14 Oct. '22. - No. 2364 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND BIJ DE PROMOTIE VA-N JAG. P. THIJSSE Nederl. Munt Teekening voor de Amsterdammer" van Joh. Braakensleh Holland»bemte 1O cent mlg IIIIIIIIIIIIIIHHIIll Illlllllllllllllllllllllllllllllllllll Illlltllllllllllllfll Dr. Thijsse gehuldigd door de dieren des velds CHARIVARIA Onze schokhoek De beklaagden zijn in twee deden gesplitst". (N. K. C.) Op den Ooudschen Rijweg te Rotterdam veroorzaakten vier jonge mannen een relletje bij een draai orgel. Er ontstond een volksoploop. De politiek kwam er aan te pas...." (O. H. C.) Zong niet de Qenestet reeds: Poli tiek schuilt overal overal mijn vrinden"? Als verdacht van den moord op Susanne Barbala is Cuwelier gearresteerd. Hij is vroe ger slager geweest, hetgeen als een verzwarende omstandigheid tegen hem in aanmerking komt," schrijft de Tel. Bij een gewezen bakker of smid had men 't allicht door de vingers gezien. Een lid van de Commissie voor Artsen cursussen te Leiden schrijft in het Tijdschr. v. Geneesk.: Voor de artsen is dan met recht ,,le meilleur des mieux dn monde"" bereikt". Een toestand, ongetwijfeld, waarin zij niet meer met dat lastige Fransch hebben te tobben. schrijft het blad, is dat waar bij Debussy overheerschen de scherp ontleedende teiidenzen, die in zijn muziek de meest verbij zonderde psychische waarden doen uitkomen Ravel's muziek meer de teere rhythme van het zielebeweeg verklankt, waardoor ook bij Ravel de muzikale vorm meer uitdrukkings middel is, dan vaak bij Debussy". Uit de Hoogeschoul der journalistiek Ik trof een zeer aardigen chauffeur, die me in zijn Weensch dialect alles uitstekend liet zien". (Rijsw. Ct.) Gelijke deelen olijfolie en petroleum duchtig ingewreven op het hoofd, en een halven dag daarop verblijvend, doet zoowel dieren als neten on schadelijk maken. Tegen tocht kent geen mensen. Moeder de vrouw legt binnen zes dagen 50 eieren, die na acht dagen uitkomen; twee of drie weken daarna leggen deze elk wederom 50 eieren". (O. H. C.) Het schip, waarop de heer Polak werkzaam was, werd in 1918 door de Duitsers getorpedeerd, bij welke ge legenheid hij verongelukt is, zoodat hij niet langer dienst kon doen". (Suriname) ONTCIJFERKUNST reeds konden afleiden, dat de inhoud niet be langrijk zou zijn. Met probleem 18 heb ik de drie eerst ge noemde ontraadsel/aars beet kunnen nemen, ondanks de aanduiding dat dit bericht listig verzonnen was ! Alleen B. H. . te B. liet zich niet om den tuin leiden en nam van elk pseudowoord de 4e letter, welke te samen de mededeeling: Vlucht verraad". geven, terwijl J. N. J. v. M. te K.; en J. A. B. W. te L. K- zich door het vereenigen van de eerste en daarna van de laatste letters, die de valsche tijding Alles is in orde, kom heden avond" deden zien, in slaap lieten sussen. Komplexe geheimschriftmethoden ik zinspeelde hier al even in No. IX op zijn al lang bekend. De Napolitaan Porto gaf reeds zonder dezen naam te noemen een derge lijk geheimschrift in zijn De occultis literarum notis" editio postrema van 1606; ik geef zijn bord hier weer, maar vervang de 400 willekeurige teekens, die voor den zetter bezwaren zouden opleveren, door de getallen van 001 tot 400. Porta's alfabet telde slechts 20 letters nam. deze: ABCDEFGHILMNOPQRSTVZ, zoodat wij, willen we dit