25 Maart '22. No. 2335 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND N.V. PAERELS' Meubileering-MIJ. AMSTERDAM COMPLETE MEUBILEERING BETIMMERINGEN Rokin128-Tel.4541N. CHENARDsWALCKER N A o H Mi A. Ni Automobielen en Vrachtwagens I.Ï. Automobiel Mij. J ET CENTRUM" Parkstraat 91a - 's-6ravenhage Tel. Haag 3569 R1MTÏEK Het mooiste boek van LOUIS COUPERUS is en blijft Antiek Toerisme Een roman uit Oud Egypte 2e DRUK Bekroond met den Nieuwe Gids" prijs Bandteekening van ANDRÉVLAANDEREN Prijs ingen, f 2,50 Fraai |iL f 3,90 Antiek toerisme" is, buitengewoon schoone en treffende beschrijvingen bevattend naast dien eigcnaardigen, persoonlijken humor die van Couperus' werken der latere periode zulk een charme is, een in alle opzichten gaaf, rijp en verzorgd, een bij zonder mooi en in den goeden zin onderhoudend boek. Haarl. Courant. En bij het doorbladeren van dit kostelijke bock treft ons weer de bijzondere waarde van zulk een werk juist in onze letterkunde, aan dergelijke ge schriften zoo arm. Nieuws v. d. Dag. Uitgave van VAN HOLKEMA & WARENDORF - AMSTERDAM F. FEDDEMAZOEK-LiCHT WAGENSTR. 67 DEN HAAG Telefoon 879 NIEUWSTE MODELLEN Heerenschoeisel vanaf f 12.50 is de titel van de door ons uit te geven ENCYCLOPAEQIF, door de Jury ter beoordeeling van de op de door ons uitgeschreven PRIJS VRAAG ingekomen antwoorden, met den EERSTEN PRIJS bekroond. De TWEEDE en DERDE PRIJS werden resp. toegewezen aan N.E.V.A. (Nederlandsche Encyclopaedie Voor Al len) en L.A.M.P. (Libjr Altnae Matris Po pu l i). Over den uitslag kunnen wij niet in correspondentie treden. Arnhem, N.V. ilgevsrsmaalschapp'j vanlOGHUMSUÏERUSHiSSER. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?per jaar ENZ. LUXE- EN VRACHTAUTO'S B E N 2 & Cle., Amsteldijk 10, Amsterdam. Motor- en Zeiljachten TE KOOP, in diverse grootten en prijzen. Lijst van in commissie staande vaar tuigen gratis en franco toegezonden. & LUGT AFD. JACHT AGENTUUR Sleper svest 1 Rotterdam SIGAREN . IIMIIIIIIIIIIIIIII iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii DE NATIËN DER HOPE S. P. E. S. es facit, ut, videat cum terras undique millas, mfragus in medüs brachia iactet a quis. epe aliquem sollers medicoriim cura reliquit, :c spes huic vena deficiënte cadit. rcere dicunttir clausi sperare salutem, 3ue aliqtiis pendens in cruce vota facit.... Spes Naui Nee spes huic vena deficiënte Carcere dici '' Atque aliqti Ovidius zingt ons het lied van de hoop, de hoop die den schipbreukeling doet leven te midden van de woedende golven, die, wanneer de wetenschap van den geneesheer geen macht meer heeft, en het leven gaat wegvloeien, nog blijft.... die bij den gevangene is in zijn cel en den man aan het kruis bidden doet voor zijne verlossing. De wereld wil nog hopen, moet hopen, om de kracht tot herstel te vinden. Het is niet met jammeren en transigeeren dat men de kracht zal vinden die noodig is tot het trekken der vaste gedragslijnen voor de genezingsknur. Er moet, behalve de wil tot eigen lijfsbehoud, ook de hoop zijn, die den patiënt naar een hooger plan opvoert. Zal men te Genève hopen? Of zal ook deze conferentie weer tot resul taat een min of meer vage en verzoenende formule deponeeren bij het groote dossier? Nederland /al te enève vertegenwoor digd zijn; het zal er zijn beste experts heen zenden. Hoc zullen dezen zich te gedragen hebben in het kruisvuur van eigenbelangen, tractaten en rechten van alle participanten aan eigen en collectief herstel? Op dit oogenbük is te Stockholm de conferentie der ex-netitra!en bijeen, en bespreekt dit punt. Daar zijn de Scandinavische landen, Nederland, Spanje UTENByRG i F9LMEI Hüiipspark II SPECIALITEIT: Verhuizingen onder Garant/e Bergplaatsen voor Inboed Is en Zwitserland rondom de groene tafel. Hoe zal de wereld dit feit begrijpen? Indien