23 Sept. '22. No. 2361 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 12 zilverentheelepeltjes met verschillende bloemsteelijes Mei etui zonder etui f 28.?. f24.?. Lengte der lepeltjes lOc.m. Franco door Nederland. Bij niet voldoening mogen de lepeltjes geruild worden In Den Silveren Molenbeecker CORN.SCHOORL Amsterdam den Haag KALVERSTRAAT 32 Tel. N. 2149. HOOGSTRAAT 31 ,Tel. No. 6890. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?per Jaar. r|fRAVENSWAAY f f-GORINCHEMQI/-. FRIESCHE ? DlYHEERENBAAI OCTS.PER HALFONS PAKJE IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIII CHENARD&WALCKER NASH M. A. N. Automobielen en Vrachtwagens N. V. Jütoraobiel Mij. JET CENTRUM" Parkstraat 91a - 's-8rav«nhage Tel. Haag 3569 Abonneert u op DE VROUW EN HUR KUIS". Proefnummer hij de uitgaven VAM HOLKEMA A WAREMDORF, AMSTERDAM Geïllustreerd Maandblad ondar Redactie van Mej. E. M. ROBBE. Prijs par Jaargang f 10,?ir. p. post f 10,75 SUPERIOR PATKIA BISCUITS lessen waren zorgvuldig voorbereid, niets was aan het toeval overgelaten, glashelder was zijn voordracht. Als examinator was hij lastig, omdat hij terecht geen beunhazerij, maar nauwkeurig weten verlangde, iets wat in de laatste jaren niet bizonder in trek is. De stu denten vreesden hem om die reden. Mijn kennismaking met Pekelharing dateert van 1881.Daaruit heeft zich de hechte vriend.schapsband ontwikkeld, die ons steeds heeft verbonden. In 1884 maakte hij een ernstige ziekte door, die hem op den rand van het graf bracht. In 1897 trof hem de slag, die een scha duw in zijn geheele leven heeft gebracht, het verlies van zijn vrouw. Wel heeft de gelukkige ontwikkeling van al zijn kinderen die scha duw getemperd. Weggegaan is zij nooit. Hij had overigens een ijzeren constitutie. Wel verzetten zijn vrienden zich dikwijls. maar ook steeds te vergeefs; tegen zijn nachtelijken arbeid. Hij kon niet anders. Hij moest zijn plicht doen. Al sedert een 20-tal jaren was er een geruisch aan zijn hart en begonnen de eerste verschijnselen van de arteriosclerose in de hersenen. Toen begon ook het beven, dat hem in zijn laatste levensjaren zoo kwelde en dat door velen, ten onrechte, werd be schouwd als gevolg van het vele rooken. Want Pekelharing zag men zelden zonder een sigaar. Kort voor dat hij het 70ste jaar had bereikt, kreeg hij, op den tram staande, een verweekingshaard in de rechter achterhoofds kwab, die hem naar links halfblind maakte. Het teekent Pekelharing, dat hij desondanks eerst zijn college ten einde bracht; ofschoon hij de beteekenis er van heel goed begreep, vroeg hij eerst daarna geneeskundige hulp. Toch was hij na dien een gebroken man. Dat belette hem niet na zijn pensioeneering, de geschiedenis der Utrechtsche Gods- en Gasthuizen te schrijven en de groote rede te houden bij de onthulling van het standbeeld van Donders. Zijn illusie om Don ders in het licht van zijn tijd te beschrijven en de plaats te teekenen die deze reus innam in de physiologische beweging in het midden der 19de eeuw, heeft hij onvervuld gezien. Zijn hartslijden nam toe. Herhaaldelijk kreeg hij aanvallen van asthma cardiale. De trouwe toewijding van zijn vrienden mocht weinig baten. Aanval op aanval kwam in steeds korter tusschenpoozen. Maar na iederen aanval richtte zijn buitengewone le venskracht hem weer op. Eindelijk kwam de aanval, die een einde aan zijn leven maakte. In den morgen van 18 September overleed hij. In hem verliest de Nederlandsche Weten schap een harer coryphaeen, de Nederlandsche Geneeskunde een harer beste vertegenwoor digers, het Hooger Onderwijs een leerkracht van den eersten rang, de Maatschappij een nuttig burger. Voor zijn vrienden laat hij een leegte na, die niet kan worden aangevuld. Vrede zij zijn asch. C. W I N K L E R zoekers, die reeds bij hun leven een deel van de welverdiende waardeering en achting hun ner tijdgenooten mogen ondervinden.'