29 April '22. No. 2340 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND iiimiMiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiMiiiiimi ....... iiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiui ....... mi ........ IIMII iiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiini BERGEN BINNEN. HET HUIS DE HAEMSTEDE" Telefoon No. 10 1ste rangs Familie-pension Heerlijk voorjaarsverblijf in de onmiddellijke nabijheid van boscli en duinen. ARTHUR SCHNITZLER Casanova's Terugkeer, vertaald door ALICE VAN NAHUYS en ingeleid door J. DE MEESTER. Prijs ingenaaid f4.25; gebonden f 5 50. PERSUITTREKSELS: Zuiverder dan ooit in zijn werk zien wij in dit bock SCHNITZLER'S persoonlijke ervaringen en'gevoelens gespiegeld en tot een volmaakt schoon kunstwerk geobjectiveerd. Maar niet alleen omdat wij hier de eigen smartelijkheid van den dichter x.oo duidelijk voelen, is dit werk ons zoo lief, maar ook nog andere van de ken schetsende eigenschappen van zijn werk vinden we hierin terug. De fijne psychologische analyse van Casanova's karakter, de prachtigebeschrijving van de schijnbaar zoo prcutsche Marcolina, maken dit boek tot een meesterwerk, dat een eerste plaats zal innemen in Schnitzler's oeuvre en dst opnieuw ge tuigt van het buitengewone talent van dezen dichter. Groot Nederland. ARTHUR SCHNITZLER heeft de figuur van Casanova gekozen als de held van een roman en de g route Oostenrijker heeft ook in Casanova's Terugkeer" weer een weik gegeven, dat tintelt van geest en sprankelt van vernuft, een boeiend en onderhoudend verhaal vooral.... Het boek is mooi vertaald en mooi uitgegeven. JOHAN DE MEESTER schreef ten korte inleiding, w;u.rin nut treffend ge kozen woorden het wezen van den interessantcn avonturier is belicht. De Amsterdammer. l fl. 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON N. 5812 HEMDEN HAAR MAAT WHITE" ATTEST: Amsterdamschc Chinincfabriek A'dam, 28 Februari 1922. Mijne Heeren ! Ter beantwoording van Uw schrijven van den 24en dezerdoen wij U onderstaand de door U gevraagde verklaring toekomen. De 2 ton s vrachtwagen type WHITE" werd door U in April 1920 geleverd en door ons den 26en April 1920 in gebruik geno men. Reparatie hebben wij tot op heden zoo goed als niet gehad. Naar onze berekening heeft de wagen circa25.000 K.M. geloopen. Onderhoud vereischt de wagen niet veel. Wat betreft e massieve banden zoo kunnen wij U inededeelen, dat deze voorloopig nog niet vernieuwd behoeven te wor den, daar deze naar onze bere kening nog we! 13.000 K-M. rijden kunnen. De wagen voldoet uitste kend. Hoogachtend (w.g.) AMSTÜRD. CIIININI:FABKIEK NI Eebi.KEFKEHS, AUÏOMOBIfL-IYIIJ. Amsterdam, lacoh Obiechtstr. 26. Tel. 12507 EM. QUERIDO AMSTERDAM ENZ. LUXE- EN VRACHTAUTO'S B ENZ & Cie., Amsteldijk 10, Amsterdam. , Motor- en Zeiljachten TE KOOP, in diverse grootten en prijzen. Lijst van in commissie staande vaar tuigen gratis en franco toegezonden. BmGHAn & LUGT AFÜ. JACHT AGENTl.'t'R Slepersvest 1 Rotterdam Spoors wX:s,p o rjr _ C u l je rn bof g door HERMAN WOLF HEBT U REEDS GELEZEN Studies over hedendaagsclie Duitsche Letterkunde Hierin worden behandeld: HUGO VON HOFFMANSTHAL, STEFAN OEORGE, THOMAS MANN RAINER M. RILKE, HERMANN BAHR, JAKÜB WASSERMANN, F. VON UNRUH, LEONH FRANK het Activisme (HEINRICH MANN), het Expressionisme. Morman