. 22 Juli '22; - No. 2352 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND R, E. S T3X, U R, 2V N T KUHR Heerengracht 304 BONTMANTELS Met bont gevoerde mantels naar maat en reparaties. Nu extra lage prijzen. MANTELGOSTUUMS NAAIT MAAT tijdelijk vanaf f 85.". UT HIT E uit voorraad leverbaar. NIEUWE en GEBRUIKTE 2 TONNERS -:- beide met volle garantie -:N.V. Gebr. NEFKENS' Automobiel AMSTERDAM - UTRECHT CHENARD&WALCKER N A o H ~~ m. Ai Ni Automobielen en Vrachtwagens N. V. Automobiel Mij. J H CENTRUM" Parkstraat 91a - 's-firmnhage Tel. Haag 3569 S* D O*. EENIGE SPECIALITEIT lin m S, KRIBPVR'UE JJS m GEZONDHE1DS- |S || ONDERGO|DEREN Jg B3 Nederlandse!) Fabrikaat "" SI HET TRICOTHUIS l REG.BREESTRAAT.35 %% H TEL.5066IN. Spoort Mosterd WA.spoórjr. Culemborg SnBlsthÉilElISB&LI Zelfond. 99 Cint fr. In den Boekh. en na postw. bij RIËNTS BALT, Den Haag, Daguerrestraat 28. v Verschenen: VERJAARKALENDER geteekend door VAN OOSTEN VAN SLINGELAND, een juweeltje op het gebied der lithografie. == Prijs f f,50 ===== Verkrijgbaar in eiken boekhandel QA Uitgave van Van Holkema & Warendorf, Amsterdam A Fi. 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON N. 6818 HEMDEN MAAR MAAI Boeken zijn veel minder in prijs q& slecjen dan andere dinqenvan dagelijksch qebruiK. DEGELIJKE OPLtlDIHG, mond. en schrift. aan bovenstaand adres FIAT AUTO'S het BEROEMDE MERK TORPEDO'S 4 cyl., 4 ritpl. type SOI f 5.2OO. 4 f, 6 SOS i, 7.OOO. B 6 51O ,, 9.OOO. 6 ., 4 Sport f, 11.OOO. Allo compleet met MICHELIN fuchtbandon, afneemb. wielen, reservewiel met band, Snelheldsmote r. J. LEONARD LANG :-: Stadhouderskade 114 :-: Amsterdam iiiiiiiiiiiiliiiiiiii .IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIII'IIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIII tlllllllllllMIMIIllIIIllllllllllII Illlllllllllllll HET STAATSEXAMEN B. Onder de tot heden vigeerende wetgeving bestond en bestaat een examen, bedoeld" bij artikel zooveel van de H.O.wet, hetwelk aan Hen, die de officieele vóropleiding tot de universitaire studiën niet hebben genoten, de gelegenheid biedt, alsnog blijk te geven, dat de gevorderde kennis op andere wijze verkregen is. Weinige concessieve bepalingen hebben zulk een invloed op ons volksleven uitgeoefend als deze. Immers wat hare ontwerpers inder tijd weinig wisten : dat een niet gering deel der beste intellectueele krachten uit volkskringen beneden de welgestelde bourgeoisie afkomstig is, dat hebben wij sedert ruimschoots ervaren. Voor de meeste dier opstijgend krachten is de universitaire studie de voor de hand liggende weg om te toonen, wat ze vermogen. Jongelui, onderwijzers, ouderen soms, die de energie iiiiiiiiiiiiiiii i mm iiiiimiiiiiimiiiiiii Hotel Duin en Daal Volledig pension met kamer v.a. ?7.?p. d. bezitten, zich een aantal jaren dubbel werk en finantieele ontberingen op te leggen, banen zich door de poort van het Staatsexamen tot toelating tot deUniversiteit een wegnaar een breeder en vruchtbaarder bestaan. Een ge wichtig examen dus. Maar een minister heeft vele gewichtige dingen aan zijn. hoofd. Wat voor een gewoon mensen of volk van belang is, glijdt bij hem soms onopgemerkt onder de tafel. Zoo heeft onlangs ? Koninklijk besluit van 26 Mei 1922 ? de minister Dr. de Visser de kleine on achtzaamheid gehad, het zoogenaamde Staats examen B. onmogelijk te maken, zoodat aan diepersonen, bedoeld in artikel 12derhoogeronderwijswet", die zich alsnog op de studie der geneeskunde of van een der natuurweten schappen wenschcn toe te leggen, de gelegen heid daartoe voortaan praktisch ontnomen is. Ziehier de zaak. Het Staatsexamen loopt uiteraard over dezelfde vakken als het eind examen gymnasium.' Dat onderscheidde zich vanovids daardoor, dat het niet liep over alle vakken, die in de hoogere klassen gedoceerd worden, doch slechts over enkele, door hun aard daarvoor geschikte, terwijl de overige, uitsluitend voor broedere ontwikkeling, alleen onderwerp uitmaakten van onderwijs. Nu heeft de minister om redenen hem bekend