3 Sept. '21. No. 2305 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ost EENIGE SPECIALITEIT Qsj B»t '" ^ g| KRlMPVRIjE Ss GEZONDHEIDS- t n* ONDERGOEDEREN Nederlandsch Fabrikaat TRICOTHUIS i AMSTERDAM HAARLEM 8 O tt m __.. R«(. Braattraal 36 Gr. HouUUMt 1*3 w« ?>* TB- NOORD BOB& TELEFOON I40&. ^L_ Tl. 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTHRDAM TELEFOON N. 5812 OESTERS IMPERIAL. Lunch, Diner, Souper k la carte. De salons zijn dagelijks (ook Zon dags) geopend tot l uur 's nachts. HEMDEN MAAR MAAT Motor- en Zeiljachten TB KOOP, In diverse grootten en prijzen. Lijst van In commissie staande vaar tuigen gratis en franco toegezonden. BINGHAH & LUGT AFD. JACHT AGENTUUR Slepersvest 1 Rotterdam ENZ. LUXE- EN VRACHTAUTO'S B ENZ & Cie., Amsteldijk 10, Amsterdam. VLf UCCLS COMPLETE SORTEERING NIEUW5TE - MODELLEN ZooWEL IN HET EENVOUDIGE ALS LUXE GENRE KJSTTNE AMJTERPAM MtlLI&EWEG HILVERTUM UTRECHT STATIONSPLEIN XKXKXXKKKXKKKKXKKKKXKKKXKK K UNSTHA.ND WEVEN. Greniustreerde Handleiding ten gebruike van school en huis roor het aanleeren der technieken van Kunst- en Spoelweven op den handweefetoel, door ELIS. M. ROGGE en LOUISE H. WILDT. Prtja, gecart. f IJK). Uitgave TUI TAM Hounnu. & WABKIDOKV, A'du KXXXXXXKXXXXXXXXXXKXXXXXXX GRAND HOTEL BOSCHHEK" 's-GRAVENHAGE DEN BEHEELEN DAG RESTAURANT DINER-CONCERT SIGAREN UHDRUP ils ogderstnnd «.«. in bat Villipark HUUENBESG te Beiniekom. Direct Ie aanvaarden. In koopprijzen van 14 tot 20 Mille met 1000 Mr. gr. en meer PRACHTifiTvRIIE «IKLIttNEI [lecfrisch licht-, Gasen Waterleiding Directe Treinverbindingen. Inlichtingen gratis N.V. Huilenberg. Dir. A. ROEST Jr., Rotterdam, Aert v. Nesstr. 4. Spoors WA.spoörjr. Culemborq l ^^ FIAT [Belangrijke Prijsverlaging. TORPEDO [ 4 plaatsen 10/15 P.K. 1B75O.CONDUITE INTÉRIEURE i idem f7OOO*TORPEDO 6 plaatsen 15/20 P. K- fSOOO.LANDAULET idem f99OO.IJ.LEONARDLANG AMSTERDAfl. Illlllllllll lUIIIIIIIIIIIHIItllII Illllltlllllltllllllllllllllllllllllllllllllll 1111 "''"'"'ni'niii'iiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiitniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMi IIIIIMIIIIII VRIJE VORMING VAN STAATSRECHT _Het is reeds vrijwel gemeengoed geworden, dat voor de beoordeeling van den staatsvorm en het staatsrecht in een bepaald tijdvak niet meer alleen het geschreven recht, de grondwet, bron is, maar dat daarnaast een belangrijke plaats ingeruimd moet worden aan dat recht op constitutioneel gebied, dat zich langs den weg der gewoonte ontwikkeld heeft. Om hiervan slechts het voor ons land meest sprekende voorbeeld te noemen : lezing onzer grondwet zou geenszins bij den onbeyooroordeelden lezer den indruk geven, dat in Nederland het parlementaire stelsel be staat; waaronder wij hier dan verstaan dat regeersysteem, waarbij de politieke opvat tingen van de meerderheid der volksver tegenwoordiging, liever nog van de meerder heid der Tweede Kamer, met die van het uitvoerend gezag parallel loopen. .Lees het Ie lid van art. 77 onzer Grondwet (De Koning stelt ministerieele departementen in, benoemt er de hoofden van, en ontslaat die naar welge vallen) *) en ge denkt aan Pruisen van vór den oorlogstijd met zijn persönliches Regiment." En zooals het bij dit belangrijke beginsel van ons staatsrecht is, zoo gaat het ook bij allerlei andere onderdeelen: ons geldend staatsrecht bestaat voor een belangrijk deel uit begrippen en normen die langs den weg der gewoonte, buiten het geschreven recht om, zich tot rechtsovertuiging der volksge meenschap gevormd hebben. Zeer veel heeft het Nederlandsch (en ook ander buitenlandsch) staatsrecht voor de jn van dien ontwikkelingsgang te danken aan Engeland, de bakermat van het moderne constitutioneele recht. Niet ten onrechte noemt men het Engelsche Parlement de moeder der parle menten". Het is daarom wellicht interessant, om, naast het vele belangrijke op het gebied van het publieke recht, dat zich sinds de totstandkoming van den Volkenbond mani festeert, maar dat toch niet tot het eigenlijke staatsrecht gerekend kan worden, al is het wel Staten-recht, de aandacht te vestigen op een verschijnsel dat thans in het Britsche Rijk is waar te nemen. Dit grootste koloniale rijk heeft een geheel andere verhouding tot zijn dominions" dan die tusschen ons land en Oost-Indië. Australië, Canada en Zuid-Afrika zijn nagenoeg souvereine staatsgemeenschappen, elk met een eigen volksvertegenwoordiging en ministerie, het zijn geen koloniën en bezittingen in andere werelddeelen". Daartegenover heeft onze huidige grondwet nog de zoogenaamde wingewesf'-gedachte. Art. l luidt: Het Koninkrijk der Nederlanden omvat het grond gebied in Europa, benevens de koloniën en bezittingen in andere werelddeelen". In de thans aanhangige voorstellen tot grondwets herziening luidt de eerste zinsnede van het artikel: ,.Het Koninkrijk der Nederlanden omvat het grondgebied van Nederland, Ned.Indië, Suriname en Curac.ao". Men kan daarin lezen een concessie aan de nieuwere opvattingen, die de buiten-Europeesche ge bieden niet onder maar naast het moederland stellen. Echter wordt op andere plaatsen in de Grondwet het woord koloniën" behouden, al moet erkend worden, dat bij deze materie de voorstellen der Regeering gaan in de rich ting die ik, naar het voorbeeld van overzee, de Engelsche zou willen noemen. Nu heeft de ontvoogding der koloniën het nadeel dat, wanneer de belangen van moeder land en bezitting niet parallel loopen, erop internationaal gebied moeilijkheden kunnen ontstaan. En men moet wel zeer naïef zijn om te veronderstellen, dat zich niet herhaal delijk dergelijke moeilijkheden tusschen een der dominions en Engeland zullen voordoen. Is nu de verhouding die van kolonie tot moederland, dan is vooreerst voor de kolonie de gelegenheid om een zelfstandige rol tus schen de volkeren te spelen bijna uitgesloten, en kan overigens het moederland bij een eventueel conflict van belangen dit eigen dunkelijk oplossen, al zal hieraan natuurlijk een diepgaand overleg en een nauwkeurig afwegen der belangen voorafgaan. Maar worden de koloniën, zooals in Enge land, nagenoeg gelijk berechtipd, verschijnen ze als vrijwel souvercine subjecten in het volkerenverkeer, dan eischt het rechtsbewustzijn een orgaan, dat conflicten behandelt tusschen de leden van het groote gezin van het Britsche Imperium. En bedriegen de teekenen niet dan is zulk een orgaan, zij het zeer schoorvoetend, bezig zich te ont wikkelen. Al worden hieromtrent, waar schijnlijk met opzet, weinig berichten gege ven, het is geen geheim, dat de premiers der dominions een samenkomst hebben gehad met Engehche ministers, waar natuurlijk uergelijke