Historisch Archief 1877-1940
1-1.. .*
'iDE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
22 April '22. No. 2339
WEER IN DE POLITIEK
Teekening voor de Amsterdammer" van Jordaan
VRAAGT i
SI-FA-KO
S IGARE H
Hot voornmmmmto
Illllllllllllllllllllllll
llllllllllllllllllllllflllllllllllllll
Colijn : Hoe raak ik dat olie-luchie kwijt?"
iiiiiiiimm
die ter conferentie behandeld werden. Het
geen het deed !
Want wanneer men in de weegschaal
legt den steun, dien Engeland, nadat dit
eenmaal beklonken was, aan Amerika ver
leende, en den steun, dien het gaf aan Japan,
dan sloeg de schaal volstrekt door naar den
Japanschen kant !
Eenigen tijd geleden had de Mainisji een
eigenaardig betoog over hetgeen eigenlijk
met de ..open deur" bedoeld is. leder bedoelt
daar iets anders mede, schreef zij en het begrip
wijzigt zich met den tijd. Toen de
Amerikaansche staatssecretaris John Hay er het eerst
van sprak in 1899 bedoelde hij alleen de
open deur binnen de sfeer van Amerikaansche
belangen of in de verpachte .gebieden".
Het volgende jaar schreef het Japansche
blad, werd aan het begrip een uitbreiding
gegeven, toen, als gevolg van de Boksers
onlusten, de Engelsche-Duitscheovereenkomst
betreffende de open-deur politiek ook
inbegreep de rivier, dokken en havens en later werdl
het begrip opnieuw uitgebreid tot gehee
China. Volgens de Mainisji was dit het werk
der Amerikanen.
Hel blad nu was van meening dat de
open deur best samen kan gaan met het
bestaan van belangensferen. Fa'n bevestiging
hiervan zag het in de Takahira-Root- en de
Isji-Lansing overeenkomst. Waarop aan te
merken valt, dat zoo bij het
Isji-I.ansingverdrag Japan's speciale positie" in
China werd erkend, men hier bezwaarlijk aan
een belangensfeer" kan denken, tenzij heel
China als zoodanig wordt aangeduid.
Nu blijkt dan wat men in Japan eigenlijk
de open deur" noemt: open havens, ge
lijke belasting en vrije transportgelegenheden
voor iedereen. De vreemdeling denkt daar
anders over: van die gelijkheid blijft niets
over wanneer tegelijkertijd spoorweg en
mijnmonopolies bestaan en het recht van
vestiging ongelijkmatig wordt verleend. Trou
wens in het Japansche Hoogerhuis heeft
baron Foejimoera op 26 Febr. 1921 verklaard
dat althans in Mandsjoerije en Mongolië
van geen open deur sprake kon zijn en dat
de Mogendheden zulks hadden toegegeven.
En de Mainisji zelf is zoo ver gegaan te
beweren, dat het Isji-Lansing tractaat feitelijk
aan Japan het recht geeft, alle mogendheden
buiten China te sluiten. Dat is inderdaad de
consequentie wanneer men toegeeft, dat de
open deur tegelijk met een belangen-sfeer
kan bestaan. Alle mogendheden zouden in
dat geyal slechts door Japansche bemiddeling
in China mogen handel drijven; onder dit
toezicht haar schepen naar de open havens
zenden, en haar goederen op de spoorwegen
ter vervoer aanbieden, terwijl ook alleen
bij de gratie van Japan haar onderdanen zich
zonder bijzondere belasting te betalen in
China zouden mogen vestigen.
Dat het, nu Japan feitelijk de vrije hand in
China krijgt, binnen afzienbaren tijd hierop
zal uitloopen, valt nauwelijks te betwijfelen.
