen, beschouwen haar toch nog altijd min of meer als n der onzen, omdat zij n op het gebied van het onderwijs n op politiek terrein hare sporen in de hoofdstad heeft ver diend. Langen tijd stond zij hier aan het hoof van eene Openbare Lagere School, terwijl zij tevens vele jaren voorzitster was van de afdeeling Amsterdam van den Nederlandschen Bond voor Vrouwenkiesrecht, in welke functie ik haar bij haar vertrek naar de residentie ben opgevolgd. Wij kennen haar als een uit nemend spreekster, die de denkbeelden, wel ke zij voorstaat, met groote opgewektheid en dikwijls met geestigheid en humor weet te propageeren. Zij, die bijvoorbeeld in de kiesrechtzaal op de Tentoonstelling de Vrouw 1813?1913" zoo dikwijls een groot gehoor om zich heen verzamelde, zal ongetwijfeld ook de aandacht van de Tweede Kamer we ten' te boeien. Aan gelegenheid om ook in hare nieuwe functie nuttig werk te verrichten zal het haar zeker niet ontbreken ; zij wordt immers kamerlid in een tijd, waarin de naweeën van den gruwelijken wereldoorlog zich allerwegen vooral voor de vrouw wel zeer sterk doen gevoelen. In de meeste landen toch valt een duidelijk streven waar te nemen, om aan de vrouwen, aan wie men na alles, wat zij in den oorlogstijd hebben gepraesteerd, het stembiljet- niet langer kan weigeren, al datgene te onthouden wat zij met behulp'van dat stembiljet zoo gaarne zou den willen verkrijgen, ja zelfs om haar ver schillende rechten en vrijheden te ontnemen, die eene vorige generatie met zooveel moeite heeft veroverd. Wij herinneren, wat Neder land betreft, slechts even aan de pas in de Tweede Kamer gevoerde debatten over de toelating van de vrouw tot het ambt van kinderrechter en tot de verdere rechterlijke ambten (welke debatten tot geen resultaat hebben geleid) en aan het verbod van arbeid der gehuwde vrouw in fabrieken en bedrijven. Het is dan ook geen wonder, dat mej. Wester man heeft verklaard, dat het haar ideaal was om rriet al de haar ten dienste staande mid delen de rechten der vrouw te verdedigen en in te gaan tegen de strooming, die de vrouw in hare persoonlijke vrijheid wil aantasten en haar weer terug wil dringen in haar gezin en haar huishouden. Wij wenschen Johanna Wes terman veel succes in haar nieuwen werkkring, wij prijzen den Vrijheidsbond gelukkig, omdat hij de tweede partij in den lande is, wier be langen thans k door eene vrouw in de Kamer «uilen worden behartigd en wij spreken ten slotte de hoop en de verwachting uit, dat de Nederlandsche vrouwelijke kiezers zich weliiiitMiiiMiuiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiii noviteiten op keukengebied ter vergemakke lijking van de taak der tegenwoordige huis vrouw-dienstbode. De nieuwe gedachte" is overal waar ge haar wilt opmerken. Zeker, ze is in sommige deelen nog niet genoeg uitgesproken, ze be heerscht het terrein nog niet geheel, doch ze iaat een toon hooren die harmonisch klinkt in 't accoord van eenvoud, practisch nut en huiselijke gezelligheid. Die toon is helder, zuiver en doet weldadig aan. Moge ze steeds krachtiger gehoord worden. ELI s. M. ROGGE ifiiimiiiiiuiiiiiiiii iiiiiiilllillliimmiiiiiiii immuun Ingezonden Nogmaals ,,De vrouw en haar tekort" JOHANNA WESTERMAN. De tweede vrouw in de Tweede Kamer dra in groote drommen zullen aansluiten bij de bestaande politieke partijen, opdat vrou wen als dit jongste Kamerlid zich bij de ver vulling van haar moeilijk en verantwoorde lijk werk gedragen zullen voelen door