--'?Tffi 16 Juli '21.?Nbï2299 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 HET EXPOSÉVAN DE WIELINGENKWESTIE Tukenlng voor de Amsterdammer" van Jok. Braakenstek Hóe vreeselijker en ijselijker hoe beter. . . . en de slinger-hyena volgt als' een kruipende, karakterlooze slaaf de smaak van het volk, dorstig naar de met acht uren lummelen verdiende rijksdaalders. De btoscope-zwengelaar die er nog eens in slagen zal een episode in de vaderlandsche geschiedenis te ontdekken met zeven dubbele moorden, een vierendeelpartij en een drie hoekige weduwenverbranding, afgewisseld met een paar krankzinnigen met messen in de hand.... die zal schatrijk worden. Worstelaars, wonderkinderen en gramofoonzangers doen opgeld als film-acteurs; onze vaderlandsche helden komen slechts in aan merking als ze gemoord hebben of ver moord zijn. De wild-west is bioscope-gemeen-goed omdat men daar revolvers draagt bij wijze van handschoenen en messen in plaats van notitieboekjes. De geschiedenis blijft vooralsnog een onuit puttelijke bron van moord en doodslag, de gemengde berichten van onze volksbladen 'en de gemengde afdeelingen onzer volksbaden leveren actueel nieuws" bij de el, en voor moderne drama's" geven de mis daden uit hartstocht," waaronder men tegen woordig alles rekent wat echtbreuk Df huwelijksbedrog tot bron heeft, onderwerpen in oneindige variatie. AANBEVELENSWAARDIO l JAC. URLUS Havana 12 ets. sigaar Uw leverancier heeft dit merk voorradig Zoo niet, meldt het ons. Sigaranfabritk FLEVO - UTRECHT Ziehier ten slinger-hyéna wil zijn : slotte de ideaal-film van den die in Mei 1922 milliardair DE BIOSCOPE OP STRAAT. In deze wereld, waarin men zich over niets -meer behoeft te verwonderen behalve dan over het feit dat zich enkele dingen niet veran deren, manifesteert zich het realisme in zijn allergrofste vormen. Namelijk' in een zoo getrouw mogelijke ? nabootsing van de verschrikkelijke werke lijkheid. ? lïEn dit komt het zuiverst aan den dag in ?het meest populaire kijkspel: den bioscope. Het* vroegere kijkspel ontleende zijn waarde aan de kunstzinnige transponeering of verrgeestelijklng van de werkelijkheid zooals een mensen die vermag waar te nemen; daarin -waren de klassieken groot. Zij gingen rond onder de menschen en ?vonden het materiaal voor hun geest In hun plaats kwam de bioscope-exploitant ge kent hem en zijne rondgangen onder de menschen Hij draagt niet de lantaarn om den mensen te zoeken., maar ?een reusachtigen driepoot en een bioscopetöestel met een orgelslinger er aan. Hij verschijnt niet daar waar de menschelijke .?geest een feest der verheffing viert, maar ;ge vindt hem overal waar deugnieten, lanter fanters, plichtsontrouwe slagersknechtjes en ajdeltuiten met hooge hoeden op een relletje uimmiiuitiHiiiittimimiiiiuiiiiiiii Himiiiiiiiiiiiiiiiiii KORT GELUK EEN VERHAAL VAN DEN BOSPORUS Zoo vaak ik te Konstantinopel ben, verzuim k nimmer toe te geven aan mijn lust om een paar uur te dwalen langs de heerlijke, schil derachtige kust van den Bosporus, bezaaid met liefelijk in het groen verscholen landhuisjes .tusschen groote marmeren paleizen. Als ik aan die schilderachtige oevers .