}Gun stige omstandigheden maakten verder de ontplooiing van deze bijzondere gave van hoofd en hart mogelijk. Toen hij zich op de Neurologie ging toeleg gen deed hij zulks op het oogenblik,dat deze wetenschap zich bevond in een phase van ontwikkeling, waarin groote behoefte bestond aan een nauwkeuriger methodiek van onder zoek en aan betere specifieke behandelng; men begon te streven naar verfijning der klinische waarneming door gevoelige instruiiiMiimiiimiuimi PROF. DR. J. K. A. WERTHEIM SALOMONSON f Te Amsterdam overleed te midden van de uitoefening van zijn levensarbeid en in de volle kracht van zijn leven J. K. -A.WERTHEIM SALOMONSON, slechts een paar dagen vór hij zijn waardigheid van Rector Magnificus der Universiteit van Amsterdam aan zijn op volger als zoodanig zou overdragen. Zijn dood is voor onze Universiteit en in het bijzonder voorde Neurologische wetenschap een gevoelig verlies. Hij werd in 1864 te Ambt-Almelo geboren en studeerde aan de Leidsche Universiteit, waar hij in 1888 cum lande" promoveerde. Al heel spoedig daarna wijdde hij zich geheel aan de Neurologie. Aanvankelijk als leider eener polikliniek voor electro-therapie te Amsterdam werkzaam, werd hij in 1899 be noemd tot Buitengewoon Hoogleeraar en in 1915 tot Gewoon Hoogleeraar aan de Gemeen telijke Universiteit en als zoodanig was hij de leider der Neurologische Kliniek in het Bin nen Gasthuis. De gelukkige combinatie van zijn zeer bijzondere eigenschappen n als geleerde, n als mensen, maakte Wertheim Salomon son tot een van die wetenschappelijke onderProf. DR. J. K. A. WERTHEIM SALOMONSONj ItllMIMIHIIIIIIHIIIIIIIIMIII Miitiiimiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiin' Miiimiimiiiiiiiiiii minimi ittmniiimit iiiiiiiiiiiiiiiiii EUPEN EN MALMÉDY, DE BELGISCHE ELZAS" Dien collega uit Eupen zal ik niet licht ver geten. Den Reichsbelgier" noem ik hem steeds in gedachten. En dat is zijn eigen schuld; dat komt doordat hij het zoo graag zijn wou: Reichsbelgier" Maar daar kom ik straks van te spreken. Mijn collega was aanvankelijk op mijn be zoek niet gesteld. Toen ik om ruim zes uur, nach Schlusz der Redaktion, aan het loketje van de Eupener Zeitung" aanklopte, zette mijn collega een ontevreden gezicht: Ja, was gibt's denn jetzt noch ! Man musz doch ein Mal Schlusz machen ! Maar we werden al gauw goede vrienden. Want toen ik hem vertelde,dat ik 'n Hollandsen journalist was, die eens neuzen kwam in het nieuwe België, in Eupen en Malmédy, toen riep hij me met een breed gebaar binnen, noodde me tot plaatsnemen, zette een diplo matiek gezicht, fronste zwaar de wenkbrauwen en zei gewichtig: Ik ben zelfs heel blij, dat er eens iemand komt praten. Want er is zoo wel het een en ander te zeggen". Ik keek ondertusschen eens om mij heen. Een klein, rommelig bureau; het kantoor van iemand die niet werkt, maar slaaft, onafge broken, onder hoogen druk, worstelend tegen de duizend kleine teleurstellingen van den dag. Aan den wand portretten van Hindenburg en Ludendorff. En ik vergastte mezelf op de komische gedachte, dat dit het kantoor was van een Belgische krant. Daar lag ze: Die Eupener Zeitung, Korrespondenzblatt des Kreises Eupen; die alteste und gelesenste deutschsprachige Tageszeitung Belgiens! De Eupener Zeitung een Belgisch dagblad ! De Eupener Zeitung en de Nation Beige! De Eupener Zeitung en de Soir! 