Japansche machthebbers ontkennen het zelf
ter nauwernood. Zoo heeft de gouverneur
der Bank van Japan Inoeji eenigen tijd ge
leden in een onderhoud met een vertegen
woordiger der Associated Press o.m. het
volgende verklaard:
,,Japan is in economisch opzicht niet alleen
genoopt, zich een markt te verzekeren voor
de producten zijner binnenlandsche industrie,
maar heeft tot taak de levenskwestie van zijn
economisch bestaan in de toekomst op te
lossen. Er moge dientengevolge verschil
bestaan tusschen Japans economische activi
teit en die van andere volken in China
de mogendheden, zei de hij, zullen dat
gereeclelijk begrijpen. Het is volstrekt onredelijk
te beweren, dat Japan voornemens is, andere
volken buiten deze streken te sluiten, alleen
omdat het door de noodzakelijkheid verplicht
is, zich voor zijn handel grooter inspanning
te getroosten".
Amerika heeft te vergeefs getracht los
te komen van het Isji-Lansing tractaat, dat
Japan's bijzondere positie in China bevestigde.
Toen in de conferentie te Washington naar een
officieele definitie van deze bijzondere
positie" werd geïnformeerd, werd geantwoord,
dat alleen geografische nabijheid" werd be
doeld. Wat dit dan eigenlijk zou moeten
beteeKoninklijke Meubeltransport-Maatschappij
DEGRUYTER&Co.
OEN HAAG
AMSTERDAM ARNHEM
Verhuizingen per Auto-Trein ?
kenen is niet duidelijk geworden, daar 't
tot dusver in de diplomatie nog niet is
voorgekomen, dat een of meer landen een
contract maakten waarbij zij overeenkwamen
naaste buren te zijn! Dit staat vast: dat
Japan in Mandsjoerije en Mongolië een spoor
weg en mijnmonopoiie heeften misschien nog
wel andere voordeelen verworven heeft.
Naar de opmerkingen van Inoeji te oordeelen,
verkeert het ook in het eigenlijke China in
een bijzonder voordeel. Hij verklaarde
genadiglijk, dat aan andere vreemdelingen nog
steeds zal worden toegestaan, in China handel
te drijven; dat er vermoedelijk geen bepalingen
gemaakt zouden worden tegen het vestigen
van zaken hunnerzijds in China en het
invo^ren van goederen, en zoo meer.
De Kube Cliranide, die zoo wakker opkomt
voor Westerschc belangen in het verre Oosten
verzekert, dat sommige groote handelsli
chamen in Europa en Amerika, o.a. de
United States Corporation en enkele groote
financieele instellingen volkomen bereid zijn
onder Japan's vleugelen te schuilen, en
daaraan zelfs de voorkeur geven, daar de
Amerikaansche regeering hun niet voort
varend genoeg toeschijnt. Maar niet allen
zijn zoo gemakkelijk" schreef het blad.
De belangrijke kwestie is, in hoever de
mogendheden recht hebben, China over te
geven ter bevrediging van de economische
behoeften van Japan, ja of er van eenig recht
hunnerzijds sprake kan wezen. China schijnt
in deze zaak niet gekend te zijn en zal zich
zeker niet vrijwillig voegen. En toch is China
de voornaamste belanghebbende. Het heeft
zijn eigen bevolkingsvraagstukken, veel ernsti
ger en nijpender dan die van Japan. Het
heeft ook zijn eigen economische problemen.
Het kan tengevolge van zijn schulden en
andere verplichtingen zijn noodzakelijke uit
gaven niet bekostigen. Het heeft geen fiscalen
vrijdom. Zoo weinig bewegingsvrijheid bezit
hef in dit opzicht, dat het niet alleen de
goederen van andere landen moet nemen tegen
de prijzen, die zii voorschrijven, maar boven
dien gedwongen wordt, jaarlijks genoeg
morphine en cocaïne toe te laten 4) om een
groot deel zijner bevolking te vergiftigen.
Het kan zijn eigen spoorwegen niet aan
leggen. Het heeft geen contractvrijheid tot
het doen uitvoeren van werken, die zijn
millioenen onderdanen voor hongersnood kunnen
bewaren. Het ligt aan de corrupte protegé's
van buitenlandsche intriganten ten prooi.
Aan dit alles had de Conferentie te Was
hington haar aandacht moeten geven wilde
het de taak vervullen waartoe- zij geroepen was.
Tot dusver vernamen wij niets dan de voort
durende herhaling dat de Japansche vreed
zame expansie in China noodzakelijk is. Dit
beteekent niet eenvoudig emigratie zooals
de expansie van Italië, Spanje of Gr.
