23 Sept. '22. - No. 236! DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE OPENINGSREDE Teekening voor de Amsterdammer" van Joh. Braakenslek De N Mini derlandsche Maagd (zuinig kijkend): Wat 'n mager (staats)stukje!" ter Ruys (bezuinigend kijkend): Bezuiniging, Mevrouw!" IHIIIIIIMtHMIIIIMlimilllllllllMII RUIZE-RIJMEN DE OPENINGSREDE Nieuwe wijn in oude zakken" Is dit Kabinet genoemd. 't Was een term, die scheen te pakken, Dit gezegde werd b2roemd. Als 't nu ook maar wijn mag wezen. Wat men uit de zakken schenkt Wie Ruys' Rede heeft gelezen Is er iemand die dat denkt? Moet dat een programma heeten? Maak dat aan de boeren diets ! Wat men wil, kan niemand weten, Want het heele ding zegt niets. Ja, toch iets. 't Belooft ons tijden, Als men 't nu maar niet vergeet! Dat n wet ons komt verblijden, Die de pofcken welkom heet. Oroote zinnen op z'n Bollandsch, Waar het germanisme tiert, En in onbeholpen Hollandsch De gemeenplaats hoogtij viert. En geen enkel lichtpunt vind je In dit staatsstuk'zonder kracht Net een bloedarmoedig kindje Uitbeen scrophuleus geslacht. Critiseeren werkt verbitt'rend, Daarom houd ik er niet van, 'k Vind zelfs Ruys op n punt schitt'rend: Niemand die zoo kletsen kan. Zet maar niet de lippen smachtend Aan de dofbeslagen kelk Vurig drtiivennat verwachtend, Proeft je lauwe karnemelk. schitterend geslaagde mobilisatie, waarbij onze dienstplichtige mannen uit alle deelen der wereld aan de roepstem van onze Ko ningin om op te komen zoo heerlijk hebben gehoor gegeven; dat tijdperk waarin onze Weermacht, Leger en Vloot pal heeft ge staan om onze vrijheid en rechten te ver dedigen, waardoor zij zich een eerezuil der dankbaarheid in het hart van ieder goed Nederlander heeft opgericht, wordt schoon en roerend uitgebeeld door de van vromen zin getuigende liederen, het heerlijke, sym pathieke, waardige spel en den schoonen zang. Ik veroorloof mij door middel van uw veelgelezen blad geheel Leiden op te roepen om het zangspel ,,Je maintiendrai" te gaan zien en hooren! Daar zullen ouderenen jon geren kunnen genieten, enz." TOONEEL HET SCHOUVVTOONEEL. De opgeknoopte die werd at geknoopt, komisch mirakelspel in drie bedrijven door Henri Ohéon, vertaald door mej. A. Spiering. Het mirakel is voor mij niet de wonder baarlijke redding van den gehangene. Het mirakel is de vertooning van dit spel. Ziehier een kinderlijk verhaaltje vansimpeleninhoud, een geschiedenisje met weinig spanning, ver toond,als in de poppenkast, door marionetten die aan zichtbare touwtjes hangen; een mensch-pop aan de galg, die rustig conver seert, tenslotte zijn strop losknoopt, en blij moedig op den grond springt. Zoo iets moet potsierlijk worden, meent men, en vervelend. En nu heeft het genie van Musch dit gemaakt tot een boeiend en ontroerend spel van groote schoonheid. Het genie van Musch en de treffelijkheid zijner spelers. Het stuk is een verhaaltje, een religieuze sproke, waarin het wonder van den heiligen Jacobus geschiedt. Een hebzuchtig herbergierspaar weet zich het goed van den gast te verschaffen, door 's nachts heimelijk een kostbaren beker in diens reistasch te stoppen, waarop de laatste, van diefstal beschuldigd, gehangen, en zijn geld en goed aan den waard toegewezen wordt. Maar door de mirakuleuze tusschenkomst van den heiligen Jacobus blijft de gehangene leven, de waarheid komt aan het licht en de booze herbergier wordt gestraft. Waarom de schrijver dit een klucht ge noemd heeft, begrijp ik niet. De lachlievende grovelingen, die veelal de theaters bestormen, vinden hier hun gading niet, en de enkele anachronismen, zooals de vingerafdrukken en de moderne aktentasch, hadden m.i. best gemist kunnen worden, evenals de opening van het doek bij donker tooneel. De ouderwetsche opening bij verlicht tooneel ware meer in overeenstemming met het poppenkasterige van de vertooning. Maar geen enkele ernstige aanmerking verdient naar mijne meening deze prachtige prestatie van het Schouwtooneel. De opvatting is niet minde/ dan een geniale vondst en een daad van artistieken moed. Zómoet dit charmante ver haaltje tot ons gebracht worden; Musch ver heft zich hier boven den schrijver zelf. Van de spelenden moet in de eerste plaats genoemd worden Mevrouw v.d. Horst, de waardin, sterk gesecondeerd door v. Dijk, den waard. Deze veelzijdige kunstenares heeft haar sonore