16 Juli '21. -No. 2290 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND, s' "S"~ - -v* Doorregen en wind Door eeri buitje overvallen: Koude regen, kille wind Reed het rheisje in de wagen Het haar toevertrouwde kind Om verkoudheid te voorkomen Spoedde zij zich door de straat Bij een pas beginnend leven Is h°t meer dan eens te laat Moeder zag het meisje haasten En ze lachte door de ruit En ze tilde hare liefste Onbezorgd de wagen uit. Wees niet angstig" zei ze troostend Baby is zoo gauw niet ziek DedemsTaartsch" zijn toch zijn Weertjes Uit de Fantasiefabriek". J. H. SPEENHOFF. (No. 4. Speenhoff-Serie). SPECIAAL LUX F. FEDDEMA WUENSTIJlilT 67 - TebiNn 879 - DEN HUG DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechte f 6.50 per half Jaar De Kunst van het Reizen door Mr. P. H. RITTER Jr. Pauw-Serie No. 3. Prijs f 4,25 .... Mr. Ritter heeft een zeer volledigen tekst gegeven, waarop hij zijn causerieën heeft gebouwd. En zooals ik reeds geschreven heb: hij causeert goed. Uit den aard der zaak zijn de vijfde en zesde causerie het luchtigst, de eerste vier het meest filosofisch. Maar alle litterair goed geschreven en getuigend van een voornamen, fijnen geest. En met fijne geesten is het altijd plezierig samen te zijn Zoo zal men, langzaam dit boekje van Mr. Ritter thuis lezende, genieten van fijne causerieën, die U nieuwe denkbeelden over -het reizen zullen geven en oude levendiger voor oogen brengen." UITGAVE V AH: (Holland Express) ENZ. LUXE- EN VRACHTAUTO'S BENZ & Cie., Amsteldijk 10, Amsterdam. NV. ^OJBI LEERINRICHTING DE K UNSTHA.ND WEVEN. Geïllustreerde Handleiding ten gebruike van school en huis root het aanleeren der technieken van Kunst- en Spoelweven op den handweefstoel, door ELI8. M. ROGGE en LOÜISE H. WILDT. Prijs, gecort. f 1.90. Uitf ave van VAK HOLKBMA & W t BMDOBP A'dsn TE HUUR OF TE KOOP Direct to betrekken LANDHUIS te Bennekom (Gem. Ede) metgrooten Tuin, bevattende: Part,, 2. gr. l kl. Kamer, Keuken en Kelder, verdieping 2 grljé2, kl. Kam,ers, Huurprijs / 1000.?. Koopsom / 14,08(1?- Inlichtingen onder letter K Bureau v, d. Blad. IIIIIIIMIMIIIItllMlllllltllllllUIMinilMIIIIIIP VLAANDERENS ECONOMISCHE ONTWIKKELING LODEWIJK DE RAET. Vlaanderens economische ontwikkeling. Uitgegeven door de Maat schappij voor goede en goedkoope lectuur. Amsterdam. Dit werk is het tweede deel van Vlaamsche Volkskracht; de verschijning daarvan werd in 1914 reeds aangekondigd, maar de schrijver overleed den 24sten November van dat jaar. Het nu voor ons liggende boek bevat (evenals het eerste deel) allerlei bijdragen, die vroeger afzonderlijk het licht zagen als artikelen in tijdschriften, bijdragen voor congressen, rede voeringen enz. Maar deze verzameling vormt een geheel, is een eenheid en met R. L. in het voorwoord mag daarvan worden gezegd dat zij de vrucht is van een leven stoeren, zelf opofferenden arbeid, van onvermoeibare studie en diepe liefde voor zijn volk." Inder daad kan niet anders worden getuigd dan dat beide afdeelingen van dit lijvig werk (481 compres bedrukte blz !): Vlaanderens eco nomische ontwikkeling in het verleden" en in het heden" zeldzaam rijk gedocumenteerd zijn. De schrijver brengt nauwelijks een enkel feit naar voren of hij staaft het door veelal letterlijke aanhalingen, door uitvoerige sta*i=tieken. Het zeer rijke bronnenmateriaal, waarvan hij heeft gebruik gemaakt, vermeldt hij in de bibliografische aanteekeningen. Zelfs vraagt de lezer hier en daar zich af, of zoo groote uitvoerigheid ook ten aanzien van bijkomstigheden altijd noodig was. Maar al kan men daarover verschillend denken, dit is zeker dat hier de geschiedenis van Vlaanderens eco nomische ontwikkeling in den loop der eeuwen met buitengewone nauwgezetheid beschreven is. Die ontwikkeling beweegt zich niet in een. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIHU4IIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII stijgende lijn: niet slechts was het verleden zooveel kleuriger en fleuriger dan het heden, maar ook heeft de vroegere welvaart voor in zinking plaats gemaakt. Hoe die ommekeer zich heeft voltrokken, ook dat wordt ons door meedeeling van tal van feiten duidelijk ge maakt. Het vraagstuk van herstel, van wederop bouw tot den vroegeren luister is natuurlijk niet van economischen aard alleen ; ook cultureele factoren spelen hierbij een rol van ge heel overwegende beteekenis : beter onderwij s, ook vak-onderwijs; volksbeschaving tot be strijding van volks-ondeugden. Zoo is hier dan een heel groot en zwaar, maar schoon werk van stoffelijke, zedelijke en geestelijke volksverheffing te doen. Maar hoe zal die arbeid verricht worden,wanneer niet de daartoe geroepen leiders, die schrijver aanduidt als ,,de leidende of ontwikkelde standen" aan die Prachtvfllle Buitenplaats te miM te koop [Direct van Eigenaar - Grootte: ruim 10 H.A. Schitterend Bosch- en Duinterrein. BIJZONDER FRAAI OBJECT [Electr. Licht, Gas- en Waterleiding! Belasting te Wassenaar \% pCt.! !| Brieven onder motto BUITENPLAATS' aan het Bur. van dit Blad WEEST ZUINIG KOOKT 6-8-1O cent Prima Kwaliteit Vorstenlanden Fa. TH. HOUTMAN, 's- Bos oh Motor- en Zeiljachten TE KOOP, In diverse grootten en prijzen. Lijst van In commissie staande vaar tuigen gratis en franco toegezonden. BINGHAM & LUGT AFD. JACHT AGENTUUR Slepersvest 1 Rotterdam IIIIMIIII iiui in int min iiiiiilliii nni i nu taak hun krachten wijden en hoe kunnen zij dat doen, wanneer zij niet dezelfde taal als de volksklasse spreken? Het is zoo", zegt schrijver, dat zich ten slotte de taalkwestie in België voordoet, wanneer men haar op rea listische wijze onderzoekt." De taalkwestie! Daarom vragen de Vlaamschgezinden de volledige erkenning der rechten van het Nederlandsch in het lager onderwijs, in het middelbaar onderwijs, in het hooger onderwijs, in het technisch en land bouwonderwijs, in alle takken van bestuur, in het gerecht, in het krijgswezen, voor het behartigen van de stoffelijke belangjen zoowel als voor de bevordering van wetenschappen, kunsten en letteren." Aldus luidde in 1010de slotsom van een samenvatting onzer ver zuchtingen," die ttii'ii aan Koning Albert werd aangeboden tegelijk met cciie dankbetuiging omdat hi.i bij zijn trooiisbcklimining den eed Belangrijke Prijsverlaging, TORPEDO 4plaatsen 10/15 P.K. /575O.CONDUITE 1NTÉRIEURE idem f7OOOmTORPEDO 6 plaatsen 15/20 P.K- 18QOO. LANDAULET idem 199OO. J.LEONARDLANG AflSTERDJUt. ook in het Nederlandsch had afgelegd. De taalkwestie ! Wij willen, zoo heet het in dit zelfde programma, niet uit het oog verliezen dat België een tweetalig land is en de Walen onze