DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 8 April '22. Na 233? DE VLOOTWET-BEHANDELING Teekening voor de Amsterdammer" van Jordaan VRAAGTl SI-FA-KO S IO ARE H Het voornmmmmto Sei-lomorlt G E NjU A Troosttied van 'n belanglooze ri=3:ir=:=fe IIIIIIIUIIIIIIIIIHIIIIIlllllllllltlllMIIIIIIII Hijschen, jongens voor 't touw breekt!" fiiiiitmtiHimiiiitmiiiiiiiiiiiitiii IIIIIMIIIIIIIIIMIIII DE RUSSISCHE REVOLUTIE Een vlotgeschreven, aangenaam leesbaar l) boekje (J. DE GRUYTER, De Russische 'revo lutie. EJsevier's Algemeene Bibliotheek) van de hand van een idealist, die een bijzondere voorliefde heeft voor dra matische gebeurtenissen en voor tempera mentvolle revolutie-helden. Vele bladzijden vult de schrijver met, veelal aan de verhalen van ooggetuigen ontleende, beschrijvingen van spannende momenten, waaraan deze revolutie inderdaad zeer rijk is geweest. Wanneer hij zich niets anders ten doel had gesteld dan een indruk van het revolutionnair gebeuren te geven, dan zou men zijn boekje zeer geslaagd kunnen noemen. Het blijkt 1) Met de Nederlandsche taal staat de schrijver echter op gespannen voet. Van het begin tot het einde wemelt zijn geschrift van anglicismen! B.v. bl. 89: Zij werden afgemarcheerd naar de Peter- en Paulsvesting"! Op bl. 143: Zijn groote kracht als leider dankt hij juist aan een zeldzaam afwezen van persoonlijke eerzucht...." Op bl. 25 is sprake van het Hooger Leger bevel". Enz. echter dat de auteur hooger mikt; hij betitelt n.l. zijn studie De Russische revolutie, een onderzoek naar haar wording en toekomst". Dat dwingt ons om een strengeren maatstaf aan te leggen dan men aan een eenvoudig verhaal" pleegt te stellen. De heer De Qruyter wil dus de oorzaken van het ontstaan en van de ontwikkeling der revolutie bloot leggen. Een vluchtige blik in zijn werkje is evenwel al voldoende om te zien dat hij de daarvoor noodige kennis der eco nomische en politieke verhoudingen totaal mist. Van de reeds zeer uitgebreide literatuur over de Russische revolutie kent de schrijver bovendien slechts een zeer klein gedeelte. Zijn voorstelling der feiten ontleent hij v.n. aan eenige Engelsche journalisten; bijzondere waarde hecht hij aan de beweringen van den jeugdigen Philip Pnce, die met veel enthou siasme doch met weinig begrip van menschen en dingen naar Rusland toog, aldaar spoedig onderde charme geraakte van energieke revolutiehelden als Lenin en Trotzky, en alles, wat de bolsjewistische machthebbers hem ge liefden wijs te maken, als waarheid" naar West-Europa seinde. Men herinnert zich misschien nog welken indruk zijn enthousiaste beschrijving der communistische landbouw kolonies, waarmede de bolsjewiki het agrarische probleem zouden hebben op gelost", indertijd maakte. Ondanks de waar schuwingen van hen, die bekend zijn met het teleurstellend resultaat, dat dergelijke kolonie-stichterij ten allen tijde heeft gehad, waren allen, die zich bij voorkeur idealisten" noemen en die met minachting op de dorre wetenschap" plegen neer te zien ! onmid dellijk van de juistheid dezer berichten over tuigd. Price was immers een onpartijdig ooggetuige" ! Tegenwoordig erkennen echter zelfs de bolsjewiki dat het een volledig fiasco is geweest. Dit feit alleen reeds had den heer De Gruyter moeteji leeren, hoe voorzichtig men ten opzichte van beweringen van Price moet zijn. Doch de heer De Oruyter is een idealist en idealisten zijn gewoonlijk hardleersch. Er is dan ook geen auteur, die in dit boekje vaker als autoriteit wordt aangehaald dan juist deze Philip Price ! Met de geschriften van Kautsky over dit onderwerp is de schrijver daarentegen maar matig ingenomen. Kautsky heet meer boeken- dan dadenmensch, van een wat drogen, wetenschappelijken geest"; hij oreert over de revolutie als een professor, die het alles beter gedaan zou hebben, maar hij doet ons de revolutie niet begrijpen." Wat deze boutade waard is, blijkt bij lezing van het hoofdstuk, dat de schrijver