22 Oct. '21. No. 2313 DE AMSTERDAMMER, WEE KBL AD VO O R N E DT£R L AN D 11 DE OPRICHTING VAN EEN NEDERLANDSCHE KAMER VAN KOOPHANDEL IN POLEN Teekening voor de Amsterdammer" van Joh. B r aakenstele DE NIEUWE SALOMO Teekening voor de Amsterdammer" van Jordaan (De Ned. regeering bevestigt, dat een rekening van f 17 millioen voor geleverde militaire kleeding niet door Polen is voldaan.) Komaan ieder de helft!" Zullen wij zaken doen?" Zou je niet eerst je jas betalen ?!" 111 «CMIIIIMIIIIIIIMHlIHf lltllf llllf IIIIIHIIHItMf IPIf II llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll'lllllllllllllll IIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIII Concertgebouw. Eindelijk is bij ons nu ook eens Franz Schreker aan 't woord gekomen. Niet in de opera zij had hier de eerste behooren te zijn ! , maar in de concertzaal, en wel met de Kammersymphonie". De uitvoering was natuurlijk zoo voor treffelijk voorbereid, als men maar verlangen kon, en het publiek bleek het nieuwe stuk gaarne te accepteeren. Ik verbaas mij daarover niet. Ik wil wedden, dat de abonné's van het Concertgebouw voor bereid waren op iets vrij ergs", en, kijk, wat viel dat mee ! Men zal deze muziek slechts ten halve modern" hebben gevonden. Men za! waar deering hebben gevoeld voor de zangerigheden, die er zich in opdoen, en wat in deze compositie als bepaald modern" frappeert, daar heeft men geen bezwaar tegen willen maken, uithoofde van het bijzonder kleurrijke .dezer gedeelten. Schreker is vór alles hoog-begaafd instruFONGERS-Rijwielen Eerste klas Fabrikaat. Lange Gebruiksduur Weinig kosten voor onderhoud. Daarom zeer Economisch. Di6roninoirlijwiilinliiiriiki,FOIIfiEIS HitiMiiiiiiimniimtiiiiHii Een eigenaardig plagiaat Het komt bij ons allen we! eens voor, dat wij bij het ontmoeten van ierrand dien wij te voren niet kenden, denken: ,,... .hé.... waar heb ik hem mér gezien.... waar kan ik hem ontmoet hebben? De een schrijft dit toe aan herinneringen uit een vroeger leven.... de ander aan her inneringen van voorvaderen, die wij geëerfd zouden hebben." Mijn geval was, hoewel verband houdend met de eerste theorie, veel eenvoudiger. Het was bij het doorbladeren van een Spaansch-Z. Amerikaansch tijdschrift, dat zooals de volksmond dat plastisch uitdrukt mijn oog viel op eene advertentie betreffende explosiemotoren. Een stevige smidsknecht, staande op een viertredig trapje strekte zijn hand uit over den advertentie-tekst in een ledig wit vak. mentator; zijn muziek klinkt steeds, en dikwijls klinkt ze treffend mooi. Hij werkt gaarne met gecompliceerde harmonieën, maar hij wendt ze vrijwel uitsluitend aan naar de beginselen der homophonie. Het combineeren van stem men met veel en karakteristieke zelfstandigheid tot een boeiend geheel is hem vreemd, en, al ontbreken hem de noodige bekwaamheden als muzikaal bouwmeester niet, toch constateert men in een stuk als de Kammersymphonie" een zeker tekort aan afronding. Herhalingen van de?Kammersymphonie"en uitvoeringen van ander werk van Schreker Ik moet eerlijk verklaren dat op dat oogenblik, hoewel de man mij niet geheel onbekend voorkwam, mij zijn zuiver Nederlandsche afkomst niet dadelijk opviel. Trouwens, de internationaliseerings-arbeid van het Intern, vakverbond doet ons smids en andere knechts veeleer in een universeel licht zien heden ten dage. Het blad, getiteld Rzvista Comercial Ibcro-Americana" (hier is geen woord Hollandsch bij) werkte niet bepaald in de richting die tot eene herkenning van de persoon in quaestie zou voeren. Alleen dat uitgestrekte handje werkte irritant ; het leek wel da-da te wuiven naar iemand die zoo juist verdwenen was, of te wijzen op een landschap, dat niet op de pagina (No. 270 \an het nummer van 25 Maart 1920 van het blad) was gerepro duceerd. Zooals de Venus van Milo tal van menschen in het ongewisse heeft gehouden omtrent de oorspronkelijke intentie uitgedrukt in de houding harer geamputeerde armen, zoo er gerde en prikkelde mij de werkelooze smids knecht met zijn da-da handje. Toen voltrok zich plotseling in mij het z.g. kristallisatieproces. Ik herkende den man.... de vage aandoening in mijne hersens kreeg plotseling een duidelijk contact met eene herinnering.. Wie was hij . . . . ? Borrell, 236 a 244, y