landgenooten zijn ; ons ideaal is ne natie, samengesteld uit twee broederlijk vereenigde stammen, waarvan elk gelijke rechten geniet in het bezigen van de eigen taal. Immers worden in Zwitserland drie talen gesproken en erkend ; is dit land daarom minder sterk, is de vaderlandsliefde daar niet even vurig als elders, wordt daardoor het land in zijn geestelijke en economische ontwikkeling ge schaad? Dit boek, het levenswerk van den te jong gestorven schrijver, leert vór alles hoeveel er nog in en voor Vlaanderen te doen is. H. SMISSAERT IIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIII MUI i mi IIIIIMII mmii i , ,,, miiMiiiiiiiii m iiiiiiiim m 111 MIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIII mimi n n IIMIII i i n MI i i i n iiiiimi itiiMiiiiiiniiiiiiiiiimiii iiiiiiiiiimiiiiiiimiinmi i iiiiiiunni LITERAIRE BESCHOUWINGEN III De meeste verzen die ik onder de oogen krijg zijn niet bepaald slecht, maar ook niet zeer goed." Het gaat niet aan, ze te verwerpen, want meestal zijn het toch eerlijke, welge meende uitingen, waarvan een liefderijk en bescheiden mensch de goede bedoeling moet waardeeren, en den maker aanmoedigen. Maar als men juist iets zeer goeds" geleezen heeft, dan bevreedigt het tamelijk of be trekkelijk goede" ons maar weinig. Men heeft niet het gevoel dat het een groot gemis zou zijn als men die verzen nooit ter leezing had gekreegen. En de algemeene fout van zulke vrij goede verzen is hun gebrek aan eenvoud. De jonge dichters kennen het zeer goede werk k, en trachten iets te maken wat er aan nabij komt. Maar dit opzettelijk mooi willen schrijven is dan merkbaar en men kan er niet veel anders van zeggen, als dat de jonge Dichter talent heeft, en een eedel karakter en dat er goede en minder goede reegels in staan en dat hij zich niet moet toeleggen op mooiheid en verheevenheid, omdat die eigen schappen niet gezocht kunnen worden maar op eerlijke, eenvoudige en natuurlijke uiting. Zulke vrij goede verzen geeven niet den in druk van noodwendigheid. Ze hadden ook verzweegen kunnen worden, zonder den ma ker daarom ongelukkig te maken. Dit kan men niet bewijzen, het is en blijft een persoon lijke meening. Zooals alle literaire kritiek be rust op persoonlijke meening. Alleen het zeer goede" werk maakt dien indruk zoo sterk, dat men met groote zeekerheid kan zeggen dat die persoonlijke meening ook door aMe eerlijke en gevoelige menschen kan en moet gedeeld worden. Van Wies Moens kan men zeggen dat hij zonder twiifel een goed, eedel en liefdevol mensch is. Hij toont niet de meesterschap in zuivere en welluidende versificatie. Rijm en ritme zijn niet volkomen aan zijn gevoel onderworpen. Vooral in de eerste en. tweede harmonieën is hij zwak. Maar zijn wil is duidelijk en sterk en de hoogere harmonieën ontbreeken niet. Als kenmerkend voorbeeld schrijf ik het volgende, versje af, op goed ge luk uit den bundel gekoozen 1) Slaat in mijn ziel de wonden die verkankeren rukt aan mijn hart dat de veezeis jammeren juichen zal ik in verwinnende wellust, ik zal zingen als het koren dat gegeeseld wordt. Laat uw vuistslagen branden op mijn gelaat, uw brandmerk schroeyen mijn luiende vleesch, ik weet handen die mijn gelaat zullen wassen een mond die de brandwonden zoenen zal Luistert hoe ik bereid mijn uur van wraak in