't Idee. Er. toch staat al dit zonderlinge op het punt, definitief te worden. Want art. 37 van het Verdrag van Versailles zegt: Gedurende twee jaren na de definitieve overdracht van de gebieden, toegewezen aan België krachtens dit verdrag, zullen de exDuitsche onderdanen boven de 18 jaren, aldaar woonachtig, het recht hebben, zich voor de Duitsche nationaliteit uit te spreken". En daar die definitieve overdracht den 20sten September 1920 heeft plaats gehad, loopt de gelegenheid om zich voor de Dnitsche nationaliteit uit te spreken, over enkele dagen af. Wie op 20 September 1922 niet ver klaard heeft, Duitscher te willen blijven, (en in dat geval wordt hem beleefd verzocht, onmiddellijk te vertrekken, zoodat maar 'n tweehonderd personen zoo onverstandig zijn geweest) die wordt Belg. Ondanks de portret ten van Hindenburg en Ludendorff aan den wand. En begint ge nu, na twee jaar, al zoowat te wennen onder Belgisch régime? vroeg ik mijn Duitschen collega. Hij had zijn loketje secuur gesloten, laden en lessenaars dichtgedaan, en zich in kleer makershouding op tafel gezet. Het etensuur was totaal vergeten. Het werd me duidelijk, dat hij, met zich uit te praten, voldeed aan een reeds te lang onderdrukte, innige behoefte. Ja, hij grunnekte, bij de gedachte aan alles wat hij nu zou kunnen zeggen. De toestand is", begon hij, voorzichtig, als een goed tacticus, ongetwijfeld al veel beter geworden dan hij aanvankelijk was". En, zooals ik wel verwachtte, komen er bittere klachten, over moeilijk doorstaan leed, over teleurstellingen, en vernederingen. Tja meneer, denk ik zoo, u krijgt toch nog maar heel weinig terug van wat u uw tegenwoordigen overheerschers in '14 hebt aan gedaan ! Goed, wij hebben den oorlog verloren, en wij moeten ons erbij neerleggen. Maar hoe vindt u dit: In het begin van het Belgische regime heeft de Antwerpsche Neptune" over de fouten, die in Eupen en Malmédy be gaan werden, geschreven. Ik heb die eerlijke critiek vau het Belgische blad in de Eupener Zeitung" overgenomen. Met het gevolg, dat het gouvernement van Malmédy mij liet weten, dat mijn blad geschorst zou worden, indien ik mij nog eens vermat, critiek te oefenen !" Ik kun natuurlijk moeilijk uitmaken, in hoeverre deze gebeurlijkheden zich precies zoo hadden toegedragen als ze mij werden voorgesteld. Doch weldra kwamen wij, waar ik mijn Reichsbelgier heen wilde hebben: naar de algemeene politiek van het gouver nement van Malmédy. En daarover laat ik hem hier aan het woord: ' . Wat mis hindert, is niet, dat wij geen Duitschers meer zijn, maar dat wij op het oogenblik heelemaal niets zijn. Wij worden niet meer geregeerd door Berlijn, maar wij worden ook nog niet geregeerd door Brussel. Wij zijn politieke amphibieën. Wij worden geregeerd door baron Baltia, gouverneurgeneraal van Malmédy en Eupen, en zetelend te Malmédy. O, een allerbeste, een allervrien delijkste man ! Maar wij wenschen onder Brus sel te staan. Wir mochten Reichsbelgier sein, und sogar gleichberechtigte. Nu moeten wij ons met onze klachten nog wenden tot het gouvernement te Malmédy, maar als wij een maal ons direct tot Brussel mogen wen den En hij vervolgt: Het onderwijs is ontzettend achteruit gegaan. Wat 'n Belgische onderwijzer weet, dat weten onze kinderen al als ze tien jaar zijn !" roept mijn vriend met overtuiging uit. Onze kinderen naar Duitschland sturen om ze daar de school te laten afloopen? Verboden ! Eindelijk, nu wij de groote trom geroerd heb ben, is ons meegedeeld, dat er in enkele ge vallen uitzonderingen zullen worden gemaakt. Welke die uitzonderingen zullen zijn, zullen we moeten afwachten. Intusschen zitten we F. FEDDEMA WAGENSTR. 