28 Jan. '22. - No. 2327 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND KUHSTHAHDEL JACK HIEKERK r/A Chef Goupil t. Co. 23 A 25a Lang»Houtair.' s-Gravonhage HEESTERWERKEH VM DE 17»EEUWSCHE, HAAGSCHE EU FRAHSCHE SCHOOL KUNST EN KRITIEK BIJ DE OPENING VAN DE THEATER-TENTOONSTELLING Tcekeningen voor ,,de Amsterdammer" van B. van Vlijmen DE THEATERTENTOONSTEL LING TE AMSTERDAM De Tooneelkunst heeft op 21 Januari een dag beleefd, schoon, als een bijna-vervuld ideaal. Daar reed Sarah Bernhardt, symbool van alles wat het tooneel aan ontroerende bekoring en schittering omvat, van de ,,per soonlijkheid", voor wie zelfs de Dood een stapje terzijde treedt, haar oude vaderland nog eenmaal binnen om er te getuigen, met haar laatste kracht, van het vuur, dat in een enkele, tot verwarming van allen, brandt. Weerzinwekkend zou ze zijn, deze recalci trante Grootmoeder, indien zij niet was: Sarah Bernhardt. En een menigte, geduldig en eerbiedig, wachtte haar op, in en buiten het groote Gebouw, waar herinnering en verlangen samensmolten in verteedering. Neen, dit is geen nieuwsgierigheid-zondei-meer, dit is, voor een deel, zuivere erkentelijkheid, pri mitief: eeredienst. ,,Do you want it" was het gevleugelde woord van dezen dag. En het antwoord li^t in een wedervraag: weten wij waarnaar onze begeerten uitgaan, en of zo real", dat wil zeggen, innig-genoeg zijn? Doch de drang te erkennen, te bewonderen, te buigen voor wat zich boven de middel maat verheft, die is .eëel, spontaan en sterk. Sarah Berhhardt", naam als een tooversleutel, zij ontsluit: what we want. En de heimelijke wenschen der duizenden^staan op ter verheerelijking eener Ongelijke", die, een wrak van v/at zij was, maar trouw aan zichzelve tot in den dood, handhaaft in haar persoon: de illusie van volksstammen. Je maintiendrai. En terwijl dit Mirakel-spel", met een dokte r en een verpleegster als metteurs en scène, zich in den Haag afspeelde, wachtte in Am sterdam op en om de hooge trappen va.i het Stedelijk Museum, een naar verhouding niet geringer menigte, kunstenaars en naast-verwanten, op den man, welken wij voor deze feestelijke gelegenheid de Sarah Bernhardt van den anderen kant van het toot.eel" zouden durven noemen. Gortion Graig, zoon van een roemrijk tooneelspelers-geslacht, die, niet tegenover, niet naast datgene wat de spelende persoonlijkheid op het tooneel beteekent de volle maat gaf hij the actor" maar als waardevol deel dezer speelkunst opkwam voor -het .stilleven," voor een tot medeleven ge wekte architectuur en het bezield requisiet. Symbool, ook hij, met zijn vroeg-witte haren, en de vonk van liet onbluschbaar vuur in zijn blik. En genegen en eerbiedig, als op de prima donna van den'dag.wachtte ook hier de menigte op the man whojdid,"den uit-stekende, wiens gedachten wortel schoten over de wereld en wiens woord de deuren zou openen, waarachter zijn getuigenis" en dat van anderen aan de wanden hing. Het getuigenis van wat hij met den arbeid van zijn gehesle kunstenaarsbestaan bewezen had daadwerkelijk te willen. En vór alle officieëlen" ging op dit kunstenaarsfeest, de Kunstenaar, die de rechten had, onbe twistbaar en door ieder erkend, den drempel over. En ook daar gold het gebaar: den meerdere. Neen, deze Ster", Adolphe Appia, was niet uit zijn eenzaamheid, ergens hoog in een Zwitsersch bergdorp, te lokken gcv/eest. Alleen zijn geest was aanwezig, op de eere-plaats in de eerste zaal, en als vanzelf