geheimschrift voor Nederland bruikbaar afdrukken, een ander abc moeten kiezen, waarin alleen de strikt noodige letters zijn opgenomen en dat dan juister abd kan worden genoemd. Wanneer we alsoverbodig,-de C Q, Xen Y uitwerpen en afspreken voor de U: V en voor W: VV te schrijven kunnen we met A B D E F GHIJK LMNOP R S T V Z genoegen nemen, waardoor het Porta-bord voor de komplexe methode, deze gedaante krijgt: ROSA LYND f De ook in ons land bekende tooneelspeelster Rosa Lynd, die in 1919 met haar gezelschap The Rosa Lynd Cv door Neder land een tournee maakte, is Dinsdag jl. overleden. Wij geven hierboven een afdruk van de portretteekening, die door Is. van Mens tijdens genoemd tournee van de Engelsche kunstenares voor ons blad werd vervaardigd. CORRESPONDENTIE H. Z. Zonder volledigen naam kunnen wij niets doen. Adres is niet juist. Geef nadere inlichtingen. Het is een warreling van onaffe straten" schrijft de N. R. C. Wij verklaren het onaffe van de straten door het oppe van het geld. Er is een tijd geweest, waarin Charivarius het onderscheid tusschen Ravel en Debussy niet recht begreep. Door een korte uiteenX Het rarekiek-probleem, dat als No. 17 den lezers ter ontraadseling is aangeboden, was al bijzonder gemakkelijk, 'lis een voorbeeld van zoogenaamde onvolledig enkelvoudige ver vanging; niet alle, maar enkele letters zijn door cijfers gemaskeerd; soms vindt men dat een dergelijk geheimschrift wegens het optre den van letters en cijfers gemengd geheim schrift wordt genoemd. Wanneer we 'tvolgende tabelletje gebruiken : a l O =- 4 s - 7 e 2 k 5 m - 8 r ^ O i 3 y -, 6 n -- 9 dan lezen we probleem 17 aldus: Den vergenoegde Landman 'k Hoor van rijkdom eer en staat In de stede praaten 'k Leg gerust mijn hoofdje neer Ik wensch voor mij geen schatten meer Ik wil ze aan anderen,; laaten. Of het gewoonte was, omstreeks 1800 der gelijke ontboezemingen tri geheimschrift aan te teekenen, weet ik niet, maar ik geloof wel dat mijn teleurstelling bij het lezen van deze regels nog grooter moet zijn geweest dan die van J. N. J. v. M. te K.; A. M. v. R. te H.; J. A. B. W. te L. K- en B. H. G. te B., die uit het feit, dat het oorspronkelijke kryptogram in de groene" kolommen werd opgenomen, A B I) E E G H I J K L M N O P R S T V Z B D E F G H 3 5~ J K L M 91 N "25 O "27 29 . 2 41 42 82 81 122 121 199 200 239 240 280 279 320 319 321 322 399 Alït) 44 84 83 124 123 197 198 237 238 278 277 318 317 323 324 397 ?«ia 6 45 46 86 85 126 125 195 196 235 236 276 275 316 315 325 326 395 ?3Ofi 8 47 48 88 87 128 127 un 194 233 234 274 273 314 133 327 328 393 10 49 50 90 89 130 129 191 192 231 232 272 271 312 311 329 330 391 ?3(10 |,2 51 52 92 91 132 131 189 190 229 230 270 269 310 309 331 332 389 '-JOO 14| 16 18 53 55 57 54 56 ; 58 94 96i 98 93: 95 97 134 136' 138 133 135 137 187 185 183 188,186(184 227 22 S 268 267 398 307 333 334 387 ?388 225 226 266 265 306 305 335 336 385 ?3<Jfi 20 59 60 100 99 140 139 181 182 22 61 62 102 101 142 141 179 180 223221:219 224222^20 264:262260 263261 259 304 302 300 303 337 338 383 'JO/I 301 299 339J341 340 j 342 381 379 '3M9 '3ö/> 24 63 64 104 103 144 143 177 178 217 218 258 257 2i)8 297 343 344 377 '-I78 26 65 66 106 105 146 145 175 176 215 216 256 255 296 295 345 346 375 ??? M 28 67 (58 108 107 148 147 173 174 213 214 254 253 294 293 347 348 