Britannië in de Ver. Staten. Men verzekert ons
dat er geen territoriale expansie mede is
bedoeld. Men zegt ons ook, dat geen belem
mering van den handel van andere vreemde
lingen wordt beoogd. Wat beduidt het dan?
Het begrip schijnt zich genesteld te hebben
zonder behoorlijk te zijn aangeduid".
Maar in de practijk za! de beteekenis wel
uitkomen! En zal expansie dan niet blijken
uit te loopen op Japansche oppermacht?
H. S. M. V A N W ! C K E V O O R T
C R O M M E L I N
KREK EL ZANG
SCHOUWBURG-BEZOEK.
De familie van der Tussen
Ging naar de comedie toe.
Pa, is dat niet wat te kostbaar?'
Vroeg de zuinig-doende Moe.
Reken voor de grap 's even,
Wat ons zoo een pretje kost.
Tel eens alles bij elkander,
Overweeg eens eiken post!
AJs we gaan, dan is 't: staties,
Dat gebiedt toch onze stand,
Stel je voor dat van der Tussen
Op de gaanderij belandt."
Onkosten :
2 .< auto plus een fooitje ....
2 x stalles is allicht
Daarbij komt dan de belasting
(Pa trok al een zuur gezicht.)
Dan auteursrecht, reken even .
Garde-robe en zoo voort
Een programma is onmisbaar,
Dat toch bij het uitgaan hoort.
Dan voor elk een kopje koffie
Zonder fooitje gaat 't niet ...
g
l! 80
h
0.90
0.50
0.25
1.
0.25
Vader, schrik je niet eens even
Als je deze kosten ziet?
Kans heb je op een collecte
Voor weldadigheid of zoo,
Doe me iets voor al die duitjes
In het huishouden cadeau.
En het stuk dat ze ons geven
is misschien niet naar je zin :
Weer zoo iets met zedeloosheid
En met echtbreuken er in."
f 18.70
Pa bleef thuis en las zijn krantje
En hij dronk zijn kopje thee.
En ze aten als iets extra's
Wat sardines bij 7 souper.
J. H. S P E E N H o F F
IMIimillMIIIIIIIIMHIIMIIIMtllM
IIHIIttMMIMI
4) Waarvan cie invoer N. B. bij interna
tionale Conferentie verboden is!
UNIE BANK
voor NEDERLAND en KOLONIE
AMSTERDAM!
en ROTTERDAM!
Agentschappen in Nederland:
's-GEAVENHAGE, TILBUB&,
LEEUWARDEN, OISTERWUM,
UDENHOUT, LOCHEM en BORCUL' l
Agentschappen in Indië:
BATAYIA, SOERABAYA, 8EHU
RANG, BANDOENG, MEDAB *
WELTETREDEN.
ELLIS EILAND
Wanneer men met een der voor de passa
giers zoo geriefelijk ingerichte dam"-booten
van de Holland?Amerika lijn de schoone
fjord- of liever föhrdeachtige havens van
New Vork nadert, dan merkt men een toe
nemende spanning op onder de reizigers,
die tien dagen lang geen land hebben aan
schouwd. Wat al kijkers worden er gericht
op het levenslustige Coney Island aan de
Oostzijde en op het rustiger, door de Yankees
nog steeds op zijn Hollandsen uitgesproken
Staten Island aan den Westelijken kant.
Door de Narrows de Upper Bay invarend,
ziet menigeen reeds uit naar het beroemde
Vrijheidsbeeld, terwijl anderen de
hemelhooge huizen, de skyscrapers, op Manhattan
Island trachten te ontdekken. Er is echter
een groep van menschen aan boord, die
wel even vragend opzien naar het pompeuze
beeld op Bedloes Island, maar wier blikken
onmiddellijk daarop als gekluisterd worden
aan een iets noordelijker gelegen eilandje,
dat aan de aandacht der anderen vrijwel
ontsnapt: de landverhuizers, die staren
op de fel roode daken van Ellis Eiland.
