24 Dec. '21. No. 2322 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 DE CONFERENTIE TE LONDEN Ttekening voor de Amsterdammer" van Joh. Braakensltk Brland Lloyd George Rathenau: Mij benieuwen of ze mij nog binnenroepen." H i minimi mimi miniiiuuiiininimniinimniimmniMuiiiiumuniimimiiiKiinniiiiiniiiniiiiuiiiiiniii niniiiii iiimiiiiiiiiiiifiiiii IIIIIIIIIIIIIHII MENSCHEN EN DINGEN VAN BETEEKENIS IV Een bezoek aan het Itovtbic" Met n immer-vermoede snelheid heeft zich, rsinds het vredesverdrag, het internationale leven hersteld. Wat het nog mist aan volle digheid wordt aangevuld met misbaar. Congressen op de gebieden van recht, finantiën, pluimvee, post, paardenfokkerij en folk-Iore wisselen elkander af, en hebben met elkander gemeen de menu's, de oneenigheden en de speeches op verbroedering. Deze geheele nieuwe wereldorde heeft een buitengewone ontwikkeling tengevolge gehad van de klasse der z.g. vertegenwoordigers". De eersteklas coupé's der groote spoorlijnen, de Ritz-hötels, de trans-atlantische stoombooten, zjjn o vervuld met vertegenwoordi gers". Dit merkwaardig specimen van inter nationaal verkeer leeft in groepen bijeen, trekt, alleen of in horden, van plaats tot plaats. Men ontmoet hen, verzameld tot commissien en delegaties, in alle hoeken der wereld. Zij rijden in auto's, dineeren eiken dag met Hgerechten en vormen langzamerhand een bijzondere, en bijzonder-kostbare diplomatie. Hotels, spoorwegmaatschappijen en stoomvaartondernemingen ontvangen hunne eigen belastingen terug in den vorm van verte ringen en transportgelden van deze menschen. Kortom, hunne verschijning in alle luxe badplaatsen en steden van Europa is schijn: schijn van het werkelijk vertier van vroeger dagen.... maar zonder de welvaart. Zij laten het geld circuleeren.... maar het is het geld van belastingbetalers en iedere hótelier verlangt terug naar de roebels van Russische grootvorsten..-.. die zij thans hoog stens nog als portiers of oberkelners onderdak mogen verleen en.... * * Het internationaal verkeer is hersteld, maar het is een geheel ander geworden. De ouderwetsche gerant van een deftig hotel krijgt bij zijn dagelijksche rondwandeling door de restaurant slechts plompe, dikke handjes te kussen. En de elite van het reizend publiek, de vertegenwoordigers" draagt dikke dos siers met zich rond en minder dikke portefeuilles ....een enkele Zaandamsche commissie wel licht uitgezonderd, die over meer geldmidde len beschikt in deze barre tijden. De vertegenwoordigers" bevolken steden en schepen en hotels. Zij komen overdag bijeen om te praten en des avonds om te eten. Het laatste brengt weinig bezwaren mee, en het eerste zou den meesten hunner even ge makkelijk afgaan zoo niet de stembanden andere en meer verscheiden eischen stelden dan de kauwspieren. Want, en hierop wilden wij komen, de wereldoorlog heeft nog een andere factor vernield in het reizend publiek: n.l. de vol doende kennis der vreemde talen. Wat vroe ger gold als de meest elementaire bagage voor den reiziger is ondergegaan. En waar vroeger een oude dame die vloeiend Fransch, Duitsch Engelsch en Italiaansch sprak zich liet bege leiden door een courier die haar reis regelde, daar reizen nu de vertegenwoordigers met tolken die hen ter zijde staan. De tolk, te weten die der internationale conferentie, is een persoon die tot buitenge woon aanzien gestegen is. Hij is de man die feitelijk de speeches, waarop de wereld adem loos wacht, houdt. De vertegenwoordigers houden ze eigenlijk, al maken zij ze zelf dik wijls niet; maar terwijl hun voordracht voor de tegenpartij veelal slechts voor het plastische gedeelte begrijpelijk is, maakt de vertaling van den tolk, die immers evenmin persoonlijk de speech vervaardigde, verreweg den groot sten indruk. De tolk is de man naar wien men luistert, omdat men hem verstaan kan; hij is de eigen lijke stem des volks en de minst eigendunke lijke. Hij is een spreekmachine en een acteur, een papegaai en een staatsman, een taalkun stenaar en een