Historisch Archief 1877-1940
l Juli '22. No. 2349
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
RUBBERCRISIS
De gebeurtenissen op het gebied van de
rubbercultuur behooren momenteel wel tot
de gewichtigste, die de bij Indische cultures
geinteresseerden bezig houden. Het is dan
ook geen kleinigheid, wat op het spel staat.
De op n na belangrijkste cultuur in onze ko
loniën maakt een crisis door, welke haar voort
bestaan bedreigt en voor de verdere ontwikke
ling van een aantal belangrijke ondernemingen
?de hachelijkste gevolgen kan met zich sleepen.
'Vele tientallen millioenen guldens zijnin deze
'cultuur vastgelegd, waarvan momenteel een
groot gedeelte als verloren moet worden be
schouwd, zoodat alle zeilen dienen bijgespan
nen om althans nog te redden wat te redden
valt.
Alvorens nu hierop verder in te gaan kan
toch n opmerking niet teruggehouden
blijven. Ik herinner mij, dat reeds in de jaren
van de rubber-boom, welke 12 a!5 jaar geleden
bestond, vrijwel voorspeld is, wat thans tot
werkelijkheid is geworden. Toen waren er
reeds, die vooruitzagen, dat, wanneer men
voortging met de rubberondernemingen als
het ware uit den grond te stampen, er onver
mijdelijk een periode van overproductie zou
komen, die de positie der betrokken cultuur
aan groote gevaren zou blootstellen. Men kon
daartegenover wijzen op het sterk toenemend
gebruik van automobielen en rijwielen, maar
de statistici toonden aan, dat een groot deel
van het menschdom wel tot de motorrijders
zoude moeten gaan behooren, wilde voor de
te verwachten groote productie een behoorlijk
débouchéworden gevonden. Sommige enthou
siasten, wien het niet aan fantasie ontbrak,
zagen voor hun geestesoog reeds tal van moge
lijkheden, waarvoor het artikel in de toekomst
zou kunnen worden aangewend, indien de
kostprijs juist door de groote productie maar
sterk genoeg was verlaagd om het product op
ruime schaal ingang te doen vinden. Van al
deze voorspellingen is niets uitgekomen, be
halve dan het enorm toegenomen gebruik van
automobielen en andere motorwagens. In de
Vereenigde Staten was het aantal automo
bielen op het eind van 1921 reeds tot circa
10.000.000 gestegen, zijnde een vermeerdering
van 700.000 stuks in n jaar, en in het
Vereenigd Koninkrijk nam het aantal automo
bielen in dezelfde periode toe van 361.000 tot
442.000 en het aantal motorrijwielen van
186.000 tot 352.000.
Dat de wereldvoorraad van rubber ondanks
die verbazingwekkende toename van het
gebruik van motorwagens toch nog voortdu
rend op onrustbarende wijze vermeerdert,
geeft diegenen, welke reeds meer dan tien
jaren geleden tegen een te verwachten over
productie waarschuwden, ten volle gelijk
en stelt tevens het onzinnige in het licht om
maar ondernemingen uit den grond te stam
pen, zonder dat men van tevoren goeden grond
heef t om te verwachten, dat er voor het pro
duct voldoende vraag zal blijven bestaan om
het in de zaak gestoken kapitaal rendabel te
kunnen maken. In den genoemden boom-tijd
werd daar echter minder aan gedacht en
het kwam voor, dat personen, die wellicht
goed thuis waren in het B.W. en het W.v.S.,
maar nog nooit Indië, laat staan een hevea
gezien hadden, tenzij in afbeelding in een of
ander handboek over rubbercultuur, zooals
toentertijd ook bij massa verschenen, zich
op een goeden dag met de leiding van een
rubbermaatschappij belast zagen.
Nu dient hier onmiddellijk aan te worden
toegevoegd, dat de rage in het Vereenigd
Koninkrijk zeker niet minder was dan hier
te lande en waar Malakka, Ceylon,
BritschIndië en Birma 75 pCt. van de met rubber
beplante oppervlakte voor hun rekening
hebben, ligt voor de hand, dat de moeilijk
heden, waarvoor de Engelsche rubberplanters
zich geplaatst zien, ongetwijfeld niet onder
doen voor die, waarmede de
NederlandscheIndische rubbercultuur te kampen heeft. De
Engelsche regeering heeft dan ook een staats
commissie benoemd, de z.g.