Wolf heeft een De Pers wijst eenstemmig op het groote belang van dit werk: Deze bundel lijkt mij over het algemeen een model voor ieder essayist die wil weten, hoe men over kunstenaars behoort te schrijven., 't Is daarom te hopen, dat het boekje succes zal hebben." J. C. Bloem in De Gids. Laat ik dus volstaan met te zeggen, dat Herman Wolf in dezen bundel inderdaad van veel studie en diepgaand begrip getuigende opstellen heeft gegeven... en een goed werk heeft gedaan deze bij het Nederlandsche publiek zoo bekend te maken als /.ij inder daad verdienen." Het Vaderland. zeer verdienstelijken arbeid verricht door eenige studies over hcdendaagsche letterkunde in een bundel te veremigcn, en ik hoop hartelijk dat het in om; vaderland tut onthaal zal vinden dat het verdient... Het was hoognoodig dat iemand ons aan zulk een kleine hnndk-iding voor belangstellenden in de moderne Duitsche Litteratuur liiclp." Frits Lapidoth in de Nieuw? Crl. Wie k:ts voelt .voor onzen bewogen tijd, moet dit uitstekend geschreven boekje lezen; het is van groot cultureel belang en geeft een buitengewoon helder inzicht." Dr. K- F. Proost in De Hervorming. Prijs f3.25, geb. 14.50 Arnhem, N.V. Uitgevers-Maatschappij Van Loghum, Elaterus & Visser CHENARD&WALCKER N A S H M. A. N. Automobielen en Vrachtwagens N.V. Automobiel Mij, HET CENTRUM" Parkstraat 91a - 's-Gravanhage Tel. Haag 3569 m EENIGE SPECIALITEIT l KRIMPVRIJE il GEZONDHEIDSgf ONDERGOEDEREN KH BS Nederlandsch Fabrikaat BsP HKET ' na KA sa c u3au \( rTRICDTHUlS REG.BREESTRAAT.35 TEL. 5066 N. Ka ka i-a va KH &BBDBBBBBBBBBBBBB ANTIQUITEITEN COLLECTIËN BARON DB SMETH VAN ALPHEN P. J. B. RTJYS DE PEREZ BARONESSE ROSENTHAL MAY O. J. HACKE VAN MIJNDEN - EN ANDEREN === K i i lc H a o- o n ZATERDAG, ZONDAG, r\IJ l\ U Cl g C II EN M 4 AND AG :-: :-: FREDERIK MULLER & C°. (ANT. W. M. MENSING) DOELENSTRAAT 16-18 - AMSTERDAM DE VEILING HEEFT PLAATS 2-5 MEI A. S. l FIAT AUTO'S het BEROEMDE MERK TORPEDO'S MACCHIAVELLI TE GENUA Na den slag bij Mont-Saint-Jean op 18 Juni 1815 vond men in het rijtuig van Na poleon Bonaparte een klein boekje, voorzien van kantteekeningen. De groote massa kent den naam van den schrijver van dat boekje, eu deze verwekt een e onaangenaame siddering ais tl e aan raking van kond, geslepen staal. Het boekje werd meer gevonden.... en telkens bij een vorst, wanneer de hand van het noodlot hem aanwees. .. ,,De Vorst", door Niecolo Macchiavelli werd gevonden m den zak van Hendrik III, toen hij vermoord werd door Jacques Clement.... het was in den zak van Hendrik IV toen de dolkstoot van Ravaillac hem trof. ... De geheimzinnige, sceptische handleiding voor vorsten en heerschers heeft een gewelJOODSGHE HEILIGEN Hot merkwaardige in hè! boek van I'.uber is vooral dit, dat Christus er nooit in genoemd wordt, en dat do leezer toch voortdurend aan Christus denken moet. Ja er zijn gezegden onmiddellijk uit het Evangelie gonoomon, woorden van Jezus, zonder dat Jozu? /elf genoemd wordt. Zoo wordt verhaald van Rabbi Bnnam, een leerling van den Johndi. dat hij op oen reis met andere Chassidim in een herberg do reinheid van het vleesch voor den maaltijd besprak, of het dier zonder gebreeken was. wie de slachter was, of er zorgvuldig gezouten was. Toen begon oen man met gescheurde kleederen, die achter de kachel zat en de