Historisch Archief 1877-1940
Motor- BD Zeiljachten
TE KOOP, In dl verse grootten en prijzen.
LM van In commissie «taande vaar
tuigen gratis en franco toegezonden.
BIHGHAn & LUGT
AFD. JACHT AGENTUUR
Slepersvest 1 Rotterdam
De BESTE en ONDERHOUDENDSTE
REISLECTUUR
z|n de
l 1.50 Uitgaven van
VAN HOLKEMA & WARENDORF
AMSTERDAM
In lederen Boekhandel verkrijgbaar
ENZ.
LUXE- EN
VRACHTAUTO'S
BENZ & Cie., Amsteldijk 10, Amsterdam.
GEZONDHEID
SQNDERGQEDEREN
HET
Nederlandsch Fabrikaat
TRICOTHUIS
AMSTERDAM
Rag. Braaitraat 38
TB. MOORD SOM,
HAARLEM
Of. HouUtraat J43
TELEFOON M0&
KO
r. a
va
sa
..
aoRaaanaao
SfliltchriH IMTS BALT ^Li
Zclfond. 99 C«nt fr.
In den Boekb. en na
postw. bij RIËNTS
BALT, Haag. Mond.
en schrift, ond.
Dit Is het EENVOUDIGSTE, DUIDELIJKSTE en
KORTSTE snolBOhrllt.
HEMDEN
MAAR MAAT
Spoors
Mosterd
WA Spoorjr_ culemfcorg
"»" nnitiiiMimiiiiiiiiiiiiiiiiii
IIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIII
IIHIIIII iiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiMMiiiiiiiMiiitiiiiiiiiiiiHiiii itiiiiiiiiiiminimum
TUCHT EN P K f
VOLKSVERËDELING
De tucht heeft in Holland geen goeden
naam. Men ziet in haar voor alles een insti
tuut van' vrijheidsbeperking, een militaristisch
princiep veel eerder dan een ordenenden factor,
onontbeerlijk voor onze sociale ontwikkeling.
En de TuchtrUnie, die in een tijd van ban
deloosheid, zedenverwildering,
jeugd-criminaiiteit de'volksontaarding en het volksbederf
krachtig wilde bestrijden, ontving een scham
pere bespotting die even intens was als de
geestkracht, waarmee haar stichters hebben
gearbeid. Het is niet alleen Jantje van het
Kladschrift, die tegen de Tucht-Unie, welke
,hij vandaag opeens ontstellend dicht in zijn
nabijheid ziet, lange neuzen trekt, maar de
Tucht-Unie is bij voortduring impopulair,
juist bij de democratische groepen van ons
voïjc, die haar sociaal werk, haar
drankbestrijding, haar streven naar verkeersveilig
heid, gericht tegen sportieve excessen van
het kapitalisme, geheel vergeten, gecon
centreerd als zij zijn op de
dienders-physipnomie, welke de Tucht-Unie in de praktijk
maar zelden vertoont.
Wie de Tucht-Unie niet blind en bij voor
baat wil bestrijden, maar billijk beoordeelen,
behoort kennis,.te nemen van de nieuwe
richting welke zij uit wil. De laatste
algemeene vergadering, eenige weken geleden te
Amsterdam bijeengekomen, heeft zich stellig .
uitgesproken voor een aanwenden der tucht,
niet om ons volk te ringelooren, maar om
het te veredelen. Die schijnbaar eenvoudige
beslissing beduidt; nauwkeuriger beschouwd,
eene getuigenis voor een geheel nieuw
tuchtbegrip. In geen enkel opzicht zal de tucht
aan ons volk worden opgelegd, maar men
wil trachten te komen tot de verwezenlijking
van een organisch tuchtbegrip, dat rekening
.houdt met aard en karakter van ons volk.
Te schrijven over den Nederlandschen
?volksaard is een aanlokkelijke taak, die
ondanks het bestaan der voortreffelijke
karakteriseeringen van Fruin en van Roest
van Limburgh, voldoende nieuwe gezichts
punten heeft om vele kolommen van dit
weekblad voor een dergelijk opstel te kunnen
bestemmen. Wij willen over ons volkskarakter
alleen datgene naar voren brengen wat zijn
tuchteloosheid verklaart.
