15 Juli '22. - -No. 2351 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND GHENARD&WALCKER N A S H M. A. N. Automobielen en Vrachtwagens N. V. Automobiel Mij. HET CENTRUM" Parkstraat 91a - 's-8rav«nhage Tel. Haag 3569 F. FEDDEMA WAGENSTR. 67 DEN HAAG Telefoon 879 NIEUWSTE MODELLEN Heerenschoeisel vanaf f 12.50 SIGAREN Gids voor ZWITSERLAND met Kaart f 0.90 Gids voor DEN HARZ met Kaart 0.90 Gids voor PARIJS met Kaart 0.90 Gids voor LONDEN met Kaart ,, 0.90 Gids voor BERLIJN met Kaart ,, 0.90 Gids voor KLEEF met Kaart ,, 0.90 Gids voor WEENEN met Kaart 0.90 Gids voor THüRINGEN met Kaart ,, 0.90 Gids voor DE RIVIERA met Kaart ,, 0.90 Gids voor den TAUNUS met Kaart 0.90 De Badplaats MONDORF met Kaart ,, 0.90 Franco toezending na ontvangsi van postw. door de uitgevers: VAN HOLKEMA. & WAKENDOfiF - A'DAM ^-; Telken/als g ijden l u/t bedwingt uu/ge ld aan enkele uren ijdel vermaaktebe/teden, kanton een boek koopen dat u 'iren lang genot get MICHELIN RIJWIELBANüEN HEBBEN EEN WERfLD-REPUTA TI E Ze van l/w Rijvriolhande 'aar EN LAAT U NIETS ANDERS AANPRATEN Zij zijn de SNELSTE, SOI PELS J E, STERKSTE BUITENBAND NIEUW MODEL CABJ.Éf 6. BINNENBAND DE ONVERWOESTBARE RCODE 3 25 v m mm m m m* mmmm mm m?m w EISCHT imiiiini niiiiiiiMiiiiiiiifiiiii iiiiiiMiiiitn EEN FAMILIE IN KAART SYSTEEM De lilnstration van 27 Mei 1922 bevat een zeer overzichtelijk systeem voor familie registers van de hand van den ingenieur L. Le Chapelier. Zijn eigen generatie als basis nemend voor een kaartsysteem, is hij opgeklommen tot zijn overgrootvaders, aan wie hij de cijfers l, 2, 3 en 4 heeft gegeven en tot de overgrootvaders van zijn vrouw, die de cijfers 6, 7, 8 en 9 hebben gekregen. Be volgende generaties worden nu naar de volg orde van geboorte der kinderen gerangschikt, zoodat de index, die den probandus (m casu den heer Le Chapelier) zelf toekomt, 1333 is geworden, wat dan wil zeggen, dat hij het 3e kind is van het 3e kind van zijn grootCADILLAC Hat Meesterstuk der Autotechniek Importeur: K. LANDEWEER, UTRECHT INDISCHE CAUSERIEËN VI. AANGENOMEN KINDEREN EN STAATSBLAD EUROPEANEN Reeds Hugo de Groot vermeldt in zijn Inleijdinge tot de Hollandsche Rtgtsgeleerttieit (Boek I Deel 6 § 1.) dat ,,aenneminge tot kinderen" alhier immer onbekend is geweest. Zeker, men hoorde en hoort ten onzent ook wel eens spreken van aangenomen kinderen in den zin van kinderen, die men als waren het eigen kinderen opvoedt ; adoptief kinderen echter, die met vleeschelijke kinderen rechtens gelijk staan, zooals men die in het oude Rome aantrof en ook nu nog in Frankrijk, Italië, Spanje kent, heeft onze vaderlandsche wetgever steeds opzettelijk geweerd. In het Oosten daarentegen was de adoptie van ouds her een gewichtige, ja heilige instelling. Voor al bij die volken, die een vooroudervereering bezitten Chineezen, Japanners is de adoptie zeer in aanzien; haar doel is. bij kinderloos overlijden, iemand achter te laten als djaga aboe" i-),die door het met piëteit ver richten ' van het doodenritueel zorg draagt voor het welzijn der ziel in het generzijds. De oude Hollanders, bekwaam in het regeeren van Oosterlingen, voerden de adoptie, welke zij in het vaderland niet^unstig gezind waren, in voor de kolonie, zij het oorspronkelijk alleen voor de kinderen van Chineezen, Mo hammedanen en andere Onchristenen". Ook onzen Christen-voorvaderen was zij echter op den duur niet onwelkom en