de exameneischen blijkbaar in de breedte willen verminderen, en daartoe, op den ouden weg verder voortgaande, het Qrieksch (Attisch) proza en de Latijnsche poëzie van de lijst der examen-vakken geschrapt. Dat behoefde op zich zelf nog geen ver keerde gedachte te zijn. Want de geschrapte vakken blijven deel uitmaken van het onder wijs der gymnasiasten. Maar voordeopleiding tot het staatsexamen heeft het eigenaardige gevolgen, die de minister zeker voorkomen zou hebben, wanneer hij bedacht had wat hij deed, toen hij voor de B-candidaten uitslui tend de lectuur van Homerus verplichtend stelde. De Homerische gedichten zijn name lijk ontstaan in een tijd, toen het Grieksch nog niet gekomen was tot een vast grammati caal systeem. Wanneer iemand het latere At tisch, de taal van Platoen Demosthenes, leeren wil, kan men hem een grammatica voorleggen, die wel is waar akelig dik is, maar waar hij dan ook houvast aan heeft. Homerus leert hij er nog niet mee lezen, maar hij bezit er in een heldere voorstelling van wat als 't ware de grondidee van het Grieksch is, die in Home rus' tijd nog telkens fiauwde en flakkerde. Met de Attische spraakkunst in de hand ziet men de epische vormen als gemakkelijk be grijpelijke afwijkingen, een breede rijkdom van vormen, die men gelukkig niet uit het hoofd behoeft te leeren, omzeinden textte verstaan. Dit enorme voordeel isden leerling voortaan ontnomen. Hij is, haast altijd, iemand met een minimum van tijd en een minimum van geld. Hij beschouwt althans aanvankelijk de heele klassieke studie als een nutteloos hinderblok; hij is doodsbang, iets te veel te doen; hij wantrouwt in het begin den docent, die hem zooveel grammatica voorzet, en leert eerst langzamerhand begrijpen, dat de oude talen nu eenmaal op den woordvorm gebouwd zijn, en dat daar een belangrijk deel van him opvoedende waarde in ligt. Men kan hem dus niet aankomen met een Attische grammatica, die niet zonder veelvuldige lectuur van At tische schrijvers te leeren is, en d:e hij voor het examen alleen maar noodig zal hebben om de Homerische ermeetevergelijken.Dedocent kan hem wel verzekeren, dat het zoo het beste en het kortste is, maar de leerling wordt in zijn korten studietijd niet wijs genoeg, om dat in te zien. In zijn oogen moet de docent wel onredelijk schijnen, en daarmee verdwijnen moed en lust, zonder welke men in zulk een werkelijk moeilijke studie niet opschiet. Wat blijft dus over? Den leerling den Homerischen vormenrijkdom uit het hoofd te laten leeren, d.w.z. twee maal zooveel stom geheugenwerk te laten doen, als vroeger. En dat om n dichter te leeren lezen ! Een, die den beginner door zijn oneindige woordenschat doodelijk pleegt te vermoeien. Ik persoonlijk dweep met Homerus, maar ik mis den moed, mijn leerlingen te verzekeren, dat hun kostbare tijd en middelen aldus rentegevend belegd zijn. Ik moet hun wel toegeven, dat het zówordt: een nuttelooze, tergende marteling. Gelukkig zal niet licht iemand gevaar loopen, die te ondergaan. Want de nieuwe examenvakkcn: natuurkunde, scheikunde en natuurlijke historie, die in paats van de ver lichting" gekomen zijn, maken ook twee of drie nieuwe docenten noodig; welke Bcandidaat, die van een klein of matig salaris alles bekostigen moet, heeft het geld, om ze te betalen? Het Staatsexamen B is dus praktisch afge schaft. DR. F. H. F i s c H E R DE FILM OP DE TENTOON STELLING DE MENSCH" In het artikel van Dr. Vos over de tentoon stelling De Mensch" komen aan het slot eenige opmerkingen voor over de film, die op de gevaren der geslachtsziekten wijst. Dat Dr. V. van deze vertooning geen bewon deraar is, is een persoonlijke kwestie, waarover niemand hem kan aanvallen. Doch de wijze, waarop hij de zaak voorstelt, is niet juist. Het is niet de bedoeling om het publiek tot küischheid op te voeden; wat overigens zoo kwaad nog niet is. De film bedoelt: lo. weinig of niet ontwikkelde menschen te waarschuwen voor de groote gevaren, die geslachtsziekten met zich medebrengen. 