wij in de internationale conferentietaal de deelnemers aan deze bespreking op sommen, dan levert die lijst een hoopvol teeken: S candinavie. P ays-Bas. E spagne. S uisse.... S. P. E. S Onze voorvaderen waren groot in het goochelen met beginletters. Wanneer wij hunne traditie volgen en deze lijst als program van actie der wereld voor leggen, zal ieder wantrouwen moeten ver dwijnen. Het is niet anders dan de hoop die ons bijeen brengt, de hoop die den stervende blijft wanneer het leven in gevaar is. ... de hoop die den gekruisigde doet bidden om verlossing. De nuchtere, droge nota van den minister van buitenlandsche /.aken, betreffende de conferentie van Stockholm, heeft ten doel, (wanneer men den stijl van de/en bewindsman begrijpt) tegenover het buitenland deze INHEEMSCH-TOONEEL Telkens als ik uit Vlaanderen terug kom, moet ik denken hoe jammer het is, dat die tien millioen Nederlands-spreekenden door een politieke grens zijn gescheiden in Vlaamsen en Hollandsch, welke scheiding gaat dwars door het Groot-Nederlandsch taalgebied. Misschien heeft die scheiding politiek nut. Ze heeft ons Noordelijken buiten den krijg gehouden, en de Zuidelijken door de zware mookerslagen van den oorlog saamgeklonken met de Walen tot n eenig België. ? Maar voor de krachtig opbloeyende lite ratuur in beide landen is het te betreuren, dat men haar steeds blijft beschouwen als de taai-uiting van twee geheel verschillende groepen, die los van elkander staan. Vlaamsch-Hollandsch of Groot-Nederlandsch is feitelijk n taal, n literatuur, n duur zame verklanking van n menschengroep, die door de taal niet minder samenhangt dan b.v. Noord-Duitsch en Duitsch-Oostenrijksch. f Daarbij is het merkwaardig, dat aan beide kanten een zoekere meerderheid van den ander wordt erkend. De Hollandsche artiest, die vooral op taalschoonheid Iet, vindt in het Vlaamsch iets smakelijks, iets naiefs, iets dat hem frisch en leevcndig voorkomt, en iets dat de Hollandsche cultuur verlooren heeft. Terwijl de Vlaming zich beklaagt oover de achterlijkheid, de onbeschaafdheid, het gemis aan algemeene cultuur van zijn landgenooten. Het is nu dertig jaar geleeden dat ik in een gesprek met Gust Vermeylen tot mijn groote verbazing moest hooren, dat men in Vlaan deren onze superioriteit niet alleen erkende, maar ook vreesde. Daarom was het maar goed, dat de Hollanders en Vlamingen gescheiden waren. De Hollanders zouden ons dood-drukken," zei Vermeylen. Deeze neederigheid kwam mij toen en nu nog ongegrond voor. Men kan wel meenen, dat het algemeen nweau van wee tenschap en kunst in Holland hooger is, maar telken male als ik in Vlaanderen kwam, tot heeden to? vond ik daar grooter wakkerheid, grooter geestdrift, en een veel sterker kinder lijke lust, om bij te blijven", en de Vlaamsche cultuur te bevorderen. En dat is naar mijn gevoel meer waard dan groote geleerdheid of verfijning in kunst. Men zal in Holland veel meer boeken vinden, in uitneemend Hollandsch gesteld, oover wijs begeerte, literatuur-geschiedenis, schoone kun sten, theologie, en alle wcetcnschappen. Ook is er zeeker een grooter boekerij van zuivere literatuur, van verzen, van dichterlijk of verhalend proza. Maar toch komt er uit Vlaanderen, zoo nu en dan, een werk, waarvan de zeldzame kwaliteit opweegt teegen de groote kwantiteit die het Noorden geeft. Ik denk b.v. aan Guido ezelle, die het in Holland wint van bijna alle heedendaagsche dichters. En aanTiinmermans, wiens grofhecden niet beletten, dat zijn boek door gansch Holland geleezen en geliefd wordt, ja meer dan in zijn eigen Vlaamsche land. Hoe is dit? Ik ken geen land als Vlaanderen, waar men zoo grif en ge ree de den grooten kunstenaar huldigt, waar men zoo geestdriftig landslieden van beteekenis bejnubelt. Tijdens de enkele dagen, dat ik er vertoefde, werd Benoit