3 jiili-!21. No. 2300 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Dans der Kyorto;gëis1ia's bij de receptie van een hooggeplaatst vreemdeling Geisha-dans Kyoto ! Op den oever van de Kamogawa staat de Kaburenjo, het kleine theater, waar jaarlijks duizenden heenstroomen om vijftig van de mooiste geisha's van Japan, de Miyaki Odori te zien dansen. Het gebouw zelf, heeft hoegenaamd geen pretentie en is pre cies groot genoeg voor wat binnen vertoond wordt. Het is een theater als alle andere in Japan. Het topneel is even verhoogd en van tatami's voorzien, het is tweemaal zoo breed als diep, en laag. Als men binnenkomt en biljetten genomen heeft, krijgt men eerst, in een aparte kamer de usucha, die heel cere monieel, door geisha's wordt toeb.ereid en rondgediend. Dat alleen al is eigenlijk het hooge entree geld waard, zeker voor wie nog niet vaak een cha no yu of theeceremonie meemaakten. Als theeceremonie is het niet je ware. Eigen lijk is het een thëèvisite met wat meer omhaal dan gewoonlijk ; maar de geisha's zijn behoor lijk en hun costuums zijn wonderen van goeden smaak. De Tokyo geisha met haar wonderlijk gevouwden obi, met haar rinkinkelenden haar tooi, met haar antieke ceintuurs van goud en zilverbrocaat, hebben, als decors al, een heel aparte charme. De thee is misschien even belangrijk als de dans en 't is zeker de moeite waard, de vieze, drabbe, schuimende groene thee naar binnen te werken, in de traditioneele 3J slok. Na de thee begint de dans, die een uur duurt. Is dat uur om, dan wordt, evenals in de Cinema, het publiek weggestuurd om plaats te maken voor nieuw publiek. Als men weet dat i 700 menschen in de zaal gaan, dat deze altijd vol is en dat er vijf voorstellingen per dag gegeven worden, kan men berekenen dat het zoo'n theater allicht beter gaat dan Covent Oarden of de Grand Opéra van Parijs. Bij iedere voorstelling treden nieuwe geisha's op. ledere groep is in drie afdeelingen verdeeld. Tien samiscuspeelsters, tien jikata (zangeres sen), tien die de trommel slaan en 32 danse ressen. De 10 trommelslagers zijn soms weer ver deeld in trommel en fluitspeelsters. Het lange, ondiepe toórïëêlïs in wit en' karmozijn rood gedecoreerd;. Draperieën, lappen, kleurige banden n in 't midden staan eenige Nieuwjaarssym bolen, die 't heele jaar dienen, de pijn boom, de bamboe en de pruirne-bloesem, symbolen van lang lev^n^ jjan hoog opgroeien en van h»'aMf6 de zijn, immers, de pruim' is*fie boótrfj': eerst bloem draagt. Het plafond is als een wistaria <pfieel, de lange trossen blauwe regen, nét cht, benge len zachtjes heen en weer onder een zee van fel en weelderig licht. Wij kwamen op 5 Januari, dus toch nog in den Nieuwjaarstijd, wat ons het extraatje bezorgde van een buitengewoon uitgevoerd programma, dat in den prijs inbegrepen was, en dat we mee mochten nemen. We zagen een serie historische dansen een soort resumévan de Ise Monogatari, het beroemdste werk uit de periode der Fujiwara's. Het is geen vreemdeling gegeven direct te begrijpen, wat het alles beduidt.... maar dat ze een lust voor de oogen zijn dat geeft ieder wel toe. Vergeleken bij dit absoluut beheerschte gebaren is al ons Europeesch dansen toch maar huppelen en springen. Terwijl de meisjes hun gracielijk bewegen als een zoet geheim openbaarden, schoten mij ineens Lily Green en al de andere moderne danseressen te binnen en ik schaamde me even. Niet alleen is het aesthetisch het zuiverste wat ge op