10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 Juli '22. - No. 2351 CHARIVARIA TJIT PÏET .AwIDSOEÏIRIJFT Waar gaan wij dezen zomer heen? Naar Delden. Dit paradijs," schrijft de Kampioen er van, is aan alle inheemsche vogels en aan de meeste zomergasten als bevoorrechte stand- en broedplaats bekend." Voor de juistheid der volgende berichten kunnen wij niet instaan: Zij hebben het te danken aan de belanglooze hulp der architecten Gul den en Geldmaker." (Leven) De nieuwe Poolsche minister van buitenlandsche zaken en Poincar hebben haatelijke telegrammen gewis seld." (N. v. d. D.) Mevr. J. M. Keerebijn te IJmuiden, heeft wegens vertrek uit de gemeente ontslag genomen als raads lid. Haar opvolger op de vroegere -lijst van den Economischen Bond, thans Vrijheidsbond, is de heer K. v. Pel, te IJmuiden en is voor alle vrouwen toegankelijk." (Ned.) Alleen voor heeren De bij hen zoo geliefde sluier staarten hebben ook in Europa veel opgang gemaakt bij de liefhebbers van erotische siervischjes. (Hbl.) Wij hebben nooit veel fiducie in die commissies gehad. Het U. D. noemt nu al een sus-commissie voor den privaat eigendom." Schrille tegenstellingen De prins van Wales zag er ernstig, doch eenigszins verbrand uit." (Hbl.) Het mogelijke onmogelijke'] De draai wordt, hoewel in n keer onmogelijk, toch in n keer genomen, door even het trottoir te berijden." (Tel.) Dinsdag was het 25 jaar geleden dat de algemeen beminde burgemeester jhr. K- W. L de Muralt zijn 25-jarig ambtsjubileum vierde." (Hbl.) De som is gemakkelijk op te lossen. En nu Aalberse, de veelaangevochtene." (Vad.) Aanvecht jullie maar, denkt hij; ik blijf. Vecht maar aan! Deze foto's komen overeen met de vingers van beklaagde." (Dbl.v.N.B.) Toch zouden wij zonder moeite kunnen uitmaken wat een foto en wat een vinger was. RIJN- 4 N0EZELWIJNEN ranal II. 1.25 par Ifesch WIJNHAKDEL DE BARBANSON Amttal 51 Amsterdam. OP HET SPOOR VAN BEETHOVEN EEN BEDEVAART NAAR DE OUDE WEENSCHE MEESTERS DOOR JOSEPH AUG. LUX Wij trekken naar buiten, naar de wijnlanden rond Weenen, den Kahlenberg op of den Cobenzl", om van daar, als van een hoog al taar, den ouden Steffel te begroeten. Vriend, hier in de landelijke Weensche voor plaatsen, staat ge op klassieken bodem. Hier hebben Beethoven en Schubert geleefd en ge leden, zijn ze desondanks gelukkig geweest, evenals allen, die hier geleefd en geleden hebben. De stem van den genius loei was ook hunne stem. Het oude Weenen leeft hier in de geze gende oorden waar de wijn groeit: Grinzing, Nussdorf, Heiligenstadt, Sievering, Neustift am Walde, Dornbach, Neuwaldegg, tot aan den overkant aan 't Wiental, waar de gouden koepel van Otto Wagners nieuwe kerk aan het Steinhoff blikkert, en nog verder in de groene boog rond Weenen tot Arztgesdorf-Mauer, waar de vruchtenrijkdom van het Donaubek ken haar hoorn des overvloeds uitschudt. Wij gaan dus over de Hohe Warte en ko men in de stille dorpstraatjes, die slechts des Zondags een echo van het groote stadsleven vernemen, als de stedelingen de stad ont vluchten. De oude huizen met hun breede poorten en donkere woonkamers en de daar achter liggende bloementuintjes weerklinken luid als haastige schreden op de holle straatsteenen voorbijgaan. Hier leeft een schaduw der oude cultuur. Menig van deze eenvoudige huisjes draagt een kostbare nalatenschap. Hier en daar ver haalt een gedenksteen van het wonen en de scheppingen der edelste geesten ; wij volgen steeds het spoor van Beethoven, Schubert, Grillparzer en andere meesters van den klas sieken Weenschen bodem. Gaat men over Döbling dan kan men de kenteeken'eu prach tig bij elkaar vinden. De lieflijke streek is het Weensche Twickenham, het oostenrijksche Postenheim. Reeds in de nabijheid der stad, naast de Votiefkerk in de Schwarzpanierstrasse, geeft de genius loei ons een vriendelijke aanwijzing en toont ons het