stem, die wij uit haar meer grootsche tragedienne-rollen kennen, tot een piepend krijscherig poppen-Toontje aange scherpt, dat bij haar fijne houterige beweginkjes wel volkomen de illusie van popinensch schept. Het prachtige tellen van het geld een visie van goudgierige gretigheid, de scheefwaggelende houding, naast den waard in trouwe copie boosaardige angst, beklemmend grotesk, maar nooit potsierlijk, schaterlachwekkend. Het ontroerende spei van Musch, den simpleton, die zich voor zijn vader gaat opofferen, en de poëzie van zijn stem en zegging, als hij aan den galg hangt, en het blijkt, hoe hij daar in <le stille natuur zijn verstand heeft herkregen, ende ware wijs heid deelachtig is geworden, maken een indruk, die niet vervaagt, op wie in den schouwburg kan hooren en kau zien. Niet vele schouwburg bezoekers kunnen dat misschien. Lapidoth beklaagt zich, in de A'. C., dat zoovele kunstminnaars den schouwburg negeeren. Ik hoop, dat Musch dit spel lang op het repertoire zal houden. Lukt dit niet, dan zou dat wellicht een bewijs te meer zijn van Lapidoth's bewe ren, dat de meerderheid der waarlijk kunstzinnigen den schouwburg pleegt te mijden. T. ONTCIJFERKUN ST IIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIII UMI iimimiitMimimni DE OPGEKNOOPTE, DIE WERD AFGEKNOOPT (Opgevoerd door het Schouwtooneel) Teekeninaen vuur de Amsterdammer" van Bernard van Vlijmen C IMIIIIIIIIMIIlmlIIIIIIIINIItHIIIIIIIII A R l V A R l U S IIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIII CHARI VARIA Er zijn lieden, die Charivarius betichten ?van vitzucht. Maar het N. v. d. D. schrijft: Want bij zulk afschuwelijk Nederlandsch als de Minister-president in den mond neemt, zou men gaan verlangen naar een Departe ment van Taal: zelfs Charivarius wendt zich -met weerzin af." De vader (Paul Karsten) DJ zoun^(Jan Musch) \ De herbergier (K»van Dijk) Wij begroeten met vreugde het aanblijven van dr. de Visser als de rechte man op de rechte'plaats."( Vad.) Deze dignitarissen bewijzen de rechte mannen op de rechte plaats te zijn." (Residentiebode) Naast de wijnzakkenhoude menden rechten man en de rechte plaats in eere, maar liefst in den verkeerden Engelschen vorm, the right man on the right place. D; ex-keizer kent de prinses reeds sedert lang en heeft kort geleden eenige weken te Doorn gelogeerd". (HU.) Op algemeen verzoek blijft hij nog een poosje logeeren. Zelfs op het Vaticaan schijnt het niet altijd pluis te zijn. Het kwam tot bot singen", schrijft hét .V. v. d. D., tusschen de Fascisten met de in gesloten rijen van de slechtigheid in het Vaticaan terugkeorende Jong-Katholieken" . Herinnert men zich nog het zangspel Je maintiendrai" door den Utrechtschen bard, waarvan wij in de Groene van 20 Aug. 1921 een overzicht (en aanvulling) mochten geven? Hit wordt 18. H< en 20 Sept. te Leiden vertoond. De Luitenant-üeneraal b. d. Ph. W. Weber schrijft er over in de L. C.: Ik heb het genoegen gehad het te zien en te hooren opvoeren, en nog onder den indruk van het, geheel, van samenstel en tekst, van muziek en zang, van voorstelling en uitbeelding, juich ik bij de gedachte, dat Leiden het voorrecht zal hebben het zangspel Je maintiendrai" te zien en te hooren opvoeren. Ik herhaal het voorrecht", want enz dat tijdperk, waarin na een IX. ,,Je houdt er van puzzle's op te lossen, nietwaar?" Dat waren de woorden, die tot de ontcijfering van m'n allereerste geheim schrift zouden leiden. We zaten samen op onze mobilisatiekamer, mijn vriend en ik, hij, dikke rookwolken uitblazend, waaraan mijn keel en neus en meer speciaal de slijmvliezen van deze organen, maar moeilijk konden wennen, ,,'k Heb thuis een oud familiestuk van m'n overgrootvader of zoo, een rarekiek noemde die het zelf; daar en zijn stem daalde geheimzinnig daar staan gedeel ten in, die wij niet kunnen lezen". Iets wat een gewoon sterveling niet kan lezen, is altijd interessant" merkte ik beschei den op. Maar daar had ik berouw van. Ver beeldt je nu maar niet, dat jij geen gewoon sterveling bent, als jij 't wél kunt lezen" klonk 't vrij bits ten eerste heb ik geen zin om m'n kostbare tijd met dergelijke beuzela rijen te verknoeien en ten tweede zal ik je niet eens in de gelegenheid stellen je 'boven je ge wone soortgenooten te verheffen, wanneer je me niet belooft, absolute geheimhouding, wanneer de inhoud soms