richtte zich de lange stoet naar dit schoon fundament. Wel ver verwijderd voelden we ons van la divine Sarah en het onvermoeid applaus, toen we daar stonden voor de hooge, stille ruimten zijner ontwerpen, voor het oneindig zilvcrl.cht pe.spect.e. en den beklemmenden val van een enkele schaduw. Sarah Bernhardt en Adolphe Appia, de overbekende Groote, en de groote Onbekende. In het middenpad van mijn tooneelhart ont moetten zij elkaar Zij glimlachte haar wereldberoemd en glimlach, en de kluizenaar dacht: ze is waard dat ik me voor haar afsloof, al waardeert ze 't misschien maar half. Ladies and Gentlemen," zei Cordon Graig, die in vijf minuten meer wijsheid en schoon heid over theaterkunst ten beste gaf dan velen in lengte van dagen : waardeert elkander; ieder, die wat kan, in zijn eigen kwaliteit, en op zijn niveau. No level,"zich kunnen onderschikken, en met onderscheiding aanpassen. Slaat de handen in elkaar in den grooten strijd om het betere,"dat een enkele werkelijk begeert, nie mand misschien, in verhouding tot wat op het spel staat, f el genoeg bedingt! Sluit de gelederen. HIHIititiiltttittt 99 WHITE' Vrachtautomobielen hebben DE wereld-reputatie. Vraagt nu tm adressen van White" bezitten. De verstrekte Inlichtingen geven U direct aanleiding een Whlto" aan te schaffen. Kostenberekening wordt gaarne vrij blijvend verstrekt. FirmaGebr.NEFKENS, Amsterdam JAC. OBBECHTSTRAAT 26 Tel Z. «507. tu . 'v c T n. Aldus ongeveer was de idiéele inhoud van dezen bewogen theaterdag. Over den reëelen inhoud zal een meer bevoegde dan ik u verder vertellen. Deze tentoonstelling is het werk van vakmenschen. door vakmenschen toe te lich ten. Zij vraagt kennis van zaken en zij stelt hooge eischen aan de fantasie. Mijn eerbied voor wat in deze vier, in weerwil der openingsbedrijvigheid, rustige zalen is tot stand ge bracht, naar eerlijke beginselen en als een toonbeeld van de innerlijke beschaving in een klein land, is te groot om er een journa listieke gooi naar te wagen. TOP N A E i rhun geld verscholen, levendig en levend, al leek ze niet aanwezig. Ik weet, dat ge met den moed der lafheid zoekt u te verdedigen, en dat ge zegt, dat de dichters, de schilders, de beeldhouwers ook maar menschen zijn. Ze zijn dat, beangste Bataven, zeer zeker; ze zijn zeer menschelijk, anders hadden zij 't brood voor 't lichaam niet noodig anders konden ze u allen laten wapperen als vergeten wimpels na een feest want, werkelijk, voor het geestelijke brood, dat ze bakken, hebben ze u tijdens de bereiding SCHILDERKUNSTKRONIEK I GEEN SIKKEPITJE COURAGE. Niet lang geleden heb ik de Bataven niet kunnen prij zen om hun zorg voor de rTeeldende kunste naars en evenmin om hun beschaving. Beschaving, mijn zeer beangste Bataven, is toch iets, dat bepaalde dingen noodig heeft, zooals het lichaam brood van noode heeft. Tot de geestelijke brooden behooren de boe ken, de schilderijen, de beeldhouwwerken, de voortbrengselen der bouwkunst en der kunstnijverheid; al de dingen, d;e den tijd overwinnen of in zich overwonnen hebben, c.i die uw' naam, beangste Bataven, grooter maken in de toekomst. Het zou van puhlicke:i zin getuigen dit wel te overwegen maar uw publieke zin (of zinnelijkheid) is alleen op uw eigen tijdelijke gericht en bij de ge ringste inzakking van de Beurs blijkt nu beschaving lak" te zijn, boerenbedrog, uiterlijks, koude.... viezigheid. Ge laat uw schilders, uw schrijvers, uw beeldhouwers, uw meubelmakers, uw