DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 23 Juli '21. No. 2300 AMERIKA EN DE ONTWAPENING Tukenlng voor ,jdt Amsterdammer" van Jordaan Ben spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen. MIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIImlIlllllllllllllllUllllllllllllllllllllMllilllllmlIIIIIIIII schap. De student, die de universiteit verlaat, moge volgens het door mij ge schetste studie-programma wat minder vakkennis hebben opgedaan, dan hij kon verwerven, zoo hij volgens het nieuwe statuut studeert, de bréedere basis van studie, die hij zal hebben ge legd, zal naar mijne meening dit tekort ruimschoots vergoeden. Intusschen, wij hebben nu het nieuwe statuut. Hoe het zal werken, zal voor een groot deel afhangen van hen, die het moeten uitvoeren. De professoren in de litterarische faculteit nebben het in hunne hand de neiging tot te vroege specialisatie, die het statuut bij de stu denten aanwakkert, tegen te gaan: door hunne college's en door hunne raadgevingen bij de inrichting der studie. Indien alle professoren Huizinga's waren, zou ik van het nieuwe statuut niet zooveel kwaad verwachten. Thans ben ik er niet heelemaal gerust over. KERNRAMP WAT MOET MEN DOEN IN DEZEN WARMEN TIJD? door Dr. I. H. J. Vos, Wethouder te Amsterdam Allerlei bijzondere omstandigheden hebben de aandacht gevestigd op de verzengende warmte, die dezen zomer tot een evenknie van dien van het jaar 1911 stempelt. Het zal evenwel voornamelijk zijn het feit, dat geen schokkende wereldgebeurtenissen de algemeene belangstelling gebannen houden, dat massavergiftigingen als die te Meppel, Hee renveen en in eênige buitenlandsche steden een meer dan gewone opschudding hebben teweeggebracht en indirect over de weers omstandigheden doen spreken. Al is er dus stellig uit dezen hoofde het een en ander te doen, toch is de gezondheidstoestand in het algemeen niet van dien aard, dat die onge wone voorvallen als maatstaf in welke rich ting dan ook zouden mogen gelden. Integen deel is op het oogenblik en ik spreek hier speciaal voor Amsterdam de sanitaire toestand gunstiger dan hij in jaren was. Het aantal besmettelijke ziekten, dat in de laatste maanden vrij belangrijk was (mazelen, roodvonk, diphtherie, kinkhoest) is sterk teruggeloopen en m.i. is juist daaraan de warmte niet geheel onschuldig. Dat is nu wel weer een góde zijde van deze periode, die overigens niet zoo heel veel goede zijden heeft. De typhus, de gevreesde, die in onze stad altijd op den loer ligt, houdt zich pok al merk waardig kalm ; zoo kwamen er in de vorige week slechts 2 gevallen voor. En dat ondanks gebrek aan water allerwege, een ergerlijke misstand, omdat er vooral onzindelijkheid door in de hand wordt gewerkt. En men weet wat dat beteekent, vooral ten plattelande, waar men onze melk op toch al niet al te hygiënische wijze verzorgt. Ook de zuigelingensterfte, anders in deze tijden van broeihitte ongewoon hoog, geeft aanleiding tot bevrediging. Het cijfer is beduidend lager dan in andere jaren en dus sluit zich ook in dit opzicht de groep dier allerkleinsten gunstig aan bij de andere leeftijdsklassen beneden de 20 jaar, hetgeen ook weer wijst op algemeene factoren, die de openbare gezondheid beïnvloeden. Toch zal men waakzaam moeten blijven, want ik vrees, dat deze verblijdende verhou ding zich niet za! handhaven. Zonder in wijdloopige beschouwingen te treden zou ik willen vaststellen, dat de mogelijkheid van IIIIIIIIIIMIUIIIIIIIHIHIIIIIHIMIIHIIIII imillllllllllllllllllllltUIIIIIHIIIIIHIIIIMIIIIIIIIIIIItllHIMIIIIIIIllllllltl DE JODEN EN DE OPBOUW VAN PALESTINA Ofschoon