dansgebied kunt zien, maar ook ethisch kan er tegen zulk dansen geen bezwaar bestaan. Schoon en kuisen is het. Ze nemen geen hulpmiddelen te baat, als bloote armen en beenen, decolletéof kiekeboejurken.... Integendeel 't is winter, dus hebben ze hun 4 of 5 kimono's aan haar obi, die is als een pantser -maar zoo sterk is de schoonheidsovertuiging van haar bewegingen, dat de klee deren niets verbergen. ledere beweging, oogen schijnlijk monotoon heeft eigen beduidenis en karakter. Een zachte inclinatie van het bovenlijf een golvende handbeweging wor den als een lyrische revelatie der .liefde, en straks, ifiet een bijna onmerkbaar verschil, laten ze u onpeilbaar leed meevoelen of de grootsche voldoening van opoffering en groot moedig vergeven. Een serie tableaux vivants? Neen ! Alle menschelijke deugden en ondeugden, alle mcnschelijke sublieme gevoelens vertoond op een gevoelige plaat uit een droomenrijk alle sensaties getransponeerd in een toonaard die we niet kennen en alleen van verre verstaan. Soms kregen we even een kijk je in het leven van het Kyoto der late middel eeuwen. Ik moest aldoor denken aan het kleine steegje in de Mo derne Kalverstraat, waar ge door een laag deurtje opeens Oud Amsterdam ziet in -'t bcgijnenhof. We hebben van de Kyoto geisha's en haar schoone Miyako Odori een schoon souvenir behou den. De g.'isha is voor ons iets onbegrijpelijke. Ze wordtdoorons over- of onderDe waaierdans der Kyoto geisha's bij de receptie van hooge vreemdelingen Kyoto geisha's in een thectuintje maatschappij van bijna gelijke rechten voor man en vrouw en van ongedwongen (sic !) verhouding tusschen deze beiden, is voor de geisha geen plaats. Ze is een natuurlijk uitwas der Oostersche civilisatie, die man en vrouw totaal verschillend behandelt, den man vrij laat, de vrouw quasi sequestreert. Daar het cherchez la femme" daar evengoed geldt als elders, en daar men haar niet mocht zoeken in eigen omgeving, werd ze van buiten gehaald. In Japan, als overal, ver langt de man bij feestelijke gelegenheid naar de opluistering daarvan door vrouwe lijke gratie. Maar de eigen vrouw is quasi heilig al wordt ze verder niet meegeteld. Waar dus de vrouw verdwijnt, verschijnt de geisha. Zij speelt op diners, die meestal buitenshuis gegeven worden, omdat Japansche huizen zelden groot genoeg zijn, de rol van gast vrouw, zij musiceert, zij zingt zij danst... en ook vaak neemt zij de liefde door kunsten, die de eigen vrouw verboden zijn. Om volmaakt te zijn in haar vak is lange studie noodig en een beginneling van 10 jaar is niets bijzonders. Dat geisha's de deugd niet in pacht hebben brengt het vak mee maar dat ze minder slecht, minder sluw en berekend zijn dan een Parijsche, Berlincr of Londons:he geisha, die zeker veel minder talent heeft, is ook waar. Voor ons Westerlingen hebben ze de be koring van mooie, volmaakt elegante en gracieuse poppen en omdat we haar mentali teit niet begrijpen, rekenen we haar heur zonde misschien minder aan. E L I. E N F O REST Kinderrechter Lindsey Het zal den lezers van het artikeltje van Mtvrouw P. J. Willekes Macdonald-Reynvaan, over de moeilijkheden, waarin de be roemde Amerikaansche kinderrechter Ben B. Lindsey uit Denver (Col.) verkeert, dat onder het hoofd, De kinderwetten in gevaar," in een der vorige nummers van dit blad is opgenomen, stellig interesseeren, iets meer te vernemen omtrent het verloop en de ontknooping van dit merkwaardige geval, vooral