373 V74 30 69 70 110 109 150 149 171 172 211 212 252 251 292| 291 349 350 371 '\T), R_ ~3Ï7 32 71 72 T V Z 112 114 111 113 152 154 151:153 169; 167 17(11(38 209'207 CORRESPONDENTIE Men meldt ons, dat ,,Ex duo disce omnes" zetting in Comoedia is 't hem nu plotseling waarvan wij het Hbl.beticht hadden, niet van volmaakt duidelijk geworden. Wat Ravel zoo onloochenbaar onderscheidt van Debussy", dat blad is, maar overgenomen uit De Neder lander en ironisch bedoeld. Hotel Duin en Daal Het geheele jaar geopend. Cenir. verwarmd. Het gebruik is eenvoudig. Veronderstellen we eens/dat liet bericht: Verwachtenmorgen kasrevisie, vul het kastekort aan", volgens dit komplexe systeem moet worden vercijferd. De 2 eerste letters V en E zijn door 393 vol komen bepaald; R en V (voor W schrijven we volgens afspraak VV) geven 283, V en A: 399 enz. Het geheele bericht wordt: 393 283 399 115 066 214 309 066 200 351 078 153 127 363 227 076 200 355 060 249 322 025 k waarin elk 3 cijferig getal voor 2 letters staat. Het volgende geheimschrift is eens gebruikt door een Fransche misdadigers-bende: IIIIIIM -111111111 HIIIII uu iiiui mui iiiiiimiiiiiiiiiiiii IIIIIIIIIIIIIIHIIIIIII Minimum IIIIIIIIIIIIMIIIIUII DE ZAAK" Ik ging peinzend langs de straten. Dien middag had zekere van der Gaag mij een plan voorgelegd tot het oprichten van een vischdrogerij volgens een door hem uitgevonden en, naar zijn zeggen, in alle landen der wereld gepatenteerd procédé. Er moesten duizenden en duizenden mee te verdienen zijn, en van der Gaag had mij te verstaan gegeven,dat ik zijn aanbod als een zeer bijzondere gunst had op te vatten. Ik moest mij binnen tweemaal vierentwintig uren décideeren. Ach, wie heeft er in deze benarde uren niet een gewillig oor voor een hoopvol geluid. . . . VWanneer men zijn inkomen eiken dag ziet slinken, en, n voor een de sterkste zuilen zijner kapitaal belegging vallen ziet, ach, dan is er iets zeer frisch en aantrekkelijks in de enthousiaste taal van van der Gagen die u gouden bergen voorstellen. Wanneer men aandeelhouder is van de oudste en meest gerenommeerde onderne mingen van zijn land, en schuldeischer van eeuwenoude keizer- en koningrijken, doch, desniettemin in zorgelijke omstandigheden verkeert, dan komt onwillekeurig de gedachte bij iemand op,dat hij zich te voegen heeft naar de eigenaardige veranderingen van dezen tijd .... Dan komt de lust op om de gerenommeer de ondernemingen en de eeuwenoude mogend heden maar te laten voor wat ze geworden zijn, en zijn geluksster maar te volgen die hem den schamelen weg wijst naar vischdrogerijen en aanverwante bedrijven van minder luister, doch, wellicht, van meer toekomst. Het voorstel van van der Gaag liet mij niet meer los. De frissche, gezonde voorstelling die hij mij gegeven had van de rendabiliteit van zijn visch-droog-procéde gaf mij nieuwe vooruit zichten. En onwillekeurig haalde ik den neus op ter wijl ik dacht aan Russische spoorwegen en Koninklijk-Keizerlijke credieten Mijn wandeling bracht mij langs een stille straat, die ik bijna dagelijks door moet gaan om van mijn woning de verkeersaderen van onze gemeente te bereiken. Ik ken alle huizen in die straat. Het zijn oude, verweerde huizen, sommige leunen zelfs voorover van bouwvallig-, heid, en in hunne gevels zijn jaartallen en' steenen met grappige