groote architekten (ook die hebt ge) in den steek?en ge begint te banger op een manier, die niet van werkzaam heid getuigt, maar wel van traagheid, gees telijke en lichamelijke. Ge hebt bij den min sten keer der Beurs, geen sikkepitje courage; ge wordt tot de Hollanders uit de achttiende eeuw, die ge in uw schooltijd vol grooten patriottischen zin mcendct te verachten. Maar deze verachting was imar .i duim diep: daaronder was toen al de bange z.irt; de; Bataven om zich zelf, om de zekerheid v,in AUTOBANDEN ? ft* V. LM. M Time to Re-tire? (Buy Schitterende Kwaliteiten Lage Prijzen - Alom verkrijgbaar VOOR NEDERLAND :ulAlI. Leem* nooit noodig. Dat kneden ze zelf in den broodtrog; dat schuiven ze zelf, ongestoord liefst, in den oven; dat halen ze uit dien oven, en doen het glimmen aan den bovenkant met een snellen kwast. Ik weet, dat ge met den moed uwer lafheid redenen zoekt om u achter te verschuilen, als achter doornenhagen. Ge zegt: er is veel kaf tusschen. Inderdaad er is kaf tusschen (er is meer kaf tusschen u lieden) maar voor dat kaf schrijf ik nooit. Ik zal u nooit aan raden een schilder te steunen, die beter en nobeler, huisschilder was gebleven; voor a! de Arpsen van de wuereld zou ik geen pen in den inktpot steken. Dergelijke heercn bakken geen geestelijk brood -?- het zijn handelaars in overtollige waarden, in o verbetaalde waarden, in dingen, rond-uit, zonder waarde. Zij hooren bij u thuis, bij uw kaf en de prijzen van hun werken (?) bewijzen, dat uw instinct soortgenooten in ze erkent ofschoon uw quasi-beschaving ze in het open baar mijdt. Ik weet, dat ge met den moed uwer lafheid redenen zoekt om u er ,,uit-te-draaien," en ge zegt: als ik dan zonder beschaving ben, waarom zou ik dan die anderen steunen? Ge denkt met brutaliteit mij te overrompelen, beangste Bataven, maar ge zijt niet aan het juiste kantoor. Die anderen, die den glans /ijn van uw land en de glans van uw land /.uilen blijven, en waarop de neven der be angste Bataven, als zij eens een oogcnblik niet bang zijn, zullen wijzen met hoogmoed (ze zijn van ons volk !) ik dring ze u niet op. Er is nooit dan gehnichelde, van uw ka.it gehuichelde gemeenzaamheid tusschen hen en u. Maar er zijn Bataven, gelukkig, die tijdelijk maar tot de beangste Bataven behoorèn, en die door de lafheid der anderen mat gemaakt worden, als door een griep. Zou ik ze semi-bataven noemen? Ik kan niet zeggen, dat ze hoog in mijn achting staan, maar ze zijn voor verbetering vatbaar. Ze kunnen den weg gaan, die naar het goede doel voert, (ie moet ze alleen gestadig porren: ze zijn eer slap in de lendenen.... Tot hen richt ik mij (het is jammer, dat ze niet allen hun Latijn meer verstaan, de exhortatio zou korter kunnen zijn !): Semi-bataven, nakomelingen van dr altijd gevierde K.inincfatcn -?toon u don dierliiken moed waardig uwer voorva ders door een geestelijken moed, en steun, JUIST UW SMAAK! M. ORLUS" Havana 12 cents Sigaar Fabrikaat FLEVO" Utrecht ItlllMIIIIIMIIIIIMIIIIIIIIItll wat uw natie deed en doet glanzen, de schil ders en de beeldhouwers; geef uw architekten een schoon werk te voltooien keer u af van de beangste Bataven, natuurlijke, neen onechte kinderen van een Kaninefaat en van ee i effect.... P i. A s s c n A E R T KUNSTHANDEL BERNAKD HOUTHAKKER. Tentoonste"ing pastelteekeningen van Mar tin Monnickendani. Wie den heer Monnickendani een snelteekenaar noemt, doet hem onrecht. Eerder is hij, in meerdere gevallen, een