Beethovenhuis (het is sedert eenige jaren door een nieuw vervangen), dat de herinnering aan den grooten toondichter, die hier leefde en stierf, als een stille, gewijde glans bewaarde. Op de bedevaart naar de klassieke woon plaatsen bevindt zich niet ver, op de Nussdorferstrasse, een pleisterplaats, Schubert's geboortehuis, Zum roten Krebsen," waar de van God begenadigde schoolmeesterszoon Frans met zijn vijf broertjes en zusjes in den langen hof en het aangrenzende tuintje een RIJM-KRONYCK Bij besluit van 7 Juli is door B. en W. van Amsterdam de dwang van n chtshouden voor wandelaars in de Reguiiersbreestraat opgeheven Eerezang op eene Dienstbode Geëerde Mina !. In dees' droeve tijden van actie tegen orde en gezag wil 'k u een warme lofzang wijden vanwege uw voortreffelijk gedrag. Gij vrijt niet met een reiziger in veters, en draagt geen fraaier hoed dan uw mevrouw, gij zoekt uw waarde, Mina, in wat beters: in ouderwetsche eerlijkheid en trouw. Wanneer 'k u 's morgens hoor om kwart voor zeven, en 'k draai mij in mijn zachte sponde om, dan denk ik, Mina, in mijn droomen even aan u, en ik vervloek den bruidegom, die, eenmaal, u zou kunnen komen rooven, als sieraad voor een eigen huis en haard.. En 'k sla vol angst en schrik het oog naar boven en smeek: zij blijve voor dat lot gespaard". Wanneer ik u hoor plassen en hoor zingen, den ganschen dag, in kamer, gang en hof, dan denk ik aan die reeks van lammelingen die vór u waren:.... lui, brutaal en grof. Geliefde meid, tot nu heb 'k niet geweten wat ware trouw en malsche beafstake was. Men kan desnoods van alle vloeren eten, en 'k vind geen pluisje op mijn hoed of jas. Ik, die de vreugd van 't huwelijk mag smaken, ik roep U toe: verleen geen man het oor. Zorg nooit, mijn kind, geëngageerd te raken, uw banden met ons huisgezin gaan voor.. Verlaat ons niet.. wat moet er van ons komen, wanneer ge gaat ? Nu lacht mijn 'vrouw mij toe. De meid zit nu alleen in 't keukentje te droo men .. Waarvan..? Och nee.. Ze heeft gewerkt.. Ze-is moe .... ! MELIS S T o K E KUNSTBRONS & METAALGIETERIJ 1*1 DE KROON HOUTMARKT 23 - HAARLEM Bronzen Beelden en Placquetten Henri Borel schrijft in de T d.: Ik zal in een volgend arakei nog verdere actie van Japan in China behandelen, aangezien dit absoluut noodig is om den huldigen toe stand van China te leeren beseffen, en dan ook de geschiedenis der republikeinsche stroomingen behandelen, om ten slotte den geheelen tege/iwoordigen toestand met al zijn politieke en economische vraagstukken te ?-." Wie raadt het ontbrekende woord? CORRESPONDENTIE. B. te L. Hebt u nog geen rubriek Aan wijzers"??In dit dorp is alles en iedereen op het water aangewezen. Amsterdam is aangewezen op den handel. In den crisistijd was men aangewezen op surrogaten". Anttt'. Dank u voor dezen wenk. Ik zal er eens over denken. prettige speelplaats vond. Tot zijn H)de le vensjaar bleef Franz Schubert in de vaderlijke woning, maar de omstreken, Wahring en Weinhaus, bleven hem ook in latere jaren na aan het hart liggen, als einddoel voor zijn vroolijke uitgaanstocliten. Een onbedorven landelijkheid heerschte toen nog in Hiinmelpfortgrunde. In Weinhaus, een klein plaatsje in de buurt der stad, bloeide de wijn en de liefde. Dronken van wijn en liefde keerde hij s'avonds huiswaarts; onderweg in het tuintje van een herbergje in Wahring ont waakte tot lied wat zijn ziel ontroerde. Een steen duidt de plaats aan, waar het Stand enen" ontstond. Wel heeft zich alles hier veranderd, geen spoor herinnert aan den vroegeren toestand der dingen, waar slechts hemelhooge huurkazernes staan en het moderne straatverkeer lawaait. Doch Schubcrt's ge boortehuis blijft tot een eeuwig aandenken behouden. De gemeente Ween en heeft in het huisje een Schubert-museum ingericht, dat in 1912 geopend werd. Ook Grinzing, waar veel bij het oude geble ven is, zoodat wij het