DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 22 April '22. No, 2339 ARTHUR SCHNITZLER Nog een laatst hoog bezoek1'. Wat dat be treft, hebben wij dit seizoen, dat met Forbes Robertson opende en met Arthur Schnitzler be sloten zal worden, niet te klagen gehad, en wij zullen ons wel wachten tegenover de geschen ken, die deze uitverkorenen-over-de-wereld ons brachten, het loon onzer welvarende valuta te stellen. Arthur Schnitzler, de sterkste drama tische psycholoog van onzen tijd, met Bernard Shaw wel de belangrijkste der thans levende tooneelschrijvers, al moet men een theater-componist als Gerhart Hauptmann ? eeren op gelijken rang, komt slechts enkele dagen in ons land, en ik geloof dat dit juist genoeg zal zijn. Vél werd er, in verhouding tot zijn omvangrijk oeuvre, in verhouding ook tot het aantal onzer tooneelgezelschappen, voor zijn werk ten onzent nog niet gedaan. En hij zou de kaart van het land moeten kennen om dit even begrijpelijk te vinden als wij. In den chaotischen toestand, waarin ons tooneel verkeert de betere krachten hoe langer hoe meer verspreid, de samenstelling der gezel schappen allerwisselvalligst is de proeve met Schnitzler's subtiele dialogen een al te hachelijk waagstuk en kan men in sommige gevallen eer van een vergrijp jegens dezen adstocraat-van-den-geest spreken, dan wel van een eerbewijs. Bewonderenswaardig blijft in onze herinnering de opvoering van Profes sor Bernhardi", onder leiding van Verkade en met Hermann Schwab in de titelrol, en een kranige gooi deed onlangs Comoedia" naar het moeilijk kenteringswerk: Zwischenspiel", doch dit is, behoudens het succes dat in jon gere jaren Liebelei" bij de Rotterdammers behaalde, dan ook alles waarmee we voor den dag kunnen komen. Der Ruf des- Lebens", en Der einsame Weg" vielen; Die Qefahrten" (de Gezellin) bleef beneden den eisch, welken dit kleine meesterwerk stelt, en van de weinige Einakter" (?Abschiedsouper" en Literatur") die ons klein- of groot tooneel hebben gediend, is nooit veel bijzonders terecht gekomen. Naganoag de giheele ,,Anatol"-cyclus, Lebendige Stunden", waaronder het machtige: Die Istzten. Masken", Komödie der Worte", Die Schwestern, oder Casanova in Spa" liggen nog te wachten; sedert vele jaren speelt Alida Tartaud Komtesse Mizzi, oder der Famüientag", dat juweel van ironie, op 'het tooneel mijner droomen;. en aan Das weite Land" moeten wij voorloopig maar liever niet denken. Doch al heeft Schnitzler dan geen kans gevonden bij ons populair" te worden, een kleine kring, voor wien ook Frau Bertha Garlan", Der Weg ins Freie", Casanova's Heimfahrt" kostbare boeken zijn, wacht hem met de liefde en den eerbied, die men den Meester want dit is deze litterator niet alleen verschuldigd is, maar die men hem buitengewoon gaarne toedraagt. Velen hebben zijn invloed ondergaan, velen staan met den zestigjarigen op dit oogenblik vór de laatste ronde.... Ik heb over den aard van dit ongemeen, onze fijnste zenuwen in beroering brengend werk op deze plaats, naar aanleiding der ver toonde stukken, meermalen geschreven en waar al deze werken variaties op de