4 Maart '22. - No. 2332 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND VOLKSONDERWIJS IN AME RIKA In de lokale bladen van Los Angelos, de wereldstad in Zuid-Californië, stond vorig jaar de volgende noodkreet: ,,ln Californië zullen door gebrek aan onderwijzers, na de zomervacantie tientallen lagere scholen niet geopend kunnen worden, tenzij er oogenblikkelijk hulp verschaft wordt. Hoewel de salarissen kort voor de vacantie verhoogd werden met ongeveer 40 %, ziin er zeshonderd vacatures, die waarschijnlijk niet ver vuld kunnen worden. Het vorige jaar was de toestand niet veel beter en de scholen konden toen alleen geopend worden met de hulp van vele getrouwde vrouwen, die hun huizen verlieten om haar eigen en vreemde kinderen het noodige onderwijs te verschaffen. De oorzaken van het gebrek aan leerkrachten zi.in de volgende : Ie. de mannelijke onderwijzers verlaten bühon derden de school, omdat ze meer verdienen kunnen in andere betrekkingen. Op het oogenblik zijn nog maar 7 % van het aantal onderwijzers bij het L. O. werkzaam. 2e. de onderwijzers geven in het algemeen de voor keur aan de stadsschool en als ze in Californië geen sladsbetrekking kunnen krijgen, gaan ze liever naar andere staten van Amer.ka, dan naar een plattelandsschool. 3e sinds den oorlog zijn er veel meer betrekkingen voor vrouwen opengekomen.'dic beter betaald worden en bovendien een vaste woonplaats mogeliik maken. (De onderwijzeres wordt telkens overgeplaatst.) 4e. de Amerikaansche gezinnen worden steeds kleiner en de onderwijzers worden voornamelijk gerecruteerd uit geboren Amerikanen. Wat hier van Californië gezegd wordt, geldt ook voor de andere staten. Overal salarisakties van onderwijzers, die wel tot verhooging, maar niet tot bevrediging leiden en overal een verhuizing van de onder wijzers naar andere betrekkingen. De plattelandsschool is er nog heel wat erger aan toe dan de stadsschool. In de Vereenigde Staten zijn ongeveer 200.000 scholen van n lokaal en met n onderwijzer(es). Het is het bekende witte gebouw'tje, dat in vele Amerikaansche boe ken, min of meer sentimenteel beschreven wordt. Daar komen de kinderen uit den omtrek samen om als proefkonijnen te dienen voor den pas klaar gekomen onderwijzer. Als het blijkt, dat hij of zij goed les geven kan, volgt onmiddellijk overplaatsing naar de stad. Het gemiddelde salaris van den stads onderwijzer was vór de laatste verhooging 854 dollar, op het land 479 dollar. 1) Deze scholen zijn oneindig beter ingericht, hygiënischer en met betere hulpmiddelen voorzien, en de stadsomgeving heeft voor een jongen man of jonge vrouw veel aantrek kelijks. Natuurlijk zijn er honderden mannen en vrouwen, die uit roeping op hun eenzame post blijven, als zendelingen van het onder wijs, maar hun werk wordt te weinig gewaar deerd. De plattelandsschool vertegenwoor digt het deel van het volk, dat voor de voe ding niet alleen van Amerika zorgt, maar ook van millioenen niet-Amerikanen. Deze taak is belanggrijk genoeg om althans den bewoners van het platteland een gelijke onderwijskans te geven, zooals de Grondwet het ze belooft. Er is een- algemeene, foutieve meening, dat de groote scholen en universiteiten de beste onderwijskansen geven, terwijl toch op een kleinere school iedere leerling meer tot zijn recht kan komen en de zelfstudie aangemoedigd kan worden, wat bij een zeer groot aantal leerlingen in n klas haast niet mogelijk