belangen en conflicten behandeld zijn. De kiem voor een permanent centraal orgaan is er dus reeds in deze imperiale con ferenties" en het is de aloude Engelsche zin voor practische maatregelen, die voor den groei zal zorgen. Of die groei zal gaan in de richting van een soort centrale executieve, dan wel die conferenties zich zullen ont wikkelen tot een imperiaal parlement is natuurlijk thans nog niet te zeggen. Maar dat men goed zal doen, ook voor de ontwikkeling der Nederlandsche verhou dingen, op dien groei acht te geven, is zeker. H. S p ij E R. *) Ik cursiveer. Illlllllllllll til llllllllltMIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIUIIIIIIIHIIIIIIIIIItllllllllllflIIIII "l IHIIllllll HUI IIIIIIIIIIIIHIlllllllllIttllllllllllllllllllllllllllllH IIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII ISRAËLS WEZEN EN WILLEN il. Bij de benoeming van Sir Herbert Samuel tot Hoogen Commissaris van Palestina, sprak Lord Curzon om het verzet in het Parlement tegen deze benoeming te bezwe ren de gedenkwaardige woorden: Laten de Heeren niet ongerust zijn. Nu juichen de Joden en protesteeren de Arabieren. Over zes maanden zullen de Arabieren tevreden zijn en de Joden protesteeren " Het is wel hierop gaan gelijken. Want terwijl na de geruststellende verzekeringen van San Remo, in de Joodsche wereld de tijd eindelijk gebruikt werd om tot den opzet van het groote Opbo'uwfonds, het Keren Hajesöd", te geraken, en men in Palestina zich liet geruststellen door het bezit van een Joodschen Landvoogd, die zeker alles ten beste leiden zou, werkte de Arabische natio nalistische propaganda door. Het verzet werd in 't geheim, maar goed georganiseerd, en op l Mei 1921 braken nieuwe onlusten uit, in Jaffa, op veel grooter schaal dan die te Jeruzalem ten vorigen jare. Nog steeds is het land niet geheel tot rust gekomen. De Arabisch-nationalistische pro paganda tegen de Joden en tegen Engeland's bestuur gaat vrijwel ongehinderd haar gang en wordt lustig opgestookt uit Fransch Syrië. Voor mij ligt een te Damaskus verschenen Arabisch caiicatuuiblad. De plaat van de week stelt voor een optocht van figuren, kennelijk Joden ; nog wel zeer onbeholpen geteekend, maar dat leert wel. Europeesche leerscholen genoeg : Simplicissimus, Punch, Ie Rire De optocht gaat langs den klaag muur, voorop Sir Herbert zelf. Het opschrift luidt ongeveer : Huilen jullie maar, 't zal lang duren eer je met je huilen je doel be reikt " Ook in Palestina zelf wordt de Arabische pers veel minder dan de Joodsche gehinderd door de censuur, die de Landvoogd dadelijk na de Jaf f a-on lusten heeft ingesteld. De Hooge Commissaris namelijk, wien in het jaar van zijn regeering het geld uit Jood sche bron niet zoo rijk is toegevloeid als hij schijnt verwacht te hebben, wien kortom de kracht der Zionistische organisatie, waarop hij steunde, schijnt te zijn tegengevallen, verzet zich uiterst zwak tegen de Arabische pressie. Het heet wel in al zijn verklaringen : de Balfour-declaratie wordt gehandhaafd. Maar dan toch alleen in woorden. Metter daad is zijn politiek er een van de uiterste concessie. Onmiddellijk na de onlusten te Jaffa is de doorn in het Arabisch oog, de Joodsche immigratie, stop gezet, de landing van hon derden Chalvetzun" (pioniers) verboden, de menschen eenvoudig ? terug gezonden. Voor