Ellis Eiland! De landingsplaats der
immigianten. Een naam door duizenden
niet zonder huivering uitgesproken. Een
naam, waaraan voor talloozen wel bittere
herinneringen verbonden zijn. Maar een
naam tevens, die voor honderdduizenden
beteekent het begin van een nieuw leven:
de eerste kennismaking met het nieuw
gekozen Vaderland.
Door eene introductie van onzen
vriendelijken consul-generaal te New York heb
ik dit merkwaardige eiland, the most
interesting spot in the world", mogen be
zoeken. Op een warmen Julidag bracht een
der Gouvernements ferrybooten mij van
Battery Park vanwaar men vooral tegen
den avond zoo'n fantastischen aanblik op
de havens heeft naar het kleine Ellis
Eiland. Aan boord bevondt zich een groot
aantal druk doende, gegoed uitziende Ita
lianen. Van eenigen hunner vernam ik, dat
's morgens een Italiaansch schip, de San
Georgio, met een 950 landverhuizers. was
aangekomen. Een buitenkansje dus voor
mij in dezen tijd van immigratie-beperking,
nu slechts van elk volk 3",, wordt toege
laten van het aantal, dat in 1910 in de V. S.
gevestigd was.
Eigenlijk bestaat Ellis Eiland uit twee
met elkaar verbonden eilandjes. Op het
zuidelijkste vindt men het hospitaal met
bijbehoorende gebouwen onder directie van
de Public Health Service, welke onder het
Treasury Department ressorteert. Op het
noordelijke staat het eigenlijke Inspectie
gebouw met verblijfplaatsen voor niet direct
toegelaten immigranten. Het behoort tot
de Immigration Service, welke deel uit
maakt van het U. S. Department of Labor.
Bij mijn aankomst was het geneeskundig
onderzoek, dat slechts oppervlakkig is
op drukke dagen werden soms 150 personen
in de 5 minuten onderzocht reeds
afgcloopen. De meeste immigranten bevonden
zich in de hoofdzaal. Zij waren hier in lange
rijen opgesteld voor een aantal lessenaars,
waarachter immigratie-inspecteurs, bijge
staan door tolken, het onderzoek leidden.
Een schilderachtige aanblik: al die donkere,
veelal niet onknappe menschen, in de meest
bonte en toch niet havelooze kleedij. Wat
al spanning lag er op menig gezicht! Na
het zeer nauwkeurig onderzoek der passen,
waarbij nog al eens een vervalschte pas
of een nagebootst visum werd ontdekt,
wat heel wat ellende, ja zelfs het terugzenden
der immigranten ten gevolge heeft, moest
de leesproef worden afgelegd. Alleen kinderen
beneden de 16 jaar zijn hiervan vrijgesteld.
De overigen echter moeten een 40-tal woorden
in een door hen zelf te kiezen taal of dialect
kunnen lezen. Veelal wordt hun hiertoe
een boek uit het Oude Testament, soms
ook wel eenige Psalmteksten voorgelegd.
Op dit examen", waarvoor velen zakken
als baksteenen, volgt een ondervraging naar
het doel van de komst van den immigrant.
Blijkt, dat hem of haar reeds werk is aan
geboden, dus dat gehandeld is in strijd met
de contract labor law. die het sluiten van
arbeidsovereenkomsten met menschen buiten
de V. St. wonend verbiedt, dan moet, evenals
bij het niet voldoen aan de leesproef, nader
over al of niet toelating worden beslist.
Maar dit gebeurt ook, wanneer men niet
kan aantoonen over voldoende bestaans
middelen te beschikken, waardoor toch het
gevaar dreigt, dat men armlastig wordt,
Landingsplaats van de immigranten op Ellis^Eiland
Hable to becotne a public charge". Voor
velen een moeilijk geval: erkent men direct
aan den arbeid te kunnen gaan, dan bestaat
alle kans op terugzending en verklaart men
nog geen werk te hebben, dan dreigt het
zelfde gevaar!