en naieve voorstellingen.' Op den hoek is een schitterend verlicht sigarenmagazijn, daarnaast een sombere kappers winkel, en, onder de kapperswinkel is een keldertje waar men witte muizen, schild padden, salamanders en andere in-courante huis- en troeteldieren kan koopen. Aan den overkant is de tweede-hands boekwinkel van de gebroeders Knoflook, geflankeerd door een ouderwetsch grutterijtje en een smal huisje met een hooge stoep,waarin bloemen verkocht worden. Ik kies voordezenlaatstenwinkel lieverdeze omschrijving dan dat ik haar kortweg een bloemenwinkel zou willen noemen. Want het woord bloemenwinkel is te alge meen om er mee uit te drukken wat feitelijk het bedrijf is van de dikke, slonzige vrouw die op het stoepje zit te haken, en die door kleine, rood-ontstoken oogen uit zit te loeren naar klanten. Deze vrouw speculeert op de wansmaak van het volk en dat ziet men haar en hare etalage aanstonds aan. Zij verkoopt leelijke steenen beestjes en engeltjes, voorzien van sprietjes groen en een enkele felgekleurde roos of tulp. Zij heeft kleine fleschjes goedkoope bloemenparfum en stukken onwaarschijnlijk billijke toiletzeep in hare uitstalling, broches met flonkerende stukken geslepen glas in alle kleuren, imitatie-schildpadden baarkammen, spiegeltjes, snoepgoed en ook bloemen. De bloemen zijn echter in de minderheid en daar van zijn nog de meesten valsch.Er staan groote bossen helgroene varens van katoen en gepre pareerde boomblaren, en de enkele tulpen en geraniums die daar tusschen door staan, schij nen verloren tusschen de koopwaar, als een enkele oprechte mensch in een menigte ge poederde en woiild-be-namaak-menschen. Ik heb dat winkeltje altijd gehaat. Ik heb het gehaat en veracht om de list die men aanstonds gevoelt tegenover alles wat leelijk is terwille van winstbejag. Het is e r al tijd stoffig en vuil, de dikke vrouw zit altijd in dezelfde smerige japon op het zelfde treedje van de stoep, en ook de smaak der koopers schijnt niet te veranderen, want de winkelvoorraad verandert nimmer van karakter, en wordt telkens aangevuld met gelijksoortige attributen van armeluis-weelde. Waarschijnlijk heeft een jarenlange practijk deze zaak de ervaringen gebracht waarvan thans de dikke vrouw rustig en zelfbewust profiteert. Tenslotte is er in de straat nog een laatste winkelhuis. Dat is een ongelukshuis. In de jaren dat ik nu al door de straat ga heeft deze winkel zeker al tienmaal van eigenaar ver wisseld. Er is een commestibleswinkeltje ge weest en een boekwinkel, een tijdlang heeft men er muziekinstrumenten verkocht, Amerikaansche schoenen en gips-beelden. Tusschen deze perioden door is de winkel herhaaldelijk gecharterd door de gebroeders Knoflook die er groote partijen eerbiedwaardig uitziende folianten in gedragen hebben en uitgestald. Bibliotheken van verarmde families misschien, die ze voor een prik hadden opgekocht en daarna met klagelijke gezichten en wanhopige gebaren met een flinke winst verkochten. Maar de laatste weken scheen het wel of de winkel een-nieuwen bloeitijd tegemoet zou gaan En hier kom ik aan het zwaartepunt van mijn verhaal en aan het gedeelte dat van werkeijk belang is. Want, geloot' mij lezer, op straat kan men veel leeren. De leekenen van eene algemeene economische malaise spiegelen zich in de ruiten van groote en