2o. ontwikkelden (dat zijn toch niet alleen de medici) er op te wijzen, hoe misdadig het is om anderen te besmetten met deze ziekten, die iemands volkomen ondergang kunnen veroorzaken. Onwaar is deze film niet; ikken gezinnen, die door zulke ziekten geheel ten gronde gegaan zijn en Dr. Vos zal toch door zijn praktijk ook wel met zulke gezinnen in aanraking gekomen zijn. Onwaardig is de vertooning evenmin; ik begrijp niet hoe Dr. V. aan deze qualificatie komt. Kan het onwaardig zijn als men de menschen voor zedelijken moord en ver wording der geslachten waarschuwt? Juist is, dat de film niet prettig aandoet", maar een operatie of het uitbranden van een wond doen ook niet prettig aan. Toch kunnen zulke bewerkingen zeer heilzaam zijn. J. H. VAN OOSTVEEN iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii luiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiuiiiiiiimiimiiiutiiii! uu^ iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu DE STRIJD OM PALESTINA Het was wel niet te verwachten dat een gigantentaak als de opbouw van een Joodsche gemeenschap in Palestina op de basis der Balfour-verklaring nu verder van een leien dakje zou gaan. De moeilijkheden doemen van alle kanten op: de financieele, de vraag hoe aan de groote middelen te komen, en, juist in den laatsten tijd.de politieke moeilijkheden. Op de eerste vraag is het antwoord geweest: de stichting van het Keren Hajesod" (opbouwfonds). Een tweetal boekjes zoo juist verschenen 1) geeft van dit fonds bij zonderheden die ik hier nog nader zal citeeren. De politieke moeilijkheden zijn juist in de laatste weken door de debatten in Hoogeren Lagerhuis onder de aandacht der geheele wereld gebracht. Sinds de Balfourdeclaratie, op 2 November 1917, is Palestina een stootblok in Engeland's binnen- en buitenlandsche politiek geweest. Midden in den oorlog, toen het Engelsche leger tegenover de Turken aan het Suezkanaal stond, toen Lord Allenby zijn zegenrijke veldtocht naar Jcrusalem nog moest aanvangen, en toen Engeland de sympathie van Amerikaansche en West-Europeesche Joden noodig had, toen richtte het Engel sche gouvernement, in den persoon van Arthur James Balfour, den beroemden brief aan Lord Rothschild, waarin de Engelsche Regcering verklaarde, met sympathie de stich ting van een joodsch Nationaal Tehuis in Palestina te begroeten en alles in het werk te zullen stellen om dit doel te bevorderen " De Balfourdeclaratie, plechtig bevestigd te San Remo, uitdrukkelijk onderschreven door alle toen nog geallieerden, is de rechtsgrond geworden voor de toewijzing aan Engeland van het Mandaat over Palestina. Zeker, de Engelsche wapenen hebben het land veroverd. Maar met de Balfourdeclaratie in de hand heeft Engeland bij die verovering de bondgenooten geweerd; heeft het Italië's trouwens zwakke aanspraken genegeerd, Frankrijk den geduchten mededinger tot Syrië beperkt. Engeland was begeerignaar Palestina, en mag het al eens den schijn hebben gehad alsof het beloofde land niet het begeerde land ware, in de laatste maanden is duidelijk gebleken dat ook de kortzichtigste Engelsche taxpayer niet aan een opgeven van Palestina denkt. Met de Balfourdeclaratie moest het Man daat verkregen worden, de groote Joodsche sympathieën voor de zaak der geallieerden worden losgemaakt, en de groote Joodsche middelen daarbij. En dat zou ook wel gelukt zijn dat gelukte al aardig als deze politiek consequent ware doorgezet. Als niet een voortdurende wisseling van Ministers, Balfour, Curzon, Churchill, een schommelende politiek hadde veroorzaakt, als niet, zoodra Arabisch verzet opdook de zaak half verlaten ware geworden, als niet een veel te zwakke landvoogd eenerzijds, een te zwakke Zionistische leiding anderzijds bij eiken aanval vele duimbreedten waren teruggeweken. De aanvallen werden naarmate van hun succes steeds heftiger. De toon die in de Arabisch-Palestijnsche pers regelmatig wordt aangeslagen tegenover het Engelsche bewind, de eischen en de dreigementen gericht tegen het op de