Na deze schifting blijft veelal een aan
zienlijk getal landverhuizers achter - soms
25?30 % -?- om nader ondervraagd te
worden. Commissie's, saamgesteld uit drie
inspecteurs, benoemd door den
DirecteurCommissioner van Ellis Eiland, worden
met dit tweede onderzoek belast. Dagelijks
zijn tal van dergelijke Boards of special
inquiry" werkzaam. Loopt ook dit onder
zoek ongunstig af, dan kan men desgewenscht
in hooger beroep gaan bij den Secretary
of Labor te Washington. De al of niet toe
lating wordt hierdoor soms een maand of
langer uitgesteld. Gedurende al dien tijd
moet men op Ellis Eiland verblijf houden,
waar dan ook tengevolge van dit wachten
een opeenhooping ontstaat, zoodat er veelal
tweemaal zooveel menschen logeeren als
waarvoor het is ingericht. Van hen, die in
hooger beroep gaan, wordt ten slotte toch
.;_: 95 ",, toegelaten. Van de 647.414 land
verhuizers, die van Maart 1920 -Febr. 1921
op Ellis Eiland landden, werden er ruim
drie duizend teruggezonden.
Na eenigen tijd het belangwekkende onder
zoek te hebben gadegeslagen, toonde men
mij de groote, helder uitziende eetzaal,
waar een duizendtal landverhuizers te gelijk
konden aanzitten. Dikwijls worden hier
twee- a drieduizend landverhuizers gevoed
op kosten der stoomvaartmaatschappijen,
die hen vervoerden. Belangwekkend ook
is de Hailroad ticket office. e toegelaten
immigranten koopen hier hun spoorkaartjes
voor de plaats hunner bestemming, waar
ook iu de V. Staten of Canada gelegen. Zij,
wier overtocht reeds betaald was door familie
leden of kennissen, verkregen hun kaartjes
tegen afgifte van een desbetreffende order"
of prepaid ticket". De meest uiteeuioopende
geldsoorten kan men hier tevens tegen
Amerikaansch geld inruilen. Naast dit office vindt
rnen de groote wachtkamer, waar de reizigers
verblijven totdat een boot vertrekt om
hen met hun bagage naar de verschillende
stations, de terminals in jersey City,
Hobokcn en Wcehawken te brengen. Intusschen
kunnen /ij van uit deze wachtkamer hun
aankomst aan familieleden telegrafeeren en
zich van levensmiddelen voorzien met 't
oog op de nog komende spoorreis. Deze
levensmiddelen worden keurig verpakt afge
leverd in bepaalde doozeu van verschillende
grootte al naar den duur van de reis en
tegen betaling van slechts een a twee dollai.
De immigranten, die naar plaatsen in
Nieuw Engeland afreizen, worden onder
geleide met de Ellis Eiland ferry naar New
York gi-hracht en hier aan de stations afge
leverd, 't Was temidden van dit deel der
immigranten, dat ik mij bevond, toen ik
na nog een vluchtig bezoek aan de infor
matie- en slaapzalen de hospitalen waren
niet toegankelijk ??? stond te wachten op
de ferry, die mij weder naar Manhattan
Island brengen zou. Een onvergetelijk gezicht,
die kleurige groep van donker getinte zuider
lingen. Ietwat komisch aan deden de op
ieders borst gespelde kartonnen plaatjes,
waarop duidelijk leesbaar stond afgedrukt
de plaats van bestemming: Eall River,
Worcester e. a. Alle spanning van een uur ge
leden was thans verdwenen. Hier stond
men in druk gesprek met familie, die men in
zooveel jaren niet had gezien. Elders namen
eenige groepjes reeds afscheid van elkaar.
Misschien van het zelfde dorp, zouden ze
straks, te zien aan de kartonnetjes, naar
verschillende plaatsen afreizen. Handdrukken
werden gewisseld en ook de mannen kusten
elkaar. Leuke, bruinoogige, kinderen liepen
stoeiend rond, totdat een angstige moeder
of een driftige vader ze met luider stem tot
zich riep. En temidden van dit schilder
achtige volkje zat een jonge vrouw en voedde
haar baby. Een glimlach van stil geluk lag
op haar gelaat. Voor haar, evenmin als voor
de spelende kinderen, scheen op dat
oogenblik Ellis Eiland te bestaan.