de opbouw van Palestina een werk is dat uitsluitend en alleen door jood sche handen, met joodsch geld en met de hulp en steun van alle joden zal moeten geschieden, toch zijn we gerechtigd om van de niet-joodsche wereld n ding te vragen n.l. haar sympathie voor ons streven. Niet omdat wij willen, dat ze dit gevoel in daden zal omzetten, maar omdat we in onze moeilijke taak de moreele kracht, die uitgaat van een welwillende belangstelling, niet kunnen ont beren, omdat we sterker zullen staan naarmate de publieke opinie meer op onze zijde is. Daarom was het m.i. een verzuim van de Zionistische Organisate, dat zij een week lang een Shekelactie" heeft gevoerd, Amsterdam en andere steden overstroomd heeft met voor niet-joden volkomen onbegrijpelijke aanplak biljetten, zonder de groote massa in te lichten waarom het hier ging. Onbekend maakt onbe mind, en al mogen we verwachten, dat ook zonder eênige nadere verklaring van onzen kant het hollandsche publiek ons joden bij het Palestina-werk geen strootje in den weg zal leggen, toch is het voor ons doel en voor onze geheele zaak beter als wij inplaats~.van deze rustige onverschilligheid, de belangstel ling van net nederlandsche volk $ zouden weten te wekken. Gegeven de aard van deze natie en het ideaal.waaryoor wij strijden.moet dit geen moeilijke taak zijn. De volgende korte uiteenzetting is een bescheiden poging in deze richting. ! ^ Toen indertijd in 1916 Balfpur de beroemde verklaring aflegde, waarin hij den joden een Nationaal Tehuis in Palestina beloofde, scheen het alsof voor ons volk eindelijk een betere toekomst zou aanbreken. Nu echter, na vijf jaar, zien we hoe ver we, ondanks deze toezegging, nog verwijderd zijn van een oplossing van het joodsche vraagstuk. Uit Palestina bereiken ons de meest verontrusten de berichten. De arabieren hebben in de maand, die achter ons ligt, hevige aanvallen gedaan op de joodsche wijken in yerschillende steden en op de kolonies ; en de Engelsche Regeering, die verleden jaar toen het tot dezelfde uitspattingen kwam, tegenover de arabische elementen met groote zachtheid is opgetreden, schijnt ook ditmaal deze taktiek te willen volgen. Zulke voorvallen zijn verre van opbeurend voor de jodenheid, zij heeft nu de bittere ervaring opgedaan dat in het land, dat zij als het hare beschouwt, onder een landvoogd die jood en zionist is, ook progroms mogelijk zijn. Geen wonder dus dat men harde woorden hoort over de houding van Engeland, maar de beschuldigingen aan dit adres gericht zijn onredelijk. Immers de teleurstelling, die thans duizenden joden on dervinden, is slechts het onvermijdelijk ge volg van de te hooge waardeering der Balfourverklaring. Er zijn n.l. velen onder ons joden, die in deze belofte van 1916 een welwillend heid tegenover het joodsche volk hebben min OATH TIOEHM UI 'VAM DER HOOP'. MEUBELBKWARINQBN TRANSPORT M U. AMSTERDAM *M HAAI LAATST VERSCHENEN nunoi URTRMII LTituttmt verandering eiken dag zal kunnen komen en dat dan vooral darmaandoeningen van ailerlei aard, voornamelijk catarrhen, beteekenis zul len verkrijgen voor het maatschappelijk ziektebeeld, dat thans in bijzondere mate door de afwezigheid op uitgebreide schaal van die aandoeningen wordt gekenmerkt. Doch er zijn reeds teekenen, die op kentering wijzen en dus is het dubbel zaak zooveel mogelijk preventief op te treden. De maatregelen, die daarbij naar voren komen, zijn van -tweeërlei aard, individueel en sociaal. Phrases over luchtige kleeding of over af koeling op gezette ^tijden hebben hier geen zin. Ieder handelt automatisch naar behoefte op flit gebied. Van nffeer beteekenis