Het Nederlandsche volk is, hoe anders het
soms moge schijnen, een gemakkelijk te
regeeren volk. Bij ons niet de geestdrift,
niet het lan, niet het
samenhoorigheidsbesef, waardoor andere volken tot groote,
maar ook tot gevaarlijke daden in staat zijn.
Bij ons, ondanks de democratiseering onzer
staatsinstellingen, een al te flauwe belang
stelling voor de politiek; eerst wanneer daden
jmniimiiiiiiiin inniiii 111 uiu m»nu iiini
HET LOT DER RUSSISCHE
GELEERDEN
van staats- of gemeentebestuur gaan ingrijpen
in persoonlijke belangen,
onmiddellijk-aanvoelbare gevolgen gaan vertoonen voor het
individueele leven, komt er een kleine storm.
Geen groote gemeenschapsverheffingen in
Nederland, maar ook geen diepe inzinkingen.
Wij zijn niet in het minst een gevaarlijk
volk, en roekelooze avonturen worden hier
in hun eersten opzet gestuit. De oorzaak
van dit alles ligt in geographische en histo
rische omstandigheden. Men moet bij de
beschouwing van deze vraagstukken nimmer
de klimatologische invloeden uit het oog
verliezen, maar men moet vooral bedacht
zijn op de historische ontwikkeling. Het
provincialisme heeft op de ziel van ons volk
nog immer een zeldzamen invloed, ja volgens
Roest van Limburgh en volgens,de schrijvers
die zich speciaal met gewestelijke en stedelijke
folklore bezighouden, zijn in de internationale
stad Amsterdam nog altijd volkswijken die
haar bizondere gewoonten en eigenaardig
heden ondanks het toenemend verkeer en de
moderne egalisatie tot op den huldigen dag
hebben bewaard. Provincialisme en daarnaast
huiselijkheid bepalen voor een groot deel
ons volkskarakter, het gemoeds- en zielsleven
openbaart zich hier het schoonst en kern
achtigst in de gesloten groep, in het huis
gezin, in den kring van geestverwanten.
De bekwaamheid op te komen voor per
soonlijk- en groepsbelang domineert in ons
volkskarakter. Het is niet uitsluitend de
gunstige conjunctuur die goede kooplieden
van ons heeft gemaakt, het is boven alles
ons gezond" geheeten egoïsme dat dikwijls
ten koste van algemeener belangen wordt
toegepast. En bij dit najagen van het afge
ronde, duidelijk en tastbaar belang, komt
onze geestelijke gesteldheid den groei van
onze nationale samenhoorigheid nog eens
extra bemoeilijken. Eeuwen gewetensvrijheid
waren ons deel, maar hoe zeer bizonder die
gewetensvrijheid valt te loven in
algemeencultureel opzicht, ze heeft
meeningsverscheidenheid en theologisch dispuut gebracht, die
de nationale gedachte beletten het medium te
worden voor gemeenschapsbesef. Indien wij
idealen hebben, dan zijn die voor het grootste
deel algemeen-geestelijk of internationaal, het
stambewustzijn wordt het is ontstellend
maar het is een feit door de overgroote
meerderheid van ons volk aangemerkt als de
privé-liefhebberij van enkele maniakken.
Daarbij komt het absoluut gemis aan
idealisme van onzen Staat de verkwijning
van elk nationaal gemeenschapsgevoel nog
eens extra bevorderen. De Nederlandsche
Staat heeft, naar buiten, geen enkel per
spectief. Hij is noch imperialistisch, noch
algemeen-humanitair, noch communistisch in
zijn buitenlandsche politiek. Indien de inter
nationale diplomatie ons land een enkele
maal noodig heeft als receptie-paviljoen voor
onschuldige conferenties, dan stellen wij ons
beschikbaar met protocollaire buigingen. Maar
in den Volkenbond weten wij weinig anders
te doen dan wijzigingen voor te stellen in
het reglement van orde. Ons nationaal ge
voel beweegt zich tusschen eerbied voor de
traditie en begeerte naar instandhouding van
onze vrijheden; een algemeen ras-ideaal dat
door den Staat kan worden verwezenlijkt,
missen wij; wij vinden geen stimulans gereed
die den onpcrsoonlijken, ideeën- en
idealenloozen mensen opneemt in de beweging eener
boven zijn kleine ikheid uitgaande nationale
gemeenschapsgedachte.