Aan het hoofd van de Immigration Service
op Ellis Eiland waaraan weer als voor
den oorlog (iöO ambtenaren verbonden zijn
staat de U. S. Commissioner Frederick A.
Wallis. Op den dag van mijn bezoek vertoefde
hij te Washington. De deputy commissioner
Morrisou echter was niet alleen zoo vrien
delijk mij een geleider mede te geven, maar
verschafte mij tevens verschillende gegevens
over den Immigratiedienst. Zoo ontving ik
een opstel geschreven door Commissioner
Wallis en afgedrukt in een der New Yorksche
Magazines van Juni 1921 onder den
bedenkelijken, veelzeggenden titel: Treating
incoming aliens as iiuman beings". De heer
Wallis, onder Wilson benoemd en dus
later vervangen door een Hardingman",
toont hierin op typisch Amerikaansch
naiëve wijze aan wat al verbeteringen er
onder zijn bestuur op Ellis Eiland zijn tot
stand gebracht. Hij vertelt, hoe hij bij zijn
komst de gebouwen in vervuilden toestand
aantrof: een zaal bijv. was in geen vier
maanden schoongemaakt, toch zaten er
in die zelfde zaal voortdurend 200- (iOO
landverhuizers als gevangenen opgesloten,
in afwachting van hun toelating. In de
benauwde slaapzalen lag men ten getale
van (i a 700 gekleed en niet schoeisel aan
te bed. Van frisch wasschen bij het opstaan
was geen sprake: zeep en handdoeken waren
vrijwel onbekend. Bij den maaltijd was
goed drinkwater niet verkrijgbaar. Jonge
moeders en babies werden op zure melk
vergast. Toch was Wallis' voorganger een
vriend der immigranten ! Wallis nu trachtte
to humanize the island": zeep en hand
doeken werden in groote voorraden aange
voerd, bij het eten warme melk en goed
drinkwater verstrekt, aan lucht en licht werd
overal toegang verleend, de landverhuizers wer
den op muziekavonden, ja zelfs op bioscoop
voorstellingen vergast. Kortom Ellis Eiland
is geworden van een house of tëars to an
island of sunshine" ! Toch bleek ook de
heer Wallis niet tegen alle wantoestanden
opgewassen te zijn. Hij erkent dit in een
bericht in het groote blad The Sun" van
15 Juli 1921, waarin hij spreekt van startling
conditions" op E^llis Eiland en verklaart
hoe er den immigranten jaarlijks
s 500000 wordt ontnomen door
bedriegelijke inspecteurs, tolken en bedienden 1). De
zonneschijn wordt er wel duur gekocht !
Onder de slachtoffers vindt men jaarlijks
ook een aantal Nederlanders. In het fiscal
year", eindigend 30 Juni 1920, bedroeg
het officieele aantal Nederlandsche immi
granten 5187. Het grootste deel bereikte
de V. St. via New York. Vooral de Chr.
eref. Kerk iu Amerika trekt zich hun lot
aan en heeft zelfs een predikant, Ds. Jong
bloed, aangesteld om de belangen der Ned.
immigranten te behartigen. Deze predikant
is tevens secretaris, van de gedeeltelijk met
het zelfde doel onlangs opgerichte Neder
landsche Immigratie Commissie. Veelal staat
echter ook Ds. Jongbloed machteloos tegen
over de toestanden op Ellis Eiland. Mocht
toch onze Regeering eens krachtiger opkomen
voor de belangen dezer Nederlanders. Wel
is hun aantal betrekkelijk klein, maar zij
staan over 't algemeen in de V. St. zeer
hoog aangeschreven. In samenwerking met
andere Regeeringen zou misschien althans
iets te bereiken zijn. Moge Nederland het
initiatief hiertoe nemen !
|. v \ N Hi N r t:
1) Over het schaamtelooze optreden de/er
heeren" vertelt de Amerikaansche jour
naliste miss (i. Forbes haar treurige erva
ringen, welke zij, als immigrante zich uit
gevend, opdeed. 'Haar artikelen verschenen
in The Cliicago Tribune van 14- H»November
1921. Parodie Editie.
Immigranten op het tusschendek