wandel-staf nog in de hand had, te spreeken : Op gij Chassidim! gij maakt veel drukte om te weeten of hetgeen gij in den mond stookt wol rein genoeg is, maar wat uw uit den mond gaat, voor de reinheid daarvan heb; gij geen zorg !" Rabbi Bunam wilde antwoorden, maar de reiziger was al verdweenen, zooals het Elijas gewoonte is. Wordt hier de profeet bedoeld? en is het door Jezus zelf gezegde bijbelwoord 1) hier door Elija geciteerd, of citeerde Jezus den profeet? Ook het volgende verhaal, dat do Zaddik Israël van Kosnitz betreft, doet ons denken aan de boete van hot uitverkooren volk, dat de bloedschuld op zich nam. Een vrouw kwam schroyond bij den Zaddik en klaagde hem haar nood. Haar man had zich van haar afgekeerd on noemde haar Ieelijk. Misschien ben je ook Ieelijk," zei de Zaddik. ,Rabbe !" riep de vrouw, was ik voor hem '(jan niet schoon en bekoorlijk onder tien trouw-heemel? Waarom ben ik nu zwart ge word en?" Toen begon do wijze man te boeven en'niet moeite kon hij de vrouw troosten, door de belofte voor haar te bidden dat God het hart van "aar man weer tof haar terug mocht voere»- E" toen de vrouw was vertr()kken digen invloed gehad. Kare! V droeg het bij zich op zijne veldtochten, Catharina de Médicis het liet aan haar kinderen onderwijzen, koningin Chrstina van Zweden voegde er een reeks van cynische kantteekeningen aan toe, en het was het brevier van allo zestiendeeenwsche staatslieden, waaronder ook de hertog vanAlva. Sindsdien he'.'ft het een storm polemieken ontketend, het is bestreden door vorsten en verfoeid Coor kanselredenaars. Telkens, in tijden van groote beroering in de wereldgeschiedenis, komt Macchiavelli's scherp en bitter gelaat om den hoek kijken. De Jacobijnen brengen hom naar voren zijne meedogcnlooze theorieën over het be houd der staatsheerschappij zijn de hunne. . . . Napoleon droeg het bij zich toon hij de ster van zijn fortuin volgen bleef.... het boekjedat mor. in zijn verlaten rijtuig vond was het brevier van don eenzamen heerscher. . . . Dan is het niet moor het boekje, maar do naam die loven blijft.... Macchiavelli: de gewotenlooze. . .. de hoerschor die geen mid delen ontziet voor de vestiging en het behoud e ener maatschappij. ledere daad van doel bewuste ontrouw, van bedn.g of harteloos geweld brengt den naam van don Florentijnschen geleerde naar voren. Het wordt ten slotte een bijvoegelijk naamwoord dat alles moot uitdrukken, dat herinneringen oproept aan de Wnedheerschappii van Cosar Boreia. In de achttiende eeuw, de eeuw der wereldvrede-utopiën van den abbéde Saint-Pierre, scheen de satanische ,kr,p van Macchiavelli als do grijns van de gothische draken van de Notre Dame door do schemering der tijden te loeren. Frederik 11 en V'oltaire traden in zijn geest door hem te ontkennen.... om daardoor zelf het volk en de geesten te blijven beheerschen. Zijn machtstheorieën dienden, de oenwon door. in dubbelen zin: hui die ze 1) Mattheus XV. sprak de Zaddik tot God: Hoorder Waereld, donk aan deeze vrouw ! en donk aan Israël ! Toen Israël op den Sinaïbeloofde wij zullen doen en vernoemen"" en toen Gij het hebt uit verkooren on tot U genomen, was het toen niet schoon on bekoorlijk? Waarom is hot dan nu zwart geworden?" Hier hooron wij bij monde van oen van Israël's wijze en heilige mannen, dat Israël in ongenade is