En nu, alles in n begrip resumeerend,
moeten wij vaststellen dat ons volk, bij een
zeldzame mate van individueele ontwikkeling,
een volstrekt gemis vertoont aan hoogere
activiteit. Er is veel schoonheid in Holland,
maar het is geen gemeenschapsschoonheid ;
schoonheid ontbloeit hier passief en in stilte.
Hetgeen wij allen gemeen hebben is het
negatieve, het verzet tegen algemeene waar
den, het zij die zijn neergelegd in de groote
persoonlijkheid, dan wel in een algemeene
idee. Dat gemis aan hoogere activiteit ver
klaart de gemakkelijkheid, waarmee wij zijn
te regeeren. Wij kennen de groote Ondeugd
niet. De Orgie is hier slechts zelden gemeen
schapsuiting. Jan Steen schilderde meestal
intérieurs. Maar onze deugd is negatief. Wij
zijn betrouwbaar, maar zonder de groote
toewijding welke de onbetrouwbaren kunnen
vertoonen. ' v
Zoo blijkt ons derven van gemeenschapszin
niet een afwijking maar een inhaerentie van
ons volkskarakter. Maar voor gemeenschaps
zin is aan den anderen kant ons volk zoo
ontvankelijk als men maar denken kan. Het
tuchtelpos-geheeten-Nederlandsche volk ver
toont in zijn arbeidersbeweging een tucht
zoo voorbeeldig, dat de sceptici volkomen
worden verslagen. Matigheidsbewegingen
maken in ons veel -alcohol-gebruikend volk
verrassenden voortgang. Hoe komt dat?
Omdat die bewegingen haar punt van uit
gang hebben in het algemeen-begrijpelijke,
in dat wat men persoonlijk heeft overdacht,
in dat waar men persoonlijk belang bij heeft.
De arbeiders organiseeren zich zoo voor
treffelijk, omdat ze het praktisch nut der
organisatie inzien.
Van deze reëele maatschappelijke verschijn
selen moeten de tucht-apostelen veel leeren.
Zij moeten beseffen, dat in Holland geen
tucht mogelijk is zonder persoonlijke geest
drift en persoonlijk begrip. De tucht hier te
lande moet kleur hebben! Wie vlaggetjes
plant op de sturen van alle rijwielen van
jongens-en meisjes-clubs kan de vroolijke
bende bewegen de verkeersorde te respec
teeren en bevorderen, die zoodra men
geuniformeerde politieagenten of borden met
Verboden Toegang" langs den weg plaatst
met graagte wordt verstoord. In parken en
plantsoenen is onze jeugd nog vaak een
allesvernielende horde, maar ziet hoe in de ge
zinnen, waaruit die belhamels voortkomen
vaak bloemen worden gekweekt in het
vensterkozijn. De dierenkwellers op den open
baren weg verzorgen dikwijls thuis een hond
of kat met overdreven teerheid. De bizondere
waarden te doen begrijpen in haar algemeen
heid : dat is-tucht die veredelt. De jeugd te
leeren dat boomen en heesters in het park
behooren tot dezelfde natuur als de bloem
in het vensterkozijn, dat is de veredelende
taak van de tucht, van de tucht, die meer
zachtheid, meer beschaafde overreding dan
strengheid vereischt.
Hoe de Tucht-Unie en wellicht andere
organisaties deze principes zullen verwezen
lijken, is een onderwerp dat zich leenen zou
voor nadere beschouwingen. Wij moeten ons
hier beperken tot het aangeven van een
algemeene gedachte. Alleen is het nood
zakelijk, waar wij de tucht als volksverede
lenden factor in zoo nauw verband hebben
gebracht met ons volkskarakter, op deze
ne vraag nog te antwoorden, of het in
dezen tijd van toenemend internationalisme,
dat in hoogeren zin individualistisch wil zijn
ondanks zijn schijnbaar gemeenschapsstreven,
daar het de ontwikkeling wil der los van
tradities levende menschelijke persoonlijk
heid of het in onzen internationalen tijd
gewenscht mag heeten de nationale gemeen
schapsgedachte te bevorderen. Ja, want wij
h'bben een nationale gemeenschapsgedachte,
maar het is die van andere volken. Ook
hier tracht zich de op zichzelf onbelangrijke
persoonlijkheid beteekenis te geven door zich
op te blazen aan zijn deelhebberschap van
een groote gemeenschap zooals Carry van
Bruggen de vaderlandsliefde in haar abjecten
vorm disqualificeerde. Maar bij ons geschiedt
dat in den vorm van na-aperij of soms (onze
anti-Duitschheid) verraadt onze houding
heimelijke vrees.