Balfourverklaring gebaseerde Britsche mandaat, die toon en die dreigementen hadde het trotsche Albion vroeger niet licht verdragen. Het Vaticaan, dat, ofschoon offici eel in de Balfourdeclaratie en het Britsen mandaat toestemmend, zijn ondergrondsch verzet ertegen van den beginne af gevoerd heeft, is na het optreden van den nieuwen Paus begonnen met heftige openlijke aanvallen. In Engeland zelf werkte de Arabische Dele gatie naar Londen, werkt de antisemitische strooming van na-den-oorlog sterk door. Ook de bezuinigingsleuze is in deze caivnagne kwistig gebruikt. Op 21 Jut i j.l. heeft dan het House of Lord.3 met groote meerderheid de motieIslington aangenomen, gericht tegen de ge heele Engelsche Palestina-politiek. (Merk waardigerwijze heeft nog enkele dagen te voren het Amerikaansche Representantenhuis, den Senaat navolgend, door een motie vór een Joodsch Palestina dit in de buitenland sche politiek van Amerika opgenomen). Op 5 Juli volgde het debat in het Lagerhuis, door Minister Churchill contra Sir William JoynsonHicks uitgevochten. De Regeering Verkreeg 237 stemmen tegen 35, een volledige overwin ning dus voor. haar Palestijnschc Mandaatspolitiek. Enkele dagen tevoren heeftde Regeeringcen Witboek doen verschijnen, waarin eindelijk duidelijk gezegd wordt v/at die politiek thans is. De Balfotir-deelaratie blijft gehandhaafd, maar alleen naar de letter. Want onder het Jewish National Home wenscht de Regeering niets dan een Joodsche Community" (gemeente)te verstaan.Van een Jewish Common-. wealth" die aan het land zijn stempel zoude opdrukken, kan geen sprake zijn. Aan een Pa lestina,, as Jewish as EnglandisEnglish" wordt niet gedacht. Het Staatsburgerschap is Palestijnsch. Reeds dadelijk zal een soort vertegen woordigend lichaam worden ingesteld, dat natuurlijk voor de groote meerderheid uit Arabieren zal bestaan; dit lichaam zal de controle over de immigratie krijgen ! Wat vrijwel gelijk staat met elke Joodsche immi gratie tegenhouden. Nu weet men dan, wat de politiek der huidige Engelsche Regeering is. Aan het mandaat houdt Engeland vast, Palestina is het veel waard, en kost het niet veel 2). Zeker niet, als men met Joodsche energie en Joodsch geld Palestina bloeiend kan maken. ,,Als men het den Arabieren overliet, die zou den het land in geen 1000 jaar electrificeeren," zooals Churchill, onder geschater van hetHouse of Commons, ter aanbeveling bijbracht. Zelf houdt men de controle op het Suezkanaal. De Joden krijgen geen vrijheid, en nimmer ook maar uitzicht op zelfstandigheid; de Arabie ren houdt men door alle concessies te goed vriend, die zijn alleen voorden vorm boos. En voor dienzelfden vorm heeft men vastgehouden aan de Balfour-declaratie, die immers gedaan werd before the eyes of all nations". En zooals gezegd, Joodsche energie en Joodsch geld zuilen het land groot maken. Ten profijte wel niet van het Joodsche volk, maar van het Engelsen imperialisme. Ziehier zuo ongeveer het tableau, dat Chur chill den Volksvertegenwooordigers ophing om hen happig te maken, en waarmede hij inderdaad zijn motie van vertrouwen won. Maar voor welk opportunistisch gemodder de Historie hem wel geen motie van vertrouwen zal schenken. Wat deze motie van vertrouwen, die zooals gezegd is een volledige overwinning voor Minister Churchill beteekent, voor de belangen van het Joodsche volk en van Palestina in houdt, kan eerst goed begrepen worden als men naast het Lagerhuisdebat het Witboek SPAAHSGH, EHGELSOH, FRAMSOH, DUITSOH etc. Borlitz-School Heei-engi-aoht 4S1 - H. 3286 Pract. Onderwijs door bnitenl. Leeraren der Regeering legt. De Regeering heeft de overwinning behaald voor haar Palestinamandaatpolitiek. Opnieuw heeft het Huis zich vór het mandaat verklaard, en dat zal de Regeering sterk doen staan bij de eerst volgende zitting van den Volkerenbond waar het Palestinamandaat aan de orde is.Die zitting zou op 17 Juli en volgende dagen te Londen ge houden worden te Londen omdat Engeland zich door Balfour wil doen vertegenwoordigen