den steun en de sympathie van breede scharen van manlijke en vrouwelijke partijgenooten. DR. MARIE BAALE Nieuwe gedachten over Woninginrichting 't Is vol op de tentoonstelling voor woninginrichting in het Stedelijk Museum. Men verdringt zich in de nauwe gangen tusschen de verschillende stands, 't Publiek bestaat voor het grootste gedeelte uit vrouwen, die veel voelen voor een warm en gezellig tehuis. Welke vrouw, -gehuwd of ongehuwd, doet dit niet? Het doel van het tentoongestelde lokt ook verleidelijk: ,;Woninginrichtingen die aan aesthetische eischen voldoen, spliede zijn en door iemand met beperkte middelen, ook vooral door den arbeider, bekostigd kunnen worden." Een tentoonstelling dus met een nieuw geluld, waarvan voor velen te leeren en na te volgen valt. Dit trekt. Geen oude vormen meer, doch het moderne dat in over* eenstemming is met de tegenwoordige wo ningbouw, in zijn zwaar, massief aspect. Zoo zien wij dan op de tentoonstelling arbeiders-, woon- en slaapkamers met zware blok-meubelen. Kasten met pikzwarte onder stellen, blijkbaar om de kast te verhoogen en het vloerstof geen gelegenheid te geven zich onder die meubels te verzamelen. Het hout is in verschillende kleuren gebeitst of geschilderd. Men ziet de vreemdste kleur combinaties a!s: bessennatkleur met groen en zwart, zandkleur licht met groen, oranjegeel met zwart, rood met zwart, hemelsblauw met grijs en wit. Die geschilderde meubelen zijn werkelijk zoo onpraktisch niet. Worden ze beschadigd, welnu dan een frisch streekje verf er over en alles is weer als nieuw. Want n zaak moet bij het beoordeelen van het ten toongestelde in 't oog worden gehouden. 't Gaat hier niet om het doen aanschouwen van mooie luxueuse intérieurs, 't gaat hier om zuinigheid, praktijk en beperking in kosten. Men wil toonen met hoeveel eenvoud en weinig kosten een aantrekkelijke en doel matige inrichting kan worden verkregen. Daar is de inrichting van den architect Grimmon (middenstandskamers). Laat de ontwerper u eens vertellen, hoe alles voor beperkte beurs doordacht en uitgevoerd is. Zie de toilettafel in de slaapkamer, bestaande uit twee losse kastjes met daarop geplaatste toeklapspiegel en be schouw aandachtig de woonkamer-inrichting, de vroolijke stoelen, de dressoir. Hoe genoegelijk is de steenen ombouw om de kachel. Welk een gezellig zitje is daarbij te maken. Neen, ge zit niet in clubfauteuils, waarin ge luïloomig kunt wegzinken. Vergeet niet, dat dergelijke prijzige meubelen op deze ten toonstelling niet passen. De groote lijn, waarom-het hier gaat, die door alle exposities heen loopt, is de nieuwe gedachte." Ge vindt haar 'jjjt het zoo verzorgde en smaakvolle hoekje-vssüeji,sierkunstenaar Corn |«m der Staijs^|jj(ffl$tte genoegeï^k ingerichte bibliothèekkarnlf'met zijn flink gevulde boekenkasten en Aytsselbibliotheken der Openbare leeszaal en WbÖtotheek : Voor goede bewoners van goede woningen zijn goede boeken goede vrienden" is het op schrift. Die nieuwe gedachte is te vinden in de gevoelige woonkamerinrichting van den architect P. Kramer, al is 't rood der meu belen wat al te vurig; ze spreekt uit de inrich ting der heeren Huizinga, waar de praktische beddekast en toiletkast vee! waardeering vinden. Ge bemerkt haar in het moderne doucheapparaat en niet het minst in de keurig ingerichte keukens voorzien van al de Naast de recensie van Dr. van Herwerden, over de nu reeds overbekende brochure, had ik in de Vrouwen-rubriek toch