is. De beste onderwijskrachten moesten dus juist door hoogere salarissen en betere arbeidsvoorwaarden naar de kleine plattelandsschool gelokt worden. Niet alleen de onderwijzers loopen weg naar de stad, ook de leerlingen; voor zoover ze niet eenvoudig thuis blijven. Dat het Amerikaansche onderwijs niet zoo uitstekend is als wel wordt beweerd, werd tot schrik van vele Amerikanen ont dekt bij de inlijving voor het leger. Men ontdekte toen, dat ongeveer 700.000 mannen van dienstplichtigen leeftijd analfabeten wa ren en dat er bijna 6 millioen analfabeten boven de 20 en 8t millioen boven de 10 jaar waren. En het was niet eens mogelijk om den immigranten hiervan de schuld te geven, want meer dan 3/4 van het heele aantal waren geboren Amerikanen. Dit gevaar van de onwetendheid wordt bestreden door de onderwijzers van de L. S. Overal waar in fabrieken en avondscholen les gegeven wordt in de Engelsche taal, zijn het de onderwij zers, die aan dit werk hun tijd en krachten geven. Zonder overdrijving kan beweerd DE RINGEN VAN ROSSITTEN Het twintigste jaarverslag van de Vogelwarte Rossitten is alweer buitengewoon interessant. Professor Thienemann heeft de zeer goede gewoonte, om niet alleen de statistische uitkomsten van zijn onderzoekingen omtrent denvogeltrek mee te deelen, maar vertelt ook zeer subjectief en zeer beminnelijk en aan doenlijk van de lotgevallen van de inrichting en van zijn eigen nog al naïeve, goedmoedige en idealistische persoontje. In een vorig verslag, waarin hij zijn bezoek aan Holland beschreef, kon hij zijn verrukking over de broodjes-met-ham van Oldenzaal niet ver zwijgen. In dien tijd werd ook zijn uitkijkhuisje Ulmenhorst door de revolutionnairen vernield, omdat er toch iets vernield moest worden. En nu vertelt hij weer van allerlei trieste ervaringen, die op richzelf onbeduidend genoeg zijn, maar die toch met elkander een duidelijk begrip ervan geven, hoe weinig eerbied men over het algemeen nog heeft voor natuurschoon en natuurstudie. Ik zou die gevallen niet o ver vertellen, indien ook niet hier bij ons te lande in breede kringen telkens weer blijk werd gegeven van ergerlijke onver schilligheid, onkunde en onwil, die aan het misdadige grenzen. Want het is een misdaad tegenover tijdgenoot en nageslacht, indien wij niet zooveel mogelijk de kennis der natuur bevorderen en de gelegenheid voor studie en natuurgenot blijven behouden door uitgeworden dat ze er meestal slechter voor betaald wor den, dan hun leerlingen voor het werken in de fabriek. De vragen, die Th. Edison als test gebruikt voor zijn nieuw aan te stellen be ambten, hebben in de laagste maanden aanleiding tot veel grapjes en kritiek gegeven. Men beweerde dat er maar 2 menschen in Amerika waren die ze alle 79 konden beantwoorden. Maar niet gekritiseerd of tegengesproken werd de conclusie, die Edison trok uit de onvoldoende ant woorden, dat het L.O. in Amerika veel te wenschen overliet. Algemeen is ook de klacht van de professoren, dat er onder de studenten zoo weinig zijn, die uit liefde voor de studie komen studeeren. Ze gaan niet meer naar de Universiteit, ze worden gezonden, omdat het in bepaalde families nu eenmaal mode is ge worden om te studeeren. Hier en daar zijn lichtplekken in deze duisternis. Zoo b.v. de experimenten van Prof. P. G. Holden, die een soort revolutie te weeg gebracht hebben in de plattelandsscholen van verscheidene staten. Het leerproces is door