ook om het scherpe licht, dat het over zekere Amerikaansche toestanden werpt. Om nog even te resumeeren de principes, die Lindsey volgt ten opzichte van het verhooren van kinderen, en het daarvan te maken gebruik tegenover derden, welke principes door Mevrouw Willekes Macdonald in haar artikel al in het kort werden aangehaald: zijn uitgangspunt is, dat het succes van den arb:id van een kinderrechtbank niet zoozeer afhankelijk is van het stipt opvolgen van wet telijke voorschriften, als in de eerste plaats van het inzicht in de psychologie en physiologie van het kinderleven en van de kennis van de oorzaken van slechtheden, die hun oorsprong vaak in een leugen vinden. Op het voorkómen van die leugens komt het dus in de eerste plaats Dans der Kyoto geisha's met bloemen en waaiers schat. In onze l.i de ruim 2(1 jaren, waarin Lindsey zijn ambt vervulde, is het volgens hem niet dan zier sporadisch voorgekomen, dat een kind tegen hem loog. Als kinderen voo. eett recht bank liegen, dan zegt dat, volgens hem, niet iets omtrent het karakter van die kinderen, maar ontrent het gebrek aan vermogen aan de zijUe van de rechtbank, om de sfeer van vrees die een dergelijke omgeving op een kinderziel onwillekeurig steeds uitoefent, op te heffen. Daarin evenwel is zijn kinder rechtbank wonderwel geslaagd, en het gevolg is, dat men daar dan ook inder daad uit den mond der kinderen de waarheid te hooren krijgt. Behoudens enkele uitzonderingen. ir Ditelimineeren van het gevoel van vrees, dat een \oor de rechtbank verschijnend kind steeds zal bevangen, kan evenwel gewoonlijk niet anders geschieden, dan door op een zeer vertrouwelijken voet met het kind te komen, op een zóvertrouwalijken voet, dat het kind U dingen vertelt, die het nooit tei wereld aan een ander zou toevertrouwen ; maar in zulke gevallen rekent het kind er dan ook op, dat deze dingen als een diep geheim tusschen U en hem zullen worden behandeld , zoodat bij schending van dat geheim het heele systeem valt. Het vertrouwen van het kind, op deze wijze te bezigen als middel om de waarheid aan Uen dag te doen komen moet evenwel soms (zooals b.v. in het onderhavige geval van Neal Wright) leiden, tot een conflict met de wet in strikten zin. Maar het risico van zoo'n conflict is in Lindsey's gedachtengang verkieselijker, wanneer men daarooor een waar getuigenis kan krijgen, dan hetgene waarmee de meeste rechtbanken zich, terwijl van i<e wettelijke voorschriften, tevreden stellen : een gelieg en gedraai zonc.er einde. De jongen Neal Wright, wiens vader ver moord was onder omstandigheden, die de ver denking op de moeder deden vallen, kwam in den loop van het vooronderzoek plotseling aan het O. M. vertellen, dat niet zijn moeder, maar hijzelf de moordenaar was. Dit vond, in verband met de bekende gegevens, geen geloof, en om nu uit te vinden, hoe de vork dan wél in den steel zat, bracht men den jongen naar Lindsey, als expert in de kunst, om de waar heid uit kinderen te krijgen. Wel een bewijs dat ook de andere rechterlijke autoriteiten, waaronder hij vele bittere vijanden telt, hem als zoodanig hoog aanslaan. Lindsey kreeg dan ook, tegen belofte van absoluut stilzwij gen omtrent de ware toedracht van de zaak, de heele historie van het kind te hooren, waar van de hoofdzaak was, dat de moord niet door de moeder was bedreven. Het O. M., niet tevreden met dit negatieve resultaat, wenschte nu ook de verdere bijzonderheden te vernemen, en