Stevenson-commissie, die een rapport heeft ingediend, waarin
twee voorstellen worden gedaan: een, waarbij
de productie en export van rubber boven een
bepaald percentage van de voortbrenging of
van den uitvoer wordt verboden, en een
ander, dat de invoering van een gliding scale
van uitvoerrechten voorstelt. Volgens het
laatste plan zou een laag recht geheven worden
van den uitvoer, die binnen de grens van een
als geoorloofd aangegeven percentage blijft,
terwijl voor export boven die grens prohibi
tieve uitvoerrechten zouden worden ingevoerd.
Het Britsche gouvernement zou dergelijke
maatregelen echter moeilijk kunnen nemen
zonder daaromtrent overleg te plegen met de
Nederlandsche regeering, daar de voordeelen
van dit systeem dan ten volle aan de rubber
producenten in Nederland-Indië zouden ko
men, zonder dat deze zich daarvoor eenige
opoffering zouden getroosten. Nu bestaat
hier te lande een groep onder leiding van
den energieken directeur van Serbadjadi, den
heer J. N. Burger , die zich voorstandster
van het Darwinistische systeem van survi
val of the fittest" betoonde en van
regeeringsbemoeienis met de rubbercultuur niets wilde
weten.Dit laatste is zeker ten volle te begrijpen.
Immers heeft de inmenging van de autoritei
ten in cultuur-quaesties in sommige gevallen
verre van gelukkige resultaten opgeleverd. Zoo
werd schrijver dezes bepaald getroffen door de
mededeelingen van Dr. F. W.T. Hunger aan
gaande de uitgebreidheid der
rubberaanplantingen, toebehoorende aan inlanders,
Chineezen en Japanners, op Sumatra en Borneo.
Alleen in Palembang werd in 1919 het aantal
geplante hevea's der bevolking op rond 6
millioen geschat, waarvan 1/3 reeds tapbaar
was. Reeds in 1915 heeft het Indische gouver
nement het noodig geoordeeld maatregelen
in het belang van de bevolkingsrubbercultuur
in Palembang te treffen en sindsdien zijn de
bemoeiingen steeds toegenomen. Een hand
leiding voor de rubbercultuur werd in het
Maleisch vertaald en maakte zulk een opgang,
dat reeds een tweede druk daarvan moest
verschijnen. Te Tjempaka werd in 1918 een
coöperatieve inlandsche rubberfabriek op
gericht, welk voorbeeld het volgend jaar door
drie andere coöperatieve overeenigingen werd
gevolgd. In de lage afdeelingen van Djambi
was het hevea-bezit in 1918 reeds tot bijna 100
boomen per hoofd gestegen en sedert dien wer
den de aanplantingen nog uitgebreid. Ook op
Borneo, waar zich alleen in de omgeving van
Pontianak reeds circa 5.000.000
rubberboomen bevinden, werd in 1919 van
gouvernementswege een ertiployévan 's lands
caoutchouc-bedrijf tijdelijk aangewezen om de be
volking voorlichting te geven, ten einde aldus
de cultuur en het product op hooger peil te
brengen. Op Celebes en in de Molukken
is thans insgelijks een aanvang met de
bevolkings-rubbercultuur gemaakt. Te Singa
pore bestaat een levendige markt voor het
product der inlanders. Het gevaar van deze
aanplantingen schuilt juist hierin, dat den
inlanders geen gedwongen productiebeperking
is op te leggen en dat een stijging der
rubberprijzen onmiddellijk uitbreiding der productie
dezer inlandsche aanplantingen ten gevolge
zal hebben, waardoor het effect der door de
rubbermaatschappijen vrijwillig of gedwongen
ingevoerde beperkingen weder kan verloren
gaan. Het gouvernement zou daarom maar
beter hebben gedaan zich nooit met die in
landsche cultuur te bemoeien en niet stelsel
matig concurrenten voor de Europeesche
cultures te kweeken, want met den leerling
van Pancrates kan ook de regeering nu zeggen :
,,die ich rief, die Geister, werd' ich nun nicht
los".