echter zijn allerlgi regelen, die men niet straffeloos kan verwaarloozen. In de eerste plaats zij hier een enkel woord gewijd aan de behande ling van voedingsmiddelen, die onder om standigheden ernstige ongesteldheden kunnen veroorzaken. In Meppel goldt het vermoedelijk de melk, die in roomijs was verwerkt, in Heerenveen en in Duitsche steden was sprake van vleesch en vleeschwaren. Doch in alle gevallen gaat het om bacillenaandoeningen, verwekt door bacteriën uit de typhusgroep, meestal paratyphusbacillen. Naar mijn er varing is de melk, besmet door een bacillenuitscheidenden persoon of op andere wijze, somtijds de overbrengster dezer bacillen, doch het staat daarnaast vast, dat ook vleesch en visch (vermoedelijk ook ongekookte groente zooals salade) een booze rol in 'dit opzicht kunnen vervullen. Men kan door diverse iraatregelen het kwaad, dat hierdoor gesticht kan worden, voorkomen of beperken. Men doet goed geen melk te nuttigen, die niet gekookt of behoorlijk gepasteuriseerd is. Door die bewerkingen toch worden de kleine boos doeners afdoende vernietigd. Doch daar mede kan men niet volstaan. Melk toch, ook die, welke een voorafgaande kunstbe werking heeft ondergaan, kan bij onoordeel kundige bewaring wederom gevaarlijk worden en ook massa-aandoeningen verwekken. Leiders van groote inrichtingen zullen U kunnen inlichten omtrent massale onge steldheden onder hun personeel tengevolge van melksausen op Zondag gebruikt, doch op Zaterdag toebereid. Medici zullen dezelfde ervaring hebben opgedaan. Hoe dikwijls zag ik zelf niet onder soldaten ernstige darm aandoeningen optreden, waar onverantwoor delijke koks ondanks waarschuwing te lang van te voren de soldatenvoeding hadden gereedgemaakt. iHet onderzoek leidde dan vanzelf in de juiste richting als de inhoud van het eetgerei kon worden onderzocht. Groote voorzichtigheid ter zake is dus geboden. Rn waar men nu eenmaal bij lederen staatsburger geen politieagent kan posteeren en op de medewerking van a!Ie goedwillenden aangewezen is, daar komt het dus aan op het juiste inzicht niet alleen van huismoeders doch ook van neringdoenden. De melkleveranciers b.v. dienen acht te slaan op ver doorgevoerde hygiëne in hun bedrijf en op stipte naleveing der pasteuriseereischen, vooral met het oog op de achterlijke hygiënische toestanden op de boerderijen. Banketbakkers, die met room en melk arbeiden, behooren deze regels evenzeer stipt na te komen, alsook ijsfabrikanten en allen die op zelfs maar verwijderde wijze in hun bedrijf, met melk producten te maken hebben. Doch hetzelfde klemt voor vleesch, vleesch waren en visch. Met worst zij men uiterst voorzichtig. Doch ook vleesch mag niet lang onoordeelkundig bewaard worden, wil men onaangename gevolgen in den vorm van ernstige maagdarmaandoeningen voorkomen. Ook dit mogen huismoeders en vleeschhouwers beseffen. Daarnaast is het geraden rekening te houden met de vliegenplaag, die in deze dagen vrij wel onuitstaanbaar is. Vliegen zijn de over brengers van smetstoffen. Typhusbacillen kun nen langs dezen weg worden overgebracht. Ook de malariaverwekker behoeft een mug (de anopheline) voor 2ïjn verbreiding. En deze warmte schijnt een waar dorado te vormen voor deze insecten. ; ? Ook hier ligt een taak voor de huisvrouw. Open ramen moeten vermeden Worden, ook al belemmeren horren eénigermate de luchtverversching in de huizen. Daarnevens dient uiterste reinheid te worden doorgevoerd en voorkomémen, dat afval, een aantrekkin»spunt voor vliegen vormt. Ook voor de overheid valt veel te doen ten opzichte der vliegenplaag. Een stelselmatige intensieve