de stilte scherp ik de groote verzoeningswoorden,. laayende kolen zal ik over uw hoofden ver zamelen ik \vi! u zien smelten in de gloed van mijn Liefde !" In dit vers is geen sterk ritme, en geen rijm. Het is poëtisch proza, dat weinig originaliteit heeft. Maar het is toch de krachtige expressie van een zeer noobel en schoon gevoel. De vierde harmonieën zijn er in aanweezig. Een sterk en liefdevol karakter spreekt. Weinig stemming, bijna geen plastiek, geen' scherpe vizie. De jammerende veezels" zijn niet fraai. Maar het is toch, ondanks de wat opgeschroefde woorden, een goed vers dat sympathie wekt voor den eedelen mensch die het sprak. Dan komt de tweede Vlaming. En nu is het opmerkelijk dat de Vlaamsche taal van Wies Moens vee! minder vlaamsch en meer zuiver Nederlands is, omdat hij een hooger toon aanslaat en pompeuzer termen gebruikt. Hij spreekt de taal van een meer verfijnde, maar dan ook minder eenvoudige cultuur. Hij gebruikt de taal die wij Groot-Nederlandsch kunnen noemen, die wel door Vlaamsche woorden en termen hier en daar den Vlaming verraadt, maar die toch ook zeer goed door een Noord-Nederlander, met Vlaamsche sympathieën, kon geschreeven zijn. De verzen van Isidoor van Beugem, In bloeienden Voorhof" 1) zijn dór en dór Vlaamsch, omdat zij oover de eenvoudige dingen des leevens spreeken in natuurlijke eenvoudige taal. Isidoor van Beugem is een pseudoniem. De schrijver is een martelaar voor de Vlaamsche zaak en zit gekerkerd,. weegens al te groote liefde voor zijn land en zijn taal. Zijn verzen zijn welluidend wat men voor vijftig jaren zangerig" noemde en getuigen van fijne gevoeligheid, en zuiver vers-vermoogen. Zijn meester is Quido Oezelle, die hij tot voorbeeld heeft, zonder ooit in slaafsche na volging te vervallen. Bij van Beugem vindt men de eerste en tweede harmonieën veel sterker en zuiverder dan bij Wies Moens maar de hoogere koomen maar bij uitzon dering voor. Van Beugem bezingt het huisselijk lief en leed, de zachte en fijne ontroerin gen van een vroom en liefdevol gemoed. Het werk doet denken aan het bekende gedichtje van Frans de Cort: Wanneer ik weelde-dronken Mijn rozig kind aanschouw enz. Maar van Beugem geeft vee! sterker en ?dieper verzen. Hij is nooit rhetoiisch of hoi, «n zeer vruchtbaar in klein, zuiver en innig ?werk. Kinderen weest stil en roert nu geen lid ik denk aan ons kind dat ziek is en bid Schrijft stillekens voort wilt meelijdend zijn babbelt niet zoo luid dat doet me zoo'n pijn O kinderen' zoet Zoo innig bemind Schrijft stillekens voort : ik schrei om ons kind." Ook dit is niet het beste uit den bundel. 'Maar het is goed en kenmerkend. Dit hebben de Vlaamsche dichters vór op de Noord-Nederlanders, dat ze vroom en gods dienstig zijn opgevoed en het schoone, intieme, kinderlijke uit den katholieken godsdienst heb ben bewaard en blijven gevoelen. Dat is aan den invloed van Ouido Oezeüe te danken. En het is een zeegen voor het vlaamsche land en de vlaamsche literatuur. In a! die eenvoudige versjes van van Beugem leeft het geloof en ?de eerbied voor het huisgezin en voor de kinderkens. Als blanke duiven, goud-bevlerkt en vliegend daar in vroegen morgen van huis naar zon, van zon naar huis, met in hun slag geen last van zorgen zoo klapwieken, in dichte schaar mijne gcbceden, stil