Hoe het ook zij, bij alle verschil van inzicht
is men het hierover eens, dat in ieder geval de
productie moet verminderd worden ten einde
de overtollige voorraden, die thans boven de
markt hangen, gaandeweg te doen verdwijnen.
De heer Burger heeft te dien einde een nieuw
plan aan de leden der Intern. Vereen, voorde
Rubber-Cultuur in Ned. Indië toegezonden,
waarin hij de vorming van een z.g. ijzeren
stock" van 100.000 tons ruwe rubber bepleit,
waartoe zoowel de handel als de producenten
in verhouding van 35 pCt der voorraden en
toekomstige producties zouden moeten bij
dragen. Dit is dus een prijsgeven van het ab
solute beginsel van de survival of the fittest,"
waaruit men misschien kan opmaken, dat de
heer Burger, evenals de bekende
cultuurexpert D. Birnie, van een Saulus tot een Paulus
is geworden en het heidensche sur
vival"-principe heeft laten varen. Zelfs zou hij er des
noods niet tegen opzien, indien de handel zich
met zijn voorstel niet mocht accoord verklaren,
dat producenten dan toch overgingen tot het
aanleggen van den ijzeren stock", zij het
dan ook uitsluitend uit hun eigen voorraden en
komende producties.
Zoo teekent zich allerlei strijd van belangen
bij het zoeken naar de oplossing van het
rubbervraagstuk af: Britsen-Indische tegen
over Nederlandsch- Indische, die van de rubber
cultuur tegenover den rubberhandel.die Van de
Europeesche cultuur tegenover de inlandsche
cultuur, die van de sterke maatschappijen
tegenover de zwakkere maatschappijen, die
van de rubberindustrie tegenover de rubber
cultuur, maar alles komt toch hierop neer, dat
er overproductie is en dat alle belanghebben
den, cultuurmaatscliappijen, rubberhandel en
gouvernementen moeten samenwerken om
daaraan een eind te maken. Het liefst zou men
alles aan de natuurlijke ontwikkeling der
dingen zelf willen overlaten, maar daarbij
dient niet te worden vergeten, dat men als
dan voor de groote mogelijkheid staat, dat
de Amerikaansche rubberfabrikanten zich tot
afbraakprijzen in het bezit van die maatschap
pijen, welke den strijd moeten opgeven, zul
len stellen en daarmede hun positie tegenover
de overblijvende rubbermaatschappijen nog
meer zullen versterken, hetgeen den onder
gang van iedere onafhankelijke onderneming
ten gevolge zou kunnen hebben.
PAUL S A B E i.
Vormchenon a
Dramatische Kroniek
Eerste, tweede en derde bundel
door
TOP NAEFF
lne- f 2-25
u j ,
Pnjsperbundel:
Ultg.van VAN HOLKEMA & WARENDORF
AMSTERDAM
miiJiiiimiHiiiiiiimtiiiiiimii
iiMiiiiiiiiiiiiiimimiimiiiii
iiniiiiiiiiiiiii
TWENTSGHE BUK
Amsterdam, Rotterdam, 's-Gravenhage, Dordrecht, Utrecht, Zaandam.
Jestort kapitaal f35.500.000.?Reserven: circa f 12000.000.
ten volle aansprakelijk voor verbintenissen vani
B. W. BLIJDENSTEIN & Ca., 53-56ThreadneediestreetLondon B.C.
B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede.
SLEDEBOER dl Co., Almelo.
Rekening-Courant met .Rentevergoeding.
In-en Verkoop Wissels op Blnnen-en Bulten!., Vriamde Munt, Caupons.
Incasseerlng op Binnen- en Buitenland.
Rembourscredleten.
In- en Verkoop Effecten.
ffiewarlng van Waarden. Safe Deposlts.