bestrijding, consequent en hard nekkig aangevat, belooft stellig resultaten. Het ligt buiten het bestek van dit artikel hierop nader in te gaan. Ten slotte zij het mij vergund, eênige klemmende opmerkingen te maken in het belang van zuigelingen en kleine kinderen. De warme dagen toch zijn juist zoo gevreesd voor deze peuters en men kan door deskun dige voorlichting veel familieleed voorkomen. De zuigelingensterfte der kunstmatig gevoede kinderen wordt door sommige onderzoekers toegeschreven aan bedorven melk, door andere aan warmtebroeiing in de woonruimten, waar de kleinen zich bevinden. Men gaat veilig, wanneer men aan beide bezwaren tegemoet komt. Men doet dan ook goed wanneer men in dezen tijd van woningnood de kindertjes overdag buiten de woning brengt, liefst naar koele plekjes in parken. Ook zorge men voor het toevoeren van voldoende hoeveelheden vocht. Voortdurende voeling met den huisarts of met de zuigelingenconsultatiebureaux zal heel veel moedertjes op den goeden weg brengen en houden. En ik ben overtuigd, dat de meeste dezen raad reeds in practiik brengen. Voorzijde gezien. Dit naïef idealisme, hetwelk vergat, dat in de staatkunde slechts het politiek be lang den doorslag geeft, voelt zich door de houding van de Britsche Regeering verraden. Geheel ten onrechte; want niemand, die eenig begrip van politiek heeft, had mogen verwachten, dat een rijk als Engeland zichzou kunnen binden aan de belangen van een bepaalde groep of godsdienst. De Britsche Regeering kent noch joden, noch arabieren, zij is er slechts op bedacht om de grootst mogelijke veiligheid te verzekeren aan het zeer kwetsbare wereldrijk, dat zij besturen moet. Lijkt haar daarvoor een politiek die den joden welgezind is gewenscht.dan zal zij die, zooals in 1916, volgaarne toepassen; eischt echter het staatkundig belang een breken met deze gedrags lijn, dan zullen de britsche staatslieden evenmin aarzelen, zelfs al gaan zij misschien persoonlijk ongaarne dezen weg. Het is voor de joden zeer nuttig om die harde waarheid goed onder de oogen te zien, dat inzicht alleen kan ons het juiste idee geven van de taak, die ons wacht. Allén, geheel alleen, zullen we het land moe ten opbouwen, dat we tot een tehuis voor ons volk willen maken.De Balfourverklaring.respectievelijk het San Remo-besluit, hebben ons niet meer gegeven dan het officieële verlof om die bovenmenschelijke moeilijke onderneming te probeeren ; zij verleenen ons echter noch de belofte van daadwerkelijken steun der mogend heden, noch de verzekering van hun welwil lende neutraliteit in deze kwestie. Er is geen reden om over dit alleen-staan van het jood sche volk te klagen. Want deze toestand is de eênige gezonde basis waarop een gemeen schap gevestigd kan werden. Een volk, dat zijn woonplaats, zijn staat dankt aan vreemde hulp, is toch op den duur niet bij machte om zich te handhaven ; het wordt de armzalige vazal van een machtiger rijk. Slechts met joodsche geestdrift, joodsch intellect, joodsch geld, door den hartstochtelijken wil van jood sche mannen en vrouwen, kan het land onzer REVOLUTIE EN WEDERGEBOORTE Revolutie en Weder-Geboorte, nage laten, handschrift van G. KapteijnMuysken. De Waelburgh", Blaricum. De schrijfster dezer studie is mij altoos sympathiek geweest. Om de ruimte van blik en om den moed zich vrij en frank uit te spreken over de zaken, die haar het meest bewogen. Meerendeels zijn het zaken van socialen aard geweest, waarin ik hare groote belezenheid en haar ontembare zucht om er voor zich de waarheid in op te sporen en uit te spreken, heb mogen bewonderen. Waar zij in het vorig jaar