zij benutten haar om de kinderen, welke heidensche vrou wen hun geschonken hadden, tot zich te nemen, zonder genoopt te zijn deze vrouwen te huwen. Hoewel de adoptie hiertoe geenszins was ingesteld, deed zij toch zózeer goeden dfenst. Velen, niet gewetensvol genoeg aange legd om door een huwelijk met een inlandsche vrouw een fout goed te maken, maar toch niet geweten-loos genoeg om de vrouw en hare kinderen het bosch in te jagen, konden nu men veroorlove de beeldspraak van de oude raadsel-fabel de geit en de kool sparen. Vooral toen de oorspronkelijke adoptie inge voerd bij Reso'utie van het Kasteel van Batavia van 9 Mei 1769, in 1830 werd vervangen door een veel practischer wijze van kinder aanneming. Deze nieuwe methode men zoude haar een pseudo-adoptie kunnen noe men was een zeer geraffineerd instituut. De Europeesche vader van het kind eener inlandsche vrouw kon desgewenscht dit kind tot zich nemen, het alle rechten van wettige kinderen schenken, zonder verplicht te zijn, zich als vader bekend te maken of zelfs maar het kind zijn familienaam te geven. Men moest alleen het kind bij den ambtenaar /._ Le Chatelicr. Louis 14 Février 1853 I 1.3 133 1333 2.1 6111 3.4 Huet. Jeanne Ier Octobrc 1859 vader, die zelf weer het 3e kind van zijn overgrootvader vaderzijds is geweest. De index van den vader was dus 133, aie van den grootvader 13. In de komende geslachten zullen de kinderen van den probandus worden 1333, 1333 enz. zijn kleinkinderen l 2 1333 enz. Aan het aantal cijfers in teller en TT noemer kan men voortaan zien in welke generatie een familielid thuis behoort. Hoegroot ook het aantal afstammelingen van een gemeenschappelijken voorvader is, zal elk zijn eigen index hebben, waardoor de gemeenschappelijke afstamming gemakkelijk is na te gaan. Op deze wijze wordt een kaartBATEKBURG i FOLMEt laag ?:? Huiigenspark 22. SPECIALITEIT: Yerhu/z/'ngon ondtr Garantie B&rgplaatsen voor Inboedels iiiiiiiiimiiiiiiMiiimiiiiiiiiiiinHMMmimMumM van den Burgerlijken Stand aangeven en verklaren het te zullen verzorgen en opvoeden in den Christelijken godsdienst. Men deed zich derhalve voor als adoptief vader, hoewel men wel degelijk de vleeschelijke vader was. Men moest het kind wel 'n naam geven,doch deze mocht een willekeurige, desnoods nieuwbedachte naam zijn. Een regeling, zooals men ziet, wel een weinig hypocritisch, maar toch men moet, rekening houdend met de werke lijkheid, rondweg erkennen practisch. In 1869 werd zij vervangen door de uit de Code Civil stammende en ook ten onzent bekende erkenning" van kinderen, die hoewel eenvoudiger,voorlndië minder geschikt bleek. Ieder, die voortaan een inlandsch kind wilde adopteeren, had het slechts te erkennen bij acte verleden ten overstaan van een no taris of van den ambtenaar van den burger lijken stand. Of de erkennerin werkelijkheid de vader was, deed evenmin als bij de adoptie ter zake. Erkenning in strijd met de waarheid was niet ongeoorloofd. Nu komen ook ten onzent erkenningen voor die met de waarheid strijden: menig man, die een ongehuwde moeder huwt, erkent haar kind en wettigt het, ook al is het niet het zijne. Voorzeker veeleer een prijzens- dan een lakenswaardige daad. Maar in den Oost, waar de dingen nogal eens op den kop staan, ging dit heel anders. Daar werd erkenning in strijd met de waar heid regel. Erkenning had plaats door lieden, die een kind" meestal een reeds volwassen