door een mu/iek-fcest herdacht en sprak ieder vol verwachting oover het werk van Herman Teiriink. Hoe is het dan, dat Timmermans bijna uit sluitend in Noord-Nederland gelee/en wordt? Een opmerking van een Vlaming, die zijn volkje kent, gaf mij licht. Welke Hollandsche kunstenaars /ijn in Vlaanderen het best bekend en het meest geliefd? Heyermans en Fabricins. Wat verbindt die twee? Het zijn buiden succesvolle dramaturgen en ze treffen het schouwburgpubliek door een min of meer primitief idealisme. Dit verlangt het Vlaam sche volk, een zeekere mate van braafheid en deugd, een kunst die meer ethisch dan aesthetisch is. Dit is alles verklaarbaar en juist. Ik begrijp die voorkeur voor de genoemde schrijvers wel. Er zit een goede les in. Geef den nienschen den schouwburg, om literatuur te waardeeren. Maar laat lu-n dan ook in ilen schouwburg het beste en eedtlste kunnen /muren wat hun taal oplcevert. En als de ooverheid iets allernuttigst wil doen voor het volk, laat /ij dan zorgen dat in den schouwburg ook hun oor door schoone taal getroffen en hun gemoed door eedele gevoelens gestreeld en gesticht wordt. Nu is het een geheel onjuist voor-oordee l, dat de Groot-Nederlander onvatbaar is voor dramatiek en dat zijn litteratuur steeds arm moet blijven aan goed tooneelwcrk. Dat is een treurige en verlammende zelf-miskeiining. Wie aan de eenheid van Groot-Nederland ge looft, moet ook gevoelen, dat wij volstrekt niet onder behoeven te doen voor andere volken, in dramatische productie. Maar het is, de allertreurigste tooneel-tnestanden in aanmerking genoomen, nog ecu wonder, dat er zooveel schriivers zoo gelukkkig zijn geweest om tot dramatisch werk in staat te zijn, zich door te slaan en /ich te hand haven. Die verlammende twiifel aan eigen kracht beheerscht nu nog het inheemsch toonee!. Het is e-r mee als vroeger niet heel onze litera tuur, men geloofde niet, dat er uit Holland iets goeds kon koonien. Men keek steeds naar 't buitenland. Vandaar de zoo goed geslaagde grap van Heyermans met zijn zoogenaamd Russisch tooneelspel Ahasverus. Men weigerde Heyermans werk en nam het eerst aan toen hij het voor Russisch Uitgaf. Maar hoe kan een Groot-Nederlandsche dramatiek Moeyen en zich handhaven, zoo lang men alles van 't buitenland verwacht, en de Hollandsch-Vlaamsclu' kunst minacht en betwijfelt? Hier moet eenheid koonien en samenwerking. Geloof en Geestdrift. Die hebben de Zuide lijken meer dan wij. Zij kijken naar ons, ver trouwend op on/e dramatische kracht en oprechtheid. Kn ele Hnllandcrs - die toch a' moesten \\eetcn, dat wij iets kunnen wat er weezin mag die kijken naar 't buitenland alsof alle heil van daar alleen te wachten is. Zo stuuren een regisseur naar e-en ander land, om te kijken wat daar succes heeft en dan wordt Met in Holland geïmiteerd. En op zulk imi tatie-werk wordt het Hollandsche publiek voornamelijk onthaald. De dirigenten zijn zoo zorgzaam en voorzichtig. Als eerst een stuk maar een paar honderd maal vertoond is, in Berlijn, in Stockholm, in Londen, in Amerika dan is 't niet meer al te gewaagd om het in Holland te speelen. Op 't repertoire v;>n een van de best ge steunde en ge-outilleerde gezelschappen kwam n inheemsch stuk voor, in liet seizoen H>21 22. De andere kwamen uit Engeland, Amerika, zelfs uit.... China, alles beeter dan Hollandsch werk. Het machtigste theater in Holland zond e-en afgevaardigde naar Stockholm om daar het nieuwste snufje voor Holland uit te zoeken. Hij kwam terug met een akelig verward en onmoogelijl; stuk - het laatste succes en den regisseur zelf, die on>; on-artistieke Hollanders eens zou tonnen wat moove misen-scène doen kan. Voor zijn moeite vroeg hij een flinke som. Men fluistert van H) mille, maar ik hoop, dat het geloogen i;-. Toen leerden we hier, Moe men door allerlei kleurige bombarie een slecht en immoreel stuk kan lekker maken. Het was toch immers mooi"? Met /ulk een saus zou men beezemsteelen kunnen ondisschen. Ja maar! /eggen de voorzichtige Hollanders, het tooneel is ook een zakelijke oiuk-niecming. Als het publiek niet komen wil, dan zitten de directies aan den grond. Ze werken onder zwaren druk van verantwoordelijkheid. Maar dan vraag ik: waar zijn dan in vreedesnaam de subsidies voor? Er wordt werkelijk tamelijk vrijgeevig gcsubsideerd van ooverheidswege. Maar is het de bedoeling van die subsidies om vreemde regisseurs hier binnen te | BERGEN BINNEN. HET HUIS DE HAEMSTEDL" I i Telefoon No. 10 1ste rangs Familie-pension | i Heerlijk voorjaarsverblijf in de onmiddellijke nabijheid van boscli en duinen. | iiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim iiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii.7 FIAT AUTO'S,?et WERELDVERM AARDHEID Sedart tal van Jaren, =?= LAN D AU LETS Type 505 4 cyl. 6 zitplaatsen f 9.OOO. 510 6 6 11.OOO Compleet met NIIGHELIN luchtbandeit, afneembare wielen, reservewiel met band, snelheidsmeter, IJ. LEONARD LANG Stadhouderskade 114 Amsterdam Wij willen in dat verband nog herinneren aan een precedent in de samenwerking van de S. P. E. S. combinatie. . . . die welke tot doel had de vaststelling van het statuut van het Permanent Hof van Internationale Justitie. Ziehier eene manifestatie van de gemateria liseerde S. P. E. S het monument van wereldvrede dat op onzen bodem verrezen is, en althans een permanente hoop is in het ver warrende politieke materiaal dat wij uit den grooten oorlog mede geërfd hebben '. H. S A I. O \l n \ S (l N verdenking -Kin groepsbelangen te vermijden. Het is een voor het oog van weinig idealis me blijk gevend stukje proza. Intusschen is de groepeering der deel nemers op zich xelf een gebaar van vertrou wen en goeden wil, gesymboliseerd in boven staand grapje. Wanneer de nood aan den man is kristal liseert de formule van xelf uit.... zooals in dit woord. En met Genua moet de tijd der kunstmatige en gewrongen formules afgeloopen zijn. Het zou overweging verdienen om voor goed de aanduiding van exiieiitrctlen te doen ver vallen en (;' vervangen door die van ,,Len NationsduS. P. F.. S.". . . .de natiën der hope ! Wellicht dat de samenwerking van de/e groep, die het nationalisme niet verder drijft dan de nationale eer en de plicht tot het vervullen van een taak in de economische wereld-constellatie, het vertrouwen van de groote mogendheden zal winnen. En alleen de vertrouwende wereld, die ge neigd is voor goed elke gedachte aan groeps belang of gemaskeerd contra-belang los te laten, kan ontvankelijk zijn voor de hoop die doet genezen. Huize I. ZOMEKDUK BIIH PaviijoenVoniielparU6lM4l90en5ï95 Restaurant a la carte Lunch-Afternoon-tea,Diners en Soupers Dagelijks muziek door het Huis-orkest halen en hen teegen hooge vergoeding quasidiepzinnige, neerdrukkende en ontzenuwende stukken /onder eenige stichting of verheffing, te laten monteeren? Als de ooverheid de gelden der gemeen schap gebruikt tot steun voor een nationale instelling als het theater, dan zal ieder het goedkeuren. Maar als ze daarbij geen streng toezicht houdt op het vertoonde, en met zorgt, dat, \an het theater uit, het publiek niet vergiftigd wordt door uitheemsche stukken, dan vat ze haar roeping niet juist op. En het stuk van Stnndberg is schade lijker voor het publiek dan het zoo vaak ver bonden stuk Allerzielen. Waar subsidies worden gegeven moet als eerste eiseh gelden dat -?onder gelijke omstandigheden - inheemsche stukken voor gaan. Ik zon wel eens willen weten hoe de oover heid zich voorstelt, dat jonge aankooniende en oude afgewerkte dramatische auteurs aan den kost moeten koonien. Ik heb dee/.en winter n goed en hoog staand inheemsch tooncelwerk gezien, Mara, van Middendorp, een jonge schrijver. Toen ik het zag, was het vrij goed bezocht, doch daarmee was 't uit. Het kon niet stand houden. Wat moet nu x.oo'n jong dichter doen? Voor een goed drama moet men reekenen minstens n a twee jaren noodig te hebben. Zoolang moet men vrij zijn om vórstudies te maken. Hoe moet men dat, als men geen rentenier boovendien is, klaar speelen? En dan. . . . als men aftandsch wordt, en de directies houden vol met hun uitheemsche voorliefde? Dan zit men met een boekenplank vol ongespe'c'lde stukken, die jaren arbeid verteegemvoordigen, en mag verder op een houtje biiten, of als Heyermans een eigen theater er op na houden, wat niet bepaald het werk is van iedereen, zeeker niet van oude dichters. Oratio pro domo? Zeeker ! waarom niet? Maar dat huis is het huis der Groot-Ne'de rlandsche cultuur, mijn /aak is de /aak van een groot en kunst-rijk volk. Het moet onzen ooverhecdcn door herhaald klagen aan 't verstand gebracht worden: primo: dat het theater een uiterst belangrijk instituut is voor de geheele volksontwikkeling eeven als de bioscoop. 2". dat de ooverheid, waar ze subsideert, dat doen moit met oordeel des ondcrscheids, en vooral het inheemsche werk moet be vorderen, 3 . dal theaterdirecteuren meestal zijn ackurs of mannen van /.aken, die we! verstand hebben van tooueel-techniek, maar niet van literatuur en dramatiek. Het zijn energieke en begaafde nienschen, maar geen dichters. Ze kunnen afkeuren, maar niet zeggen waarom. Hun taktiek is weifelen en wachten, tot zich een goed kas-stuk voordoet. En soms zijn ze door een groot succes, of een groot echec meer verrast dan de dichter. En den treurigen toestand erkennen ze, maar schrijven dien alleen toe aan de onverschillig heid en slechte smaak van het publiek. Natuurlijk, het publiek moet opgevoed en gesteund worden. Niet door duure en onmoogelijke stukken uit /iekelijk-decadente breinen gesprooten maar door eenvoudige, deegelijke kunst, zooals die blijkbaar door het Vlaamsche volk wordt gewaardeerd. En ook in Holland. Het publiek aanvaardt alles, wat hen met autoriteit als goed" wordt aanbevolen, mits zij er iets in vinden dat hen streelt en sticht. En goede, inheemsche, deegelijke stukken die aan ons publiek kunnen voldoen, die zijn er in onvervloed en /uilen er nog meer koomcn. Men dênke aan het succes van de Paradijsvloek. Wat ontbreekt is een vaste bcoordeeling door competente nienschen. Kn dit vereisclite wordt volstrekt noodzakelijk zoodra er sub sidies worden gegeeven. Er behoort een natio nale Kunstraad van Groot-Nederland te zijn, die het vertrouwen heeft, en die beoordeelt of een stuk verdient gesteund Ie worden. Zulk een raad is geen utopie, zij is een vol strekt vereisclite. En men zou eens zien hoc spoedig het publiek de wenken van compe tente nienschen volgde. Het voor-oordeel dat alle goed van buiten komt en Groot-Neder land geen inheemsch tooneel bezit - dat zal verdwijnen, zooals liet ook voor de weetenschap, de poëzie en de architectuur is verdvveenen. Groot-Nederland kan een machtige tooneelliteratuur bezitten van hoogen rang, maar daartoe hoort samenwerking van Noord en Zuid, en vooral geloof en geestdrift. Het pu bliek is, niet de zondebok. Maar het verlangt leiding en opvoeding. In Vlaanderen heb ik weer geconstateerd dat er meer geloof en geestdrift in dit opzicht hi'erscht dan in 't meer verfijnde Noorden. Terwijl het Zuiden weer de productiviteit in theatertechniek van het Noorden behoeft. Toenadering van de twee zoo na verwante groepen, zelfvertrouwen en welbewust s t reiven, is hier de hoofdzaak. Groot-Nederland behoeft niet naar Zweden, China of Amerika te gaan, het kan zelf een brandpunt worden van de hoogere tooneelkunst, die als een heilig instituut behoorde verzorgd te worden in elk cultuur-volk.