spoor volgens het be staande volgen kunnen, is het Mekka van Schubert's vroolijke tochten geweest. Te midden van een vroolijk gezelschap zit hij daar in een prieel, de karakteristieke rinzinger kerktoren is zichtbaar op den achtergrond, het geheel is een echte Schubertiade, door Schwind's vriendenhand op papier gebracht. Het is een aardige schikking, dat tot Schubert's vriendenkring een paar schilders behoorden, Schwind vooraan, die hun teekendagboek hielden en zoo de cultuurgeschiedenis van hun omgeving schilderden. Het verlangen naar het landelijke leven bracht de Weensche dichters voornamelijk in de streek aan den voet van den Kahlenberg. Men ontmoet hunne namen als men van Schubert's geboortehuis naar Döbling en de Holle Warte gaat. Vór men aan de uitspanning de Holle Warte komt, passeert men een groot woonhuis, waar in 't jaar 1809 Beethoven een zomer lang gewoond heeft. Naar men zegt is hier de Eroika" gecomponeerd. In de naastgelegen straat bevindt zich het Wertheimstein-huis, waar Bauernfeld gewoond heeft en nog voor kort Ferdinand von Saar leefde. Waardevolle herinneringen op het gebied van kunst en literatuur zijn verbonden aan de vroegere salon van F ra u von Wertheimstein, volgens wier testamentaire beschikking in het huis een volksbibliotheek werd geves tigd en de gedenkwaardige vertrekken tot een Wertheimstein-museum ingericht werden. Aan de overzijde stond het huis, waar Theodor Körner den zomer van 't jaar 1812 doorbracht. De woonplaats van dezen laatsten, een aardig gebouw uit den Weenschen baroktijd, benevens het daarnaast gelegen nonnenklooster werden eenige jaren geleden door gotische gebouwen vervangen. Slechts de oude barok-kerk is blijven staar,. Wat was het hier een vertrouwelijk hoekje toentertijd! Tegen het einde der laan wordt de streek steeds landelijker, bekoorlijker. De gotische S. te W. Wanneer krijgt de sti.plap ,,pU<utsliebben" eens een beurt? De journalisten geven zich de moeite niet den juislen term te zoeken, maar kwakken over;1!, te pas of te onpas hun plaatshebben" neer. Zoo het ll!'l.: Engeland is voornemens zijn mail naar Indie via Servië en Saloniki te doen plaats hebben". Andere mooie voorbeelden zijn : Daarna hadden handdrukken plaats. De be grafenis heeft Dinsdag a.s. op de Oosterbegraafplaatsplaats". Antn'. Ook u mijn dank. Ik houd mij aan bevolen vooreen verzameling v;iu voorbeelden die dit euvel duidelijk illustreert. IH1II Itllll II Illllllf IIIIIM 111111 l III GOEDKOOP WONEN gim. HEEMSTEDE, buiten di innexitieplannin Bouwt op Leeuw en Hooft" d/d Haarlem merhout gemeente Heemstede Lage belasting, billijke prijzen. Watersport; uitstekend onder wijs ; Centrum van 't land, onder den rook van Amsterdam. Vraagt geill. brochure, die gratis wordt toegezonden. Bouwtirrilntn LEEUW A HOOFT", Hilti Bliuvi Brug. Tilaless 28039 Zooeven verscheen een nieuwe roman van: BERNARD CANTER NIEUW UTOPIA Prijs ingenaaid f 2.50, gebonden f 3.25. UITGAVE VAN VAN HOLKF.MA & WARENDORF AMSTERDAM Illi UMI MM torenspits van liet kerkje te Heiligcustadt is tusschen de bergen zichtbaar, het straatje, dat lieflijk bergopwaarts leidde, daalt zachtjes. Voor een der oude huisjes blijft men gaarne staan. Boven het eenige brcedc venster in de eerste verdieping loopt de boogvormige geveltop. Daheim" staat erop geschreven, en het woord is geen holle klank. Men moet zich hier wel thuis gevoelen. In de jaren 1824 1826 kon men des zomers voor het eenige, breede venster het gelaat var. Therese Kr'on bespeuren, die daar woonde. Uw eerste ge dachte is .het vertrek te zien, het huisraad of andere reliquiën, die door pieteitvolle handen verzameld, hier bewaard zijn, om den geest van de beroemde bewoonster niet te doen vervagen. Menigeen klopt aan orn de heilig dommen te aanschouwen en wordt afgewezen. Vreemde huurders zijn erin. Het kleine Kronmuseum heeft de eigenaar opgeruimd. Reeds