67 DEN HAAG Telefoon 879 NIEUWSTE MODELLEN Heerenschoeisel vanaf f 12.50 SIGAREN DEFECTEN AAN ELECTRISCHE HUISHOUDELIJKE APPARATEN ZIJN LASTIG REPARATIES ZIJN KOSTBAAR EN SOMS NIET AFDOENDE GEBRUIKT DAAROM TRICITY MATERIAAL EN MEN ONTKOMT HIERAAN T R l C l T Y SYNDICAAT T ELEP HOON 7164 N N 3189 LOOIERSGRACHT AMSTER DAM Boeken zijn veel minder in prijs gestecjen dan andere dingen van dage lijks ah qebruik. menten, naar de uiterste nauwkeurigheid vau meting der verschillende verschijnselen der ziekte, naar betere doseeringder physischtherapeutische toepassingen, en ziektekundige problemen werden hoe langer hoe meer van het ziekbed naar het laboratorium overge bracht. Van alle verschillende facetten der Neuro logische wetenschap hadden de physische vraagstukken zijn bijzondere belangstelling. Mathematisch-physisch begaafd als hij was, lag daar zijn grootste kracht. Met groot talent en volharding heeft hij, met een bijzonder gelukkig scheppingsvermogen op instrumen teel gebied begaafd, veel van de nieuwere onderzoekings-methoden mogelijk gemaakt of verbeterd. Hij heeft het groote geluk gehad de periode te beleven waarin zijn gaven zich ruimschoots konden ontwikkelen en het terrein te vinden waarop hij deze kon aan wenden. Allereerst was de toenmalige opbloei der electro-tlierapk- hem een aanleiding zich toe te leggen op de zenuw- en spier-physiologie en op de behandeling der perifeere zenuwziekten. Prikkelwetten, ontaardings-reactie, spier-tonus, chronaxie enz. hielden sedert steeds zijn belangstelling geboeid. Hij ont wierp daartoe zelf, waar het noodig was, het geheele instrumentarium en schonk het leven aan tal van voortreffelijke juistheidsinstrumenten. Een tweede terrein van arbeid opende zich voor Wertheim Salonionson toen de R ntgenologie haar intrede in de geneeskunde deed. Zoo iemand dan was hij het, die de toepassing hiervan voor de kliniek vruchtbaar heeft gemaakt; bij niemand kon het in betere handen zijn. Al dadelijk kwam hij als-vanzelf-sprekend aan het hoofd te staan van de Röntgenologie in ons land en genoot hij een groot aanzien ook daarbuiten. Niemand kon beter aangewezen worden hier het leiderschap op zich te nemen dan juist hij. En zoo is hij dan de eerste" op dit gebied tot zijn laatsten dag gebleven. Een derde gelegenheid om zijn bijzonderen aanleg in dienst te stellen der medische weten schap werd hem geboden toen de snaar-galvanometer van Einthoven door hem een toepassing vond in de Neurologische kliniek. Hoewel niet in de eerste plaats klinicus in de gewone beteekenis van het woord, heeft hij toch de Neurologische klinische wetenschap bevrucht op een wijze, die zeer stellig in hooge mate onze diagnostische kennis en ons thera peutisch kunnen heeft verrijkt en die aan de lijdende menschheid direct en indirect is ten goede gekomen. Een zeer groot aantal wetenschappelijke publicaties op medisch en physisch gebied is van zijn hand verschenen. Zijn voordrach ten waren belangwekkend en klaar; zijn stijl eenvoudig en boeiend. Hij genoot ten volle de sympathie e.n achting van allen, die met hem in aanraking kwamen en zij, die getuige waren van de spontane hulde, welke hem in HH5 ten deel viel en die zich in een grootsche ovatie uitte, zullen kunnen begrijpen hoe groot de kring is van zijn vrienden, bewonderaars en leerlingen. Hij heeft het voorrecht gehad zijn levenstaak te zoeken op een gebied waarvoor hij bij uit stek geschikt was en deze te vervullen op een wijze, die slechts voor zulk een bijzondere persoonlijkheid mogelijk was. Maar aan de andere zijde heeft de Neurologie in de dagen van haar ontwikkeling en ook daarna in hem een beoefenaar gevonden, die deze wetenschap slechts noode zou hebben kunnen ontberen en aan wie zij zeer veel heeft te danken. Met Wertheim Salomonson is een metho disch werker, een exact onderzoeker, een hulp vaardig medicus, een beminlijk mensen en een goed vriend heengegaan. K. H R M A N B O U M A X lllllmlIIIIIIIMIIIIIIIIIMM iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiii hier met minderwaardig onderwijs. U weet, het onderwijs wordt te Eupen in het Duitsch gegeven. L)e Belgische regeering stelt zich op het standpunt, dat de Eupensche bevolking niet van haar taal moet worden verstouten. En dat is heel verstandig. Want Eupen is voor honderd procent Duitsch. Maar wat niet verstandig is, is, dat bijna alle onderwijs krachten Belge.i zijn, die de Duitsche taal zoo onvoldoende beheerschen, dat onze kinderen hen uitlachen !" Verder zijn er klachten op economisch en industrieel gebied. Hemel, het is niet te ver wonderen, dat Eupen, (om ons nog even tot die stad te bepalen) achterop is geraakt. Als men eerst Dtiitschland als achterland heeft gehad, en men krijgt er dar België voor in ruil, dan kan voor de industrie het gevolg niet uitblijven ! Mijn collega was niet de eenige, die zich beklaagde. In Eupen, dat typisch-Uuitsche fabrieksstadje, is niemand eigenlijk al neelemaal met den nieuwen toestand verzoend. Maar wie zou dat ook kunnen verwachten? Eupen is door België opgeslokt, omdat België hout moest hebben, hout, in ruil voor zijn verwoeste bosschen. Dat hout vond het in 't Herzogenwald, dat achter Eupen ligt. En de Belgen namen de bevolking op den koop toe, ofschoon het zuivere Rijn-Pruissen waren. Verstandig is zoo iets natuurlijk nooit, en absoluut heelen doet zoo'n wonde nimmer. De Belgische regeering voert intusschen te Eupen een verstandige politiek, laat de Duit sche taal in eere en zoekt toenadering tot het volk. In de openbare betrekkingen zitten de oude Eupenaars, en de burgemeester, een der weinige Belgen in de openbare ambten, is de souplesse zelve. Met Malmédy is 't heel anders gesteld. Van Malmédy kan "men zeggen, dat het zichzelf heeft geannexeerd. Het is een vriendelijk uitloopertje van het Walenland, en er werd altijd meer Waalsch dan Duitsch gesproken. SPAAHSOH, ENGELSOH, F R AH S O H, DUITS OH oio. Borlitz-School Hoerengi-moht 4B1 - H. 3286 Pract. Onderwijs door bnitenl. Leeraren itiiiiiiiiiimitiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiMiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiu Vandaar waarschijnlijk ook dat het gouver nement Eupen?Malmédy hier zijn zetel op sloeg, in het voormalige paleis van denLandrat van het district. De bevolking van Malmédy is over het Belgische regiem dan ook vrijwat beter te spreken. Als die kwestie van de geldwisseling er niet geweest was, dan was 't heelemaal goed geweest. ,,De Belgische regeering", zoo hoorde je steevast beweren, zou hier een veel grootere sympathie genieten als ze de bevolking van Eupen en Malmédy niet gedupeerd had door te beloven alle marken tegen francs in te wis selen en deze belofte niet na te komen. Alle marken toch moesten worden ingewisseld, en na dertien maanden kregen wij ze terug... . toen ze bijna niets meer waard waren. Wij hebben daar groote schade door geleden". Men moet alle zaken van twee kanten be kijken, en volgens de verzekering van baron Baltia, dien ik hierover interviewde, hadden de bewoners van Malmédy en Eupen zooveel fiducie in de opkomst van Duitschland, dat zij hun goede geld in marken staken, zoodat zij het ten slotte aan zichzelf te wijten hebben, als zij met de gebakken peren bleven zitten... Intusschen, dit zijn dingen van onderge schikt belang. Hoofdzaak is, dat, ofschoon er in.den aanvang blijkbaar fouten werden ge maakt, men thans op den weg der bevrediging is; en ook, dat er van de zijde van de overheid goede wil wordt getoond. Onder die omstandigheden kunnen de Neubelgier" den 20sten September met gerustheid tegemoet zien. Met hun gouverneur, en, laten wij billijk zijn, met hun nieuwe heerschers" in het algemeen hadden zij het slechter kunnen treffen! B. P E R S O N 18 September.