«ta.doemt ook de herinnering bij mij op aan een droevig gebeuren, dat mij nog den keel toenijpt. Mij zettend op een heuvel bij Bouyouk Déré, denk ik terug aan het droeve lot van Marie, een jonge Griekin van buitengewone ?schoonheid. Op 700 a 800 meter afstands van Bouyouk Déréligt een half tot puin vervallen huisje, -eigenlijk niet veel meer dan een hut. Daar woonde Marie met haar moeder. Deze kweekte groenten en vruchten en Marie ^bracht ze stadswaarts om ze te verkoopen. Beiden arbeidden zonder verpoozen, en vooral Marie was onafgebroken in de weer; als zij "'s avonds thuis kwam zette zij zich voor het kleine venster om te borduren. Op een mooien lentemorgen, toen de zonnerstralen het groen in frissche kleuren deed glan zen, bracht Marie de eerste vruchten naar de woning van een vreemdeling in de groote ?straat van Pera, die in de laatste maanden :geregeld door haar van vruchten en groenten voorzien werd. ? De bediende nam het mandje van haar aan, ?waarin aardbeien waren opgetast en verzocht ,haar te wachten op den ledigen mand. De bekende Engelsche journalist Steven ging -op dat oogenblik de deur uit en ontmoette in de vestibule het ongewoon mooie meisje. Wat komt ge hier doen, lief kind, 'vroeg hij. Ik heb de eerste aardbeien voor mijn iiiiiimiiliiimiiliiiHiMlillillllltlllil EXPOZEEZIEK (De Touring Club de Belgique zal op 16 Juli een excursie op de Schelde organiseeren, welke o.a. ten doel zal hebben, ter plaatse een exposévan de Wielingen kwestie te geven.) iiiiMiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiniiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiii Wanneer men tegenwoordig een dame in de gracht ziet plonzen, een dienstbode aan haar voeten uit een zolderraam ziet hangen, een drie-jarig kind ziet vermorzelen onder een met ijzeren balken beladen vrachtwagen, of een ouden heer uitplunderen op klaarlichten dag dan zijn onze eerste gedachten: het is voor den bioscope want de bioscopeexploitant is onze gebreveteerde sensatiejager, onze commis-voyageur in emoties. En het ergste is dat hij met geweld dien rol in onze samenleving veroverd heeft. Ik herinner mij alsT den dag van gisteren mijn schrik toen ik, ntt-reeds vele jaren ge leden, eens een ontkleeden heer uit een badkoets zag stappen en tertgs het strand snellen, achtervolgd door drie politie-agenten..,. het was voor den bioscope. Dit was nog maar een onschuldig staaltje. Sindsdien heb ik vreeselijker zaken gezien! Op 9 juli j.l. was men bezig een schavot met bijbehoorenden galg te timmeren op het Haagsche Binnenhof. Daar zou er eentje ter dood gebracht worden voor de bioscope. En weinige dagen tevoren heeft men vanuit de oude gevangenpoort nog maar eens, voor den bioscope, de gebroeders de Witt op straat gesmeten en vermoord " x Eeu beeld uit onze vaderlandsche ge schiedenis!" zal men mij tegenwerpen, doch ik herhaal: vuile sensatie-speculatie! Wanneer men dan onze vaderlandsche ge schiedenis wil reproduceeren is het al heel toevallig dat bij de voorbereiding daarvan voor het publiek alleen zichtbaar zijn: een nagebootste dubbele moord en een schavot met galg. maken, hetzij om een gevallen sleeperspaard of rondom het standbeeld van een in vergetelheid gestorven geleerde Hij draait ijverig aan den slinger van zijn camera en de muziek die uit het orgel komt is het platte deuntje der banaliteit en gemakkelijk waarneembare realiteit. Hij is de triviale troubadour van deze geestelooze tijden.... hij critiseert niet en hekelt niet hij geeft het leven precies zoo terug aan de menschen zooals ze het zelf leven.... zooals ze het het allerliefst hebben: rondom . een lelletje te hoop gedrongen, in nieuws gierige sensatielust of in ijdel vertoon van gala en gewichtigheid. Maar verder nog gaat de bioscope in zijn geesteloos bedrijf: als werkelijke slaaf der laagste hartstochten geeft hij niet het leven van eiken dag, doch een prikkelend extract daarvan. Gij beleeft het maar een enkelen keer