kleine winkels, en er valt veel op te merken en te leeren wanneer men zich de moeite geeft daarop te letten. Ik zegen dan ook het toeval dat mij langs die stille straat voerde op den avond nadat ik mijn gesprek met van der (iaag had gehad, die mij wilde interesseeren voor zijne nieuwe onderneming, die zoovele betere bestaanskansen zou opleveren dan de oude, gevestigde bedrijven en monarchieën dezer£geschoktc wereld. Ja, er was iets op handen in het winkeltje. Er werd hard gewerkt. Telkens wanneer ik er langs kwam zag ik een man die, in hemds mouwen, en geheel alleen, druk in de weer was. Hij was begonnen met den heelen ouden winkel schoon te maken.Hij deed dit met een werkelijk treffende zorg. Hij boende de oude planken af in een tobbe met water, zoodat ze er uit zagen alsof ze niet al te lang geleden nog ge verfd varen. Hij schrobde den vloer,waschte de ruiten, die niet eens zoo heel erg gebarsten waren en timmerde allerlei plankjes en etag retjes tegen de wanden. Hij deed dit alles geheel zonder hulp en tot diep in den nacht. Het scheen wel alsof hij werkte naar een vast voornemen en met een absoluut geloof in de levensvatbaarheid van zijn plan. Ik vroeg mij voortdurend af wat er wel voor een handel gevestigd zou worden in den winkel. Eerlijkgezegd zou het mij niet verbaasd hebben indien de man een kunsthandelaar was en zijn winkel de bakermat van groote nog on bekende kunstschilders. Want, ofschoon de man geen boordje droeg bij zijn ingespannen werk, was er iets in zijn uiterlijk dat reeds van den aanvang iets bijzonders van zijn initiatief verwachten deed. Althans voor mij. De dikke slordige vrouw scheen niet van die opinie te zijn. Ze nam niet de minste notitie van den nieuweling en bleef op haar stoep zitten haken. Maar zoo nu en dan wierp ze met haar kleine rood-ontstoken slimme varkensoogjes een blik op hem van zoo ont stellend cynisme,dat het me nu en dan was alsof i k den man voor haar moest waarschuwen.Maar hij zelf scheen niets K' merken en werkte hard voort, soms wel tot n uur in den nacht, in zijn winkeltje dat er heusch frisch en aardig begon uit te zien. p zekeren morgen, was, onverwacht, mijne spanning bevredigd. Voor het winkeltje hing een aardig, frisch-groen geschilderd bord met de woorden: PLANTEN EN BLOEMEN" er op. Deze woorden stonden er zoo aardig en eenvoudig, zoo zonder eenige pretentie, dat ik, ondanks mijzelf wat zegevierend, keek naar het vuile, half-uitgewischte opschrift op het raam der dikke vrouw, dat luidde: ALLE SOORTEN VAN BLOEMSTUKKE VOOR FEESTEN, GRAFWERK & TOILETAR TIKELEN. En nog eenige dagen daarna werd de winkel geopend. O, het was geen bijzondere of ge ruchtmakende gebeurtenis.... Neen, het geschiedde in alle stilte en zonder opzien Op dien dag stond de man zelf, als altijd alleen, voor zijn winkel, en hij zelf zag er uit als een feest, met een schoon boord om en een af wachtend trotsch gezicht. En inderdaad, zijn winkel, zijn eigen werk, zag er dan ook uit om trotsch op te zijn. In de etalage stonden groote bosschen frissche bloemen in eenvoudige vazen. Er waren, zooals het opschrift aan kondigde, ook planten: een paar palmen en vaste planten en varens. Zelfs was er een heusch zeer smaakvol bloem stuk met violette linten in het midden geplaatst en ik wist bij intuitie dat de man zelf dat bloemstuk gemaakt had, misschien wel heel laat in den afgeloopen nacht nog, ter gelegen heid van de feestelijke opening van zijn winkel. De dikke vrouw scheen echter in het minst niet geimpressioneerd. Ze zat op haar stoep als gewoonlijk en keek niet eens naar den overkant. Dien heelen dag liep de man alleen in zijn winkel af en aan. 