dreigt liet gevaar eener slonping dit geliefd huis uit een gedenkwaardig verleden. Misschien echter volgt ook hier de Weensche gemeente haar onlangs getoonde neiging tot vereering en neemt hei Kron-huisje in haar bescherming om daarin een museum, dat zeker talrijke, waardevoile herinnerir.ge:; aan Hainuind en aan den toenmalige;] Weensclien theatertijd zal opleveren, in te richten, zooals zij dat in het Schubert- en Wertheimstein-huis gedaan heeft. Gaan we een paar schreden verder en buigen we de (irinzinger straat in, dan verrij zen uit de vensters der oude huisjes op nieuw geliefde gezichten. Dit maal geldt liet rillparzer. In hetzelfde huis moet ook Beethoven gewoond hebben. Nog eenmaal ontmoeten we Beethoven, als we den terugweg over de oude plaats van Heiligenstadt nemen, waar het als een boerenwoning uitziend hoekhuis, met zijn breede voorgevel in de Eri'ïkagasse staat. Ze is naar dit huis, waar Beethoven even eens als zomergast toefde, genoemd. Zij leidt in de richting van de Heiligenstadterbeck, een der geliefkuosde^wandelingcii van Beet hoven, waar aan den later zoo genoemden Beethovenweg een borstbeeld, doorZumbuscli vervaardigd, weid opgesteld. Voor de be woners der streek was eens de ..brommige muzikant" een welbekende verschijning. Een gevoel van geheimzinnige vereering moet heu hebben aangegrepen, want er wordt verteld, dat zelfs de vreemdeling in ver eering de kleine, gedrongen gestalte met de vooruitstrevende houding en het opgericht hoofd met lokkig haar en de doordringende blik schuw uit den weg ging. In den omtrek van Heiligenstadt langs de beek, waar hij peinzend stond en neuriënd vertier ging, en gelijk de bijen van zonsopgang af rondzwierf, het nolitieboek in cie hand, vond hij ekn innerlijkui vrede, die hem in staat stelde tol een innig uitspreken der natuurstemmii'.gen. De Pastorale" is /.nik een zeggen van diep door leefde stemming en in de Scere am Bach" murmelt het water van het l leiligeustadterbeekje. Het getal Beethoven-huizen in Ween en en omstreken, in Heiligenstadt, Mödling en Baden is legendarisch. Van de woonplaatsen, omtrent welke geen twijfel bestaat, voor zoo ver ze volgens mijn weten nog bestaan, vinden we in Heiligenstadt in de Probusgasse voorheen Herrengasse no. 6. het lief lijke zomerhuisje waar Beethoven in den zomer van 1802 woonde. De D. Dur Sytnphonie en het Heiligensta'dtertestament val len in dezen zomertijd. Van den zomer 1808 verhaalt het huis in de Grinzingerstrasse No. 04, waar, zooals reeds vermeld, gelijk tijdig Grillparzer woonde en het schema van de Pastoral-Symphonie ontstaan is. Het huis No. 2. op de Heiligenstadterpfarrplatz her bergde den toondichter in de eerste helft van den zomer 1817. De tweede helft van den zomer 1817, waaruit het ontstaan van het Qnintett Op. 104, en het lied Resignation dateeren, vertoefde de kunstenaar in het oude barok-huis in de Kahlenbergerstrasse no. 20. met een mooie met tegels belegde binnenplaats en den uitgestrekten tuin ach ter het huis. Ons, later geborenen, ontrukt aan den tijd en de persoonlijkheden, die hem zijn beteekenis gaven, hebben met de nalatenschap dezer herkeiiiiings- en gedenkteekenen een zekere plicht der pieteit op ons genomen. Want de kunst-scheppingen om wier wille wij de scheppers vereeren, vinden voor een ueel ouk hun oorsprong in de woonplaatsen, in deze oude huizen, die op hun beurt een deel van het landschap vormen. De plaatse-' lijke gesteldheid oefent op den scheppenden kunstenaar in zekeren zin haar invloed uit. Ook zij heeft recht op onze liefde. Dat men de Beethoven huizen en alle plaatsen, die door een nalatenschap der persoonlijkheid gewijd zijn, bescherme ! Ze is een levende herinnering, die we niet verliezen willen. Hierheen, daarheen,voert ons de oude, jonggewurden lietde. Op een grooten cirkclrocht langs Beethoven's sporen, over Mödling en Baden