de Joodsche protesten is Sir Herbert ontoegankelijk; de Arabische eisenen, steeds driester tegen Engeland gericht, komt hij tegemoet. SPAANSGH, EMGELSOH, F K AM S OH, DUIT S OH etc. Borlitz-School Heorongraoht 4-51 H. 3286 Pract Onderwijs door buiten!. Leeraren Zoo heeft hij dan de Arabische delegatie, die thans in Londen is om de intrekking van de Balfour-verklaring teeischen, toegezegd,dat hij de instelling van een soort Parlement overwoog, waarin dan de Arabieren een tri bune voor hun eischen zullen hebben. De Joden zijn thans in het land nog in de min derheid. Het is gemakkelijk in te zien, dat de instelling van een vertegenwoordiging, zoo lang de Arabieren nog de meerderheid hebben, beteekent: stopzetting der immigratie, slui ting van het land voor de Joden, het totale tenietdoen van Engelands belofte van een Jewish National Home. De toezegging aan de protest-delegatie is overigens reeds aan verwezenlijking toe. De Landvoogd heeft een Commissie van vijftig Arabische ingezetenen benoemd, om hem bij het ontwerpen van een dergelijke staatsregeling te adviseeren. De bladen bren gen het bericht, dat de Joodsche leden van den tegenwoordigen Advisory Council, des gevraagd, geweigerd hebben in deze commis sie zitting te nemen. Ook in het optreden tegenover de Arabische kaaiwerkers te Jaffa en in de vonnissen tegen de Arabische moor denaars en plunderaars van Jaffa en de kolo niën, wordt dezelfde lankmoedigheid betracht. Dit doet het Britsche prestige geen deugd. Het is zulk zaad, waaruit de opstanden in Egypte en Britsch-Indië ontkiemen. Politiek staan de zaken voor het Zionisme dus niet gunstig. En binnen de Zionistische organisatie heerscht verdeeldheid. Er is dit principieele verschil: zal het Zionisme blijven of steeds meer worden de enge, streng-nationalistische paitij binnen het Jodendom? Of: moet het uitgezet worden tot een orga nisatie, alle Joden, van welke religieuze, politieke of sociale richting ook, omvattend en alleen ten behoeve van en gericht op den opbouw van Palestina? Waarbij allicht meei financieele kracht bereikt wordt, maar mis schien de intensiteit van het streven ver minderen zou. Ook zijn er diepgaande meeningsverschillen over de tactiek, over de reorganisatie IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIItltllllllMIIIIIHIIMIflIlllflIIIIIM. van de leidiirj; in Londen en van de Zionis tische leiding in Palestina, over de inrichting van en de controle op het groote Opbouwfonds. Vooral Amerika is het centrum van verzet tegen Dr. Weizmann en de geheele tegen woordige leiding. Het is zeer te betreuren dat de waarlijk knappe en hoogst invloedrijke mannen, die in Amerika dit verzet leiden de bekendste is Opperrechter Brandeis zich in een af zonderlijke groep vereenigd hebben, en niet naar het Congres te Karlsbad komen, waar hun plaats geweest ware als leiders eener gezonde en heilzame oppositie. Het zal thans te moeilijker zijn voor het Congres zijn taak te vervullen,nl. om eenheid te brengen en vaste lijnen aan te geven, politiek en economisch, voor het werk van den opbouw in de naaste toekomst. J. O R N S T E I N-H O O F I N OELOF AITROEN U KALVERSTRAAT V Amsterdam OPGERICHT 185O TELEFOON 658 N. DEN HAAG - PLAATS 23 firma M. J. 60UDSMIT PAARLEN, BRILLANTEN Goud, Zilver en Horloges en Uitsluitend eerste kwaliteit