zelfde motieven bevatten, vervallen wij licht in her haling. Wat voor het eene stuk geldt, past in ongeveer dezelfde termen voor het andere. In n kleine, superbe vrouwerol (Irene, in Der einsame Weg") gaf hij de Vrouw in haar waarde en in haar miskenning; in n man (Friedrich Hofreiter, in Das weite Land") den mannelijken tegenstander ten voeten uit, en in al zijn sp:len vinden we die beiden in zekeren graad van volkomenheid terug. De vrouw: Ich liebe dich, ich gehore dir. De man: Ich niemandem auf der Welt. Niemandem. Witl auch nicht.... Tegenover den levenskunstenaar-tot-in-dendood, (Von Sala) stelde hij Casanova-op-zijnretour, en in bijna elk stuk is het een arts Schnitzler zelf is arts die herinnert aan de normale"opvattingen vanleven enliefhebben, welke leiden noch tot de hoogste vlucht, noch tot den diepsten val. Doch wat den praktischen geneesheer genoeg is, laat den droomer onbevredigd. Twee wegen moeten zij gaan.. tot aan de finale", die voor allen gelijk is. Rien ne va plus".... het kon het motto voor Schnitzler's geheele oeuvre zijn. En dit pessimisme, dezen weemoed, aan Heine ver want, doch zonder het even flatteerend senti ment, dat ons in Heine soms tegenstaat, voe len wij van dezen mensch zówaarachtig, dat hart en verstand er zich bij neer moeten leggen. Ik weet het niet of mensch en kunste naar ooit te scheiden zijn, maar in elk geval lijkt Schnitzler ons een ondeelbaarheid. Een kunstenaar, die in alle menschen den kunstenaar, den even-mensch zoekt, nooit schippert naar burgerlijken maatstaf, voor wien het burgerlijk,' het stoffelijk tekort, waar zelfs de grootste», als Strindberg, zich niet van los konden maken, niet bestaat, voor wien alleen van beteekenis is: het diep gemis der ziel. Maar dit dan ook.... onmeedoogend, hoog boven het bewustzijn van den gemiddel den burger. De strenge geestes-houding van dezen eleganten moralist spreekt uit zijn oudere werken het sterkst, maar toch is er ook onder de jongere, lichtere spelen geen enkel dat aan zijn strikt eerlijke, onpartijdige gevoelens, jegens zichzelf en jegens anderen, twijfel laat. Getransigeerd heeft hij in die zestig jaren, naar zijn arbeid te oordeelen, nooit. En hoe pijnlijk wij ook zijn conclusies aanvaarden, wij'moeten buigen voor zijn troos teloos inzicht, dat op een hoog plan, zich al tijd gelijk bleef. Schnitzler's glimlach is niet mild, wrang" noemt men hem, zijn hart kan niet deelen, zijn ernst niet door-de-vingerszien. Erop of eronder. Vergeven en vergeten," dat zijn vriendelijke noodbruggen voor kleine gevoelens, lapmiddelen van den betrekkelijk onverschillige!! goeden wil; in het groote,in den strijd der groote hartstochten, kunnen welwillendheid en tegemoetkoming, alle deze burgerdeugden, niets uitrichten, omdat het halsstarrig ideaal ten slotte meer waard blijft dan de slappe handdruk over een kloof vol verloren en verspeelde illusies. Het verzuim, het te-kort, n oogenblik van liefdelooze nalatigheid, voor Schnitzler is het onherstel baar. Den Weg ins Freie". . . . gunt hij zijn menschen, de lokstem van het leven, zij is voor den kunstenaar de schoonste