echo.... kortom hij vereenigt in zich de vele eigenschappen die u en mij vooralsnog ongeschikt maken tot het bekleeden van dit gewichtig ambt. * * * Hoe goed is dit begrepen door den heer S. Meyer Sr. oprichter en directeur van Itovtbic, den man die zijne instelling wist op te werken van een simpel vertaalbureau tot de school van staatslieden die het ge worden is ! Wat zoovele jaren lang Lord Chesterfield is geweest voor den jongen diplomaat van vroeger, dat is voor den diplomaat van heden de heer S. Meyer Sr... een raadsman, een Iceraar en een vriend. Wij bezochten den heer Meyer in zijn keurig ingericht priv kantoor, op de tweede tage van een Amster damsen patriciërshuis, thans geheel in ge bruik van het Itovtbic of Instituut tot op leiding van tolken bij internationale confe renties. De heer Meyer stond ons allervriendelijkst te woord. De moderne tijd heeft mijne oogen geopend zoo zeide hij ons voor een reu zen-euvel. De menschen spreken geen talen meer ! Neemt u de tegenwoordige diplomaten eens: Briand spreekt geen Engelsch en Lloyd Oeorge slecht Fransch. De wereld vraagt zich af, waarom het niet opschiet tusschen Frank rijk en Engeland. Het is niets anders dan dat ze met hun mond vol tanden tegenover elkaar staan. Alles komt op de tolken neer. In Washington hebben ze een goeien tolk. Daar schiet de zaak tenminste wat op. Oud leerling van mij meneer ! Vies-bij ! Hij ver taalt alles dadelijk uit zijn hoofd en zonder woordenboek. Als het van hem afhing waren de diploma tieke betrekkingen tusschen Nederland en Venezuela al vijf jaar eerder hersteld. Hij spreekt vlot Venezuelaansch. En Servisch meneer ! Als ze die naar Servië stuurden was alles meteen in orde ! Maar wat wil u nou als ze in Servië en hier zitten te prutsen met Fransche nota's !" Welke eischen stelt u aan uw leerlingen?" vroegen wij den heer S. Meyer Sr. Allereerst dezelfde die men aan diplomaten stelt!" antwoordde hij. Een hoog voorhoofd, heldere oogen, ge-. soigneerde kleeding en een diepe aangename stem. Als hij opstaat moet zijn verschijning al da delijk opzien baren.... indruk maken. Daar na kucht hij en kijkt om zich heen tot alles stil is. Dan houdt hij zijn rede.... Als zijn voorganger die in het oorspronkelijke droog heeft voorgelezen, brengt hij er gloed en kleur in. Wanneer deze al te hartstochtelijk met de armen heeft gezwaaid, matigt hij die en brengt haar terug tot eenvoudige maar indrukwekkende ernst. Hij begrijpt ieder woord en vindt er tegelijk het juiste equivalent voor in de andere taal, evenals de uitdrukking en klemtoon die er in gelegd moeten worden om het juiste effect teweeg te brengen. Het succes eener redevoering, het effect ervan op een geheel volk, ligt in de handen van den tolk ... .van mijn leerlingen mijnheer ! Zij kunnen ongemerkt twee sprekers nader tot elkander brengen door de keuze hunner bewoordingen, de uitdrukking van hun gelaat en de beheersching hunner hartstochten. Zij moeten even tueel door eene correcte verschijning den per soon van den redenaar doen vergeten.... zij zijn de wezenlijke dragers van den wereldvrede en het geluk der volkeren. Bovendien moeten zij onberispelijke tafelmanieren hebben om ook gedurende de vriendschappelijke maal tijden, die de conferenties afwisselen, dienst te kunnen doen. Daarbij wordt weer veel van hun tact gevergd; hier moet eene erotische anecdote wat bijgevijld worden, daar een vroolijke kreet juist uitgelegd, elders weer een gewaagde kwinkslag onschadelijk gemaakt." En hoe deelt u de leerstof in?" Mijn instituut heeft afdeelingen voor ma nieren, voordrachtskunst, talenkennis en volkenkunde. Wij beginnen onze leerlingen te ontbolsteren, en vervolgens hen op te voe den tot volmaakte comedianten. De talen kennis maakt hen af tot volledige diplomaten en de volkenkunde zet de kroon op het werk. Die stelt hen in staat de verschillende ver tegenwoordigers te begrijpen in verband met hun sptciaal temperament.... waardoor zij een hartstochtelijken Fransehen kreet weten te vertalen in een