ook nog het geluid van een andere vrouwenstem willen hooren. En wel hierom, omdat het zoo mooie en poëtische boekje toch voor den aandachtigen lezer zooveel gevaarlijke onjuistheden bevat. Ik begin maar met het begin, bij de be oordeeling der eerste tijden van de yrouwenvrijmaking, en dan zou ik de schrijfster die dezen tijd slechts beschouwt als het uitvloei sel van verbitterde en teleurgestelde ongehuw de vrouwen, er zoo gaarne eens aan herinne ren dat de echte vrouwenbeweging haar beste voorvechtsters heeft geteld onder de moederlijk aangelegde vrouwen ; die haar onvoldaan heid" wisten om te zetten in vruchtbaren ar beid. Ik zou haar,gaarne de lectuur vanjohanna Naber's boek over Jeltje de Bosch Kemper willen aanraden, dat zulk een waar document is van dien tijd. Gezegende onvoldaanheid, waar tenminste leven in zit; ook in de onvoldaanheid van nu, maar meer nog die bij bewuste vrouwen leefde in den tijd van d2 gordijntjes, (ik be twijfel of de schrijfster met al haar intuiie dien tijd wel doorvoeld heeft), met het schrij nend leed der ongetrouwde vrouw, die ver wacht werd klaar te staan voor alle hulp in anderer gezin, waar zij na volbrachte taak .weer uit verdwijnen mocht, met de gekwetste trots, als de ongehuwde van familie afhankelijk moest wezen ! Zeker bestaat die onvoldaanheid ook nu bij veel gestudeerden, maar vergeet Ina Boudier-Bakker niet hoe in onzen tijd het niet alleen de vrouwen zijn die zich onvoldaan voelen? En evenmin als van het ontzettende quantum afgestudeerde mannen allen vol doening in hun werk vinden, of ook maar een eenigszins goed figuur slaan in de richting van hun studie, zoo is het niet uitgesloten, dat veel van de vrouwenstudie toch ook in direct, der gemeenschap ten goede zal komen. Dat slechts zij moeten studeeren,die daartoe bijzonder goed aangelegd zijn spreekt wel vanzelf, ik zou dien eisen echter zoo gaarne aan de jongelieden van beide sexen willen stellen. Maar nu mijn ernstigste grief tegen het boekje, dat geen psychologischen roman, geen schets is, maar een tendenz geschrift. Het is deze, dat het mij een raadsel is hoe een denkende vrouw in onzen tijd zoo kalmweg neer kan schrijven : over de vrouw die om der wille van haar bestaan moet wer ken zullen we niet praten". Dus eigenlijk zijn die duizenden en duizenden vrouwen die als onderwijzeres, of verpleegster, of fabriekarbeidster, of naaister, of schoon maakster haar kost verdienen van weinig of geen belang !. En toch gaat het juist om deze breede lagen van de bevolking en niet am het zeer kleine percentage, dat in onze dagen geheel onafhankelijk is. Laat niemand toch gelooven, dat af deze vrouwen uit pure liefhebberij ook niet na het huwelijk, haar werk doen. Zoo gaarne zou men ergens in het boekje een lans gebroken willen zien voor de opvoe ding dezer moeders, maar dan daarbij een iiliiiiiiiiiiiiimmilttiiiiiiliiiiiiiiiiiilMiiiiiiiiMiiiiMiiiiiiii iiitiiiiiMimii iiiiiiHiimiiiiiiiiitiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiMMiiiMiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiitiniii DE NIEUWE ZEEWEG Zooals de oude duitsche keizers en in het bijzonder de Hohenstaufen behept waren met een onoverwinnelijke neiging, om hun gezag uit te breiden tot Rome, hebben de burge meesters van Bloemendaal altijd het gevoel gehad, dat zij hun dorp een uitweg rrfoesten verschaffen naar de zee. En nu heeft de tegenwoordige dignitaris het lang nagestreefde doel bereikt. Vandaag wordt De