Wij moeten ons nationaal gemeenschaps
gevoel stevigen, k uit internationale over
wegingen. Om mensen, om wereldburger te
worden, moeten wij leeren beseffen, hoe wij
dat als Nederlander kunnen. Mensen-worden
in den hoogsten zin van het woord, ziedaar
het einddoel van een bezonnen Tucht-Unie.
Wij kunnen het, door de persoonlijke levens
wijze, de persoonlijke eigenaardigheden en
ervaringen die wij passief als Nederlanders
beselfen, in het licht te plaatsen van een
breedere algemeenheid. Niet het algemeene
opleggen aan de persoonlijkheid, maar het
persoonlijke opheffen tot het algemeene, dat
is de tucht kennen als veredelend
levenselement. P. H. R i T T E R J R.
"Er heeft zich een comitégevormd, om de
russische geleerden ter hulp te komen, be
staande uit een werk-comité, waarin zitting
hebben de heeren Prof. N. van Wijk, Prof.
Heeres, mevrouw James Zwart en
onderge teekende, en een grooter comitémet ±
50 namen.
De brief van Maxim Gorky is genoeg bekend.
De bewijzen van sympathie stroomen dagelijks
toe en aan het grootste bezwaar de onze
kerheid of het gezondene wel zijn bestemming
bereikt is nu wel voldoende te gemoet
gekoomen door de werksaamheid van het
finsche comitéte HeJsingfors, bestaande uit
de heeren Ruin, Faltin, Igelström, Tigerstedt,
Mikkola, Mansikka en O. v. Schoultz. De
organisatie van het werk wordt zeer
vereenvo'udigd en verzeekerd door de oprichting
door Gorky van het Tehuis voor Geleerden
waar omstreeks 2000 geleerden bij zijn
aange?.slooten: academieleeden, hoogleeraren enz.
Het is coöperatief georganiseerd. Oude en
: ziekelijke geleerden kunnen in het huis woonen,
.anderen koomen vooi een paar weeken, tot
heistel. Een schoenmakerswerkplaats en kleer
makerij voor reparatie is er aan verbonden,
ook een badhuis en barbiers-werkplaats
dagelijks staat een lange file van
scheerbehoeftigen voor het huis.
Eerwaardige academieleden en hooglee
raren koomen met een vuile zak aan een stok
SPAAMSO-H, E HO ELS O H,
FR AM f OH, DUITS OH oto.
Borlltz-School
HaonongrmoM 481 . 3286
Pract Onderwas door buifenl. Leeraren
Wordt door 21.0OO artsen erkend
?!? het bette veraterklngsmiddel
foor Zenuwen «n Lichaam.
op den rug, met opgeslagen kraag, opdat het
gemis aan een hemd niet te zeer in 't oog zou
vallen, en halen af wat er voor hen
beschikbaai is gesteld.
De heeren van het fin^che comitézijn zelf
naar Moskou geweest. De 600 K.G. zeep, die
ze meebrachten, waren als een geschenk des
hemels. Boeken uit Europa werden gretig
gevraagd. Sints de herfst van 1917 hadden
ze er geen gezien. De eerste zending bestond
uit margarine, haring, kaas, koffie, aardap
pelen, gedroogde groenten en wat meel.
Met brood is het in Petersburg en Moskou
gedaan dit was in Mei 1921. Zij krijgen
nog wat macaroni, aardappels en grutten
maar zeer weinig. In twee jaren hebben ze
geen suiker gezien. Ze hebben geen spak,
geen visch, geen papier, geen inkt(! !) geen
pennen en er is een schrikkelijke
kleedernood. Papier krijgen ze nog ten decle als
geschenk, nog al goedkoop maar voor meel
en kleederen hebben ze geen geld. S&
Er zijn twee reedenen waarom ondanks het
groote leed dat nog ooveral elders geleeden
wordt, in 't bizonder hier moet geholpen
worden
Er wordt ten eerste daar jammerlijk gebrek
geleeden door menschen die door hun verfij
ning en hun geestelijk werk veel minder
leed kunnen verdragen, en er ongeoefend in
zijn. Het zijn niet de karige
omstandigheeden maar de gevoeligheeden van de ziel,
die de intensiteit van het leed bepalen. Ieder
moet voelen hoe heevig hier de ontbeering
grieft, waar de geest steeds op het onstoffelijke
was ingesteld, en dankbaar was als de vragen
van eeten en kleedden niet behoefden be
antwoord te worden. Nu pijnigen die vragen
het door lange jaren van studie vertecderde
gemoed zeeker met ongekende griniinighcid.