inlander of vreemden Oosterling (Chinees, Arabier, Voor-Indiër) wilden promoveeren tot Europeaan, teneinde dien promovendus de voordeelen te verschaffen welke de staats rechtelijke positie van Nederlander meebracht. Die voordeelen waren vele: onderworpenheid aan het Nedcrlandsche recht en den Europeanen-rechter(Raad van Justitie i.p.v. Landraad), meerder maatschappelijk aanzien, hooger handgeld bij dienstneming in het leger en nog meer. Was nu zulk een erkenning bij wijze van vriendendienst nog onschuldig, erger werd het toen er kinder-erkenners van beroep ont stonden, die tegen een vast erkennersloon op de boven beschreven wijze inlanders plachten om te tooveren in Europeanen. Wel is waar bestond er voor Inlanders en vreemde Oosterlingen die met Europeanen wenschten te worden gelijkgesteld een wette lijke weg om daartoe te geraken. Zij konden mits voldoende aan bepaalde vereischten bij ordonnantie van den ouverneur-üeneraal in de sfeer der Europeanen worden opgeno men. Zij waren dan verplicht een naam aan te nemen de Inlander van geringen stand toch heeft geen familienaam, juist zoo als deze ook in West-Europa gedurende de Middeleeuwen aan den kleinen man ontbrak en werden met hun nieuw-aangenomen naam in een speciaal Staatsblad geplaatst. Deze lieden heeten in Indië sinds meer dan een halve eeuw Staatsblad-Europeanen". Waartoe echter zoo was veler overweging deze omslachtige weg, te meer daar de professioneele kindererkenner, meestal een gedemoraliseerd fusilier reeds voor een goeden borrel bereid is ons alle voordeelen der gelijkstelling te doen deelachtig worden? Het is niet verwonderlijk dat deze kindererkenners juridische fakirs bedreven in de kunst een inlander of chinees in een Europeaan te veranderen, in de registers van den Burgerlijken Stand soms stonden inge schreven als vaders van veertig tot vijftig kinderen, waarvan het meerendeel slechts enkele jaren met papa" (ook de geringste kampongpauper spreekt steeds van zijn papa en mama) in leeftijd verschilde. De nietEuropeanen die op deze hoogst ongepaste wijze den status van Nederlander verkregen, worden in Indië eigenlijk ten onrechte ook wel Staatsblad-Europeanen genoemd. Ook Prof. Mr. B. M. Taverne in zijn uiterst lezenswaardig artikel in het Tijdschrift voor Strafrecht van 1919, gebruikt het woord in dien zin. (blz. 148). De spraakmakende gemeente in Indië ge bruikt de uitdrukking,.Staatsblad-Europeaan" bovendien als scheldwoord voor den halfbloed: zér dom en zér onjuist. Nu en dan werd tegen de beroepserkenners" strafrechtelijk opgetreden. Doch weinig baatte dit. Vooreerst stuitten deze vervolgingen af op bezwaren aan het juridisch karakter der erkenning ontleend, op welk probleem in deze schets niet verder kan worden ingegaan. Doch bovendien: het misbruik was te zeer ingeworteld. De allerzonderüngste verwikkelingen kwamen voor. Zoo bedacht een slimme inlander de volgende aardige oplichters-truc. Hij liet zich door een beroepserkenner tot Europeaan verheffen; vervolgens deed hij zich door middel eener valsche overlijdensacte aangeven als over leden; hij streek nu uit zijn begrafenisfonds de begrafenispenningen op en besteedde ze vooreen lijkmaal, waar hij de overledene - zelf aanzat. Hierop werd de afgestorvene optiieuwerketiden herrees aldus uit den doode, wellicht bezield met het voornemen om te gelegenertijd met hetzelfde lucratieve doel naar het