dagvaardde Lindsey als getuige, met name om te komen vertellen, wie, vol gens het verhaal van den jongen, dan wél de moordenaar was. Maar dit was een van de punten, waaromtrent Lindsey de verplichting van geheimhouding tegenover den jongen op zich genomen had, en hij weigerde dan ook, daarover te vertellen, wat hij, en hij alleen, wist. Wegens contempt of court" werd hij toen veroordeeld tot een boete van $ 500, subs. een jaar hechtenis. Van dit vonnis ging Lindsey in appèl, doch hij kreeg ook daar ongelijk, hetgeen hij aan een particuliere veete met een der rechters, die de beslissende stem uitbracht, toeschreef. Nog maals gng hij een stap hoogerop, n.l. bij den Federalen Hobgen Raad te Washington, maar ook daar had hij geen succes, want dit college verklaarde zich, op grond van een formeele technische kwestie, incompetent. En nu het merkwaardige (om geen sterker woord te gebruiken) slot van deze historie, die al in 1915 aan het rollen was geraakt: Lindsey, die herhaaldelijk, en in het laatst nog inFebruari j.l. bij hoog en bij laag aankondigde, dat hij dan wel de gevangenis in zou gaan, als hij in deze goede zaak geen recht kon krijgen, heeft nu een maand geleden doodleuk de boete van $ 500 betaald , die hem als principale straf was opgelegd. Of hij gemeend heeft, dat hij bij zijn werk niet kon worden gemist en dat hij de martelaarskroon,die de gevangenis hem en zijn zaak stellig op het hoofd zou heb ben gedrukt, ter wille van een geregelden gang van zaken aan zijn kinderrechtbank, moest versmaden? In een land, waar elk systeem kan beschikken over een of ander gewoonlijk zeer krachige financieele ruggesteun, beteekent een boete van $500 immers zoo goed als niets! En te vreemder wordt deze ontknooping, wanneer men Lindsey uit de boeken, waarin hij de wording van zijn werk beschrijft, heeft leeren kennen als een goed Amerikaan ook in dit opzicht,dat hij,terwille van een enthousiast voorgestane zaak, er niet tegen opziet, met reclamedoeleinden desnoods een zwaar per soonlijk offer te brengen. Amerikanen, vooral wanneer men ze in hun eigen land bijwoont, en eenige moeite Joet, in de sfeer van hun gevoelens en opvat:ingen door te dringen, zijn stellig de kwaadst?n niet; maar men doet goed, ze niet dan tot op zekere hoogte au sérieux te nemen, gelijk m.i. ook wee. uit deze cause célèbre blijkt. Ik zal waarlijk de laatste zijn, om den sympathieken menschenvriend, die Lindsey is, den man, die aan de verwerkelijking van de idee der Kinder rechtbanken zoo'n geduchten stoot heeft gegeven en die daarvoor een big fight" heeft moeten voeren.om dien man in de achting van het publiek te doen dalen. Ook moet men over het algemeen voorzichtig zijn bij het insinueeren van Donquichotterie 'tegen de Amerikanen die ons anders daartoe schijnbaar zoo vaak aanleiding geven. Maar wanneer men de geschiedenis van dien big fight" heeft gelezen in The Beast", waarin Lindsey zijn eigen figuur,een,welhaast heroïsch karak terheeft doen verkrijgen,dan doet het nuchtere slot van dezen zesjarigen beginselstrijd, waarin de held zich voorturend bereid verklaarde rather to go to jail", en die in een kwitantie van het O. M. zijn apotheose vindt, toch wel wat eigenaardg aan. H. W. W. A N D R E A E iiiiiiiiiniiiiiii iiiiiimiiiiiJiiiiiii lllllllllllllllllllllltfllllttl IIIIIIIIIIIIIMIIIMI IIHI in IIIHIl || Illllimi IIIIMIIIIIIIHIIIMIIIIIIIIIIII" 111111111 IHII Itlllllllllllllllllllll HIH'III III'Hl IIMH1IIIIIIIIIIIIIIIIIII