En dan wat is er een schooner en
stichtelijker ding op de waereld dan de eenheid der
natuurweetenschap. Hoe prachtig is niet de
duurzame samenvatting der astronomen in
alle strceken, onder alle cultuurvolken der
waereld. Welke functie werkt meer veredelend
op karakter en gemoed, dan de onbaatzuch
tige, belangelooze studie, het zoeken naar
waarheid en werkelijkheid? Welke heerlijke
voorbeelden, kennen wij niet van de uiterste
zelfverloochening, onder de natuur-onder
zoekers, de menschen die hun leeven en ge
zondheid zonder aarzeling wagen, als het
geldt een gewigtige waarheid te ontsluieren.
Er moogen veele ongeloovigen onder de ge
leerden zijn, rnen kan toch ook zeggen dat de
priesters der weetenschap in zelf-verloochening,
onbaatzuchtigen ijver voor de priesters der
kerk niet onder doen.
En de cultuur-waereld weet het. Ze weet
dat de machtige eenheid der natuur-onder
zoekers, hun onderlinge samenwerking en
steun, onmisbaar is voor het behoud der
gansche menschheid.
Wat zou ei zonder hen kunnen bestaan van
alle technische verooveringen, van landbouw,
verkeer, industrie? Bij elke groote schreede
die de menschheid deed waren de geleerden
de onmisbare voorgangers en helpers. Hoe
ontzachlijk veel is door hen gedaan voor de
stoffelijke welvaart en voorspoed.
Nu koomen ze in 't gedrang. Zullen wij
hen nu ondankbaar hejeegenen, en zeggen :
red uzelvcn?
Richt uw uitingen van sympathie en uw
stoffelijke gaven aan het adres van Mevrouw
James Zwart, Prins Mauritsplein 21 den Haag.
F U E O E R I K VAN E E D E N
Walden, l Aug. 1921.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiMi iiiiM,iimiiiiiiiiiii»iiiiinmimniiiimiimiiiiiiif«
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMHiiiiiiiiiimiiiimmiiiitimiitf
Hofleverancier - Amsterdam
RAIVERSÏRAAT 216 : WILLEMSPARKWEG 9
TEL NOS. 2040-1881 - TEL. No. 1793 Zuid
KOUDE EN WARME SCHOTELS
Het belangrijkste werk op literair gebied
dat dit Jaar zal verschijnen
Zoo juist verscheen deel I van
M ALBERT VERWEY
PROZA
COMPLEET IN 10 DEELEN
Prijs ingenaaid per deel
Prijs gebonden per deel
(Een beperkt aantal luxe
exxworden in geheel Ieder geb.
verkrijgb. gesteld, prijst 11 50p. deel)
ELEN i?
f I 390. L\
f l 5.25. !)
Een boek voor ieder beschaafd Nederlander
die in het geestesleien van zijn land belangstejt
EelangrijkePriisverlaging,
TORPEDO
4 plaatsen 10/15 P.K. fB7SO.
CONDUITE INTÉRIEURE
idem ...f7OOO.
TORPEDO
6 plaatsen 15/20 P.K. fSOOO.
LANDAULET
idem 199OO.
J.LEONARDLANG
iiiiiiiiiiiiiiiii n n iiiiiiiiitiiiiimiiiiiiiiiiiiii i
Premie-Leening
116st j. lunstin in Menschappen
10.000 Premiën
Hoofdpremie
1/4 Millioen
Van 15 Auo. tot 7 Dec. a,s,
nog 15 Trekkingen
Heele Obligaties 10.25 Gld.
Halve Obligaties 5.25 Gld.
irekkini
f«8l»issel hngr tctt 455
- Poslgiro h. 39440