nuchter Engelsen grapje. een lang en geleerd Duitsch betoog omzetten in Fransch lyriesch proza, een reeks Spaansche vloeken in een Italiaansch sonnet, Amerikaansche cijfers in Oostersche beeldspraak enz. enz. Vertalen meneer, en dat geldt vooral voor vertalen in de politiek, vraagt mér van een mensch dan taalkennis alleen. Aan een Hollandsche toespraak moet hij het cachet kun nen geven van een geestig latijnsch woorden spel aan een Duitsch betoog de luchtig heid eener Parijsche causerie, aan een Engelsch kuchje de sierlijkheid van een Italiaanschen floretstoot Wij aldus de heer S. Meyer Sr. brengen in werkelijkheid de volken nader tot elkander. Wij leveren de tolken der werkelijke toenade ring " Alvorens afscheid te nemen van den heer Meyer bezochten we nog onder zijne leiding eenige zaken van het Itovtbic. Hier vonden wij een aantal a.s. diplomaten bijeen aan een cursus in het artichokken eten, daar hield een klasse zich bezig met vertaaioefeningen. In de groote gehoorzaal was juist een der leerlingen bezig een rede van prof. Bolland voor te dragen in elegante Fransche verzen. Ook mochten wij hooren hoe de heer K-, een der beste leerlingen, een politieke speech van het kamerlid Oud in Eng'elsch-humoristischen stijl zógeestig voordroeg, dat wij het uitschaterden van den lach. Als toegift werd, ter eere van ons, de jongste speech van Mr. Rutgers door dienzelfden leerling in hartstochte lijk Spaansch proza omgezet, waardoor zij werkelijk aan duidelijkheid voor ons won. De hoogste klasse had les in de volkenkunde. Juist toen wij binnentraden werd het Amerikaansche volkskarakter besproken in verband met de Pacific-conventie. Op het bord stond 5 3 = 2. Men vertelde op ons verzoek dat dit het ontwapeningsvoorstel ter zee beteekende. * * Diepgeroerd en zeer onder den indruk na men wij afscheid van onzen sympathieken landgenoot, den energieken heer S. Meyer Sr. wiens Itovtbic groeien en bloeien moge tot in lengte van dagen, ter eere en ten dienste van de waarachtige toenadering der volkeren, door middel van directe, waarheidlievende en zaakkundige vertolking hunner gevoelens onderling. MELIS S T o K E imiHiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmimtiiinmiiiiHiiMHiMiiiiiiiHiimi immiiiiiitiimimMiiiiim FONGERS-Rijwielen In constructie, kwaliteit on afwerking het BESTE, wat verlaned kan worden. Vraagt het oordeel van den berijder over een FOKGERH. DeGroningerRiiwielenfabhekA.FOIIGERS QKBfflESQHL iimiiiiliinilMliiiifUiimililliiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiHiim i minimi uu iiuiliimii i luiiimiimmii imiiiiummiimii minimi immiiiiiiimiiiii V RAGENRUBRIEK voor Algemeene Wetenswaardigheden J. R. te Z. Hoe ;s de wetenschappelijke gedachte over 't ontstaan van diamant ? Uit welke elementen bestaat diamant? Een hypothese over het ontstaan van diamant is ons niet bekend ; onderzoekingen hebben bewezen, dat hij bestaat uit zuivere gekristalliseerde koolstof. iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiMimii nu iiiiiiiiiitiiiiiii in iiiniiiiiiiiimiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim WONDERLIJKE GESCHIEDENISSEN DER STOF (Vervolg van pagina 10) de doorzienbare, zij, die n van het vijfschap der elementen is? Zijt gij het alreeds vergeten? Zoo ja, keer dan terug naar de wateren van den heiligen stroom, waar de ware wijsheid U weder geopenbaard zal worden ! Dan zult gij niet meer den aether in zijn vormenopklimming willen verwerpen. Meent gij, arm zalige denker, het huis van Uw begrijpen te kunnen bouwen in de Leegte" en de bouwsteenen te kunnen formeeren uit het Niets?" Waning wist niet wat te antwoorden ; hij trachtte woorden van weerlegging bijeen te brengen, maar hij vond ze niet. En niet had hij ze nog bedacht, toen reeds door een rauwe stem de mysterieuze stilte der kamer opnieuw verbroken werd. Wat, gij wijze tooverman uit het Westen, gij wilt ons de zielestof ontnemen!?" Verschrikt keek Waning om en angst greep hem aan, toen hij achter het woeste masker van den Alfoer