per jaar dat ge getuige zijt van een zenuwschok kend ongeluk een halsbrekende toer waarbij de adem u vergaat om het gevaar vooreen menschenleven.... De bioscope geeft u twintig zulke sensaties op n avond terwijl ge veilig in een luien stoel zit een sigaar in de eene hand, en in de andere, al naar smaak of verkiezing een glas bier of de teedere vingeren van een meisje. De bioscope ? loopt niet alleen gelijk een vunzige hyena alles na wat op deze aarde zweemt naar dood en verschrikking hij ensceneert deze heerlijke zaken nog eens extra-reëel en dubbel-schril voor u, expres voor u en om uw geldbuidel. De held is Bill, een bokser (hiervoor speelt natuurlijk de wereldkampioen) die uit hartstocht wegens het feit dat zijn jongste zoon een blauw oog heeft gekregen vanden buurman Jack (hiervoor speelt de kampioen worstelaar) vrouw en kinderen, mitsgaders het geheele zin van genoemden buurman vermoordt. Bill is echter gelukkig vrij gesproken, want hij is een volksheld en heeft geheel volgens zijn eigenaardig en populair temperament uit zuivere hartstocht gehandeld. Hij keert als burger uit de gevangenis terug en legt zich toe op een eerzamen handel in blanke slavinnen, en gros en en détail. Eens, wanneer hij een partij koopwaar ontvangt, ontdekt hij in de factuur dat zich daarbij de zuster van Jack bevindt ____ Wat zal hij doen? Jack staat aan den vooravond van een wedstrijd om het wereldkampioenschap in een nieuwe worstelkunst, waarbij de strijders elkander mogen wurgen. Bill besluit de zuster van Jack te maskeren en aan den wedstrijd te doen deelnemen als groote onbekende". De dag van de wedstrijd is daar. Bill ligt te slapen en droomt van den nacht waarin hij de twee gezinnen vermoordde (men ziet alle moorden), maar tegelijk droomt hij ook van den moord der kinderen in het rijk van Herodes, van den Barthelomeus-nacht de gruwelen der Bolsjewiki, den duikboot oorlog, de Jodenvervolgingen,en den RussischJapanschen oorlog (even ziet men dit alles). De groote onbekende wordt per vliegmachine naar den wedstrijd gebracht. Zij kermt maar wordt door twee moorde naars vastgehouden. Bill heeft de telefoon naast zijn bed staan en wordt op de hoogte gehouden door een trawant onder de worsteltribune verscholen. De wedstrijd begint. Jack wurgt achtereenvolgens alle tegen standers. Het publiek juicht. De berichten van iedere wurging worden draadloos uitgeseind door de geheele wereld (men ziet de opgewonden menigten die te Parijs, Londen, Peking, Honolulu, Brussel en Shanghai de extra-edities der couranten opvangen en verslinden). Bill hoort alles aan de telefoon, tot aan het gerochel der slachtoffers toe (rochelmachine!). Maar ach denkt hij, waren de slachtoffers der auto-da-fés er erger aan toe? (men ziet de auto-da-fé's) of soms de massa moorden in Mexico^ (men ziet de massa moorden in Mexico), f de admiraal de Coligny en Marat? (Men ziet achtereenvolgens den admiraal de Coligny en Marat vermoorden). De groote onbekende" zal verschijnen.. sensatie... Tien minuten pauze. Bill heeft wroeging. Zou hij zijn carrière bederven met nieuwe moorden? Hij denkt aan zijn kinderjaren (men ziet de kinderjaren) hoe hij kikkers opblies en vlinders opprikte (men ziet hoe hij kikkers opblaast en vlinders opprikt) Neen.... zijn betere zelf ontwaakt Hij zal het plan .verijdelen en stapt in een vliegmachine. Jack heeft de groote onbekende (zijne ge maskerde zuster) aangegrepen, en zwaait haar driemaal boven het hoofd rond. Enthousiasme van de menigten (London, Parijs, Brussel, Buenos Ayres en Caracas). De trawant