zijn methode voor massa's kin deren van een noodzakelijk kwaad tot een boeiende bezigheid geworden. De WAT DE MODE BRENGT van een schepsel dat zijn Teekeningen voor de Amsterdammer" van P. G. Havghton levenskracht en zijn tijd en 6 -& zijn jeugu er aan verdoet Heden Morgen mct altiJu maar zijn eene hand zachtjes over een pa pier voort te bewegen en daarnaar te staren met strakgespannen oogen.... En dan nog de uren, dat dat vreemde wezen toevallig niet schrijft ! Dan loopt hij immers toch met zijn ziel in een andere wereld; dan zijn de menschen, die tegen hem praten en de zon, die over hem schijnt, hem toch maar onwezenlijk vulsel.... Want in zijn hoofd draagt hij zijn eigen familie en die leven in den winter en daar regent het; en als hij geduldig luistert naar zijn vrouw, die hem vertelt van een lek in het dak, of naar zijn jongen, die hem een kapottcn locomotief in zijn handen duwt, dan wil hij net als Balzac telkens uitroepen : Mais retournons a la réalité. Parlons d'Eugénic Grandet". Ik geloof dat alleen de allergrootsten, zooals Goethe, de kracht hebben een vol mensen n een kunste naar te zijn. De minder sterken moeten van het eene afnemen o m het an c. ere tot vollen bloei te laten komen. Was niet Multatuli zuinig mct zijn uitingen in brieven, omdat hij er copy uit wildeslaan: An ders pancheer ik me te veel". De me.isch, die elk jaar een roman schrijjt, zal heele uifvfnding is niet Avondjapon. Onderkleed Avondjapon met lang, ovaalvormig uitgesneden lijf maar ze|den tijd over anders dan een aansluiting van oranje-zijde, van onde- van zwarte tafzijde met groote touffen van zwarte houden er ook nog een te van het onderwijs bij het ren '"gehaald. Overkleed gewerkte tule. Hierbij zwarte peau de Suéde hand- kvcn_ Eu de onsterfelijke dagelijksch leven der kin- van zwarte charmeuse, met schoenen en schoenen, de laatste versierd met dezelfde regel van Willem Kloos die deren. In plaats van ab- applicatie van grillige figu- tule. In het haar een Spaansche kam met zwarte tule. Ilet a]s de bjjbel op vele stracte sommen krijgen ze ren van dezelfde oranje- manieren is op te vatten, Montessori hier genoemd, hoewel veel van de hervormingen, die aan Amerikanen worden toegeschreven, een merkwaardige overeen komst vertoonen met haar theorieën. Men opgaven over de opper- zijde. vlakte van het land van > > " hun vader, de vermoe delijke opbrengst van den oogst enz. Er wordt niet ingepompt door den onderwijzer, de kinderen worden zelf aan het werk gezet. Ze timmeren kistjes om zaad te laten ont kiemen en doen allerlei practisch werk, dat ze in hun later leven noodig zullen hebben. Telkens worden er demonstraties gegeven op ouderavonden en onder de kinderen vormden zich groepen, die een speciaal onderwerp ook buiten de schooluren, verder gingen bestudeeren. Daarvan waren weer wedstrijden het gevolg en het eind was een worden. resultatenwedstrijd en een reis om de wereld voor den winner. Als een mazelen-epidemie verspreidde het nieuwe systeem zich over Californië Cook County in Illinois. Schoolopziener Tobin _ zegt daaromtrent in een rapport: Op zijnjLachtst uitgedrukt zijn de scholen openbare scholen besteedt, gaat 23 % voor zullen we ook wel in den i i n..111111111 ^.in kunnen verstaan als ik hierboven aangaf: De mensch moet dood gaan eer de kunst'naar leeft". Want hij die leeft van onstof'lijke passie" zooals van Devssel het heeft genoemd; hij is hier wel zeer