aan den rand van het gebergte, zuidwaarts met den blik op de lieflijke vlakte van het Donaubekken bij Weenen. De zomers 1818 en 1819 behooren het verblijf te Mödling in de Hauptstrasse No. 79, de Missa Solemilis en de K'aviersouate. Op 100. Het gebouw is lieflijk met den langen overkoepelden binnenplaats, die een bijna kloosterachtig aanzien heeft. Nergens biedt de wereld een schooner en bekoorlijker aan blik dan hier, waar alle tegenstellingen har monisch vereenigd zijn, de reusachtige we reldstad met haar bijnadrie millioeninwoners, aan gêne zijde van den stijlen neus van den Leopoldberg, diepe landelijkheid in de naaste omgeving, heuvelachtige groene Donauweiden, de koelademende Nibelungen-stroom, zilverig sprankelend als de rug van een visch, de blauwschemerende vlakte van het Marchfeld met den in bonte vakken verdeelden Bisamberg, wouden, bergen, heimelijk verscho len plaatsjes, kloosters, kasteelen, villas, en boven dit alles de wisselende hemel met verlangende verten en overal op de nabije heuvels de heerlijke wijn. Menig kleinood ligt aan dit zilveren Donau-liiit, tot Linz, dat om zoo te zeggen, als dependance van Weenen beschouwd kan worden. Want in Linz bemerkt men Weenen reeds, zoo ver reikt de magische werking c!ezer stadsziel. Tusschen Linz en Weer.cn echter is ue Wachau, die legendarische Douaustreek tusschen Meik en Krems, lieflijk om te zien als het madonna-achtig kind van het land, geschilderd door KremserSchmidt, en als een medaillon door de zil veren Donaubochtcn omvat. Met teederheid gedenkt men in Weenen deze landschappen, waar het verre steeds zoo nabij en tegen woord-ig is, zoodat benevens den Kahlenberg, die men overal in de straten ziet, ook de Schneeberg aan de Steiersche grens met Maria-Zeil, de Donau met de Warchau, met Einze en den Pöstlingberg, dezen genaueberg, zich midden in het zielebereik dezer stad bevinden, in het hart der stad als 't ware, omdat ze in de harten der nienscheii zijn, die deze land schappen liefhebben als waren zij een stuk van deze stad. Zij zijn het dan ook in den zin van een ziele-saanihoorigheid en zijn daar om droomachtig steeds aanwezig. Zoo goed als het groote orgel van San kt Florian droomachtig steeds aanwezig is, waaronder Bruckner begraven ligt, die na Beethoven het grootst muzikaal genie van Oostenrijk genoemd moet worden, want ooj< hij behoort tot onze stad, in welke hij geleefd heeft. Terzijde van Linz duiken de torens van San kt Florian op. Tegenwoordig voert een clectrische tram daarheen. Het orgel spreekt met hemelsche stemmen uit oneindige verten, als een den droom ontrukt, slaapdronken kind, de wereld-stem van den Heer valt plotseling met posaunengeschal in, Bruckner's achtste. De grondslagen sidderen; wie dit machtig or gelgeluid vernomen heeft, dien blijft het bij, onvergetelijk. En weet, dat Bruckner zijn knust aan dit orgel dankt, dat zijn diep reli gieus gevoel de juiste spraak gaf, zijn bovenwcreldsche katholieke mystiek, die boven alle aardsche pijnen uit den jongsten dag aan schouwt en het heerlijk licht van een eeuwige zaligheid. Waarom hij in 't nuchtere noorden niet goed begrepen werd, maar hier is hij thuis en in Weenen leeft hij, zooals Beethoven en Schubert er leven. Hoewel eerst recht na zijn dood, toen zijn persoonlijk wezen niemand meer in den weg stond, zooals het de besten dezer stad bijna steeds vergaan is; het oude treurige lied. Nu heeft men wel is waar sedert kort een gedenksteen in de Universiteit voor hem ge plaatst, opdat men niet zou kunnen zeggen, de Stad Weenen wist haar beste zonen, haar eigene en daar geadopteerde, niet te eeren; wat laat, als zoo dikwijls maar het is dan toch gebeurd. En nochtans, dezen tijdelijken ondank voor welke de tijdgenooten verantwoordelijk zijn, ten spijt, is de stad haar gaven blijven schenken aan allen, die uit haar mystieke bron te putten wisten.