schimmenrijk af te dalen. Thans is in het nieuwe Wetboek van Straf recht voor Ned. Indië een artikel opgenomen (art. 278) dat de valsche erkenning" straft met gevaiigeuistraf van ten hoogste 3 jaren en zulks op initiatief der Commissie tot her ziening van het Indisch Privaat-en Strafrecht, welke de regeering gewezen had op de on rustbarende afmetingen, die het fabriceert n van Europeanen aannam." Daar echter in tallooze gevallen die valschheid onbewijsbaar is, kan deze fabricage clandestien nog zeer wel plaats hebben, al is het nobile officium van kindererkenner ook ten ondergang gedoemd. Zoowel het instituut der eigenlijke Staatsblad-F.uropeanen, als de pseudo-adoptie van Staatsblad 1830 No 31, hebben een merkwaar dige n invloed uitgeoefend op de vorming van de familienamen in Ned. Indië. Gelijk ik reeds deed opmerken, heeft de gewone Inlander geen familienaam. Ieder, die langs den officieëlen weg gelijk gesteld wilde worden moest zulk een naam aannemen en ook de adopfief-kinderen, die volgens Staats blad 1830 No.31 werden ingeschreven, moesten van den aangever een familienaam ontvangen. Evenals nu ten onzent, toen Napoleon bij Décret Impérial van 18 Augustus 1811 aan de habitants des départements de la Hollande" die nog geen geslachtsnaam bezaten, ge lastte zulk een naam aan te nemen, er allerlei grillige en ongepaste namen werden gekozen, zoo stonden voor grappenmakers en fantasten in Indië twee wegen open om hetzij zich zelf, hetzij hun nageslacht van dwaze, ongepaste of fantastische namen te voorzien 2). Zij, die langs officieëlen weg de gelijk stelling aanvroegen kozen meestal heel erg mooie namen, hetzij uit de antieke geschie denis, hetzij uit de mythologie. Op het aan nemen dezer namen kon de Gouverneur Gene raal toezicht uitoefenen. De afstammelingen dezer lieden getuigen van het classicisme hunner vaderen, voorzoover dezen althans niet botweg het advies volgden van veronge lukte in den Oost verslingerde intellectueeien. Hoe het ook zij: als ge een Indisch adresboek of den Gouverncmentsalmanak (d.i. de In dische officieële Staatsalmanak) opslaat, kunt ge woonplaats en beroep of ambt vinden van Cesar, Hannibal, Scipio, Socrates, Darins en Dernetrins, zelfs van Bacchus, Leander, Her cules, Minos. Alen verwarre deze soort geslachtsnamen niet met de Portugeesche familienamen in onze Oost; vooral te Batavia treft men er vele aan; zij behooren tot de oudste Euro peesche namen in Indië, doch worden uitslui tend door Indo-families uit de kleine burgerij gedragen. Vele deztr namen zijn eertijds slaveiï-namen geweest, sommige geven de verschillende schakeeringen van denkleurling weer, andere dragen meer het karakter van bijnamen die aan slaven gegeven werden. 'Tot de eerste soort behooren bijv. Pardo (de donkere, de mulat), Quartero (kleurling in 't vierde geslacht), Atezado (de gebruinde); tot de tweede groep bijv. Calbo (kale), Sebo (deroetzwartt), 'Escatimo (gebrekkige), Miseru (ongelukkige) Cbrdeiro (nederige). Op de namen, die de pseudo-adoptiefvaders hun kinderen schonken, bestond het heilzaam toezicht van den G.G. niet. Zoo kwam het herhaaldelijk voor dat deze vaders hun kinderen weerzinwekkende, ja obscene namen gaven. Dat deze onhebbelijkheid niet zeldzaam was, blijkt wel hieruit dat de Regeering het later noodig achtte om in art. 43 van het Reglement op den Burg. Stand althans ten aanzien van vondelingen te be