en Balfour thans niet uit Londen weg kan. Naar ve.luidt, heeft het Vaticaan Brazilië zoo ver gekregen dat het zal tegen stemmen, en een mandaat moet met algcmeene stemmen wor den toebedeeld.... Of het mandaat wel of niet zal worden gegeven aan Engeland, is voorde Joden onder deze omstandigheden niet van veel belang meer. Er zijn zelfs stemmen verneembaar die een Amerikaansch of zelfs een Fransen mandaat den voorkeur geven boven een aan perfide Albion". In het mandaat zelf is niets wezenlijks veranderd. Inde Balfourverklaring staat nog in de Inleiding, Art. 4, dat een Jewish agency", welke uit naam van het Joodsche volk den opbouw zal helpen leiden,omkleedt met zekere publiekrechtelijke positie en voor die Agency de Zionistische organisatie aanwijst. Dit art. 4 staat er nog. In de regeling omtrent de con cessies voor openbare werken is ook niets ver anderd. Maar het Witboek spreekt een andere taal. De geest waarin het mandaat geconcipieerd werd wordt temet gedaan door het Witboek. Naast de Bal* iir-'declaratie, de Churchillremmciatie. Van het Jewish National Home blijft niets over, niets althans van de inter pretatie die de Zionistische leider Dr. Weizmann gaf, openlijk, en die het Engelsche gouvernement nimmer tevoren tegensprak: dat Palestina zou zijn ultimately as Jewish as Englandis English". Niet die interpretatie die Balfour zelve er van gaf toen hij zijn verkla ring formuleerde, upon the understanding that Jewish National Home" meant that which in due course was to become a Jewish CommonweaHh ". Niet de interpretatie die Lord Robert Cecil gaf, toen hij voor een enthousiaste massanieeting de Declaratie toelichtend, sprak van Arabië voor de Ara bieren, Armenië voor de Armeniërs, Judea voor de Joden ....", en hij kon het toch weten, want hij was op dat tijdstip minister. Niet de iuterpreattie van Htrbert Samuel, die aan een feestmaal te zijner eere voor zijn vertrek als Landvoogd van Palestina, den aiouden Joodschen heildronk thans in vervulling ge gaan noemde: het komend jaar in Jerusalem". Het Witboek bevat, naast het State ment" der Regeering omtrent deze haar politiek, een brief van de Zionistische Executive waarin zij verklaart zich bij deze politiek geheel aan te zullen sluiten. Dit wordt haar tot grooten grief gemaakt. Dat de leiding der Zionistische Wereldorganisatie het mo gelijk heeft geacht, aldus nederig en gedwee zonder morren en zonder protest", zooals de Jewish Chronide zegt, dezen klap in het aan gezicht te ontvangen, acht dit blad, het meest gezaghebbende Engelsch-Joodsche orgaan, een nog ernstiger verschijnsel dan de Churcillrenunciatie zelve. Hoe de Joodsche pers in andere landen oordeelt, is nog niet te zeggen. De Joodsche Wachter", het Zionistische partijblad in Nederland, is in zijn eerste critiek op de houding der Leiding, reeds zeer fel. Onze Leiding" zegt het blad, ,,is in Engeland quantiténégligeable geworden".. Voor ons prestige tegenover Engeland is het noodig dat wij deze Leiding doen gaan...." Wij mogen niet erkennen," zegt de Bonds voorzitter, dat de Executive in onzen naam heeft gehandeld...." Zij had de plicht gehad, vór zij nederig en smadelijk het hoofd boog, ons, haar lastgevers te hooren " De Joodsche wereld wacht met spanning af hoe de dingen loopen zullen. Hoe de uit slag van de Volkenbondszitting zal zijn, hoe de Zionistische Organisatie reageeren zal. Wij willen, in afwachting, een volgend maal de beide geciteerde boekjes bespreken. J. O R N S T E I N HOOFIEN 1) Zionist Progress in Palestine" a four years record bij Israël Co hen, 1922 London. Was will der Keren Hajessod?" brochure 1922. 2) Churchill noemde in het debat deze cijfers: voor twee jaar heeft Palestina ons 8 milliocn (pond) gekost, verleden jaar vier millioen, dit jaar is de schatting 2 miUioen, naar alle waarschijnlijkheid het volgend jaar l a l', millioen. Toch niet te veel om voor het bezit van dit historisch land en voor het houden van ons eens gegeven woord te be talen...." zooals Churchill zeide.