Nieuwe Zeeweg" feestelijk geopend en 't is in velerlei opzicht typisch, dat dit gebeuren zou met e«n bloemencorso, een ouderwetsche wan smakelijke bloemenverknoeiïng op groote schaal. Dat corso zal den weg zelf nog niet berijden, want die is niet bestand tegen toeschouwers. De weg is ontworpen en uitgevoerd door deskundigen en die hebben andere opvattingen gehuldigd dan de koddebeier van mijn ouden duinweg. Ik heb u de vorige week verteld, hoe hij zich heeft weten aan te passen aan het teere en toch zoo grootsche duinlandschap, hoe hij met liefde en inzicht de schoonste partijen heeft toegankelijk gemaakt, zonder daar ook maar in de minste mate inbreuk op te maken en zoo met weinig kosten groote schatten heeft gebracht binnen gemakkelijk bereik van den wandelaar. De Zeeweg echter heeft een geheel andere bedoeling. Die moet de Bloemendalers zoo snel mogelijk brengen naar de zee en niet alleen de Bloemendalers maar ook vooral de Haarlemmers en Amsterdammers. Het is dan ook in de eerste plaats een automobielweg, en een heel goede ook; daarnaast loopen twee fietspaden en de wandelaars gaan langs den buitenkant. Een automobiel legt in vijf minuten met glans het heele traject af en brengt zijn inzittenden zoo vlug naar de zee en naar de danskroegen van Zandvoort. De ontwerpers hebben dan ook maar bitter weinig gelegenheid gehad, om zich aan te passen aan het duinlandschap. Ze hebben brutaal gleuven van vijftig meter breed ge sneden dwars door de durnrichels en zoo talus verkregen in volkomen disharmonie met den bouw der duinen. Zoo ligt die weg daar dan als een ruwe kras in een kostbaar meubel. Ge zult, als ge er op let, op uw reizen door Nederland nog wel meer van die krassen vinden en bij navraag blijkt dan meestal, dat ge dan te doen hebt rret wegenaanleg voor werkverschaffing". Ook deze Zeeweg is begonnen onder de leuze van bestrijding der werkeloosheid, hoewel er in Bloemendaal geen werkeloozen waren, en 't is maar een groot geluk, dat de weg tenslotte is uitgevoerd door vaklui. Want het is geen kleinigheid, om door het duin heuvelreeksen door te graven en zoo noodig valleien op te hoogen over een w gbreedte van vijftig meter. Zoo'n wond in het duin kan zeer ernstige gevolgen hebben en we mogen de uitvoerders dankbaar zijn, dat Nedorl. Munt Holland»bomto tO oont *lgmmr ffltlL Hotel de la PaiT Prachtige ligging a/d oever v/h meer. Nieuwe Eigenaars. de omgeving van den weg nog a! tamelijk weinig heeft geleden van uitwaaiïng en overstuiving. Ook zal er nog veel geld en zorg vereischt worden voor het vastleggen van de nieuwe hellingen in de doorsnijdingen. Maar bovenal ben ik benieuwd naar de lot gevallen van het wegbcd zelf. De duinweg van mijn koddebeier heeft een geringe breedte, zoodat hij overal ondersteund wordt door de wortels der planten die hem omzoomen. Dat zand ligt dus tamelijk vast en is doorweven met een veerkrachtige laag. In den zeeweg echter is over een breedte van vijftig meter alle plantenleven gedood en we weten niet wat het zand onder de macadamlaag nu zal gaan doen als het in trilling komt door de voortsnellende voertuigen. Mettertijd komt er, naar wij hopen, een voegzame beplanting. En nu de wandelaars! De ontwerpers van den weg, hebben gemeend, dat iemand die in de duinen wandelt altijd maar het liefst bergop bergaf gaat. Troepjes jongelui doen dat ook wel, elkander aanvurend en opmonterer.d, maar als je wat ouder wordt en ook tiiiiiiiiiiiimiiiiiiMiiiiriiiiiiiiiii IMDOX Lf.VEP'r DE/VtPLANCD INZEEP KOPTCN TJD ALLE. HOUTCONSTRUCTIES AL/ LANDHUIZEN !