palen, dat men geen namen mocht gevui, die tut vernedering van liet kind konden strekken. Verzoeken om naamsverandering door lieden met afkeerwekkende namen komen in Indië veel voor. Nog een ander hoogst merkwaardig verschiinsel verdient hier genoemd te worden. Er waren pseudo-adoptief-vaders, die wel gaarne hun kind een fatsoenlijken familie naam gunden, maar toch zó, dat deze voor het publiek onkenbaar was en men niet later, het kind met den vinger aanwijzende, kon zeggen: daar hebt ge een spruit van Die-enDie. Hiertoe vonden zij een vernuftig nvddel. Zij camoufleerden hun eigen naam door om zetting der letters van achter naar voren en schonken den aldus vermomden naam aan hun bastaards. Zoo ontstonden de Indo-Europeesche fam.l.enamen Rhemrtv, omzetting van Venne/ir; zoo (van) Kijdsmeir omzetting Cwmtifl t/f U/IU RESTAURAN1 HAARLEM Pension prix-modérés systeem gemaakt met den index aan het hoofd; links, wanneer het een mannelijk, rechts wanneer het een vrouwelijk lid der familie betreft. Deze kaarten volgers nevensgaand voorbeeld samengesteld, geven links den naam van den man, rechts van de vrouw, elk met hun eigen index; de kinderen staan gecijferd op de onderste lijn rechts of links, al naar hun geslacht. Huwelijksdatum, ge boorte- en sterftejaren worden ingevuld. Verder blijft er plaats voor aanteekeningen en op de achterzijde kan een korte biographie worden geschreven. Aan de cijfers is onmiddellijk de graad van verwantschap tusschen de op verschillende kaarten ver melde personen na te gaan. Dit is inderdaad een zeer eenvoudige wijze in kaartsysteem familieregisters bij te houden, die wel geschikt is in ruimen kring ingang te vinden. f \ ML"_^ T " M. A. v A N HERWERDEN van (van) Riemsdijk; zoo Snitsevorg van Grovestins. Zoo Endenov van Von Ende. De Vogel werd onkenbaar gemaakt door metathesis: Vodegel. Iemand die Beer heette, achtte het zelfs noodig zijn kinderen te versieren met den naam Reeb 3). Toch wel beschouwd deden velen dezer lieden misschien zeer ver standig met dit camoufleeren hunner namen. Want er zijn er ook geweest, d>e hunne bast aards aannemend, hun den eigen geslachts naam schonken. En zoo vindt ge hier en daar verzonken in den droesem der groote stadskampongs op Java (zoo in kampongDoekoe te Soerabaja, zoo in het hideuse Glödók te Ba tavia) individuen, die namen dragen, befaamd uit de gouden dagen van Hollands historie, van Amsterdamsche patriciërs of oude réfugiés-familiën en zelfs van adellijke ge slachten. De lezer verschoone mij, zoo ik hiervan geen voorbeelden aanvoer; deze schets wil geven een bladzij koloniale psychologie, geen chronique scandaleuse. MR. H. G. KOSTER 1) djaga aboe; letterlijk: asch-vcrzorger. 2) Het befaamde Napoleontische namen decreet gold natuurlijk niet voor Indië. Daar er echter tusschen de jaren 1830?'35 in Indië nog Europeanen bleken te zijn zonder familie naam werd door den 0.0. de Eerens bij be sluit van 12 April 1837, Stbl. no. 3aan alle Christenen en joden" die nog geen naam be zaten, bevolen er een aan te nemen. lt 3) Deze voorbeelden van Indische namencamouflage ontleen ik aan Johan Winkler, De Nederlandsche Geslachtsnamen", blz. 463 c.v. en aan een tweetal artikelen in De Navorscher dl. XXX blz. 537, 570, dl XXX11 blz. 482. J W3DMhUY5 IMPICMTIMO VOOR?HET MEUBILEEQEn. En-VEQSIEQEn DER -wonino AM5TERDAM PWnSEn®- 7091113 LEIDSCME STRAAT 73 TELn-6408-6409 < wxeonexe