onder de tribune telefoneert. Hij krijgt geen gehoor. Bill is onderweg. Bill in de vliegmachine. Jack grijpt thans zijn zuster bij den strot, en werpt haar ter aarde. Hij zal haar thans wurgen. De menigte juicht (enthousiasme te Stock holm, Breda en Berlijn). Bill vliegt 3500 K.M. per uur. Hij nadert: De zuster rochelt (rochelmachine) en reu telt (reutelgramophone). Bill nadert hij is te laat. Is hij te laat??.... ....Hij is te laat!!! Juist terwijl de groote onbekende den laatsten adem uitblaast valt zijn (haar) masker af. Jack herkent zijn zuster Bill ziet alles van boven. Hij laat zich met zijn vliegmachine vallen en verplettert Jack, het lijk van diens zuster en den tra want met de telefoon. Ook Bill zelf is dood Na deze film als leerzaam een vroolijk stukje: Het stroopen van levende paling," ,,Een Nederlandsche industrie." MELIS STOKE miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniittiiiiiitiiiiiiiimiiiiiiiiiiiifiimiiiiii ?MIIHIIIIIMM Inhoud van de Juli-Tijdschriften De Nieuwe Gids: Henri van Booven, De wegen der verbeelding. Henr. Mooy, Acht dagen. A. W. Timmerman, Jeugdherinne ringen aan Alph. Diepenbrock. Mr. A. de Graaf, Herinneringen aan Alph.Diepenbrock. H, Laman Trip-de Beaufort, Diepenbrock's veelzijdige eenheid. Dr. P. C. Boutens; Eumenieden?Alex de Jong.Landliche liebe. Hendrik Kroon, Verzen. Helene Swarth, liefde. Francois Pauwels, Carmen. H. Ch. O. J. v. d. Mandere, Eene halve eeuw Nederlandsche vredesbeweging. Frans Erens, Aanteekeningen over litteratuur en leven. Willem Kloos, Literaire Kroniek, Frans Netscher, Binnenl. Staatk. Kroniek. Maurits Wagenvoort, Buitenl. Overzicht. Joannes Reddingius en J. Kloos Reijneke van Stuwè. Bibliographie. De Vrouw en haar Huis: A. H. LoeffBokma, Tentoonstelling van woninginrichting. F. S. van Balen Klaar, Johanna Westerman. Elis. M. Rogge, Sieröoppen. W. Franck-Broese van roenou, Neu-Lengback. Een doktersvrouw, Zomersene da gen. E. Heijmans-van Beek, Naar de duinen. C. M. van Hille-Oaerthé, Op het piertje. Kleeding. N. Mansfeldt-de Witt Huberts, Vrouwenarbeid hier en elders. EIck wat wils. "' " '" " '" i' iiiiiiiuii IIIHIUI i n m n inimii miiiin m n , n u, ,,?,?, heer gebracht, antwoordde het meisje blozend. En wie ben je? Marie antwoordde, dat zij reeds twee maan den geregeld vruchten en groenten voor mijn heer bracht. Hoe heet je? Marie, antwoordde het meisje, opnieuw blozend. En waar woon je? Marie duidde het uit en Steven kon, een blik op het mooie meisje werpend, niet nalaten haar te zeggen : Wat zie je er lief uit. De bediende kwam nu terug met den ledigen mand. Steven wierp nogmaals een door dringenden blik op het mooie meisje, dat diep ademhaalde, zoodat haar boezem zich snel op en neer bewoog, en vertrok. Thuis gekomen vertelde Marie haar moeder van hare ontmoeting met den vreemden mijnheer. Pas maar op, kind, waarschuwde de moeder, de mannen zijn vaak zoo slecht. Maar, moeder, hij was zoo beleefd en vriendelijk. En hij heeft zoo'n knap gezicht! Je weet nog niet, kind, hoe slecht de mannen soms zijn. Ik voel me nooit gerust, als je naar stad bent. Ik bid God, dat ons niets mag overkomen. Marie kon zich maar niet begrijpen, waarom haar moeder over de slechtheid der mannen sprak, terwijl die meneer dan toch zoo be leefd en vriendelijk voor haar was geweest. Zij dacht nog eens terug aan het gebeurde, en een blos kleurde hare wangen, terwijl er tranen opwelden in hare oogen. Toen dien dag de avond viel en de zon lang zaam wegzonk, den hemel in gloed zettend en de Bospprus als door brand geteisterd