/CHOOLCEBOUWEN JACHTHUIZEN ! ZIEKENHUIZEN INLICHTINGEN OP AANVPAAC als je jong bent en dan alleen en bedaard, wel, dan houd je dat geen uur lang vol. Geen wonder dus, dat de wan delairs het wandelpad van den zeeweg al heel gauw vaarwel zeggen en afdalen naar het veel geriefelijker fietspad. Deze gebeurtenis heeft nu a! vele ingezonden stukken opgeleverd in ,,De Kampioen" en plaatselijke bladen. Wanneer de wandelaars braaf het wandel pad houden, dan hebben ze voortdurend, of rechts of links al naar de richting die zij gaan, een ijzeren hek met prikkeldraad en daardoor heen, zien ze dan mooie valleien en boschjes, die ze niet mogen betreden om de doodeenvoudige reden, dat anders al dat moois al heel gauw zou veranderen in een zandzee. Aan het begin van den weg, bij Overveen kunt ge nu reeds zien, wat dat worden zou. Met dat al zijn de wandelaars heelemaa! niet tevreden en zij, van hun standpunt, houoen de volgende redeneering. Deze zeeweg kost zoowat een millioen en aan jaarlijksch onderhoud in lengte van dagen eenige tienduizenden. Zou het nu niet mogelijk geweest zijn om voordat geld een duinstrook aan te koopen van ruim duizend H. A. en daarin aan te leggen twee of drie duinwegen, door paden verbonden ? Een doelmatige be planting zou zwakke hellingen ontoegankelijk maken en elders rustplaatsen verschaffen van groot weerstandsvermogen. De konijnen zou den onder den duim worden gehouden, een drietal bewakers zouden schennis voorkomen en dan kon het publiek daar in vrijheid ronddolen. Dit is het plan Tesch en ik ge loof, dat het met het geld, dat die zeeweg kost, best verwezenlijkt kan worden. Intusschen, de weg is er nu eenmaal en we moeten er nu maar zooveel mogelijk van zien te profiteeren. Ook heeft de gemeente omliggend duinterrein aangekocht en zal daar voorloopig misschien wel ie! s voor de wan delaars willen d'/en. Ook ligt de weg na tuurlijk een groot deel van den dag en een groot deel van het jaar stil en verlaten. In den nacht en den vroegen morgen, in den winter en het vroege najaar kunnen we nu zelfs daar de stilte en de eenzaamheid van het duin genieten. De planten en dieren De Nieuwe Zeeweg van Overveen naar Zandvoort Foto C.'Sipkes PARFUM M ROSB oa CARABA mogelijkheid gezocht om deze moeders aan haar gezin terug te geven. De gesmade vrouwenbeweging heeft dan toch maar de aandacht gevestigd op veel vrouwenleed, dat men vroeger als zoo van zelf sprekend beschouwde ! En de beste meest moederlijk voelende vrouwen wenschten het kiesrecht waarlijk alleen om de zoo moeilijke sociale problemen, in den geest van het vrouwelijk denken, iets verder te-'brengen. Het zijn niet de schrijfsters, zooals Ina Boudier, die mee zullen werken om de onder wijzeres als opvoedster weer terug te brengen in de hoogste klassen der lagere school, of die het gezinsleven in de slechtst gesitueerde klassen der maatschappij naar waarheid zien en daarom naar verbetering streven. Slechts met een enkel woord worden in dit, geschrift die moeders veroordeeld, die de opvoeding harer kinderen aan anderen over laten en waar het hier gaat om de onafhan kelijke moeders zou men dit punt meer diep gaand behandeld willen zien. Want mijns in ziens is het leed en de eenzaamheid veel grooter en zeker onnoodiger van het kind dat zich met gehuurde hulp moet vergenoegen als moeder naar feesten of partijen trekt, als dat het leert