een paar oogen zag fonkelen en de dierlijke kaken zich zag bewegen. Beven zag hij den boog, als werd hij dooreen klem mende hand vastgehouden en trillen zag hij de pijlen. Onze zielestof" klonk het met ruwe keel geluiden, die ik mij kan vermeesteren uit mijn vijanden, de zielestof, die alles doordringt, die uitgaat van mijn priester naar de Goden om raad te vragen en terugkeert in zijn lichaam, hem overbrengend de goddelijke raadsbeslui ten !" Het masker zweeg, maar verbijsterd bleef Waning het aanstaren, bevreesd of niet zoo dadelijk uit den wand de wilde, die het eens droeg, zou stappen en zijn pijl op hem, die den man zijn zielestof wilde rooven, aan zou leggen. Het geluid van weer een stem, nu van de zijde der schrijftafel, verbrak echter den ban der verbijstering en deed hem opnieuw het hoofd omwenden. Geruststellend was echter de welluidende klank dier stem ; hij hoorde en zag het, ze kwam van de lippen van Keppler's beeltenis, die boven zijn schrijfbureau hing. Broeder" zoo hoorde hij hem spreken, .?broeder, wilt gij den wereldaether ontkennen? Maar gijkent immers de eeuwige wetten der volmaakte schoonheid van God's schepping, zooals ik haar gevonden heb, en gij weet toch hoe de planeten in dien wereldaether door haar regelmatige wisselende snelheid een stijgenden en dalenden toon voortbrengen, en hoe zij, te zamen het hemelorgel bespelend, een muziek van goddelijke schoonheid eeuwiglijk doen weerklinken door heel het heelal? Hoe kunt gij dus ontkennen de fijne hemellucht, den aether, welke draagt die onsterfelijke melo die?" Nauw zweeg Keppler's mond of het gepruikte hoofd van Christiaan Huyghens geraakte in beweging en een vriendelijke stem hoorde hij zeggen : Maar Doctor Wa ning, wat is het dan, dat mijn lichttrillingen moet voortplanten; wat moet haar voeren van ster tot ster door de oneindige wereldruimte gelijk de wateren van den Oceaan dragen het schip van kust tot kust?" En wat" zoo verhief zich weer een andere stem en hij ontv aarde, dat het Faraday was die sprak, zal mijn krachtlijnen voeren en mijn krachtbuizen dragen en het medium mijner electrische werkingen zijn, zoo niet een allesdoordringende aether het heelal vuile?" Wat!? " hoorde hij daarna verontwaar digd roepen door Lodge, die naast Faraday hing, wat, die aether, dien ik meette en on derzocht in het zweet mijns aanschijns!? Wat, die aether zou niet bestaan ! !?" Ga terug naar de wijze Brahmanen" klonk opnieuw de diepe stem van den Goeroe ; Luister naar de hemelsche klanken" zei met stemverheffing Keppler; verlies U niet in onvruchtbare ontkenning" riep Lodge ; geef terug mijn zielestof" brulde de wilde. Ga terug!!!; geef hem weer !" ; hoor !" spraken, riepen, schreeuwden allen door elkander. De beelden beefden, het masker schudde en de portretten bewogen zich on rustig in hun lijsten. Zwijgt! !!" schreeuwde op eenmaal Wa ning, die zijn zelfvertrouwen te midden van dit spookachtige gezelschap eindelijk teruggevon den had, zwijgt gij allen !! ! Wat zou ik volgens U lieden moeten aannemen? Eilieve zegt het mij ! Moet ik de wereldruimte vullen met een mixtum van vele aethers? Aethers, die elementen zijn, die zielseigenschappen dragen, die magnetisch en electrisch, massaal en elastisch zijn, die licht voortplanten en muziek maken en zich opbouwen uit onder- en bovenaethers van diverse fijnheid? Wilt gij dat? Meent gij mij daartoe over te kunnen halen? Neen ! Driewerf neen ! ! Weg met al die aethers ; weg met den wereld-aether! !" Een oogenblik van zwijgen volgde op dien hartstochtelijken uitval en triomfantelijk keek de oude geleerde rond langs beelden en por tretten. Toen klonk in diepen, Javaanschen tongval een stem en hij zag, dat het Ar djoeno was, de golek, die met zijn zonderling houten lichaam aan den wand hing. Waning", zei de stem zijn uit Uwc her innering gevloden de klare nachten, toen gij gezeten waart voor het lichtscherm, waar op de phantastische beelden der oude helden met hun magen, vrienden en vijanden het schaduwspcl