overtuigd van eigen superio- die zelfs zijn eigen lichaam niet meer kan riteit op dit gebied en de mooie schoolgebou- begrijpen, omdat in hem leeft zijn ,.onsterf'lijk wen, het kostclooze onderwijs en de gelijke verbeelden" hij zal in deze wereld van koopcn kans voor alle inwoners van dit groote land en verkoopen" toch altijd iets hebben van met zijn gemengde bevolking om zich gees- een slaapwandelaar, al Heeft de kunstenaar telijk te ontwikkelen zijn zulke goede dingen, van onzen tijd zich ook nog zoo fanatiek dat de verkeerde wel eens voorbij gezien vast gebeten aan de ,,gewoonheids"-po7e.. worden. Een schrijver zal dus zelden eens echtI. E. P R i N s - W i L i. E K E s rustig plezier hebben in : ijn leven, omdat op M A c D o N A i. D. zijn zilveren bruiloft hem juist de scheiding van Herdinand" en Adèle" dwars zit en hij op _ zijn zestigsten verjaardag,als hij, naar nieuw1) Van al het geld dat Amerika voor de Hollandsen gebruik, bejubeld wordt,_tot de in Cook County uit den doode herrezen de stadsschool en 9 % voor de plattelandsdoor deze nieuwe wijze van lesgeven in de scholcn de overige 68 % voor de inrichtingen termen van het practische leven. We zouden wor M en H O niet meer terug kunnen of willen naar de oude manier." Nog een andere nieuwigheid is de WanderIehrer2), die van f arm tot f arm gaat, de tuinen en de oogst inspecteert en den kinderen, en zoo nu en dan ook de ouders, allerlei praktische raadgevingen en lessen geeft. Het instituut is overgenomen uit Duitschland, het land waar Amerika nog altijd hoog tegenop ziet wat theoretische kennis betreft. Er zijn nu zeven officieel aange2} Onderwijzer zonder vaste standplaats. BIJKOMSTIGHEDEN XVI. Eigenlijk bestaat er geen gekker vak dan dat van schrijver. Hij zit maar stil in zijn hoekje en kriebelt inktkoker.... Met een novelle kan hij de het eene groote vel na het andere vol met tanden van zijn dochtertje recht zetten; met zekerheid is gekomen, dat zijn lieve Helene" een vroegen dood moet sterven.. Maar er zijn nog een heel ander soort slecht-harmonieerende bijkomstigheden, die hem kwellen, en die juist uit de wereld die men ,,de reëele" pleegt te noemen zich aan hem opdringen : zijn oudste dochtertje moet een machientje dragen, omdat haar tanden scheef groeien; kosten /....; zijn vrouw heeft een speciaal soort schoenen met zooitjes noooig' en de marqnise van de tuinkamer moet vernieuwd worden. Eenandere man zou kunnen trachten er een privaatles bij te krijgen of een lezing meer te houden. Hij heeft altijd niets dan zijn stelde wanderlehrers. Gevolgen van deze hervormingen zijn: zwarte streepjes en rondjes en noemt dat een cyclus gedichten zijn vrouw weer vlug ter ten eerste, dat nu al een beter soort onder- werken en scheppen en beleeft er werelden been " maken Maar de muze is geen wijzers naar de scholen in deze districten solli- van vreugde en rampzaligheid aan. citeert. Niet alleen meer de jonge man, die de energie en de capaciteiten mist om in zaken" te gaan, niet alleen meer het meisje, ,,/achtoogige maagd" ei, kijkt halstamg een Ik ben bang dat niemand verder van de anderen kant uit, als men haarnoodig heeft; natuur is afgedwaald, Want een oermensen en de uitverkoren geliefde, die in vroeger zal nog wél begrijpen dat iemand er pleizier jaren zooveel zangen in hem losbreken deed, dat in haar eigen onderhoud moet voorzien in heeft, kleuren op een doek te smeeren schijnt haartoovermacht