gevallen bij don Hoer, on hij vraagt waarom?" Of men nu Christen is of Jood, is het moogelijk hier niet aan don Christus te denken? En men zegt dat terwijl doeze Kosnizer Maggid in gebed stond, Adam de eerste mensen tot hom kwam en hom aldus toesprak: Uw deel aan mijn schuld hebt go ingelost, wilt go nu ook niet mijn doel inlossen?" Er koomon zooveel treffende en oedele woorden on feiten voor in dit boek oover de Poolseh-joodsche wij/.on, dat hot dwaas zon zijn als alloen jooden meenden hot recht te hebbon tot waardeering en bewondering. Men kan niet nalaten aan de wonderbare lotgevallen van het joodsehe volk in zijn ballingschap te donken, en er het wordende Christendom mee in verband te brengen ook al ergert dit de streng Joodsehe vroomcn, die bewoeren dat Jezus niets gezegd heeft wat voor hen nieuw zou zijn. De Chassidim spraken !()()() tot 1KOO jaren na Jezus, en wie zal zeggen welken invloed zij hebben onder gaan? Maar hot bojk van Buiier is juist daar om zoo interessant en loozenswaard, omdat het alles merkwaardig past in de voorstelling van het wordende Christendom. Deezo wijze Maggids droegen in zich veel van do verhoeven zeede-leer die ook Christelijke wijzen be zielde. Maar zij spreoken als boetelingen, en zij zoggen niet voor welk misdrijf zij, meer dan alle andere volken, te booten hebben. Zij voelen zich in ongenade, en spreeken niet, als de Christen-heiligen van de heilig-makende Genade, die n Men wacht, en waartoe iederdie schuld belijdt, triomfoorend zal stijgen. Zij noemen do door Jezus geboodon redding niet aan, l lij geeft hun niets nieuws. En dit is geheel hun eigen zaak, waaraan geen buiten staander kan of mag rako'i. Zelfs hei gebed voor hen zou kunnen prikkelen. En is hot niet schoon, het lofliedjvan Rabbi Mendol, die in een dunnen mantel, met ka potte schoenen, van den oenen voet op den anderen huppelde om warm te worden en zong geloofd zij don Heer omdat ik liet koud heb; geloofd zij don Heer omdat ik honger heb?" is dit niet als hot woord van Epictotns: wat kan ik arme oude slaaf nog doen be halve Ge.d looven?" Prachtige dingen zijn ook door Rabbi Israël van Rizin gezegd. Hij sprak als volgt: Van den heiligen Zaddik van Spola den grootvader wordt gezegd, dat hij eens riep: Messias, waarom komt gij niet? Waar wacht gij op? Ik zwoer u bij mijn baard, de jooden zullen geen boete doen"". En ik spreek den grootvader niet teegen. Maar dit beloof ik u, Heer der Waereld l als Koning Messias ver schijnt, dan zullen zij dadelijk boete doen. En zij hebben oen rechtvaardiging. Want vór wij gezondigd hebben, bij Uw verbond met Abraham tnsschen de oftYr-stnkken hebt gij do vier ballingschanpen oover ons iiitgesprookeii : zoo moot gij ook ons de verlossing bren gen, eer wij boete doe1:". Op een andere koer na den morgen-maaltijd, legde de Riziiier de vingers van zi|n rechter hand op de tate! en zeitre: God spreekt tot Israël: keer u tot Mij, en ik wil Mij tot u koeren". Toen draaide hij do rechterhand om on zeieie: Wij kinderen Israë's zeggen echter: Voer ons terug. Heer! tot u, on wij zullen omkoeren ; vernieuw onze dagen als te VOOIXM. Want do zwaro ballingschap rust op ons, on wij hebben geen kracht ui! oiv: /elven tot u weer te koeren" toon draaide hij de hand weer om: Maar de l leil'.ge. Hij zii gezoegend, /egt: Gij moet u eerst