aan de Kerenskyperiode wijdt. Van de daden der Voorloopige Regeering deugt z.i. letterlijk niets; de heer De Gruyter doet daar niets anders dan oreeren als een professor, die het alles beter gedaan zou hebben" ! Als rechtgeaard idealist heeft de heer De Gruyter een afschuw van oorlog en daarom neemt hij het Kerensky zeer kwalijk, dat hij niet onmiddellijk na zijn optreden vrede heeft gesloten. Hij verzuimt echter te vermelden, dat de kracht van het Duitsche imperialisme toenmaals nog ongebroken was, hoewel toch de vermelding van dit feit er wei eenigszins toe had kunnen bijdragen om de houding der Voorloopige Regeering te doen begrijpen" ! Het blijkt dus dat De Gruyter volstrekt niet minder kritiek op de revolutie uitoefent dan Kautsky, doch het verschil is, dat zijn kritiek niet beheerscht wordt door wetenschappelijke kennis der economische en politieke verhou dingen, maar door een zeker vaag, sentimen teel en artistiek idealisme. Op de bolsjewiki heeft de schrijver ook heel wat aan te merken, maar hij vergeeft hun toch blijkbaar veel, omdat hun daden in zijn oog zoo grootsch zijn. Deze voorkeur voor grootsche daden zal menigeen met den heer De Gruyter deelen, doch zooals zoovele idealisten" is hij maar al te zeer geneigd om alles, wat heel heftig, heel radikaal en heel theatraal op treedt, ook dadelijk als grootsch te beschouwen! Men versta mij intusschen wel. Het is allerminst mijn bedoeling om er den schrijver een grief van te maken, dat hij tracht aan te toonen, dat er in Sovjet-RÏisland naast destructieve ook opbouwende en scheppende krachten werken. De opvatting, die in de bolsjewiki slechts een bende misdadigers Van Genua wachten we alles, We zweren dat dit 't geval is, Het komt er terecht", Wordt angstig gezegd, Of wordt 't weer: Liefde heelt dalles? Daar gaan de Hoogmogende heeren Weer zwammen en zwaar redeneeren, Dan doen ze 'n plas, Het blijft als 't was, Een mensch moet toch ook 's dineeren. Een trein vol bagage der Missies Met koffers en doozen en kissies Kwam via Milaan Te Genua aan, En daarna de trein met typissies. Bespied met zijn heele kolonie Door menige Fascisten-tronie, Zei broeder Lenin: ,,Schenk eerst er 's in", ,,En fuif me 'n bord macaroni." Lloyd George was niet te genaken, Hij zat voor Europa te waken, Maar smoesde toch knus Om 'n hoek met 'n Rus: Zeg, is er geen mazzel te maken'?" Ook vroeg hij Lenin:,,Speel je cricket?" De Sovjet-man zei:?lk vertik 't ?" Doe niet zoo kedin" Naar Moskou zijn zin" Ben jij Bolsjewiek of ben ik 't ?" Vrind Millerand zat op zijn chaise, En mompelde de Marseillaise Toen zei hij 'n Boche: Ik heb in mijn poche", Een sof door iou marken-malaisel" Lenin zei toen zacht tot de Franschen: Bij ons heb je prachtige kansen." De zaak was gezond" Als jullie ons zond": Een Franschman zooals dokter Nausen.' Een Hollander zat droef te stare', Hij raakte zoo door zijn sigare', Hij dwaalde alleen Door Genua heen Op wek naar een vierkantje klare. Een Duitscher sprak over schandalen, De duvel die zal jullie haten!" Maar Millerand zei: Jij zit er maar bij" Om tachtig milliard ie betalen!" De Amerikaansche confrater Die schreef: ik drink enkel nog waler, Ik heb geen plezier In jullie gemier !k dank voor 'n Rnssischen kater." De Nationalistische Belgen Die zwoeren den Vlaam te verdelgen, Z? hadden de p Om Limbourg céd En zaten Maastricht te verzwelgen. MORAAL: Toen kwam 't vertrek van de Missies En dat van die knipoog-typissies Die via Milaan Naar huis zijn gegaan Met Sovjet-roebels bij rissies. Recht van opvoering voorbehouden. J. H. S P E E X H O F F III IIIIIIIIIIIIMMIMIIIII»Illlllllllllllllll Koninklijke Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER & Co. O EN H AAG AMSTERDAM ARNHEM) Bergplaatsen voor Inboedels ziet, 's natuurlijk even onjuist als de kritieklooze verheerlijking, die men soms aantreft. Maar het opmaken van de balans *en aanzien van de destructie en de constructie in SovjetRusland zal toch op deskundiger en objec tiever wijze moeten gebeuren dan in dit boekje geschiedt. Men kan moeilijk een glim lach onderdrukken, wanneer men leest, dat het Roode leger een puriteinsche armee is", die de ondeugden van losbandigheid, van drankzucht en zedelijke verwildering niet kent, die liet inilitairistische verband, de militainstische dwang gewoonlijk met zich brengt". Hoe kostelijk naief ! Van de econo mische destructie, die het bolsjewisme in Rusland teweeg heeft gebracht, wordt slechts op zeer onvolledige wijze melding gemaakt. Over dit onderwerp had de schrijver, behalve in de geschriften van Zagorsky, Kautsky e.a. ook in mijn boek eveneens onder den titel De Russische Revolutie" verschenen een en ander kunnen vinden. Hij heeft er echter blijkbaar de voorkeur aan gegeven mijn studie zooveel mogelijk te negeeren. Had hij mijn werk besproken, dan zou zijn oordeel ik maak mij daaromtrent geen iflusie ! stellig niet malscher zijn uitgeval'.en dan over dat van Kautsky. Toch had het feit, dat de voor spellingen der wetenschappelijke schrijvers zooveel beter ziiu uitgekomen dan die der half-bolsjewistische journalisten als Price, Reed, Ransome e.a. hem wel eens tot na denken mogen stemmen. Het blijkt immers telkens weer opnieuw dat de dorre wetenii'iimiiimHiiiiiiiiHiiuiitiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiimitttiiiiiuMiHiitimiHiiiMM* schap", waarover de schrijver zoo laatdunkend oordeelt, den toestand in Rusland heel wat beter heeft begrepen dan het fantastische idealisme ! Ik zou den schrijver echter onrecht doen, wanneer ik deze bespreking niet besloot met de erkenning, dat zijn psychologische teekening van sommige hoofdfiguren uit de revolutie zeer te waardeeren is. J. G. VAN DILLE N i in n IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMI ?iiiiMimiiiiHiiiiimniiiiiiiiiiiiB UNIE BANK voor NEDERLAND en KOLONIE* AMSTERDAM en ROTTERDAM Agentschappen in Nederland: 's-GRAVENHAGE, TILBURG, LEEUWARDEN, OI8TERWL1F, UDENHOUT, LOCHEM en BORCULC. Agentschappen in Indië: BATAV1A, SOERABATA, SEMA* RANG, BANDOENG, MEDAK n WELTEVREDEN. lllllllll(IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH|IIIIMI||li|liiill|i|tllllllllHIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIII;i UIT FRANKRIJK'S ZUIDEN door DR. N. VAN DER LAAN. II. Den volgenden morgen was onze eerste tocht natuurlijk naar zee. We hadden haar 's avonds bij onze aankomst te Marseille daar droomend zien liggen; we zien haar nu tintelend van licht en leven blauwen tot aan den verren horizon. Hier vlak onder ons we doorwandelen het terrasvormig aangelegde park bij het Chateau du Pharo wemelt het drukke, vroolijke havengedoe _in den Vieux Port en het Bassin de la Joliette, tot ginds waar de kustlijn schemert en zich verliest in het onmetelijk azuren vlak, waar tegen slechts op den voorgrond hier en daar een grauw rotseilandje hel afsteekt. O, onze Noordzee is indrukwekkender, majestueuser met haar bruisende branding en haar heerlijken zandzoom, maar de Franschen vinden haar somber. Ze beminnen, ze adoreeren hun Mediterranée, met haar grillige tintenpracht en haar lichten golfslag. In zulk een sfeer past het luchtig, bewegelijk volk, dat de Marseil lanen zijn. Wat een aangeboren handigheid in den omgang met vreemdelingen ! Gister avond, toen we uit het betrekkelijk stijve Grenoble hier vreemd aankwamen, vonden we het unheimisch", die vrijmoedige, bijna indringerige toon, maar nu, wandelend in dit prachtig, cosmopolitisch havenkwartier, animeert het, dat opgaan in de massa, en begint ook ons trage bloed iets te doortin telen van dien Zuidelijken gloed, die dit openhartig zeevolk bezielt. Ja, misschien, als we wat thuis raken hier, zeggen we het Mirabeau nog na : Les Marseillais sont de bien braves gens!" Bekend is hun typische overdrijvingszuchi, waardoor ze in heel Frankrijk befaamd zijn. Een hut wordt in de omstreken van Marseille een kasteel. Maar het leukste en beminne lijkste is, dat ze zelf met hun eigen groot spraak zoo graag den draak steken. 7ie maar eens die ansichten, die overal uitgestald zijn. Naast elkaar een Parisien" en een Mar seillais". De Parisien" snijdt op over den vischrijkdom van de Seine : Nous a Paris <juand nous voulons du poisson nous envoyons un seau dans la Seine et nous avons du poisson." Maar dan Marius 1) van Marseille : Et nous Marseille quand nous voulons un peu d'eau de mer il faut carter les poissons avec la main." Vooral sardines zijn er, en natuurlijk veel grooter dan ergens anders. Zelfs versperde er een maar aldoor -den ingang van de haven, zoodat tenslotte de scheepvaart gevaar liep. Maar gelukkig! iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiMiiniti < llllllllllllltlllllIIIIHIllllllllllllllllllllllllllllillllliiiiiiiiiiiilllllllllilllliilllllll llllllllllllllllltllllllltllfllllllllll lllllllllllllllliflltlllllllllllllllillitllllltllllilllitlf Uitkomst is gekomen door den Pont Transbordeur, een hoogc stellage, waar tusschen een zweefbootje de beide havenoevers ver bindt. Met dit gevaarte kon Marseille eindelijk den hinderlijken visch ophijschen. Een laatste staaltje. Als we op een middag de kathedraal gaan bezichtigen, dat geweldig bouwwerk, half Romaausch, half Byzantijnsch. weet ons de kosterin na lang nieuwsgierig vragen te doen verklaren dat we Neder landers zijn. En als ze zelf met trotsch gebaar betuigd heeft: Moi, ie suis Marseillaise," voegt ze er aan toe : La Hollande, c'est Ie pays du fromage ; nous avons aussi Ie fromage hollandais ; mais nous Ie fabriquons nousmèmes !" Het mooist is Marseille laat in den middag, als n bonte mengeling de hoofdstraten vult. Dan wordt het een genot, zoo eens heerlijk te slenteren langs die kaarsrechte wandelwegen, die de stad in twee richtingen doorsnijden, van den Cours St. Louis naar het Prado, die prachtige, breede platanenallee, het Corso der Marseillanen, of van den Jardin Zoölogique langs Boulevard de Ia Madeleine, Allee de Meilhan en Rue Noailles in rechte lijn naar de glorieuse Cannebière. Daar vooral is het op dit uur een vroolijk, veelkleurig gewemel van allerlei nationaliteit. Van alles zoekt hier zijn gading. In de nu overbezette groote café's stallen Algerijnen in lange gewaden en met hoofddoeken ge tooid hun lederwaren en kleine, onooglijke Javaantjes hun Indische krissen uit; Itali anen venten met sigaretten en sinaasappels, Engp'cche touristeu steken met wijde stappen de straat over, de vrouwen schraal van figuur, een stok in de eene en den rooden Baedeker in de andere hand ; en als we straks in Riche" wat rusten, hooreu we daar werkelijk Hol landsen spreken aan een naburig tafeltje, het eerste Hollandsen na ons vertrek uit Parijs naar het Zuiden. Prachtig hoekje daar bij Riche" in het hart van dit mooie stads leven. Daar tronen langs den Cours St. Louis zij aan zij de bloemenvrouwen, hoog achter haar weelderigen bloemenkraam, saevis tranquillae in undis", onbewogen aldoor breiend temidden van dit woelig stadsgedoe, als weleer de tricoteuses" bij de guillotine. Alte, vergilbte Klatschrosen, verkörperte Parodien ihrer Uingebung" scheldt ze een Duitsche reisgids. Maar men trekke hieruit niet de conclusie als zou Marseille aan vrou welijk schoon gespeend zijn. Want als ter vergoeding vertaalt dezelfde bewerker Chaumelins lofspraak: Die Marseillerinneu sind schön mid haben viel vom griechischen Typus bewahrt.2) Reizende Füsse, regelmassige Züge, lebhat'ten Teint, schwarze, t'eurige Augen, ebenholzschwarze Haare sieht man berall. Ihr Charakter ist heiter wie die Sonne ihrer Heimat ; sie siud lustig und lachen viel, nicht etwa nur, um ihre blendend weissen Za'hne zu zeigen, sondern einfach, weil Lachen ein Vergnügen, vielleicht ein Bedürfnis für sie ist." Vroolijke nymphen," die door de opschik en de opvallende kleuren, waarmee ze zich -- dikwijls niet zonder bijbe doelingen gaarne tooien, een eigenaardige schakeering brengen in dit levendig gewoel, dat de Cannebière, Marseille's roem, toch ook werkelijk maakt tot eeu straat, die de vergelijking met de mooiste Parijsche boule vards kan doorstaan. Op een zonnigen ochtend hebben we Notre Dame de la Garde bezocht. Zelfs van de stad uit is het een heele pelgrimsreis tot waar daarginds, hoog op een grauwe kalksteenrots de kerk zich verheft, met het verguld Mariabeeld op den ranken toren, als bewijs voor den zeeman dat Marseille nabij is. Het heer lijkst uitzicht beloont ons vermoeiend geklim, als straks de Ascenseur ons langs de helling opwaarts voert. De stad met haar grijze huizenmassa zakt als weg in de diepte, om kranst door de kalc.asschige heuvels. Alleen het doffe, stoffige rood der daken en hier en daar een groep van grillige zwarte boomen breekt aan die zijde het eindeloos vaalgrauw. Maar in machtige tegenstelling vloeit daar langs de bochtige kust het onmetelijk, inblauwe watervlak der zee, met de kleine kalkeilandjes daaruit opduikend. Recht voor ons uit rijst hoog op den toren het blinkend beeld der Stella Maris", met als kind op den arm de Christus, die wind en golven gebood. Hoopvol teeken voor den zwervenden schepeling, en dat hem de laatste krachten verdubbelen zal daar ver op het wijd, maar hem tevens maant vór alles zijn dank te gaan brengen aan Haar, wier beeld het eerst hem de behouden aankomst doet tegenstralen. En over onachtzaamheid harer kinderen heeft ze zich niet te beklagen, la bonne mère," want eeuwen lang is hier, door pro cessies en gebeden, haar bescherming inge roepen en haar bijstand dankbaar gedacht, eerst - sinds de 13de eeuw in de oude kapel, later sinds de helft der 19de in de Romaansch gebouwde kerk, die we nu verder bereiken langs een trappenweg. Het eerst zien we de onderkerk. Ze is laag en de donkerte, van enkele kaarsvlammen doortrild, hult haar in een waas van mysterie. Tallooze thuisgekeerden uit schip breuk en storm hebben hier hun geloften betaald en met gedenkplaten de muren volgehangen. Kreupelen en lammen hebben zich hierheen gesleept om genezing af te bidden en lieten hun krukken aan Maria als zegeteekenen achter. Vol eerbied vertelt het ons de custos en zijn stem daalt in devotie : Monsieur, ce sont des miracles, ils ont pric a ia Sainte Vierge, et ils sont guéris" Andere wijgeschenken wachten ons in de bovenkerk, waar op het zuiver wit der mar meren muurbedekking een zacht getemperd zonlicht straalt. Ook hier blijken van dank voor behouden terugkomst uit zee : fijn-getuigde scheepjes, schilderijen meest weinig meesterlijk met als vaste voorstelling een vaartuig in nood op onstuimige golven. Maar de treffendste uiting van vroomheid is wel daar rechts van den ingang dat gansche muurvak als gevuld met degens en eerekruisen, aan Maria gewijd, als dank voor bescherming in den jongsten oorlog. Zelfs een doorschoten helm hangt daartusschen, als bewijs hoe hachelijk de ontkoming vaak was. Kinderlijk zijn ze, die Franschen ! In hun roekeloosheid, want vrijuit laten ze vreemde lingen wandelen rondom hun kazernes en forten, tot een overmachtige vijand hun land beter kent dan zijzelf; maar ook in hun vroomheid, want als berouwvolle kin deren hebben ze in den uitersten oo_rlogsnood hun toevlucht genomen tot de nationale beschermsters: Maria, Geneyiève, Jeanne d'Arc. En als eindelijk de krijgskans keert, komen ze spontaan'en kinderlijk devoot hun eereteekenen wijden, tot, op hun lovende liefdeszangen" het gelaat der hemelheiligen zich glimlachend plooit Uit hooger sferen, in tweeërlei zin, dalen we stadwaarts straks. En van alle kanten kondigt over Marseille het gelui der klokken den gekomen middag aan. 1) Vaste benaming voor den Marseiliaan als type. 2) Marseille is omstreeks 600 v. Chr, doov Phocensers gesticht. De beroemde sardine der Marseillanen. (Vgl. de afbeelding in het vorig nummer;. Marseille. Een processie naar N. D. de la Garde in 1777. (Zie de tegenwoordige kerk in het vorig nummer).