verloren te hebben,nu in de jaren tusschen school en huwelijk, of in klei te staan kneden. En als hij muziek het'om het heil van haar platvoeten gaat.... Verder zijn salarissen verbeterd, de school- hi.ort. zal hij zelfs blij worden, of bedroerd gebouwen nieuw ingericht en in vele gevallen of onrustig;.... maar wat moet hij c'en ken zijner woningen voor de onderwijzers gebouwd, in de buurt van de school, terwijl ze vroeger soms 3 of 4 mijl moesten loopen naar en van hun werk. Zoo is er dus blijkbaar verbetering moge lijk c n de farmers van Amerika beginnen in te zien, dat niet alleen goedkoopere trans portkosten voor hun producten een belang is, waarvoor ze strijden moeten, maar ook, en in de eerste plaats: een verbeterde school. Zelden of nooit wordt de naam van Dr. VRAAGT SIPKES' FIJNSTE DESSERTWERKEN Dan bestaat er gelukkig nog een duim". Maar een kunstenaar mag niet met zijn kunst transigeeren", zult ge zeggen"; hij moet \\achte.i i.p de heilige inspiratie; hij mag niet schrijven als hij wil, maar als hij moet, omdat het goddelijke in hem dringt.... En als hij gdd'noodig heeft, moet hij liever straatvegcii of mest kruien; alles eerder, dan zijn ziel geweld aan te duen Als we nriar niet bang waren, dat hij heel slecht zou straat vegen; en dat zijn vrouw en zijn dochtertje en de marquise daar toch nog niet mee gebaat zonden zijn. strekte landschappen te bewaren, waar het natuurleven ongestoord zijn gang kan gaan. Thienemann droomt ervan om de Kurische Nehrung geheel of gedeeltelijk aan dat schoon e doel te wijden, maar het is nog niet zoover. Integendeel. Daar bij Rossitten zit al sinds jaren de Forstverwaltung" hem dwars. Die zou hem met zijn heele Vogelwarte wel willen wegpesten, om daar het rijk alleen te hebben. Men beschuldigde hem van strooperij; hij zou in zij,i rucksack een reekalf meegesmokkela hebben. Inderdaad was het niets anders ge weest dan een opgezette Groote Hertog, de Uhu, die groote ooruil, waar de roofvogels zoo fel op zijn en die dan ook dood of levend gebruikt wordt om roofvogels en ook kraaien te lokken. Thienemann moest heelemaal naar Berlijn, om die chicane uit te vechten en er kwam der Herr Regierungsprasident" bij te pas om vrede te stichten. Toch probeerde dat Boschbeheer later nog om hem den weg af te sluiten naar de Mövenbruch", een meertje en moeras, waar de duizenden water vogels broeden, die van ouds met de bonte kraaien om zoo te zeggen het pièce de resistance zijn geweest van de ringproeven. Toen werd er een nieuw gebouw voor hem gesticht, hoofdzakelijk uoor steun van de Kaiser Wilhelm Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften". En het heeft warempel maar een haartje gescheeld, of de Rijksdouane had beslag op dat gebouwtje gelegd, omdat die douane zelf niet al te best behuisd was. Wat heeft zoo'n halfgare professor met zijn vogeltjes ook te beduiden naast de Zollbehörde?" Thienemann moest, zooals hij zelf zegt, strijden als een leeuw en ten slotte moest de Minister van Financien er weei persoonlijk in gemoeid worden. Het is nog al een troost dat is hier in Nederland ook wel eens gebleken - dat de allerhoogste. waardigheidsbekleders meestal aan de zijde der idealisten staan. Het kwam met dat gebouw dus nog in orde en Thienemann kon met zijn collectie opge zette vogels en naturaiiën van de Nehrung verhuizen. Hierbij hie lp de schoolmeester. De schoolkinderen kregen elk een stelletje opgezette