Rosellón 13 A P»C E I_O fM A advertentie van de Spaansche firma. zie ik met belangstelling te gemoet, al heeft die belangstelling met opkomende genegen heid voorloopig niets gemeen Op denzelfden avond alsSchreker's symphonie ging Mahler's Lied von der Erde", met Olga Bauer von Pilecka en Jacques Urlus in de zangpartijen. Urlus bleek nog weer in deze zware, maar zeker niet ondankbare partij gegroeid; hij was allervoortreffelijkst. Hetzelfde kan worden verklaard omtrent het orkest en Mengelberg's directie. Maar Olga von Pilecka, al heeft zij dan indertijd in de Gurrelieder" een zeer, zér goeden indruk gemaakt, en al vielen er ook nu weer in haar stern-materiaal verschillende op prijs te stellen kwaliteiten op te merken, Olga von Pi lecka hadden wij voor deze uitvoering van Mahler's meesterwerk niet moeten hebben. Zij heeft geluid, en ook mooi geluid genoeg, maar zij heeft het in de moeilijke kunst van den solo-zang nog slechts tot op een zeer be scheiden hoogte gebracht; daar komt het technisch op neer. Vór alles evenwel staat vast, dat zij zich in de stemmingen van het Lied von der Erde" nog in 't geheel niet heeft ingeleefd, en ik voor mij geloof niet, dat zij zich er ooit in inleven zal. Ach, hoe zeer misten wij hier de hooge kunst van een Mevr. Cahier ! Op het Wagner-concert van den Zondag, volgende op dezen Donderdagavond, heeft ons het optreden van Mevr. Von Pilecka nieuwe IIII111IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH iimmMiiiiiimiiiiiiiniiiiiiiiiHiiiiiii Ziehier lezer, een gevoeglijk slot aan dit artikel. Op dit gedeelte van mijn verhaal moest ik eigenlijk afscheid van u nemen, om u vervolgens een week lang in de grootste spanning te laten omtrent het hierbij afge drukt plaatje.... Wie is de man? Welk een onderwerp voor een prijsvraag, met aankleve van aantrekkelijke prcmieën als fraaie boekwerken, armbandhorloges of bedragen in geld.... Maar hiermede zijt ge te verwend! Nog afgezien van de kwistigheid waarmede uitgevers van dit en zoovele andere tijd schriften hunne lezers voorzien van geschenken en belooningen voor hunne scherpzienigheid en aandacht, zijn daar de cigarettdn, reepchocolade en andere genot- en reinheidsproducenten die er u mede overstrootnen. Dus ditmaal gén prijsvraag.... Het verhaal wordt compleet in n af Ie vering. Er voltrok zich dan in mij eene gedachte associatie. Mijn herinnering stond stil bij den dag waarop ik f 10.?bezeten had, niet in goud of wisselgeld wel te verstaan, maar als een biljet, blauw en netjes opgevouwen, z uit de beurs van een liefdadige tante. Tegelijk wist ik het het was de man op het bankbiljet, waarvan ik t.t.t. zoo noode had afscheid genomen Hier kwam hij via Zuid-Amerika en Spanje terug gescheiden helaas van de juffrouw in het witte gedrapeerde hemd, die hem onder het notto.... welvaart" de hand toesteekt. Ik heb er mij altijd over geërgerd dat dit ^ogenschijnlijk frissche en aardige meisje zoo stond te wuiven tegen iemand die het blijkbaar niet eens noodig vond schoenen en kousen aan te doen of zijn blooten rug te bedekken. Het gaf mij een aangename sensatie te zien dat ze" van hem was weggeloopen, in ZuidAmerika wellichten hem nu zoo dwaas met een uitgestrekte hand liet staan bij een reclame van explosie-motoren. . . . Maar ik wilde zekerheid Ik snelde naar een vriend, en riep ademloos: geef mij geef mij even maar tien gulden".... Hij keek mij onderzoekend aan, en zeide: even maar....? dat kennen we! In ieder geval tot de eerste November" ,Neen. ... neen,smeekteik,even maar om te zien je krijgt het dadelijk weer terug !" Toen haalde hij medelijdend zijn schouders op en telde langzaam op tafel neer: zes \erkreukelde zilverbons a f 1.?, n a f 2.50, teleurstelling bezorgd. Toen waren het drie van de bekende Fiinf Gedichte" DeiEngel", Trauine" en Schmerzen" , die zij tot een werkelijk zér gebrekkige vertol king bracht. Men ergerde zich aan allerlei tekstmishandelingen, men ergerde zich nog mér aan het ontstellend-onpersoonlijke en het verbijsterend-uitdrukkingslooze in dit zingen. Het fiasco van Olga von Pilecka het ware inderdaad te probeeren geweest, haar nog eens in het eerste deel der Gurrelieder" te doen optreden, doch voor andere partijen had zij haar geschiktheid eerst elders over