leek, zat Marie met haar borduurwerk weder voor het raam, in gepeinzen verzonken. Haar ge dachten voerden haar telkens terug naar de ontmoeting in den morgen en haar verbeelding topverde allerlei beelden voor haar geestesoog. Zij zag Steven's slanke gestalte weder op doemen en vriendelijk lachte hij haar toe. Hij kwam dichterbij, nam haar hand in de zijne, zacht drukt hij er een kus op en vleiend klinkt zijn stem, als hij zegt: Wat zie je er lief uit, Marie. Maar dat had hij niet mogen zeggen ! En toch Zij slaakte een diepen zuchten rilde. Zij keek weder op en zie mijn hemel! Daar komt Steven aan, in levenden lijve ! Hij nadert het venster, met den vriendelijken glimlach op zijn gelaat. Zij kan haar oogen niet gelooven, en toch staat hij voor haar. Goeden avond, lieve Marie, roept hij haar vriendelijk toe. Maar als hij waarneemt, hoe het jonge meisje in verwarring geraakt, laat hij zacht vragend, er op volgen : waarom zoo ernstig en bedeesd? Marie weet niet wat te antwoorden. Geluk kig komt haar moeder juist binnen en den bezoeker gewaar wordend, zegt zij hem be leefd goeden dag. Goedenavond, vrouwtje, antwoordt Ste ven. U is zeker de moeder van Marie? Ja, meneer, Dan ben ik aan het goede adres. Ik wilde u namelijk de gunst verzoeken, dat mijn be diende geregeld de benoodigde vruchten en groenten bij u komt halen. Dan behoeft Marie niet dagelijks naar de stad te gaan. Maar wie is u? Steven noemde zijn naam en vertelde hoe Marie sinds hij in de stad was komen wonen, hem vruchten en groenten verschaft had. De moeder dankte hem ten zeerste en verklaarde dat de goede God haar met een braven klant had gezegend. Marie bracht intusschen een geurig kopje koffie binnen en Steven genoot er van, zonder zijn blikken van het schoone meisje te kunnen afwenden. Toen het ledig was, vroeg hij Marie hem haar tuintje te laten zien en hem de omgeving te wijzen. De moeder had daartegen geen bezwaar en de beide jon gelieden verlieten de woning. Waarom zoo stil, aanvallig kind, vroeg Steven, toen zij door het tuintje drentelden. Ik ben toch niet onbeleefd of ruw tegenover u? O, neen, meneer ! U is integendeel hoogst beleefd voor me. Maar ik weet zelve niet wat mij scheelt als ik bij u ben. Mijn hart klopt dan zoo onstuimig en ik zou wel in weenen kunnen uitbarsten. Maar waarom dan toch? Zij bleef het antwoord schuldig. Steven keek haar aan en zijn harstocht niet langer meester, nam hij haar in zijn armen en omhelsde haar, zeggend : Mijn lieve Marie, mijn kind! Ja, ik gevoel het dat ik je innig liefheb en ik weet, dat je geen ander gevoel voor mij koestert. Marie begon te weenen. Ja,je hebt me ook lief, ging hij voort, maar je acht je ongelukkig, omdat je arm bent. Maar treur niet, mijn aanbiddelijke engel. """?" ' 'iHiuiimiumiimuimiiiuiiiiiiiiiiiiiiit Ik wil slechts het goede voor je. Zeg mij enkel, dat ik me niet vergis, en ik zal trachten je gelukkig te maken Marie sloeg haar betraande oogen langzaam op en keek hem een oogenblik zwijgend aan. Toen liet zij haar hoofd tegen zijn borst zin ken en omhelsde hem hartstochtelijk. Steven gevoelde, hoe het bloed hem naar het hoofd steeg, maar hij vermande zich en haar teeder kussend, zeide hij: Ja, Marie, ik heb je lief voor mijn leven en je moet mijn vrouw worden, hoe eer hoe liever. Marie keek hem verschrikt aan. Wat zegt ge? riep ze. Waarom schrikt ge? Heb je al een ver loofde? Neen, maar gij Ze wilde zeggen, dat hij er toch niet aan kon denken een arm meisje als zij te trouwen, maar Steven liet haar niet aan het woord komen. Ben je verwonderd,pmdat