^Verzekering tegen verlies bl] ultlotlng van fondiai.
'Voorschotten op Fondsen en Goederen.
Credleten aan Handelaren en Industrleelen bfj hare afdeellng
CtEDIETVEREEN10INO, hetzij tegen borgstelling, aredlethypotheek
?f andere zekerheid, betzQ In blanio.
Rente voor DEPOSITO'S
Direct opvorderbaai .__ __
TIen dagen opzegging
Een maand vast . . ) op nader overeen te kemin
Een maand opzegging ) voorwaarden.
Drie maanden opzegging . . . 31 % l Vanaf den dag dei op
Zes Maanden . . . 4 | zegging wordt t /,
Eeu {«ai ? ? ? 41 | minder tenta vergoed
Voor andara termijnen, zoomede voor groota bedragen,
volgens evereenkomst.
OUÏÏAKff-enBETAAlKAS
Niiun Doilinitiaal 20-22, Initiriam
Renttvirg. voor gelden ft deposlti
mit l dag opzegging 2 pCt.
Bedi. tot ?20.000 terst. betaalb.
mit 10 dagen opzegging 2*4 pCt
Vaai indero termijnen \»p nadat
?Tenen te komen voorwaarden.
Open 10 geslotm bnrawr|irln|
relgini Riglimiat.
SAFE DEPOSIT mtiCHTine,
geopend:
?p Werkd.v.SM v.m.tot 4Vf uui n.ra.
op Iiterdagen in
Beursva«antl«dagen des morgens v.8% tat II uui.
Lakitten van ?2.50 pei maand
(f 10.?per Jaar) tn haogei t* bui
VMI bQ di Dlreitli bikindi af
gelatnduMirdi pifiinia.
iiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiililiiiiiiiiiiiii iiiifiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMHiiiiMtHMiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii 'i iiiiiiiimiiiiiiiiimiii ii i iimiiiiiiiimillliiii
Maatschappij voor Hypothecair Crediet In Nederland
Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000.
Uitstaande Leeningen ... 19.312.000.
Pandbrieven . 18.644.000.
Reserves
1.075.000.Hoofdkantoor: te 'S-Q RAVENHAOE, NAIIAULAAN 13.
Bijkantoor : te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 19.
De Maatschappij stelt beschikbaar:
4i % an 5 % PAIDBIIEVEI TISEI BEUISKOERS In itukien «in f 1.000.-,
f 500.?in f 100.-, HET VEIPLICHTE JUIUIKSGHE UITLOTÏIG, ainvaniande 1923.
Da Dlractla:Hr. D, VAN HOUTEN. Mr. J. D. TEN BRUGGEN CATE,
HYPOTHEEKBANK
ooetf EDERtrtND,
PANDBBICVEM
tegen 97 pCt.
Verplichte jaaplyKsch
' pet
bq de heus los, Cj, Li,
Hoofdagentschap:
J. Herm. Schröder,
Heerengr. 124-128, A'DAM.
Telefoon N. 329.
ZIJ geeft dekking voor alle denk
bare schade.
De beschikbare waarbargen der
MaatschappQ bedragen meer dan
? 4,500.000.
Het bedrag dertet nu aan Neder
landsche Auto-bezitters betaalde
schaden overschrijdt ? 200.000.
Onze voorwaarden zijn bonafide;
modelpolissen worden op aan
vrage gaarne verstrekt.
HEERENQRACHT 681, AMSTERDAM.
Opgericht 1889.
Geeft uit """""^"""""~~
6 puts. PAEDBRIEYEI a 101 pCt.
in stukken van f 1000.- en f"
^n sluit Leeningen onder Ie Hypothecair yerband op
zeer biliyke conditiën.
DE DIRECTIE.
Residentie Hypotheekbank
's-GRAVENHAGE Anna Paulownastraat 97.
T RUSTEE'S EN ACCOUNTANTSCONTROLE
6 7, Hypotheekbrieven a 101 /«
S/2 j| l) )) «o J)
Opelmchbaar pari na W jaren.
Directie: K. E. ABBINQ. D. VAN OORDT.