te snelle tee kenaar. Dan kunnen noch zijn vlotheid, noch zijn frischheid, noch zijn handigheid, noch alle kleurigheid ter wereld hem helpen. De boel mislukt en geen passepartout, geen glas, geen gouden lijst kunnen bij elkaar houden wat uit elkaar valt. Oe vindt er hier voorbeelden van die het onnoodig is te noemen. *ft Toch is zijn voortvarendheid, de onvcrvaardheid waarmee hij aan 't werk gaat, juist /.ijn beste eigenschap, (ieen moment is zoo vluchtig en tegelijk zoo grootsch of hij werpt er zich op. En hoe dramatischer de situatie is, hoe sneller het tooneel verandert, hoe beter hij slaagt. Hij is geen man voor waterlelies in het Abcouder-meer al maakte hij er een, voor al om de kleur, verdienstelijke teekening van. In een zonsopgang te Stroe, waar hemel en ;:arde in brand schijnen te staan en de schrij vende en kleurende stift de korte branding ternauwernood heeft kunnen bijhouden, daar is hij het best, het oorspronkelijkst, het meest zich zelf. En eigenlijk overal waar kleur is en handeling. Kijk maar naar zijn kippenmarkt in Barneveld waar ge de boertjes ziet scharrelen om het standbeeld van Jan van Schaffelaar en ook naar de teekening van een zandstuiviitg die hij het stille zand noemt, maar wnar ge eerder het zand ziet schuiven. De heer Houthakker vergastte ons al meer op een dergelijke tentoonstelling. Hij heeft terecht de eerlijkheid, de openheid, hetrondborstige van dit werk geapprecieerd. En ik geloof dat de ongelijkheid van kwaliteit aan het geheel geen schade doet. Het zijn de onopgesmukte notities van een talent dat, druk, i kleurbelust, rumoerig en zelfbewust zijn .heelen oogst voor u uitstalt aan u de keus en het schiften. VEILING VAN PRENTEN I:N OUDE TEEKENIN(,EN, bij R. W. P. de Vries. 24?27 Januari 1922. Muziekliefhebbers geven ten slotte orchest, opera, oratorium niet zelden gaarne prijs voor het strijkkwartet. Zou de schilderijen-vriend neiging'hebben via de veelvormige gravure bij de teekening terecht te komen? Het heeft er iets van. Nergens vindt hij zoo'n verscheidenheid; zulke verrassingen; zooveel verborgens, zulk een lenigheid. Het schilderij is zwaar, doorwrocht, een einde, soms een doodeinde. De teekening is een begin,jong,onhandig soms; interessant bijna altijd. ptEen catalogus is al een genot. De repro ductie staat vrij dicht hij het origineel. Is het aantal groot, zooals in dezen catalogus, dan ziet ge als in een caleidoscoop alle scholen, tijdperken, manieren voorbijgaan. Ge ziet hoe Duitschers, Franschen, Italianen, Neder landers, hoezeer individueel verscheiden, als groep samenhoorig zijn; de vroege Duitschers sober, ernstig,in de kleur graag te kleurig; de Franschen soepel en luchtig, eleganter naar mate de 18e eeuw vordert; de Nederlanders eerst belust op allegorie, embleem portret; later -- in het bijzonder de Hollanders van alle markten thuis; in het interieur niet altijd van fijnen humor; met een voorliefde voor het landschap; eindelijk de Italianen in wier teekening zich de verwantschap met archi tectuur en plastiek zelden verloochent, die monumentaal kunnen zijn binnen enkele centimeters, academisch wel eens, maar toch te veel artiest om dat niet te boven te komen. Een ding blijkt ten slotte altijd. De zorg vuldige, correcte, wei-overwogen teekening legt het tegen het lan, de geest, en durf van de schets die in drift en koorts geboren wordt, af; mits ze van een meester afkomstig is. ff iiiimiiJiiiiiiifiJJiiiijjiiimi INRICHTINGEN