tuigend moeten aantoonen houdt op een eigenaardige manier verband met de beleefdheden, die men hier in Amsterdam aan den heer Schönberg bewezen heeft. Hij heeft ze met een grofheid beloond. Of is het niet verre gaand grof, eerst toestemming te geven tot de uitvoering van het eerste deel der Gurre lieder", losgemaakt uit het geheel van het werk, om later, na het sluiten der contracten met de solisten, de verleende toestemming weer in te trekken? Zoo zijn de manieren van den heer Schönberg. Heeft het hem wellicht verdroten, voor deze gelegenheid den volop capabelen Urlus ge ëngageerd te weten, in plaats van Zwager Nachod, zooals wij dien hier in zijn evolutiën mochten leeren kennen? Het Wagner-concert, dat ik zooeven reeds IIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIII1I1I J. S. MEUWSEN.Hofl., A'DAM-R'DAM-DEN HAAQ DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND vijf kwartjes, twee dubbeltjes en vijf centen. Als-je-blieft" zei hij, en hield zijn hand er op.... heb je nou genoeg gezien?" Na veel moeite bracht ik hem aan het verstand wat de zaak was. Hij scheen er zeer door opgelucht en stelde aanstonds voor de quaestie ter hand te nemen. HePis een duidelijke schending van het auteursrecht", zeide hij, en de auteurswet berust op tractaten...." ,De staat is bestolen!" riep ik uit, de Staat der Nederlanden is bestolen!" Wij kwamen overeen het tijdschrift op te zenden aan de firma, en hen op hun dief stal te wijzen. En hoe dan met de bewijsstukken?" vroeg ik. ,.Laten we het geld er bij sturen!" stelde hij voor. Een postwissel van f 10.?" Neen, dat kon ook niet.... Toen hebben we besloten het geval aan hangig te maken in dit blad. Ook dit stootte aanvankelijk op ernstige bezwaren. ,,Om de zaak duidelijk te maken aan onze lezers, zeide de uitgever, moet uw artikel geïllustreerd worden. Dat is geen bezwaar. Wij illustreeren alle artikelen, met uitzon dering van die op het omslag Maar daartoe moet de Spaansche adver tentie opgenomen worden, en ik ben niet van plan dat kosteloos te doen. De Groene neemt nooit gratis advertenties op, en in MiifiiiiiiinmiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiMi ter sprake bracht, heeft ongetwijfeld tal van trouwen bezoekers van het Concertgebouw veel genoegen gedaan. Het program was misschien wat lang, maar overigens: men hoorde hél graag de Ouver ture Rienzi", die het begin van Wagner's componisten-streven zoo duidelijk typeert, nu eens in een eerste-rangs-reproductie; ook was men ten zeerste bereid, weer eens de bedwel ming te ondergaan want dit is de juiste uitdrukking! van den klank van het ,,Lohengrin"-voorspel, zooals ons orkest het ons tegenwoordig weet vór te tooveren; en heeft niet de combinatie der inleiding van het derde bedrijf van den Tannhauser" met Urlus' meesterlijke Romfahrt-Erzahlung" en de schitterender dan ooit gespeelde Ouver ture iets waarlijk-buitengewoons geboden? Ik verheug mij er hartelijk over, dat Mengelberg ons op deze wijze geven wil, wat wij in de opera steeds vullen moeten blijven ontberen. H. J. DEN HERTOG dit geval zouden wij de heeren Ricart ? Ferez nog de voldoening van gratis-publiciteit geven, tengevolge van hun diefstal." Ja, dat was natuurlijk zoo. Bovendien zou het heele geval ongeloof waardig worden als wij het adres van de stelende firma er af lieten...." Enfin, de nationale zaak gaat voor alles. De Staat der Nederlanden is bestolen, en in dezen tijd van zuinigheid gaat dat niet aan. Uit dezen gezichtshoek beschouwd is het onze taak de quaestie onder de oogen der betrokken, autoriteiten te brengen. Wellicht zullen zij er van profiteeren en een geduchte schadevergoeding vorderen van de Spaansche firma. Dit bedrag zal onze schatkist zeer ten goede komen.... Het hof van Arbitrage te 's Oravenhage dat nog onlangs uitspraak deed, in een zaak van Frankrijk tegen Peru'aansche firma's zal weer wat te doen krijgen, en schrijver dezes zal op 31 Aug. a.s. geridderd worden in de orde van de Nederlandsche Leeuw wegens het verschaffen van buitengewone baten aan 's lands schatkist, in een tijd dat ieder dub beltje daarin is als een druppel op een gloei ende plaat. M r: L i s S T o K E a.s. Ridderi.d. Nederlandsche Leeuw enz. enz. enz. A N DSC! i K RAK) "... r.».,. IJLDEN