is overleden, veel te vroeg inderdaad, en ons hier haar laatste werk geeft, heb ik in dit nagelaten handschrift weder alle kostelijke eigenschappen terug ge vonden, die in zoo menig opstel bij haar leven reeds waren neergelegd. Dat een zoo sociaal-gevoelige en tot contem platie neigende natuur als mevr. KapteijnMuysken door de revolutionnaire bewegingen onzes tijds aangegrepen werd, dat dit haar leiden moest om zich hiertegenover niet alleen passief, maar ook aktief te gaan stellen, maakt haar nagelaten handschrift tot iets bizqnders voor dezen tijd; al is het dan ook niet tot een studie geworden, die men af kan noemen. In dit geschrift heeft deze begaafde vrouw zich-zelf, tevens anderen, rekenschap gegeven van hare houding tegenover de huidige revoluties : eensdeels die waaruit het com munisme, met name het Russische Bolsjewisme is geboren, anderdeels nog niets is geboren dan een min of meer vormloos verlangen naar een radikale hervorming van de econo mische grondslagen der maatschappij. Zij zelve is communiste geworden, maar van een bizonder soort. Een communiste, die zich in de beoordeeling van en het oordeel ver die stroomingen die binnen de oevers van meer of minder strenge dogmatiek zijn ingedijkt, geen dwang wil laten opleggen, noch zich in de vrije critiek daaromtrent wenscht te doen beperken. Zij zegt het zoo fier: het gaat erom de openbaring van den wereldoor log zoo scherp mogelijk te bepalen en die der revolutie op den voet te volgen; verder, objectief en los van elke partijdwingelandij, ons zoo juist mogelijk rekenschap te geven van hetgeen in naam der revolutie wordt be volen en gebeurt; nooit zich het zwijgen te laten opleggen over wie of welke partij ook, zich zonder aanzien van persoonlijkheden te stellen in dienst van waarheid en recht, zooals zich die voor ons bewustzijn opdoen." Mevrouw Kapteyn-Muysken is communiste geworden, gedreven door het wijsgeerig idea lisme dat men ook in hare vroegere uitiogen altoos heeft kunnen bespeuren, doch haar kritische blik deed haar terstond de groote zwakheden, o.a. van het Russische Bolsjewisme klaar doorschouwen. Dat bij dit belangrijke revolutionnaire experiment van dezen tijd, juist zijn nog veel belangrijker historisch verloop, bij alle groote waardeering met vaderen weer opgebouwd worden. Het herstel van het Joodsche Land is een joodsche zaak, dat vergete men nooit, en het is onredelijk en het is zwak om daarvoor materieelen steun van andere volkerente verwachten.Het eênige wat de niet-joden ons vermogen te geven is hun sympathie, maar alweer is het aan ons om door de waardigheid van ons optreden de publieke opinie te winnen. Eerst als de wereld ziet, dat de millioenen joden,die over de aarde verspreid wonen, als een eenheid willen en handelen waar het den opbouw van Palestina betreft, eerst als ieder weldenkende dus kan beseffen, dat hier een volk zijn uiterste kracht inspant ter bereiking van zijn hoogste nationale idealen, eerst dan zal onze beweging ook de harten der niet-joden warm maken. Zij zul len dan zien, dat de jood niet alleen kan klagen en jammeren, maar ook als een man kan vechten en goed en bloed veil kan hebben voor de verwezenlijking van zijn hoogste droomen. De Shekelweek" was een eerste poging om deze eenheid ook aan de buitenwereld te kunnen toonen. Want iedere jood of KAPITAAL, Wijsgeer Jansen die allengskens Duizend tonnen gouds bezat, Merkte dat hij aan dien rijkdom Toch maar bitter weinig had. Weinig kon hij er voor koopen. Zelfs niet eens een nieuwe maag; Ook wat onversleten hersens Had professor Jansen graag. Toen hij juist maar niet kon