DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 21 Oct. '22. - No. 2365 $ EDUARD VERKADE ALS MACBETH IIIIIMIIIIIIIIIIIHIIMIMIIltlirilllirillllllllllllllllllllHIMlIIIIIIMMIIIIIIIIIIItllHIIIII iiiimiimiimi iiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii VAN HET TOONEEL TE BERLIJN PROLOOQ. Ik wilde u dan gaarne dezen winter een en ander mededeelen van het zoeken, vinden, worden en vergaan in het Berlijnsche tooneelleven. Maar reeds vór ik beginnen ga, komt een verlammend gevoel van aarzeling over me.... Want, klinkt het niet bijna als ironie? Van vredig en nijver tooneelspelen te gaan vertellen, terwijl ieders aandacht strak gespannen is op het gigantisch wereldtooneel, waar het ne drama zonder pauze op het andere volgt, waar de tragische ver.wikkelingen nauw tijd tot denken laten en de groote Regisseur achter de wolken waarlijk verstaat zijn publiek vast te houden, het 't hart toe te schroeven in onderworpen spanning En dan van het tooneel te Berlijn te gaan spreken. Van het arm, vuil en verwaarloosd geworden Berlijn, met zijne vervelooze gevels en zijn atmosfeer van loodzwaren druk; zijn stervenden middenstand, hongerende intellectueelen' poenig-lompe proletariërs en schaamteloos brassende vreemdelingenbevol king; het Berlijn, dat de heksenketel is, waarin het mér gist en borrelt dan ooit; dat uit de verte al den dreigenden orkaan hoort gieren, de furiën van nood, broeder strijd, werkloozenhaat, machthonger hoort aanstormen.... En dat toch, trots alles, nooit ophield, met wanhopige krachtsinspanning te trachten het vaandel van zijn kunst hoog te houden; dat het centrum blijft van muziek en tooneelktmst, en dit alleen daarom kan blijven, om dat de fanatieke liefde zijner burgers voor die kunst eigenlijk niet noordsch, maar van schier zuidelijk karakter is. Velen van ons zullen allicht in 't leven hebben opgemerkt, hoe weinig menschen de kunst verstaan van luisteren. L'Art d' couter" is een gave, door weinigen bewust aangekweekt. Op het veelhoofdig lichaam toegepast, dat men publiek noemt, heb ik dikwijls in stilte waargenomen, dat het Berlijnsch toehoorderschap in merkwaardig hooge mate deze kunst van luisteren verstaat. Van die honderden luisterende menschen gaat bijna steeds een aandacht uit, die niet de geringste stoornis verdraagt; het kan z doodstil zijn in de zaal, dat men zelf onwille keurig den adem inhoudt; een zoo intensieve spanning, een fluïdum kan er heerschen, tusschen de tooneelspelers en de zaal, dat het contact spoedig bereikt wordt, al mag het ook negatieve resultaten met zich brengen, want bij een premièreslag " kan het wild en hartstochtelijk toegaan, als zaten we in Sicilië.... Ik stel me voor, dat bij ons in Holland de meeste burgers, die in aanmerking komen om zich een toegangskaart voor een tooneelvoorstelling te gunnen, in deze benarde tijden zullen overleggen: eerst het stuk vleesch op tafel, als Bruin 't dan nog kan trekken, gaan we naar de komedie". Hier zijn er talloozen, die stellig, om van vleesch heelemaal niet te spreken zich al het mogelijke ontzeggen, om het noodige bijén te krijgen voor een plaats, zij het parket, zij het een galerij-staanplaats; die er uren en uren voor in de file staan, vór de kas nog ge opend is, om toegang te krijgen in het aller heilige. Men kan Zaterdagavond Onder de Linden al van 9 uur 's avonds af vór de groote Opera de eerste wachtenden vinden, die zoo den hélen nacht staan, in een steeds aangroeiende file, waarin familieleden elkaar aflossen, elkaar warme koffie brengen; men nu en dan om de beurt op een klapstoeltje uitrust, (de veroverde fileplaats wordt strikt gerespecteerd,) met