tot mij koeren". Zoo deed do Riziner viermaal on draaide zijn hand naar bonven en naar beneeden. Eindelijk zeide hij: Hot recht is bij de kinderen Israëls, want waarlijk de watoren dor smart slaan bonven hen te samen, on zij kunnen hun hart niet z.ni regeeren, dat het zal omkooren". Dezelfde wijze sprak: In do drie laatste waereldniiren zal hot eoven moeyohjk zijn, aan de Joodschheid trouw te blijven, als aan een gladden ijswand omhoog te klimmen. Daarom zegt het gebed : ,, help ons in do drie uuren,"" dal /ijn de laatste uuren." Ook dit zei hij, dat als een vrouw zwanger is en de weeën beginnen in de achtste maand, dan tracht men de pijn te doen ophouden. 4 oyl., 4 zitpl. type SOI f 5.2OO. 4 6 505 ,, 7.OOO. 6 6 51O ,, 9.OOO. 6 4 Sport ff 11.OOO. Allo oompleet mot NIICHELIN luchlhanden, 9 f neem b. wielen, reservewiel met band, Snelheldsmott r. J. LEONARD LANG :-: Stadhouderskade 114 :-: Amsterdam een vurig teekcn aan deze wanden die de op lossing van het groote wereldvraagstuk zon den moeten vernemen.... Macchiavelli heeft zich plotseling doen voelen: zijne aanwezigheid heeft zich gemani festeerd onder de aanwezigen, hoewel niemand zijn naam heeft uitgesproken. Zooals de gothische draken grijnzend hebben neerte/.ieii op de ontwakende menschelijkheidsidee van de achttiende eeuw, zoo heeft de sceptische Russische delegatie haar wezen meedogenloos toepasten, en hen die ze voor het oog van de juichende menigte massacreerden.... tot zelfverheffing. Ook deze tijden brengen Macchiavelli naar voren. Ze geven ons voorbeelden van beide gevallen. De aanvang van oen wereld oorlog, de schending, van de Belgische neutra liteit, de nuttelooze verwoesting der steden en de vernietiging van burgers, bieden een voor beeld van positief toegepast Macchiavellismc. De heerschappij der Bolsjewisten is er een twee de voorbeeld' van.... de theorieën van de bolsjewistische heersthcrs zijn een zuiver voorbeeld v<m de ontkenning er van tot eigen verheffing. In de Genueesche vergaderzaal, de ?.aal van het havenbestuur, waar vele vreemde sche pen zijn binnengeloopen, versieren een groot aantal herinneringsplatcii de wanden. Daar is er onder andere ook een voor Macchia velli. . .. ui e men zou kunnen beschouwen als SPAAHSOH, EHGELSCH. FRANS G H DUITSGH etc. Berlitz- School Heerongf»oht 4Bt H. 3286 Pract Onderwijs door bulten). Leeraren Maar beginnen zo in do neegende maand zoo wil men de weeën vermeerderen, opdat de baring bespoedigd zal worden. Zoo is het ook met de verlossing. Als men vroeger riep om verlossing van smart, zoo word do smeekende verhoord, want de tijd was nog niet ge kim men. Maar nu, ;iu de tijd nabij is, nu helpt geen bidden meer, nu wordt smart op smart gehoopt, opdat de verlossing spoedig zal gebeuren. Ging hot ook niet zoo met den gekruisigde? zijn gebeoden werden alle verhoord - tot hot einde nabij was. Toon werd zijn gebod niet moor verhoord, maar smart op smart gehoopt, om het einde te bespoedigen. Het volgende is gezegd door Rabbi David Mosche don zoon van Israël van Rizin tot een chassid: Gij hebt mijnen vader gekend in den tijd, toen hij in Sadagora woonde en hot zwarte kapje droeg en in droefgeestigheid verkeerde; maar gij hebt hem niet gezien, toen hij in Rizin woonde en nog hot gouden kapje droeg". De Chassid verbaasde zich: Hoe kan dat zijn, dat