HU LIJSTERBES Het begint al 's morgens vór zessen en duurt zoowat den heelen dag : sotto voce tjak, tjak, kjoek, kjoek, kjoek". Dat zijn de merels in onze lijsterbessen. De Mater zucht dan, dat die vogels nu al komen, juist als de boomen pas zoo prachtig in vrucht staan. Maar ik ben op het gebied van natuurleven een whole-hogger en meen, dat als je het prettig vindt om lijsterbessen in den tuin te hebben, je ook genoegen er mee nemen moet, dat de lijsters de vruchten komen opeten, 't Is wel merkwaardig, dat bij ons vór Sint Jacob de boomen al heelemaal leeg zijn, terwijl ze elders in het land hun vruchten nog behouden tot in October of zelfs nog later. Het hangt er misschien mee samen, dat in de duinstreek de merels in bijzonder groot aantal broeden. Er is hier geen tuin van een paar honderd vierkanten meter of hij bevat een of meer lijsterparen, die in den regel twee broedsels groot brengen van drie tot vijf jongen. De katten en de gaaien dunnen er wat onder, maar er blij ven er genoeg over. En als nu mijn buurman, de majoor, zijn frambozen en aalbessen ver bergt onder tanige vischnetlen, dan komt al dat jonge goed af op mijn lijsterbcssen, die ik trouwens ook expre.s voor hen geplant heb. Bij de zanglijsters is de rechte trek in vruchtenvoedsel nog niet gekomen; die zijn dezer dagen nog gansch en al verdiept in de huisjesslakken. Ook a! heel vroeg in den morgen hoor je het ,,tap, tap, tap" van den lijster, die zijn slak stuk ranselt op het stoep.ie voor de tuindeur en het hongerig jong staat er schreeuwend naar te kijken. Het is nu de goede tijd, om in het duin een baksteen neer te leggen in de hoop dat een zanglijster dien tot aanrechtbank kiest en als het lukt is hij in weinig dagen omgeven door de scherven van honderden slakkcnhuisjes. Maar om op de lijsterbessen terug te komen, zoo'n boom in vrucht is werkelijk een der schoonste sieraden van den zomer. De zware trossen van de oranje, haast roode vruchten doen de takken overbuigen, maar de geveerde bladeren richten zich naar het licht en zoo vormt de kroon een schoon geheel vol kleur en afwisseling, beweging en evenwicht. Aan een boschrand groeit de lijsterbes meestal in struikvorm, de loten en stammen schuin ge richt, reikend naar 't zonlicht. Waar ze vrij in de vlakte staan, daar maken ze een mooien rechten stam met gladden, grijzen schors en een opgaande kroon met vele lange gelijk waardige twijgen, niet een beperkt aantal hoofdtwijgen zooals de appel en de kers doen. De mooiste vrij staande lijsterbessen vindt L;e in de wilde venen of wat daarvan is overge bleven. Zie maar eens uit in den trein tusschen Zwolle en Meppel of tusschen Weesp en Bus sum in het Naardermeer. Daar staan lai»gs de boomtocht een aantal iijsterbesMMi, die nu al. mm. Hotel de la Paix Prachtige ligging a/d oever v/h meer. Nieuwe Eigenaars. een jaar of dertig oud zijn en nu met hun schat van "vruchten een onvergetelijk mooi schouw spel opleveren. Sommige van die knapen zijn al een nieter of acht hooi-., wellicht halen ze spceclig de t;en meter. De maximum hoogte, die voor lijsterluv.scn wordt opgegeven is vijf tien meter, ik kan mij niet herinneren ze zoo groot gezien te hebben. Wie er weet te staan, moet het mij eens vertellen. Die lijsterbessen zijn daar van/elf gekomen. Eerst groeide daar niets dan riet en ruigt en toen hebben water en wind er de zaden van elzen en wilgen gebracht. Spreeuwen, die in het riet gingen