bejccgend van mij naar u, van u naar mij hoog zaal'ge door zijn God gezeegend. Zoo is er in dit boekje in bloeyenden voor hof" een schat van kleine, zuivere liedekes, waarvoor heel Vlaanderen, en heel Neder land dankbaar mag zijn. Nu koomen de Noord-Nederlanders, met hun wijdsche gedachte, hun beeldende ter men, hun geestige ritmen. Ze zijn niet zonder geloof, maar de kinderlijkheid is weg, en de eenvoud <is niet zoo treffend en natuurlijk. Zoo staat vooraan het werk van Mea Verweyl), de dochter van Albert Verwey, en dus groot gebracht in het juiste begrip van ritmische schoonheid en zuivere beelding. Maar hoor hoe ze haar eigen veel dieper en donkerder gemoedsleeven openbaart. Wij zoeken moeiza-am naar de diepe gronden Waardoor ons doen en weezen wordt bepaald Wij peilen, waar gevoel en wil ontbranden en welk gesternte onze vaart bestraalt." Maar dan komt het donkere slotvers : f.Ons 'eeven wordt beheerst door zulke beelden die ongeroepen plotseling voor ons staan en zijn zij ons de hoogste, diepste weelde, zijn ze ook niet de vloek van ons bestaan?" Zie, hier is meer en dieper heemzucht dan ooit door Gezelle en van Beugem werd ver woord. Hoort, hoe ze de sentimentaliteit bestraft van het kind, dat een vlinder wil redden uit de kaarsvlam. Hij wil wel sterven met verschroeide vleugels en met zijn oogen door het vuur verblind Maar zonder dat verteerend wild verlangen Dat jij nog lang niet zult begrijpen kind l Zijn leeven, kindje, is voor hem geen leeven" wanneer hij niet zijn dood in 't aanzicht zweeft." Hier willen de hoogere harmonieën rijpen, maar zij zijn nog niet met volle woordkracht geuit. Ik neem de vrijheid de spelling hier te wij zigen waar het mij nuttig voorkomt voor dui delijke zegging. Hieroover moesten de Dichters zich met elkaar nog beeter verstaan. De sterke zoomer" van Maria FavaiKievits kenmerkt zich door fijner stemming, en meer plastische zegging. Zij geeft kleine stemmingsbeelden, met harmonieën van de derde en vierde orde. Ook is de dichteres verder van huis geweest dan de meeste Vla mingen. Zij kent een wijder waereld en haar stemmings-beelden zijn in veele volken ge oogst. Het volgende is uit Napels : De wasch waait klip-klap klapprend in den wind Geruite kielen, h'emden en een kant achter de lakens kieke-boet een kind en geitjes dartlen dolle door het zand. * Wat steekt de zon ! een oude vrouw stookt vuur midden op straat en blaast de vlam wat aan schuift dan d'r kacheltje wat naarden muur; omdat een eezel-kar voorbij moet gaan. Gejuich van kindren.schalt uit krot en hoek Twee marremotjes slapen op wat stroo. Een prachtig jochie, naakt als Cupido Rijdt paardje op een kakelende kloek." Van zulke aardige, wèl-geteekende beeldjes is de Sterke Zoomer" vol. Het is fraai en welluidend, het mag er zijn. Het is niet diep en geeft geen verborgen wijsheid. Maar het geeft de "vreugde van zuivere teekening en vrije, kleurige verwording. Nu koomen nog een drietal bundeltjes, die een korte bespreeking verdienen. Ze zijn zwakker dan de besprookene, en toch getui gen ze van den rijken bloei onzer dicht-kunst. Dit voor een volgende beschouwing. FREDERIKVAN E E D E N 1) Verzen, door Wies Moens, uitgave van de Sikkel" te Antwerpen 1) N. V. uitgevers Maatschappij Plantijn, Gent MCMXX 1) Golfslag" door Mea Mees-Verwey.