vogels te diagen en zoo ging het in optocht naar het nieuwe gebouw. Het spijt me, dat Thienemann niet vertelt, wat ze daarbij gezongen hebben. In ieder geval is het voor die school een aardige gebeurtenis geweest: ongezocht, natuurlijk en opvoedend. een echt buitenkansje, heel wat mooier dan ?Je boom- en vopeïdagen van Amerika en ZONEN G O R D IJ N E N van grijs linnen stof, bewerkt met fraai gekleurd soubassement per paar f 12.50. Het klinkt zoo idealistisch van een schrijver te verlangen, dat hij nooit iets zal schep'pen dan onder den sterksten inne, lijken drang; maar heeft eenig werker" dit voorrecht in zijn leven V Moet een dokter, die zijn werkkring uit de nobelste neiging gekozen heeft, niet dikwijls moe en down zich van zijn een en patiënt naar den anderen sleepen, omdat de 'drukte hem over den kop groeit en hij er physiek niet tegenop kan? Zou een don. mee," hoe eerlijk overtuigd ook, er elke week naar hun keren te mogen getuigen van Gods heerlijkheid : en zouden er niet uren zijn, waarin ook de meest enthousiaste leeraar zich door ont moediging voelt aangegrepen? Ik geloof, dat we deze inzinkingen ook bij een auteur moeten aanvaarden. Ook hij heeft zijn goede dagen, dat alles hem gegeven" wordt, present gedaan, en zijn kwade, dat hij moet worstelen en wroeten en peuteren ; maar dan blij. t hij tóch zitten, en tracht nog iets te maken zoo goed als hij het kan", omdat iedere roeping ook een kant heeft van gewone, eenvoudige, huisbakken plicht en verplichting. . . . En zoo leeft hij verder, en vervloekt dit vak, dat zijn ziel uitperst als een citroen; verwenscht zijn geestelijke uitputting; verzekert, dat hij zijn liefste ontroeringen liever ook eens voor zichzelf alleen zou bewaren, da i er dadelijk den volke kond van te doen;" maar zou toch op den duur zijn vreemde manie nooit kunnen opgeven. A N N I E S A L O M O N S. BOEKEN EN TIJDSCHRIFTEN Zijn belofte getrouw, door Cn. KRIENEN, met vier platen (naar foto's) van W. K. de Bruin. Uitg. L. J. Veen, Amsterdam. Dit boekje beleeft den derden druk ! Is het zoo iets hél bijzonders? Ja, het is bijzonder melodramatisch, meer een ouderwetsch volksboek dan een kinderboek dunkt me. De schrijver heeft dramatisch talent en schrijft vlot, maar welke aandoenlijke" en schokkende" tooneelen hij ons ook beschrijft, hoe onnoemelijk vél zoentjes het kleine schclmsche" boerenkindje Dieneke ook krijgt van boer, boerenknecht, boerenmcid en iedereen, het is toch niet echt doorvoeld werk. Aan de eisenen, die we tegenwoordig stellen aan beslist goede kinderlektuur, kan het niet voldoen. Daar voor is het ook te slordig verzorgd ! Soms zijn het slordigheidjes van stijl, soms malle fouten, die bij de correctie over 't hoofd zijn gezien. We lazen b.v. op blz. 38 van een bleeke, magere vrouw met diepe rimpels in het voorhuis". Een eindje verder (op dezelfde blz.) luidt het van dezelfde vrouw: en ze zegt zacht, terwijl ze 't hoofd gesclniclt: Arme Diene". De uitgave is uiterst middelmatig meer kan ik er niet van zeggen. In de duinen, door DIETZ I:N LEOPOLD i'ti anderen. Een nieuw deeltje uit de bij L. J. Veen Amsterdam verschijnende Ons thuisserie". Deze boekjes geven altijd verschillende zeer goede verhaaltjes en versjes voor jongere kinderen. Vooral die van de redactrice, Mej. Dietz, zijn frisch en warm geschreven en echt in den kindertoon. De plaatjes, o.a. van Jan Wiegman, G. Wildschut, Erna Nieuwenhuis en anderen