familieaangelegen heden mocht betreffen". Nu dat deed ik graag. En op den avond, die onze eerstvolgende verlofperiode afsloot, zat ik reeds gebogen over een vergeelde bladzij van een perkamenten boekske, waarop verbleekte letters en cijfers zich nog maar flauwtjes afteekenden. Een uur later wist ik, dat de inhoud gelukkig niet onder het begrip familieaangelegenheden" kon worden ge rangschikt. Wat ik las, noem ik thans P r o b l e e in 17. D 29 v 20 g 2942gd2 L 19 d 8 H' 5 H 440 v 19 R 6 kd 48 220 29 7T111 39 D2 7t 2 d 2 P O 11 t29 5L 2g 920u 7t 869 h 44 fdj 2 9220 35 W297ch V 440 86 g229 7 ch l t T 2 8220 35 W31 z2 119 19 d 2 029 L1U29 en ik verzoek de oplossers, uit naam van m'n vriend, zich als gewone stervelingen te blijven beschouwen. Probleem 18 vereischt meer dan gewone opmerkzaamheid, het is een listig, met zorg gesteld spionnenbericht: Probleem 18. Akovik laslipo stihaie f ilptorad noorluka omtralliv elfdalid. luttikam? Epicoth sanvipe illeston rosato duran De rechter (v. Warmelo) De herbergiersvrouw (W. v. d. Horst?v. d. Lugt Melsert) De gendarme (Ezerman) In de eerste plaats wil ik gaarne uw nauw keurig adres weten J. L. H. de la B. te A. Ik dank u voor uw vriendelijke woorden en voor het toegezonden probleem. Maar de post zond me, mijn brief aan u terug: 2e H.-straat: onbekend, zoodat mij enkele inlichtingen ontbreken en ik misschien onbe leefder schijn, dan ik ben. A. J. d. J. te B. (Engeland) vraagt om titels van boeken, die geheimschrift behan delen. Ik ken geen Hollandsch werkje op dit gebied, maar aardig en lezenswaardig is een handig Fransch boekje van AndréLangie : De Ia cryptographie (Payot-Paris). Voor hen, die aan een Duitsch werkje de voorkeur geven, zou ik willen noemen Schneickert: Geheim schriften im Geschafts- und Verkehrsleben. (Verlag Huberti, Leipzig). Dit laatste geeft een opsomming van de voornaamste geheim schriftsoorten, en al bevredigt de systematiek der indeeling iu het geheel niet, voor begin nelingen doet dit minder ter zake. Uw eigen problemen zie ik gaarne tegemoet. ? ? De problemen 15 en 16 waren handelstelegrammen, het eerste telt 70 letters. Wan neer men dit bericht niet in 5,maar in groepen van 7 letters verdeelt, deze groepen onder elkaar plaatst en van boven naar beneden leest komt er: Men verwacht een verdere daling der markenkoers. Verkoop ons geheele markenbezit. A. A heeft wel gelijk gehad ! B. H. G. te B. die als beproefd ontraadselaar beide berichten. las, heeft er misschien van kunnen profiteeren, A. V. te O. en W. B. te U. losten ook beide geheimschriften op. No. 16 was opgesteld volgens het Anbo" alfabet, de eerste 13 letters worden vervangen door de laatste en omgekeerd; de a door n, de n door a, de b door o, de o door b, vandaar de naam. J. A. B. W.te L. K. Met me in den steek ! Inmaak? De willekeurige figuren, waarover in VI11 werd gesproken, behooren tot het verleden. Alleen bij kinderen en misdadigers (misdadigers zijn vaak kinderen gelijk) ziet men juist een bepaalde voorliefde voor die fantastische teekens, die zelfs als eenvoudig vervangingsgeheimschrift, het oplossen tetl zeerste kunnen bemoeilijken. Want mejl Kérif. de teekens niet; een vluchtig neerschrijven maakt ze onduidelijk en deri nietingewijde onzeker, men denkt met een nieuwe figuur te doen te hebben. Maar die willekeurige teekens geven aanleiding tot het onstaan van een ons nog onbekende geheimschriftmethode, de complexe, die evenals de teekens waarop ze steunt, een eerbiedwaardige leef tijd heeft. Die methode, uitstekend van opzet, maar verouderd en onbruikbaar van vorm, heeft door het kranige werk van F. De las te l k' een verjongingskuur ondergaan, ze is omstreeks 1900 herboren, misschien zonder dat de nieuwe vader van het bestaan van den ouden vorm wist. Wat is het beginsel dier complexe methode? Het aantal willekeurige teekens is onbegrensd. Laat ons ons eens 25- 625 denken, dan kunnen we elke combinatie van 2 letters vervangen door n teeken ! Voor 't ontcijferen moeten we dan de frequentie van bigrammen bestudeeren. Brieven onder 't motto Frima vór Vrijdag a.s. aan het sekretariaat van de Amsterdam mer", Keizersgracht 333, Amsterdam. mitiiiiitiiiiiiiiitiiiiiimiiiiiiiiiiiiit iiiiiiiiiiiiiiiiniiitiii minimi CHARIVARIUS, Ruize-rijmen, 5 Bundels f 0.85 Charivaria, 3 Bundels f 0.65 - Ultji». H. D. TJEENK WILLINK ft Zn. Hiirkm