je een arm meisje bent? Maar wat kan mij dat deren? Ik verlang slechts te huwen met een vrouw, die mij wil lief hebben, die mij trouw wil blijven, die mij haar leven wil wijden. En dat wilt ge toch, Marie? O, zeker. Ik wil liefhebben tot den dood. Steven verzocht Marie met hem weder naar binnen te gaan, om haar moeder op de hoogte te brengen. Het oudje sloeg een kruis en wilde eerst niet gelooven, wat men haar vertelde. Maar Steven verzekerde haar, dat hij den volgenden dag zou terugkeeren om alles af te spreken omtrent het huwelijk, dat zoo spoedig mogelijk gesloten moest worden. In twee weken tijds was alles in orde voor de voltrekking van het huwelijk. Steven had afscheid genomen van zijn jongelui's leven en onafgebroken was hij in de weer met de toebereidselen voor den gewichtigen dag. En hoe dichter die naderde, hoe grooter zijn liefde voor Marie werd. In de eerste dagen van Mei had het huwelijk plaats. Tot op den laatsten dag durfde Marie niet aan haar geluk te gelooven. Zij meende te droomen en zij was bevreesd, dat een wreed ontwaken tot de werkelijkheid weldra zou volgen, dat zij dan voor een ramp, onherstel baar en wreed, zou staan die haar het verdere leven zijn vergallen Maar de droom was heerlijk, vol zaligheid. Toen brak de gevloekte Augustusmaand van 1914 aan. De wereldoorlog barstte los. Als Engelschman werd Steven naar het vader land geroepen om zich bij het leger tévoegen." Hij ging op in de liefde voor zijn Marie, die hij vereerde als een wezen van hemelsche af komst, maar zijn plicht gebood hem zijn vader land te dienen. Marie was trouwens de eerste die hem er aan herinnerde: ' Mijn aangebeden man,ik zweer je.dat God alleen weet, hoe het me zal smarten.hoe donker en troosteloos de dagen voor me zullen zijn zoolang je afwezig bent, maar je plicht roept je om je naar het vaderland te spoeden. De smartelijke scheiding was onvermijdelijk. Steven liet enkele malen booten, die landgenooten naar het vaderland brachten, vertrek ken vór hij zelf kon besluiten om heen te gaan, hij kon van zijn Marie niet scheiden. Maar ten slotte kon hij niet langer blijven. Ik blijf hier bij mijn moeder,zei Marie met door tranen verstikte stem, en ik zal wachten tot de Voorzienigheid je weder tot mij voert. En Steven vertrok om nimmer terug te keeren. De oorlog is gedaan,na vier jaar lang Europa in vuur en vlam gezet te hebben. Marie wacht alleen op de wereld, want haar moeder is bezweken door deontberingen,d.ie onschuldigen in die wreede dagen teisterden, en Marie wacht, dag en nacht, hopende op het wederzien van haar geliefde, die zoo ver weg is gegaan. Waarom komt hij niet terug? Gewond? Gesneuveld? Of heeft hij zijn aangebedene vergeten? Neen, neen! Vergeten? Onmogelijk^ riep zij. Dat zou ik nimmer kunnen gelooven. En twee jaren gingen voorbij sinds het einde van den-oorlog, doch Steven keerde niet weder. Geen hoop restte haar ten slotte. Haar ziel was gebroken, het leven werd haar tot last, zij verlangde naar den dood. En toen zij op een avond ronddwaalde door haar tuintje waar zij vijf jaar geleden den eersten kus had ontvangen van hem, dien zij lief had zooals men God lief heeft, toen zonk zij snikkend ter aarde. Mijn ziel is gebroken, prevelde zij, ik kan niet langer leven, ik kan het niet dragen En zij liep naar den Bospprus, zoo somber alsof er onheil schuilde in zijn golven, en het water omsloot haar slanke leden, verzwolg haar zonder dat een,geluid over haar lippen kwam. Arme Marie, ja wonderschoon was je droom, Maar, och, zoo kort, zoo bitter kort ANATOLE ANINE