melodie, das weite Land".... daar ligt het, doch wie het betreedt, is gebonden aan zijn eigen, dat wil zeggen aan de hoogste en strengste moraal, aan de bitterste consequenties. n wie dat niet tijdig begrijpt of lafhartig tracht te ont duiken, moet sterven aan zijn grijze haren, in de eenzaamheid, waar de roem verbleekt en de phrase in de keel stokt. Een groot schrijver, die dit alles onder de oogen zag en in levende gestalten beeldde, een man uit n stuk, die de harde waarheid aandurfde, wiens oprechtheid ons kwelt, en wiens vrije overtuiging ons verheft. TOP N A E F F llllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllltllllllllllllllllllllllllllllMlIIII llllllllllllMlllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIMMIIlmillllMIIIIÜIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIlmlIIIII IIIMIIIIIIIHMMMMIIMIIlmlMIIIIIIIIIIIIIIIIII WONINGEN TE HUUR ZONDER SLEUTEL OELD&derg. Ie. aan den 60 M. breeden Boulevard b.d. Amsteldijk 750.?f850. 2e. aan den HOOFDWEG, einde Overtoom, vrije Heerenhuizen m/Tuin f 2000. 3e aan de BAARSJES, Boven huizen f650.?f750. Nadere inlichtingen (uitsluitend schriftelijk) verstrekt Bouw- & Exploitatie Mij. PHILOMENA, Jac. van Lennepstr. 8, Amsterdam. J. D. STRUIJS & Zn. Prinsengracht 837 P. C. Hooftstraat 140 TEL. N. 906 TEL. Z. 9950 Begrafenissen - Crematie - Transporten VANRIJN'S MOSTERD MOSTERDPOEDER DEFECTEN AAN ELECTRISCHE HUISHOUDELIJKE APPARATEN ZIJN LASTIG REPARATIES ZIJN KOSTBAAR EN SOMS NIET AFDOENDE GEBRUIKT DAAROM TRICITY MATERIAAL EN M EN ONTKOMT HIERAAN T R l C l T Y SYNDICAAT T ELEP HOON 7164 N N 3189 LOOIERSGRACHT AMSTER DAM G. I. DE KONING & Zn. ? Keizersgracht 447 (voorheen L El DSCH ESTRAAT 69) - MARMEREN WASCHTAFELS WONINGBUREAU N. Baarnstraat 61 - Baarn Tel. 244 BAARN Bouw- en Woningbureau, van den makelaar J. D. F. VAN DER VEEJf, Kantoor van vaste goederen, Nieuw Baarnstr.59 Rijwielen r>K BKSTK J. DE JONG t ZONEN - A'DAM HET SUCCESBOEK VAN 1921 - 1922 Zoo juist verschoon: MIMI BLUETTE DOOR GUIDO DA VERONA Da Derde druk binnen vier maanden. UIT HET ITALIAANSCH VERTAALD DOOR CHRISTINE MORESCO?BRANTS l Prijs ingenaaid in fraai geïllustreerd omslag f 2.90 Prijs in prachtband m. fraai geïllustreerd omslag f 3.75 Benige persbeoordeclingen over dit boek: De Hollandsche Revue: Men had werkelijk geen betere keuze kunnen doen en wie MIMI BLUETTE gelezen heeft, zal, ontroerd door den inhoud, bewondering uitend voor den schrijver, ook erkentelijk zich voelen tegenover de uitgevers die dit werk in onze taal in een zeer zuivere vertaling het licht hebben doen zien ... Na het lezen van dit boek is er iets nieuws in onze wereld gekomen en vraagt ons nu een sterveling, die ontroerd wil worden door de dingen van het leven en niet door'dichterlijke visioenen, welk boek hij lezen moet, dan zeggen wij met een vreemle schittering in de oogen . . . Mimi Bluette. De Courant:?Een werk, dat onz: bewondering afdwingt door de prachtige, levendige, kleurrijke beschrijvingen. DÏ beschrijving van Mimi Bluette's reis door de wildernissen van Afrika is van eea sublieme schoonheid. Daze beschrijving is reeds