zijn over 't algemeen heel goed. Druk bijzonder helder en duidelijk, uitgave middelmatig. Amelioranna en de groene paraplaie, Teekeningen van SUSAN PEARSÜ. Uitg. Gebr. Kluitman Alkmaar. Dit boekje is een juweeltje. Do plaatjes zijn hoofdzaak, de biischriftjcs, door mij vertaald, maar iets zeer bijkomstig», dus ik mag liet gerust aanbevelen, al staat mijn naam op liet titelblad. Ik was eenvoudig opgetogen toen ik de plaatjes voor 't eerst zag, en zoo zal 't ieder gaan, groot of klein. N. VAN H i c n T u M. Engeland, die ons altijd ietwat gedronnen en theatraal toeschijnen. Het komt sr maar op aan, om meer dergelijke gelegenhedon te vinden. De heele inrichting kostte nog wat hoofdbreken, maar op 25 September kon het nieuwe station met eenige plechtigheid worden ingewijd. Zelfs ,,am Abend gemütliches Beisammenseiii beim Glase Bier". Het werk kan nu weer zijn gang gaan, maar nog steeds onder groote moeilijkheden en lang niet op dezelfde schaal als voor den oorlog. Het budgei van de inrichting is ma-ir gering en de hooge loonen maken het onmogelijk om het noodige personeel aan te stellen. Ma?rook nu weert Thicne'mann zich als een leeuw. Hij houdt' cursussen en voordrachten, zet een bei.elbusje in zijn museum en verklaart zich ontvankelijk voor schenkingen. Op een van zijn voordrachten houten de toehoorders spontaan een collecte die 283 Mark opbrengt - - ongeveerdrie-en-een-halve gulden en daar is Tliienemann zoo blij mee als een engel. De Provincie Oostprtiisen geeft een jaarlijksche bijdrage van 300 Mark, het Aardrijkskundig Genootschap van Gre.fswald geeft 50 Mark (/estig cent). Die goede Thienemann noemt dat allemaal hochher/ige Schenkungen und Stiftimgeii". Welk een beminnelijk en indrukwekkend optimisme. Het heeft een goeden grondslag. Tliienemann voelt, dat zijn werk thans meer te beteekenen heeft dan acht jaar geleden. Het gold toen eigenlijk alleen maar een klein onderdeel van de dierkundige wetenschap. Thans ziet hij er een volksbelang in, een middel, om de menschheid te helpen uit den nood u c r tijden. De natuur is voor hem niet alleen het toevluchtsoord uit de velerlei ver bijstering die ons omgeeft, maar ook de gele genheid, om te komen tot rust eu kracht en klaarheid en lust. In dezen geest houdt onze professor van de hambroodjes en van de Uhu zijn voordrachten aan den Ferien kursus für Heimatkunde" te Koningsbergen voor honderden onderwijzers en onderwijze ressen en dan heeft hij het niet alleen over de meeuwtjes van de Mövenbruch, die in het najaar wegtrekken tot heel in de Nieuwe Wereld, in de golf van Mexico, maar ook over de zee en het Haff en de Nehrung met zijn strandwal, zijn duinen, zijn kern v;-.n diluviale,i grom , zijn planten en dieren, de geschiedenis van zijn ontstaan en vergaan. Hij leert hun, dat ook in hun omgeving nog groote of kleine stukken natuur te vinden zijn, waard om onderzocht en behouden te worden, geschikt om het voorwerp te zijn van liefdevolle be schouwing, de bron voor zuiver levensgenot. En dat de Liebe zur Scholle" in dezen zin de meest bruikbare vorm van vaderlandsliefde mag heeten. Over zijn vogeltjes een volgende maal. J A c. P. T n ii s s L iiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitmiiijiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiim ASSA PRODUCTIE AAKT :~z^z--_ OERHEIM ATIGE PRIJZEN OGELIJK iiiiiiifirriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiMiiiiiiiiiiiMiiiii