Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
8 April '22. - No. 2337
RECHTSGELEERDEN
Teekening voor de Amsterdammer" van George van Raemdonck
Wij hebben schitterende redenaars en brillante advocaten. Waarom stuurt men hen niet Europa
rond om den volken de oprechtheid van onze bedoelingen uiteen te zetten? La Dépêche".
De positie der Hol'and-Amerika
Lijn in het Internationale
Scheepvaartverkeer
Het verschijnen van het jaarverslag der
Holland-Amerika Lijn heeft nogmaals de
aandacht doen vallen op de gewichtige plaats,
die deze maatschappij in het Europeesche
verkeer met de nieuwe wereld inneemt.
Beperkte zij haren dienst aanvankelijk tot
het onderhouden van een
scheepvaartverbinding tusschen Rotterdam en New York,
in latere jaren is hieraan geleidelijk uitbrei
ding gegeven, zoodat zij thans ook diensten
op andere voorname Amerikaansche havens,
zoowel in de Vereenigde Staten als daarbuiten
gelegen, onderhoudt. Zoo loopen hare booten
ook geregeld de aan de Oostkust der Vereenig
de Staten gelegen havens Boston,
Philadeiphia, Baltimore, Nurfolk en Newport News
aan, terwijl voor den dienst op Savannah,
een afzonderlijke lijn, de Burg Lijn, is
ingesteld, die door de Holland-Amerika Lijn
in gemeenschap met de
Stoomvaart-Maatschappij Zeevaart" (Hudig & Veder) wordt
onderhouden.
Van deze diensten is die op New York na
tuurlijk nog altijd het belangrijkst, voorna
melijk wat betreft het passagiersvervoer.
Blijkens het jaarverslag was het
kajuitsvervoer het geheele vorige jaar normaal, terwijl
het derde klasse-vervoer in de eerste helft
des jaars levendig wordt genoemd. Na de
invoering der beperkende bepalingen op de
immigratie in de Vereenigde Staten op l
Juli j.l. viel evenwel een geleidelijke vermin
dering van het aantal derde klasse-passa
giers naar New York waar te nemen. Ook
voor het zich in tegenovergestelde richting
bewegende verkeer van derde klasse-passa
giers geldt dit, deels ten gevolge van de on
gunstige toestanden in het Oosten van Europa,
deels ook doordat deze reizigers de Vereenig
de Staten niet durven verlaten uit vrees niet
meer in de Unie te worden toegelaten.
De aflevering van drie nieuwe passagiers
schepen van 11.800 ton elk stelde de
HollandAmerika Lijn in staat een geregeld vaarplan
voor den passagiersdienst op
Cuba-MexicoNew Orleans vast te stellen. Binnenkort wordt
nog een vierde boot van gelijke grootte afge
leverd, waarna een driewekelijksche dienst
op deze route kan worden gehandhaafd.
Daar deze schepen speciaal voor het vervoer
van tweede en derde klasse-passsagiers zijn
ingericht, heeft men gegronde verwachting
een deel van het verkeer tusschen de Spaansche
havens en Cuba en Mexico te verkrijgen. Men
ziet dus, dat het de Directie der Holland-Ame
rika Lijn niet aan ondernemingsgeest ont
breekt om zelfs als concurrent op te treden in
het verkeer tusschen Spanje en zijn voormalige
koloniën. Met het oog op den goeden naam,
dien onze Trans-Atlantische maatschappij zich
uit hoofde van de behandeling, die den
passagiers aan boord ten deel valt, heeft
verworven, kan wel met stelligheid worden
verwacht, dat deze pogingsucces zal opleveren.
Ook op de aan de Oostkust van
NoordAmerika gelegen havens onderhoudt de Hol
land-Amerika Lijn in overeenstemming met
de Engelsche Royal Mail Steam Packet Co.
geregelde diensten. Voorts heeft zij een
Canada-Lijn, die zich bij de bestaande tijds
omstandigheden echter in slechts weinig bloei
kan verheugen.
In verband met het levendige
emigrantenverkeer, dat zich na den oorlog voordeed,
werd een dienst van Rotterdam op Dantzig,
v.v. ingesteld, die het vorige jaar als gevolg
van het beperkte vervoer van Poolsche emi
granten echter weder moest worden inge
krompen.
De laatste jaren heeft de H.A.L. ook
ZuidAnurika betrokken binnen het gebied, dat
door hare schepen bediend wordt. Zij maakte
hierin 1920 een aanvang mede door niet Van
Nievelt Ooudriaan >S Co's Stoomvaart Maat
schappij een dienst op de !a Plata-havens te
openen. He! vorige jaar nu werd hieraan
uitbreiding gegeven door de instelling van
vcertiendaagscliL' afvaarten van Braziliaansche
havens. Het behoeft geen nader betoog, dat
dit voornamelijk bij den koffiehandel in
stemming moest vinden.
Door de Vereenigde Nederlandsche Scheep
vaartmaatschappij, welke in 1020 door een
aantal onzer grootste
scheepvaartonderncmingen, waaronder de H.A.L., werd opge
richt, werd deze met de Directie van de
Holland-Britsch-Indië Lijn belast.Anderediensten,
welke door de met een gestort kapitaal van
? 100.000.000 opgerichte combinatie worden
onderhouden, zijn de Holland-Oost-Azië Lijn,
de Holland-Australie Lijnen deHolland-Afnka
Lijn. De betcekenis van deze uiteen gelukkige
!l
Grand Hotel Fanckler
RESTAURANT HAARLEM
Pension prix-modérés
IIIIIIIII1UIIIIII
TRIPLE SEC.
Importépar SCHM1TZ & CO., Utrecht
samenwerking onzer belangrijkste scheep
vaartmaatschappijen ontstane vennootschap
kan o.a. hieruit blijken, dat de totstandko
ming daarvan in het jaarverslag over 1920
van de Chamber of Shipping of the United
Kingdom" een der voornaamste feiten op
scheepvaartgebied gedurende dat jaar wordt
genoemd. Omtrent de ontwikkeling der
Holland-Britsch-Indië Lijn vindt men in het jaar
verslag der H.A.L. geen nadere
mededeelingen, maar wel wordt vermeld, dat de resultaten
der Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart
maatschappij in 1921, als gevolg van de alge
meen heerschende malaise op vrachtgebied,
ongunstig was. Sedert het midden van het
afgeloopen jaar viel evenwel een merkbare
verbetering waar te nemen, zoodat de ver
wachting wordt uitgesproken, dat de door de
Vereenigde" in het leven geroepen diensten
zich een blijvende plaats in het internationaal
verkeer hebben verworven en hun levens
vatbaarheid als verzekerd kan worden be
schouwd.
Blijkt uit het bovenstaande, dat de
HollandAmerika Lijn de belangrijke plaats, die zij zich
in het internationale scheepvaartverkeer heeft
verworven, ook onder de minder gunstige
omstandigheden van den laatsten tijd
onverzwakt heeft weten te handhaven, ook de
financiëcle resultaten van het afgeloopen jaar,
waaromtrent velen zich pessimistische voor
stellingen hadden gemaakt, stellen in geeiu-n
deele te leur. De netto-winst bedroeg ruim
?10; niillioen bij een kapitaal van ?25
millioen. Van deze nettowinst werd ruim
?7.542.000 voor afschrijvingen bestemd, n.l.
/ 5.125.000 op de vloot,' ? 1.307.000 op vaste
goederen en etablissementen en ?1.110.000
op deelneming in andere ondernemingen. Na
deze afschrijvingen staan de 35 booten (8
passagiers- en 27 vrachtschepen), waaruit de
vloot bij den aanvang des jaars bestond, te
boek voor ?30.290.000 bij een aanschaffings
waarde van ruim ?825 millioen. In aanbouw
bevonden zich toen nog 4 passagiers- en O
vrachtschepen, waarvoor circa ?41 millioen
betaald was. Van deze 13 schepen werden 4
reeds met goed gevolg te water gelaten, terwijl
binnenkort nog twee passagiersschepen van
15.000 ton elk zullen volgen. Minder snel vlot
de bouw van het s.s. Statendam", groot
30.000 br. reg. ton, dat in de plaats zal treden
van liet tijdens den oorlog onder [{ngelsclie
vlag verloren gegane gelijknamige schip.
Bezat de H.A.L. reeds voorheen eigen kan
toren te Ltipzig en Warschau, thans werd
11II lllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
GASTSPIEL DES WIENER
HOFBURGTHEATERS
Hochzeitstage door PAUL GI::KALDY.
Der Schu'an, door FKANZ MOI.N;'U<.
Terwijl in Nederland de tooneeldirecties
elkander, het publiek en de tooneelkunst met
een stortvloed van premières hoe langer hoe
dieper in de impasse drijven, zijn de Oosten
rijkers gekomen met twee voorstellingen,
waarvan de eene de geautoriseerde editie
bracht van Molnar's in het Voorhout ontijdig
geboren Zwaan", de tweede de verrassing
inhield van een hier onbekend ontroerend
Fransch werk, als om ons metterdaad te
herinneren, dat er behalve een quantiteit,
een qualiteit bestaat, waarop het aankomt, en
waarvan het afhangt. Het.
middehnatiggoede vindt in onzen te-veel en te-weinig
eisenenden, opgeschroefden, ongeduldigen tijd,
met den dag minder belangstelling, naast liet
minderwaardige stelt zich onmiddellijk het
superieure, en wat daar, met zijn verdiensten,
tusschen ligt, kan zich tegen den stroom van
altijd-weer-wat-nieuws niet weren. Het wordt
binnen korten tijd onder den voet geloopen
en beteekeiit in de geschiedenis van liet
tooneel minder dan het als proeve van bekwaam
heid wellicht waard was. En het geluk voor
de tooneelkunst, dat het ongeluk der directies
insluit, is nu maar, dat drie verdienstelijke
premières in de week nog geen repertoire"
maken, en dat het beste,' dat beklijft, en de
menschen aan den schouwburg bindt, andere
en langere wegen gaat, dan de strijd om het
bestaan op dit oogcnhiik schijnbaar gedoogt,
andere middelen behoeft dan het gemiddeld
talent vooralsnog oplevert.
Een troost is, dat het met het Burgtheater"
waarnaar we en terecht - met eerbied
opzien, ook niet altijd couleur de rose was.
Men moet daar Hermann Bahr's Htmdert
Jahre Burgtheater" maar eens on naslaan. Eer
daar telkens de rechte man op de rechte
plaats zat en den tijd kreeg zich te doen ken
nen ! Bahr kan er zoo genoeglijk over babbe
len, alsof het zijn koude kierren en zijn blakend
hart niet raakte. In 1799 legde Ko'tzebue, na
tweejarig bewind, het loodje. In 1832 werd
Schreyvogel, een kerel, die echter de hooge
heeren niet uit de hand at, fortgcjagt". Een
reeks van talentlooze dieiistdocnèrs volgde
hem op. Iedereen tevreden, beha've "de
kunst. Verval. Groote revolutie. En eindelijk:
Heinrich Laube, die de gaven, de overtuiging
en het overwicht bezat. Van hem wordt ver
teld, dat hij een stuk, dat hij voor een goed
stuk hield, doorzette, al ging het voor leege
stoelen.
De erfgenaam van al deze ten slotte toch
roemrijke herinneringen want het theater
is niet n haan die koning kraait, maar een
machtige dynastie, en het is de strijd die telt,
heet thans Dr. Anton Wildgans, een be
gaafd dramaturg, omtrent wien wij dezen
winter in de bladen hebben kunnen lezen hoe
wankel ook hij, o rusteloos menschdom, in
het zadel zit.
Ein ganz.er man, der systematisch für
die Ztikunft Arbeitet". In deze weinige woor
den schetst Bahr den idealen tooneeldirecteur.
En aaneen klein aantal van dergelijke
manneiiuit-een-stuk, voor wie het repertoire doe! was,
het succes van den dag bijzaak, dankt
hctBurgtheater zijn grooten roem. En zij hadden het
geluk -- want de knapste regie staat ten
slotte machteloos zonder acteurs en actrices,
die de extaze en de kracht bezitten liet leven
te blazen in elke gestalte op zichzelf groote
talenten te vinden (Josef Kainz, om den on
vergelijkelijke te noemen) die er een eer in
stelden deel uit te maken van dit vermaard
instituut. Trots alle schommelingen staat het
Burgtheater vast, een bolwerk in de geschie
denis van het Europeesch tooneel.
Het liet zich aanzien, al aan de keuze der
reisstukken, dat de overkomst van enkele
leden van den Burg" naar ons land, niet zou
beoogen te zijn, wat het optreden van
Reinhardt's gezelschap in de oorlogsjaren was, een
demonstratie, een ingrijpende gebeurtenis in
ons kunstleven. Gegeven de tijdsomstandig
heden in Weenen, moest men de bagage tot
het minste beperken, deze verwende Kinder
der Freude" waren hun eigen kamenier, hun
eigen kapper, hun eigen pakjesdrager, en in liet
land van de eerste Int. Theatcrtentoonstelling
was het niet de correctheid, de stijl" van dit
Gastspiel", die het meest imponeerde.Maai'er
zijn nu eenmaal van die begenadigde kunste
naars met een schier onverstoorbare atmosfeer
om zich heen, en het genot op deze, schijnbaar
nonchalante, maar hoe hartelijk doorleefde en
innerlijk beheerschte wijze, tooneel te zien
spelen, liet geen ruimte' aan gemoedsbezwarcn.
Het leek of deze spelers, hun waarde bewust,
zich slechts te geven hadden zooals zij waren,
en het was deze natuurlijkheid, dit guüe'
van-biiinen-uit, zonder pose en zonder re
serve, welke het spel zoo ontroerend maakte.
Menschen als wij, die ons met hun geluk en
hun leed, gelijk aan het onze, het tooneel
deden vergeten, niet elk gebaar, elke intonatie
klopten aan ons hart en weerklank vonden.
Verstandhouding, einddoel aller premières",
het hoogste goed, waarvoor de ziel in haai
eenzaamheid.... hooge entree-prijzen be
taalt.
Hetgeen ik dezen winter schreef naar aan
leiding van Tschechow's Der Kirschgarten"
door het Moskauer Künstlertheater, zou ik
nagenoeg woordelijk kunnen toepassen op
het stuk van Géraidy, in de vertolking de'r
Weeners; echter met dit voorbehoud, dat de
Russen zich in de volle wedergave van het
alledaagsche leven de ongeëvenaarde meesters
toonden, hun samenspel, zóvast in zijn sub
tiliteit, mij na deze beduidende vergelijking,
schier een wereldwonder toeschijnt. Doch ver
wantschap was er, (jok in den aard van het,
door sommigen wellicht ouderwetsch"
geheeten werk. Wat er van deze snort stukken
----- lyrisch realisme over zou blijven bij
middelmatige vertooning laat zich niet gissen.
Oogenschijnlijk zou men van deze
Bruidsdagen" denken: net een stuk voor Holland.
Maar ik moet het eerst zien. Eischcn als de
beste Eranschen, Jules Renard bijv., stelt hij,
geloof ik, niet, maar boven de Flers en de
Caillavet, al kan daar superieur spel iets voor
het moment haast even roerencis van maken,
reikt hij ver. En de handeling van Hoch
zeitstage," voor zoover er van een handeling
gesproken kan worden, is in haar elementaire
onafwijsbaarheid classiek als Sophokles.
Het eerste bedrijf speelt in de kamer, waar
liet voor het laatst beslapen meisjesbcd dient
als altaar voor den bruidssluier en Iv.'t reis
toilet van de jonge mevrouw. En in die kamer
blijven ook de gelukkige beroofde ouders
achter nadat haar jonge onbekommerde
lach door die-deur-daar. ... verdwenen is,en
zien elkander /.wij ge n d aan.
Voor den vader verdwijnt met het meisje"
de zon uit huis, de moeder - ook hier ge
voelen we de classieke lijn - - behoudt haar
kind: den zoon. Doch in de volgende bedrijven
beleven we hoe ook dit twintigjarig kind een
man wil zijn, Mama met haar bekrompen
opvattingen," loslaat. Al zou zij zich in haar
moederlijken ootmoed aan zijn knieën willen
werpen, bedelend om het overschot van zijn
kindervel trouwen, zijn aanhankelijkheid. De
kinderen, in den strijd om eigen geluk, kunnen
niet geven, zij nemen. De schrijver heeft dit
egoïsme, dat instinctmatig elk offer vreest,
wel op de spits gedreven, in het bijzonder in
Eraiische familieverhoudingen verwachten wij
niet dit uiterste, maar in den grond, wie ont
kent deze wreedheid van jeugd in al haar
schakeeringen, wie weet hen niet dadelijk aan
te wijzen: het zoontje, dat bij de oude lui"
aan tafel met tact de conversatie volgt, en
....nooit iets van zichzelf loslaat, de jonge
mevrouw, die nog juist tijd vindt voor een
haastig bezoek omdat ze de keukenmeid
van Alama zoo erg noodig heeft".
En mogen wij hier eigenlijk wel spreken van
op-de.-spits-drijven, ook waar hel de zelf
zuchtige behoudendheid der oudeis betreft?
Is dit alles niet veeleer door den schrijver
\ergroot-gezieii in zijn ontstellende algemeen
lieid? Bijna beschamend werkt in dit stuk
deonwillekeurige moraal en het allergewoonste
lijkt een Iheatereffect. In het laatste bedrijf
het met het oog op de uitbreiding, die men aan
de passage-organisatie in Tsjecho-Slowakye
wenschte te geven, ook wenschelijk geoordeeld
een kantoor te Praag te openen, waartoe een
voor dat doel geschikt perceel werd aangekocht.
Evenals alle andere vaste eigendommen der
vennootschap komen ook deze tot een zeer
laag bedrag in de boeken voor. In totaa l
beloopt de balanswaarde van alle vaste goe
deren en eigendommen ? 2.800.000 bij een
aanschaffingswaarde van bijna /11 millioen.
Een en ander stelt duidelijk in het licht, over
welke aanzienlijke stille reserves de H.A.L.
naast hare zichtbare reserves ten beloope
van ongeveer ? GO i millioen beschikt.
Waar de tenuitvoerlegging van het bouwplan
der vloot nog belangrijke bedragen vereischt,
is het alleszins begrijpelijk, dat de vennoot
schap op versterking van hare kaspositie
bedacht is en haar bestuur daarom
aankon? digt, dat binnenkort ten behoeve daarvan een
beroep op de geldmarkt zal worden gedaan.
Geheel onverwachts komt deze mededeeling
overigens niet, aangezien reeds geruimen tijd
desbetreffende geruchten ter beurze liepen
en men op een nieuwe uitgifte dus was voor
bereid.
De uitkeering van een dividend van lOpCt.
op de aandeelen en van ? 58.90 op de
oprichtersbewijzen kan niet onbevredigend worden
genoemd, waar de vrachtenmarkt in het af
geloopen jaar nog zooveel te wenschen over
liet en met name de concurrentie der Duitsche
havens zich als gevolg van de lagere
spoorwegvrachten en de lagere plaatskosten en dus
van den lagen Markenstand deed gevoelen.
Vooralsnog zijn ook de vooruitzichten op
scheepvaartgebied voor het loopendc jaar
nog weinig bevredigend. Intiisschen kan het
als een lichtpunt worden beschouwd, dat
tusschen de verschillende op het Europeesche
continent varende stoomvaartlijnen een
vrachtenovereenkomst is gesloten, waardoor
een geleidelijke verbetering der vrachten mag
worden verwacht. In het jaarverslag wordt
dan ook met voldoening geconstateerd, dat
de behoefte lot aaneensluiting onder de groote
stoomvaartlijnen wederom tot uiting is
gekomen en enkele der vór den oorlog
beiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
staande Conferences" weder in het leven zijn
geroepen.
In ieder geval heeft het jaarverslag der
Holland-Amerika Lijn ten duidelijkstebcwezcn
dat zij in de scheepvaartwereld een plaats
inneemt, die niet alleen de Nederlandsche
vlag eer aandoet, maar waarmede ook de
buitenlandsche scheepvaart ernstig rekening
heeft te houden.
P A u L S A B E i. '
RIJH- & nÏÏSliïFïanai"T'ÏF'përïiscii
WIJNHArJOEL DE BARBANSON Amstal 51
Amsterdam.
GOEDKOOP WONEN
yem. HEEMSTEDE, bulten da
annaxatiaplannarBouwtop Leeuw en Hooft" d/d Haarlem
merhout gemeente Heemstede Lage belasting,
billijke prijzen. Watersport ; uitstekend onder
wijs ; Centrum van 't land, onder den rook
van Amsterdam. Vraagt geill. brochure, die
gratis wordt toegezonden.
Bouwtarrainan LEEUW ft HOOFT",
Halta Blauwa Brug. Tilafaao 6039.
pioncs
1
Billijke prijzen
Amsterdam
Overtoom 279
Levensverzekering Maatschappij
H A A R L E M"
Wl l son splel n 11
DE VOORDEELIOS TE TA V l P VEN
Illllllllllllllltllllllllllllllllll
- er is een trage, geleidelijke stijging blijkt
van het ouderpaar slechts de ne helft over
gebleven, de moeder, de tot haar huis beperkte,
de armste, [in wij zien haar, na een lange n, een
zamen dag - prachtig gaf Hedwig Bleibtreu
de overkropping ! in het jonge gezin komen
om zichzclve te invitecren" voor de rest
van dien dag het is haar trouwdag ten
minste aan een tafel met menschen geborgen
te zijn. Natuurlijk is Mama welkom. . . . Twee
jonge echtparen komen te gast....én bord
voor de ongenoode oudere vrouw erbij. Doch
zij overziet alreeds haar bévue.... En na
een huishoudelijke!! wenk aan den knecht
omtrent de opeenvolging der gerechten, waar
over de jonge gastvrouw in het onzekere
verkeerde: eerst de room en dan de kaas,"
druipt ze af.
Dit alles is niet in zijn wezen tragisch. De
natuur wordt tragisch door onze
onmachtigheid haar te nemen gelijk zij is, ze is het niet
uit haar zelve. Hochzeitstage" is alleen:
schril. De tragiek erin is de vriendin", de
tante" van het gezin, gescheiden, kinder
loos, met als laatste jeugdherinnering het
smadelijk souvenir van haar hartstocht voor
een knaap, den zoon van haar vriendin...
Hier is de onnatuur, die tegen de heilige wetten
strijdt, en het leven tot een bitteren nederlaag
maakt.
Marie Meyer was deze tante". Prach
tig licht stelde zij haar ramp tegenover het
zwaar geluk der andere vrouw. Bewonderens
waardig friscli was ook haar gevaarlijk spel
met den knaap, hoog uit boven een
verleidings-scène", geen oogenblik
theatraal-wecrzinwekkend. Maria Mayen en Hans Thiniig
waren de gretige jeugd, de laatste nog niet
boven de techniek van zijn moeieijke, toch wel
zeer zuiver opgevutte veulen-rol uit, de eerste
aanbiddellijk van naïef egoïsme. Waren de
ouders, Hedwig Bleibtreu en Georg Reiniers,
te oud voor hun rollen? Naar verhouding wel,
en (ieorg Reimers meest eigen emplooi zal
wel buiten deze klein-malere! liggen. Maar hoe
heerlijk doorstoofd en gerijpt bleek hier
desniettemin het talent in zijn nazomer!
Ook de brillante vertooning der Weeners,
alleszins superieur aan de Hollandschc, die
een abuis jegens den dichter was, heeft mij
niet kunnen verzoenen met den pessimistischen
inhoud van Dor Schwan". Te veel van het
burgerlijk treurspel bezinkt erin, al brengt
men het spel tot schuimen; en aan les
accomodements avec Ie del", waarvan Pater
Hyazintli d1.' joviale apostel is, ontbreekt voor
mij de «rijns' van Mephistofeles. Molnar gaf
zijn zieltje al te gemoedelijk prijs. Vandaar
nuk, dat het van de Haghespelers zoo verkeerd
gezien was, het caricaturale, dat in de figuren
is, nog door opzettelijk kluchlig-doen te onder
lijnen, het contrast tusschen dezen grovcn
spot en de tragedie: Tilly Lus, nam ons meer
dan noodig was tegen den schrijver in. De
strak-glimlachende blijspeltoon door Molnar
ook als regisseur van het Burgtheater aange"
geven, doet ons verstaan, dat hij, al vermocht
hij niet tot dezen hoogsten top te stijgen,
toch de satyre heeft gewild, in elk geval:
de fijnere ironie. Spot, om de dingen, niet
om de menschen. Geen slachtoffers. Volkomen
kwam thans door den schijnbaren ernst van
het spel, door de strenge gebondenheid, de
geest van den dichter over ons, alles werkte",
en de lichte overgangen van de waarschijnlijk
heid in het onwezenlijke Molnar's
weergalooze charme vormden den fijn geciseleerdcn
schakelketting, waarin wij waarlijk, in het
tweede bedrijf, de juweelen zien vonken. Het
derde bedrijf daalde ook in deze vertooning
geducht, het diolomatisch meesterstukje der
oude princes Dominica, een relique, vermocht
dit niet op te houden. Het hoofdmotief,
de heldendaad" van het Zwaantje, de
nachtkus aan alle idealen, kreeg in zijn ge
volgen onvoldoende relief, te minder doordat
Hmerich Reimers, in de vorige bedrijven
voortreffelijk als de gekwelde strooman, prof.
Hans Agi, daar den hoogen, bevroren toon
niet pakte, de situatie niet beheerschte.
Maria Mayen was de Zwaan". Misschien
nog niet geheel het geheimzinnig beeld der
blanke ongenaakbaarheid, misschien wat te
warmmenschelijk, te frisch, te gezond, voor de
rol, maar behoudens deze, meer het wezen
harer persoonlijkheid dan de kunstenares gel
de n de bezwaren, van welkeen fijn slijpscl bleek
ook dit figuurtje, hoe ver bleef zij van het
burgerlijk treurspel, hoe levend was het, en
hoe argeloos ! Groote tooneelkunstenaars
kunnen alle rollen spelen, de moeder"
en de tante" uit Hochzeitstage", Hedwig
Bleibtreu en Marie Meyer, bewezen het. We
derom waren zij: een moeder" en een tante",
onherkenbaar .verschillend van het beeld, dat
in onze herinnering bleef, en wederom waren
zij, trek voor trek en met elke intonatie, de
figuren die den schrijver voor oogcn moeten
hebben gestaan. Minder dan in Cor Ruys'
Pater Hyazinth," kwam bij (ieorg Reimers
de gewezen vorst, voor het minst de aristo
craat, tot zijn recht, en alleen de soutane
maakte dezen gezelligen pater-familias tot
een geestelijke. Reimers is wat zwaar voor den
blijspeltoon, doch het breed-menschelijke,
trouwhartige in Ruys werd verfijning tot
schier jezuïtische spitsvondigheid gaf steun
en stut aan de vertooning. Een prachtige eik!
Den cerepalm bij deze voorstelling droeg
Hermann Romberg weg, zijn Kroonprins",
een rol, die moeilijk in evenwicht te houden
moet zijn, was volmaakt, melancholiek van
volmaaktheid.
Ik heb wel eens gemeend, dat de auteur
niet de aangewezen regisseur voor zijn eigen
stuk zou zijn, maar na deze proeve van
Molnar-regie zullen we de stoute stellingsnel h>.
rzien.