's Avonds was zijn schoone .boord heelemaal slap geworden, maar er was niets van belang verkocht. Ook den volgenden dag was er niemand geweest, maar hij was druk in de weer om zijn bloemen en planten friseh te houden. Zijn boord had hij nu weer uitgedaan. De dikke vrouw loerde uit hare varkensoog jes en het was me alsof er vreeselijke gedachten in haar om gingen. Na een week waren de bloemen verlept en verdwenen. De planten maskeerden de leege wnkelruimte een beetje. De man liep nu zenuw achtig af en aan. De dikke vrouw zat op de stoep en haakte. Ze lette niet meer op hem en had juist een nieuwe zending porceleinen engel tjes en beestjes met helgroene takjes namaakvaren in de koppen en ruggen uitgestald. Het bloemstuk was nu onttakeld en de mand stond, met de violette strik er nog aan in een hoek van den winkel. Nog een paar dogen later kwam ik door 370 368 Probleem 19. 35 36 75 76 116 115 156 155 165 166, 37 39 38 40 77 79 78 80 l 18 120 117 119 164 162 D 8544 Z 44DR p 8r3Z Y 9k51 2j8>i6 2()5i2032()l 206;204 202 246244242 245243241 286J284 282 285:283281 355,357 359 356J358360 365J363361 306'364'362 l RK47 04 02 82 51 P r o b l e e m 19 44 24 30 55 08 73 28 35 62 69 26 40 76 Brieven vór Vrijdag a.s. aan het secreta riaat van de Amsterdammer" Keizersgracht 333 Amsterdam, onder 't motto F K i M A iiiiniiiiiiiitniiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitttiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii de straat:., en mijn hart klopte van schrik luider: Het groene bord met PLANTEN EN BLOEMEN was verdwenen.... de man was verdwenen en ook de planten en de vazen.... Maar er stond een handwagen voor den winkel en de gebroeders Knoflook droegen gretig stapels oude folianten in leer en per kament gebonden naar binnen en maakten een rommelige etalage daarvan.... Want de tijden zijn slecht, en waarschijnlijk hadden ze weer een bibliotheek kunnen opkoopen.... De dikke, slonzige vrouw zat op de stoep en haakte.... De concurrent was verdwenen en dat had ze al wel dadelijk kunnen zeggen, want zijn heele opzet was verkeerd geweest. . Men begint nu eenmaal niets nieuws in zulke tijden.... Neen. ... ik zal niet ingaan op het voorstel van van der (iaag. ... Ik denk aan den man van de PLANTEN EN BLOEMEN en ik denk aan de dikke vrouw, die op haai' stoep zit als op een troon en die de slechte tijden trotseert.... Men kan nu eenmaal niets forceeren. . . . en zeker niet de hetrschende malaise. . . . Ziet ....dat zijn zoo de lessen die de straat n leeren kan.... M i; i. i s S 'i' o K K 1 VAN DEWEEK VOOR DE POORT door TOP NA E FF Vijfde druk Ingen. f 6.50 - Goh. f 7.90 Het is een aanwinst vnor onze litte ratuur. Hft komt in onze boeke n rij op dfn plank der romans u- staan, dit- wel allermeest lof hebben en waarnaar we af en toe t>egemj> en liefkozend de hand noy eens uitstrekken ..... Op alle bladzijden ligt schoonheid in dit boek, welks verschijning een vreugde voor ons was. Pruv. Uitgave van Vc.ii Holkema & Warendorf.Amst.