uitvoerden, en uit verre dorpen de gamelang-rythmen als een nachtwind van klanken aangoïfden? Hoort gij niet nog de zangerige verzenstoet van de oude legende, aangevoerd door den dalang, onvermoeid, uren lang? Weet gij niet meer, hoe in de sterdoorvonkte wijdte van den hemeloceaan de zilveren maan zweefde? Werd zij niet gedra gen door den wereldaether? Dreef het maanschip niet op de onmetelijke aetherzee?" De magere golek hief de overmatig lange, dunne en stokkige armen naar boven, als wilde hij wijzen naar den hoogen hemeltrans. Ontroering voelde Waning in zich opkomen, terwijl hij terug dacht aan die zwoelwarme nachten van het verre Java, als het spel der schaduwen hem aan de werkelijkheid had onttrokken en zijn geest wiegde op den dei nenden rythmenstroom van verre gamelangklanken, zoodat zijn denken tot droomen werd, geest en gemoed hem n werden en werkelijkheid met verbeelding samenvloeide. Als uit de donkere silhouetten der hooge bergen hij de stralende Luna langzaam zag opstijgen en hij zich inscheepte op het stildrijvende maanschip om mee te drijven door de onmete lijkheid der aetherzee. Ga mede naar buiten !" riep hem toe de golek, die zijn gedachten scheen gevolgd te hebben, ga mede, ook hier zweeft de maan door den aether!" Ja, kom buiten en gij zult hem begrijpen" zei de goeroe. Treed naar buiten en gij zult met mij de harmonie der spheren in hemelsche accoorden hooren weerklinken" sprak Keppler. Ik ga mede" schreeuwde de wildeman. Welaan dan, gaan wij allen te zamen" riep Waning uit en stond op. Hij vatte den golek bij den dunnen arm en ook den goeroe, die van den schoorsteenmantel afstapte, reikte hij de hand. Keppler maakte zich los uit zijn lijst en de Alfoer kwam achter zijn masker te voorschijn ; Huyghens zette eerst zijn pruik recht en kwam ook naderbij. Gczamentlijk schreden ze naar het raam, Waning schoof het gordijn terzijde en opende de vensterdeur. Een ijzige koude kwam hem tegemoet, maar hij lette er niet op. Het zonderlinge gezel schap stapte naar buiten en betrad het dik besneeuwde plat. Zie," zei de golek en hij wees met zijn mage re stokarmen naar boven, Zie, de maan zweeft weer in de aetherzee". En werkelijk, Waning zag het ! Over de blanke sneeuwvelden welfde zich de onmete lijke wijdte der hemelzee, die hij gevuld zag met den aether. En gelijk een zwaan zwom plechtig door die aetherische wateren de glanzende maan. Ziet gij hem weer?" vroeg de golek; begrijpt ge opnieuw hem?" klonk vragend de stem van den goeroe ; doorgrondt gij zijn lichttrilling?" sprak Huyghens. Weest toch stil, gij allen !" fluisterde ongeduldig Keppler, hoe kunt gij anders vernemen de wondere harmonie der spheren, die in heerlijke, maar zachtklinkende accoorden uit de hemelverten tot ons komt." Allen zwegen en Waning's luisterend oor hoorde een teere tonenruisching van goddelijke welluidendheid, neerdalend uitdeaetherische hoogten van denmaanlichten hemel. Langzaam kwam in den klaren maar ijskouden morgen, het daglicht terug ; schemer lag nog tusschen de huizen, maar met harde, rechte lijnen stonden de kilwitte nokken en daklijsten tegen de strakke, gevoellooze vrieslucht. Op het plat, waarop de kamer van doctor Waning uitkwam, stonden twee menschen, en zij keken elkaar aan met de hulpelooze blikken van hen, die voor een onoplosbaar raadsel staan. Want aan hun voeten lag de oude kamerbewoner, zonder jas en zonder hoed, voorover verstijfd in de sneeuw. In de eene hand hield hij vast den stokkigen arm van een javaansche wajangpop, die met zijn ge schilderde oogen strak langs zijn langen, rech ten neus keek, en in de andere klemde hij in verstramden greep een Indisch beeld. In de kamer was de lamp hoog op en de haard brandde ; van den wand waren portretten en voorwerpen genomen en enkele daarvan lagen vór de geopende vensterdeur, andere buiten in de sneeuw. Lang bleef het tweetal elkander viagend aanstaren, vór dat zij den verstijfden grijs aard naar binnen droegen. Lang, in vruchtelooze ontraadseling dezer tragicomédie !