begrijpen, dat er behalve zijn eigen belangetjes nog een wereld daarbuiten is, waarvoor zijn moeder werkt. Ik bedoel hier natuurlijk niet het zeer jonge kind, daarvoor moet de moeder en zij ook alleen zorgen, maar dan ook in iederen stand en onafhankelijk van rijkdom. Kan het ook zijn.dat Mevrouw Boudier dit punt der gemakzucht van de best gesitueerde vrouwen vrijwel onbesproken laat, omdat zij beseft, dat hierin zeer zeker een verandering ten goede is gekomen, en het door kinderjuffrouwen opgevoede kind hoe langer hoe minder voorkomt? Evengoed als de schrijfster vergeet te ver melden hoe ook de physieke zorg van het kind pas waarlijk verbeterd is s.nds de in vloed der wetenschappelijk ontwikkelde vrouw zich liet gelden. Aan de jonge vrouwen en moe'ders van onzen tijd om deze inzichten van paedagogie en kinder-hygiène ook bij de minder ontwikkelden burgerrecht te doen krijgen l Erkent men dezen vooruitgang, dan moet deze voor de moderne vrouw zeker niet aan de te kort" maar aan de winstzijde geboekt worden. Er zullen veel brekebeenen" muziek studeeren voordaterhierendaareenStephenPartos de wereld verrukt, ook zal er veel gestudeerd worden voordat de vrijheid van studie eene'Dr. Montessori" mogelijk maakt, of zooals in ons eigen land n Dr. Cath. [van Tus'Senbroek met den grooten staf van na haar ge komen vrouwen- en kinderartsen. Brekebeenen" zijn er overal ook in het huisgezin en het gezinsleven, al komt dit niet zoo voor het groote publiek naar voren. En nu nog dit. Ik zie de toekomst der jonge vrouwen juist daarom niet zoo donker in, omdat zij zelven terugkomen van het begrip, dat voor iedere vrouw dezelfde werkkring is weggelegd. Omdat de vorige generatie dan toch dit bereikte, dat er niet alleen de wette lijke vrijheid is veroverd van de meeste wegen te mogen gaan, maar dat hoe langer hoe meer de innerlijke vrijheid velen deelachtig wordt. Omdat men een generatie jonge vrouwen ziet opgroeien, die zichzelf en den weg die zij gaan willen bewust zijn, zonder rekening te hou den met conventie of mode of sleur. Een groep, die een open oog krijgt voor de nooden en misstan'den in de maatschappij, en door het werken voor anderen zichzelf klaarmaakt voor haar latere gezinstaak, maar die deze niet meer beschouwt als het eenige, want lang niet voor allen weggelegde levensdoel. En toch zullen er ook bij dat geslacht onvoldanen blijven, die dan misschien weer de voorloop sters zullen worden van nieuwe toestanden en nieuwe arbeidswegen. P. J. W i L L E K E s MACDONALD REYNVAAN IIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIII Grand Hotel Funckler HAARLEM RESTAURANT DE TOUT Ier ORDRE zullen wel komen tot aan het ijzeren hek en ik twijfel er niet aan, of ik kan u in het volgend voorjaar heel gemakkelijk aanwij zingen geven om de vogels van het duin te gaan hooren: de griel en den wulp, den boom leeuwerik, den sprinkhaanrietzanger, tapuiten en paapjes, want die heb ik nu reeds alle maal op het hobbelig wandelpad genoten. Maar ik blijf nog altijd hopen, dat wij dezen weg kunnen overlaten aan de lui die haast hebben om in Zandvoort te komen, terwijl wij zeewaarts slenteren langs de waarlij k schoone paden en wegen van de Amster damsche Waterleiding of van het plan Tesch. Er bestaan gelukkig nog genoeg mogelijk heden. JAC. P. TH ijs s E fiiiiiiiiiiiliimiiiiiimiiiiiiilitiiilillMMiif WOON PRINSENGRACHT 7OP-711-713 LEIDSCHESTR.73 t BEZOEKT THANS t ONZE NIEUWE t MODELKAMERS i L V»^ k Tl\Jk F mJf.