krijgen Waar hij zeer was op gesteld, Ging hij over tot verdeeling Van zijn nuttelooze geld. Ernstig ging hij onderzoeken Of hij iemand vinden kon. Die als hij: niet gaf om rijkdom En hem dankte voor zijn ton. Duizend menschen zond hij pakjes, Waar voor elk 'n ton in zat, Zonder echter te vermelden. Wie het geld gegeven had. Elke politieke richting Werd gelijkelijk bedacht; Duizend zeer verscheiden mannen Werd een pakje thuis gebracht. Anti-revolutionairen, Sociaal en communist; Liberalen, protestanten, Bolsjewiek en anarchist. Die de som niet wil aanvaarden," Schreef hij er voorzichtig bij, Make, om geen last te hebben" Er het armbestuur mee blij l" Toen hij na 'n week ging vragen Naar den stand der armen-kas, Hoorde hij tot zijn genoegen, Dat die niet vermeerderd was. Als men mij" riep wijsgeer Jansen, Ook een ton gezonden had" Weet ik zeker dat zoo'n duitje" Rustig in mijn brandkast zat." J. H. SPEENHOFF Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllll l UNIE BANK voor NEDERLAND en KOLONIËN AMSTERDAM en ROTTERDAM Agentschappen in Nederland: 'g-GRAYENHAGE, TILBURG, LEEUWARDEN, OISTERWIJK, UDENHOUT, LOCHEM en BORGULO. Agentschappen in IndiS: BATAVIA, SOERABAYA, SEMARANG, BANDOENG* MEDAN e WELTEVREDEN. betrekking tot zijn uitgangspunt, de bewon dering van deze idealiste heeft moeten doenyervangen dooreen overwegend critische houding, spreekt, om zoo te zeggen, vanzelf. Het recht van critiek en van oordeel moet gered worden van eiken aanval van nieuwe dogmatici. Anders keert de overheersching van de eene klasse over de andere, het gezag en de tyrannie, het dwangbevel van het mili tarisme terug in andere gedaante, maar in wezen nog even onmenschelijk als eertijds" (bladz. 22). Duidelijk is hier geteekend, wat ieder modern westerling, zij hij of zij van nog zoo vér-gaande anti-kapitalistische posi tief socialistische, of communistische gezind heid, in het Russische systeem zoozeer tegen de borst stuit. ledere poging tot grondige economische verandering, die van dit stelsel uitgaat, is gedoemd in de kiem te verstikken. Het com munisme, ziedaar de overtuiging van deze iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiimitiiiiiiiiiiiiiiMti jodin, die een shekel betaalde teekende tevens een verklaring den opbouw van Palestina te willen bevorderen en te staan achter de zionistische wereldorganisatie (in het ontwerp-mandaat aangewezen als Jewish agency.") Het is een bescheiden begin geweest, want al hebben ongetwijfeld velen zich met dit streven solidair verklaard, duizenden nog moeten gewonnen worden. Maar het bewustzijn,dat we strijden voor ons volk geeft ons moed. Sterken versagen niet en sterk moeten we zijn, wil ons werk geluk ken. Voor ons joden van Nederland zal die strijd gemakkelijker worden, omdat we leven in een ons goed gezinde sfeer, omdat we ge holpen worden door het voorbeeld.dat uitgaat van een volk dat ook eens wist te handelen volgens de leuze: ende desespereert niet." CAROLINA EITJE - De voorzijde van den penning geeft een beeld van verleden en toekomst, gesymboli seerd door een ouden jood in bidkleed en een jongen joodschen werker met hamer in de hand; op den achtergrond het silhouet van de joodsche universiteit, die in Jerusalem zal komen. De keerzijde vertoont de wapens der 12 stammen rondom een schild waarop in gestyleerd hebreeuwsche karakters het woord Zion" staat. Als randschrift daar omheen in het hebreeuwsch. Indien ik u vergete, O, Jeruzalem " De jaartallen op de voorzijde zijn die van het begin der ver strooiing en van den Balfour-brief. De datum op de keerzijde is die van San Remo. Achterzijde