slapen, lijsters-die even rustten op de elzen en wilgen brachten er met hun uitwerpselen de zaden van lijsterbes, braam en kamj.jrfoelie en zoj is er het kleurrijk plant soen gekomen, mooier dan een tuinarchitect het bedenken kon. Zoo is het mogelijk dat de lijsterbes overal komt opstaan, temeer omdat deze boom het haast met lederen bodem voor lief neemt en opgewassen is tegen het ruwste klimaat. Van alle loofhout komt de lijsterbes liet verst naar liet noorden eu liet hoogst in de hergen. Nog op tweeduizend meter vindt ge lijsterbessen van een paar voet hoog en ze zijn dan daar ook een belangrijke opluistering van <Je naaldbosschen, die verder tot aan de boomgrens het monopolie bezitten. Het spreekt van zelf, dat zoo'n mooie boom, die zoo gemakkelijk groeit ook in aanmerking is gekomen voor beplanting van wegen. Het stevige hout en de taaie twijgen hebben ook practische waarde. In Limburg heb ik wel aardige beplantingen gezien maar meer nog in België en Zwitserland. Men gewaagt van n bezwaar en wel dat de bessen, die niet door de vogels worden opgegeten, den weg vuil en glibberig maken. De practicus heeft hierin voorzien door n bastaard te kweekcn tus schen den lijsterbes ende een of andere verwan te soort. Deze bastaard bloeit wel met geurige bloemen, heeft ook mooi gebladerte, maar draagt geen vrucht en is dus zindelijk bij den weg. Ik moet echter van dergelijke vruchklooza lijsterbessen niets hebben. De lijsterbessen worden niet alleen gegeten door lijsters van allerlei soort maar ook neg door spreeuwen, roodborstjes, pestvogels, nachtegalen en andere vogels. Dat weten we nog wel uit den lijsterstrikkentijd. Voor menschelijk voedsel schijnen ze ook wel eens ge bruikt te zijn, evenals de verwante meelbes als toevoegsel bij meel. Rauw zijn ze soms ver giftig door gehalte aan blauwzuur, maar ik zou er mij maar niet te ongerust over maken. Een zeer bijzonder liefhebber van lijster bessen is de bruine beer. Een van de laatste wilde bruine beren, die men in Grauwbundcrlaiul gezien lieel't zal in een lijsterbesseiibnnm en was heel genoeglijk bezig met de bessen trosgewijze op te eten. l lij pakte de twijgen met zijn voorpoot en bracht zoo (Je trossen naar zijn mond. Die kleine bruine beertjes van de Spöl-vallci konden dat gemakkelijk doen. Bij ons zijn ook wel zoogdieren, die de.lijs terbessen trosgewijze eten, niet beren, maar reeën. Als je van Amsterdam naar Bussum spoort dan krijg je in het Naardermeer tegen de Bussumer zijde aan de linkerhand de eendenkooi, gemakkelijk te kennen aan zijn dicht, hoogopgaand hout. Tusschen die kooi en de spoorlijn ligt een moerassig woud, voorname lijk van, berk en els maar daar staan ook veel lijsterbe'sscn in. Nu reeds vind ik daar ver scheidene struiken waar de trossen geheel of broksgewijze zijn afgebeten. Als de vogels lijsterbessen eten pikken ze elk vruchtje apart af en de steelties blijven aan de tros. Maar de reeën grazen gulziger. Soms zijn die trossen afgebeten, veel hooger dan een ree reiken km en dan heeft het hertje ze bemachtigd door ernaar te springen, e moet maar eens goed onthouden, dat daar in het Naardermeer, tusschen de eendenkooi en den Bussumer kant de reekalfjes in den maneschijn staan te springen naar de zware trossen van de lijster bessen. Dat kan ons misschien nog eens te pas komen. J A c. P. T n 1.1 s s E IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIMIIIIIHMIIIIIIIIIItlllllll *!??* PflRFUMouMflRIUIS DE CMRMBH