do heilige van Rizin in droefgeestig heid verkeerde? Ik heb toch zelf van hom gehoord, dat zwaarmoedigheid do laagste toe stand is". En toch" zei Rabbi David moest hij, toen hij de hoogte bereikt had, keer op koor omlaag dalen, om daar in de diepte do zielen te verlossen, die er in gevallen waren". Deeze zeilde gedachte hooft m.j vervuld, on heb ik herhaaldelijk uitgosprooken. Waartoe die vreeselijke droefgeestigheid? Waartoe moet ik in d!e afschuwelijke diepte verkeeren V En het antwoord kwam en zoide: Als ik zelf niet in die ellende verkeerd had, wat zon mijn troostwoord beduiden teegenoovor hen die door melancholie gefolterd worden? Zij zouden immers volhouden en zeggen: wacht maar, tot de weemoed komt, on do akelige naargoostigheid, dan zal het godsvertrouwen wel verdwijnen". Maar het is niet verdween on. (Zie schijn en Weezen II. pg. 34 ,'io). Ook |aakob Tischak van Lublin zeide: Neem u in acht voor droefgeestigheid, ze is erger en verderfelijker dan de zonde. Wat de Hooze bedoelt als hij de lusten in den monsch wekt, is niet om hem in de zonde, maar door de y.nnde in droefgeestigheid te doen vallen". lïen uitspraak, van Levi Tischak van Berditschow, wil ik hier woergoeven. Ze is eeven merkwaardig als diep. Deeze Berditschower ging eens op straat naar oen man toe, die oen hoogt- post bekleedde en eeven slecht als machtig was, vatte hom bij de zoom van zijn rok on sprak tot hem: Heer ! ik benijd n. Als gij n tot God bekeert, dan wordt uit elk uwer vlekken een lichtstraal, on gij zult gansch tot licht worden. Heer, ik benijd n om uw groote glans". Ten slotte on woord van Jaakob van Lublin, hoewel voelen het niet zullen billijken on niet zullen verstaan. In Lublin leefde oen groot zondaar. Zoo vaak hij echter met den Rabbi Jaakob wilde spreeken was doezo hem ter wille en sprak met hem als mot een betrouwbaar en beproefd persoon. Dit ergerde veole Chassidim en de een zeide tot den ander: Hoe kan het zijn, dat de Rabbi, die ieder op 't eerste gezicht zijn loeven en de afkomst van zijn ziel van hot voorhoofd afleest, niet ziet dat dooze oen zon daar is? Fin als hij hot ziet, hoe kan het zijn, dat hij hem waardig oordeelt mot hom te verkoeren en te spreoken?" Eindelijk vatten ze moed om voor don Rabbi te treeden en hom te vragen. Hij antwoordde hen: Ik noot hiervan /jo goed als gij. Maar het is u bekend hoezeer ik de blijdschap liefheb en do droefheid haat. En doe/e man is zulk oen groot zondaar anderen voelen berouw zcodra zij gezondigd hebben, tobben er eonigen tijd oover en koeren dan weer tot hun dwaasheid terug, maar hij kont geen spijt en geen verdrietig getob, maar hij woont in zijn vreugde als in een tooren. En de glans van zijn blijdschap ooverwoldigt mijn hart". Verschillend zal men oover deeze uitspraak oordeelen, eeven als oover hot gehoele bock. Maar wie de joodsehe ziel en het joodsehe volk wil kennen, loeze het. Het is een plechtig en beminnelijk boek, al ontbreekt voor veelen het hoogste er in. Hot is bedachtsaam, rijk, en diep, en geeft oodole gedachten. Wie de gees telijke eenheid der monschon wenscht, moot ook deeze wijsheid eerlijk waardeoren. F K i: n i: R i K v A N E r. D i: N ittiimiiiiiiiiiiiiiiiiiitifiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii ],S.MEUWSEN, Hofl. A'DAM-R'DAM-ÜEN HAAG DE BESTE HOEDEN IN HOLLAN