het lezen dubbel en dwars waard; de vertaling, die blijkbaar in goede handen was, zal wel het oorspronkelijke dicht naderen en doet ons Ouido ca Verona kennen als een der uitnemendste litteraturen van onzen tijd. Haarlemsch Dagblad: Guido da Verona heeft dit levensdrama geschreven met ongewoon talent; hij beschikt over een rijken stijl en een rijk kleurengamma. Beurtelings is hij sarcastisch, romantisch, dramatisch, altijd boeiend. Uitgave van: VAN HOLKEAU & WARENDORF AMSTERDAM POLLEN's Oude Cenever Fijne Likeuren en Punch M. P. POLLEN A ZOOÜ- Rotterdam Hotel Tri er, Soestdijk, Riant gelegen tegenover het Palels van H.M. de Koningin Moeder AUTO-«AKAGK SCHITTEREND TERRAS LUNCH EN DINER PRIXFIXE?a LA CARTE den geheelendag Telefoon S 36 J. SCHttlDT, Eig. N.V.HAARLEM5CHE 50DAFABRIEK KPI5Tflt'ftt *" f* flflfPFBII|PBM N.v. MACHINEFABRIEK HOOGENLANDE V.H. PANNEVIS&ZM. UTRECHT FABRIEKfüKAItTOOR , i-r c n KXETA A I /-ICTCDf T (HOLIAND) ONDIER TEL 740 UZER-EH MtlAALGIETERlJ ? S TYPE1OO-ÏOOO PK. 5 GELIJKSTROOM STOOMMACHINES l TANDEM COMPOUND MACHINES \ STOOM DYNAMO MACHINES l STOOM CENTRIFUGAAL POMPEN C . VOOR Allt DOlltlHDIH L COMPHESSOREW VACÜUMPOMPEN. S GIETWERKEN m UIER EM METAAL HJAf> TllHIHIHG Of MODIL Koldewey & Corbière Leidschestraat 30, Amsterdam Specialiteit ins WIEGEN - KIKDERLEDIKANTEN. ZAKEN, DIE VOORUIT WIULEIT, doen goed, de LIEVEGOED's ARTIKELEN te verkoopen: Slaolie. Mosterd. Wed. John Oay's Azijn. JPiolcles f*niK, n roep over de kwaliteit. Aantrekkelijk bonsysteem. 50 Bonf = l fl. Piccalilli of op verzoek tijdelijk l ronde fl. Slaolie of 1/1 fl. Kruidenazijn. Vraagt inlichtingen bij de M.V. ,,De Honttulnen", Amsterdam. BEGRAFENISVEREENIGING Tl AMSTERDAM N. SAX Jr. F, C. MFRTIilI 38 -:? TELEFOON ZUID Hl n 4250 Automobltl tot vervoer ran Overledenen ADR1AAN SCRAKEL HE1L1GEWEO 11-17 KAMERJAPONNEN - WOLIEN VESTEN MET MOUWEN IN- EN EXPORT WED. A. VAN LAAR Damrak 25, AMSTERDAM Telefoon N. 195 N. 7725. Postglro 882O. HORS D'OEUVRE SCHOTELS, KREEFT, CAVIAR, OESTERS. DAGELIJKS AANVOER VERSCHE ZEE en RIVJERVISCH Restaurant ie Ctage,. Bestellingen aan huls zonder prijsverhooglng STEENHOÜWÊmrDrWEEGEWÏJS, RAPENBURG 14, AMSTERDAM. Tel. N. 2662. MARMERWERKEN. Stoomwasscherij Ket Zuiden PIETEB AERT8ZSTBAAT68 74 TELEFOON 2885 ZUID is Uw ADRES voor het behan delen uwer wasch, zoowel droog toegeslagen s opgemaakt. Concurreerende prijzen en spoedige aflevering.?Vraagt prijsopgave. AanbevelendMEIDIB & VAN ELVEN. Dames- enlieerenKleeding D, ?, BeijDinp 8 li Hoogewal 13-14 's-Gravenhage Halter Sigaren zijn het meest gewild, om prijs en kwaliteit Telefoon N. 3514 U l N D L L Lui) Raadhuisstraat KLEERMAKERS Geopind ?an 81/,?5uui. Zattriagi tot 111111 Abonnementen en de Nieuwste Stoffen Landontginnfng-Maatschappij DE DRIE PROWNCIËN" TE AMSTERDAM GRONDEN TE KOOP, GESCHIKT VOOR: 1e. Intensieve cultuur. 2e. Verbouw van landbouwproducten. 3e. Grasland. 4e. Bebosschen. 5e. Bouwterrein. Brochure met kaart op aanvraag gratis verkrijgbaar ton kantore Sarphatlstraat 1 E te Amsterdam B. J. MULDERS Tuinarohitoot Badhuisweg 2O1 - - OEN HAAG-SGHEVENINGEN - * ToMoom Sob, SW