Standaard Hipolheekbankte Rotterdam
Directie:
Mr.H. H.C. CASFENDIJK en
I. MOSSELMAN
De Bank geef t onder controle
van het Algemeen Admini
stratie- en Trustkantoor
5% Pandbr. tegen 95% en
voor zoolang de beperkte
voorraad strekt 6%
Pandbrieven uit tegen 101%.
Levensverzekering Maatschappij
flrribem
Bijkantoren te Weltevreden en te Medan.
Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden.
Algemeene Hypotheekbank
MEEEENGRACHT 416 - TELEFOON 74 N.
5 pCt. PANDBRIEVEN
Met verplichte jaarlljksche ultlotlng.
Gestort Kapitaal f 80,000,000.?.
Statutaire Reserve f 18,979,250.?.
Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?.
RENTE VOOR DEPOSITO'S:
Direct opvorderbaar 2V2 %
l maand vast oT opzegging .... 3 %
3 maanden vast of opzegging. . . 31/2 %
6 A 01
H ' ? ? * A>
12 4V, %
Voor andere termijnen en groote bedragen nader overeen te komen.
INCASSO-BANK
Amsterdam Rotterdam Almelo Arnhem Delft Dordrecht
Enschedé's-Oravenhage Groningen 's-Hertogenbosch
Hilversum?Leeuwarden?Maastricht Nijkerk Tilburg
Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede Zaandam.
Volgestort Kapitaal f 2S.OOO.OOO.
Roservo f 5.361.7OO.
Effectenordera
Coupons
Prolongaties
Vreemd Bankpapier
Cheques
Buiten). Wissels
UIDER
?YPOTHEEKBANK
ROTTERDAM: AMSTERDAM
's-GRAVENHAGE
KAPITAALen RESERVEN f 111,000,000
De President-Commissarisi
F. TH. EVEIAID
- 'f- "?
- Mr. L. l. VAK TOULOI VAK DEI KOOK
HAARLEM
6 pCt. PANDBRIEVEN 100 pCt.
te beginnen 1923 JaarlIJksche ultlotlng van 4 pCt,
THDÓLLBMAN.
SHBTHLAQB.
Hypotheekbank voor Amerika
's-GRAVENHAGE
6°|o PanÉieven 97
Opeischbaar na 10 jaar , pari,
Rotteid. HjpeWbaok ioot Nataland
Opgerukt In 1864
Voltetkend MaattchappalijK Kapitaal (5.000.000
Verstrekt geld op eerste hypo*
theek. Voor Inl. wende men zich tot
het kantoor der Bank, Oed. Bierha
ven 25 te R'dam of tot hare Agenten
In de hoofdplaatsen dei Rljks.
De Dlr. Mr. W. v. ROHM, Mr. TH.
RHPMAKH, Mr. N. 9. C. T. WIJK
De Hollandsche Voorschotbank
HAARLEM, KRUISWEG 70
Bijkantoor: Amst., Kelzersgr. 604
Rotterdam, Wijnhaven 129a,
'i-Oravenhage, Qed.Burgw.38,
Maastricht, Stationstraat 36.
De Bank verstrekt gelden tot elk
bedrag met een minimum van
i 5OO en verkoopt 4X % schuld
brieven In stukkan van / 1000,
l NO, ? 190 M / DO.
Handelsoredieten
Voorschotten in Rekening-Courant
Deposito'!
Cheque-Rekeningen met rente-vergoeding
Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving
SAFE DEPOSIT
6 pct
Pandbrieven
A 101 pCt.
Directie i
Mr.AUG.L.HEIJBROEK
Mr. K. A. NEDERLOF
l
aÉlandsche
Utrechtsche Hypotheekbank
UTRECHT
Pandbrlovon ruim f 33.OOO.OOO.?.
De Bank stelt beschikbaar:
5y2 pCt. Pandbrieven a 100 pCt.
In stukken van flOOO.-, 15OO.- en f WO.-,
met verplichte uitloting a pari in 25 jaren
De Directie:
Mr. A. J. I. VAN LIER. Mr, 9. R. HOORWEG.
Il