kwinkslagen den langen nacht doorworstelt, tot den volgenden Zondagmorgen om 10 uur de kas geopend . wordt en de uitgifte van billetten voor de heele week geschiedt! Dit zijn bijna uitsluitend studenten enz., die alleen 3de en 4de rangs plaatsen kunnen koopen, en deze worden slechts in beperkt aantal afgegeven. Wie om half elf komt, vindt stellig niets meer. Z fanatiek als voor de Opera, is men over 't algemeen voor de andere theaters niet gezind, maar ook daar staan de menschen uren lang in de barre winterkou te wachten. Dat is de echte liefde, die ook de theaters in 't leven houdt. Want, trots alle voorspellingen voor dezen zwaren winter, die maar al te zeer door het dagelijksch gebeuren gestaafd schij nen te worden, bleven niet alleen de veertig bestaande schouwburgen in leven en beweging, maar er kwamen er zelfs nog een drietal bij, die in het Westen geopend zullen worden ! Dat, ook al sluiten zich vele andere poorten, die van de theaters, trots onlusten, revolutie en verbitterde opwinding, waarbij dadelijk bloed vloeit, hardnekkig open blijven, hebben we in 1918 beleefd. Onvergetelijk blijft me de vreemde sensatie van een Opera-avond, na bloedigen strijd Onder de Linden. Telegraaf en Postkantoor waren door de revolutiemannen veroverd; in de krantenwijk, waar de groote Bureaux van de Vorwarts, het Berl. Tageblatt enz. liggen, werd nog fel geschoten; een roode gloed drong door de sombere rookwolken aan den donkeren Januarihemel. De straten, die naar de Linden voerden, waren onheil spellend leeg. Hier en daar een wachtpost, een rood vaandel; de weinige menschen schoven haastig langs de muren voort. En toen op eens: een helder verlicht Operagebouw; uitverkochte zaal, binnenstroomende menigte in avondtoilet; een schitterende Carmenvoorstelling, het was alsof we droomden.... Aldus werden, gedurende een G tterdammerungvóorstelling, vier, vijf dooden en ge wonden in de entreehal van het Opera gebouw gedragen. En wie er toevallig uit het foyer heen verdwaald raakte, kon het bloed zien sikkeren over de marmeren steenen.... In de zaal dreigde het schieten nu en dan de zangstemmen te dekken, het pu bliek bleef rustig en aandachtig. Is dit cy nisme?. ... Het zou te ver voeren, hoe inte ressant het ook ware, een en ander te willen verklaren uit de gemoedsgesteldheid van die dagen, waarin de ne verrassing zóop de andere volgde, men zich zoo overrompeld voelde door de telkens elkaar verdringende gebeurtenissen, dat een zekere stompheid, een ,,Nitschewo"-stemming ten slotte alles verdrong. En, ik ben er zeker van, zoo zal het ook nu weer zijn, wanneer de aanstaande winter dergelijke gebeurtenissen op nieuw voor ons in petto mocht houden; er moet al hél wat gebeuren, voor deBerlijner zijn geliefd theater ontrouw wordt. Dit houdt schijnbaar bij de verschillende Directies den moed er in, ook al moeten zij de prijzen steeds meer onrust barend verhoogen. Panis et Circenses ! Het zijn hier de twee noodzakelijke dingen in 't leven, over welker stijgende kostbaarheid men zich het meest bezorgd maakt. Maar, wan neer men de ingezonden stukken in de kranten leest, dan geldt die bezorgdheid minstens zooveel, zoo niet mér, de weldra onbetaalbare theaterprijzen ! Zoo, nu heb ik mezelf waarlijk toch moed ingeschreven om, bij een mij nog vreemden lezerskring, belangstelling te wekken voor wat, onder zeer benarde omstandigheden, op de Berlijnsche planken gaat gebeuren. Bij den harden wedstrijd, die de theaters met de bioskopen, die er ware paleizen op na houden, te voeren hebben, valt het op, hoezeer zij toch trachten hun idealisme niet ten onder te doen gaan, en in de jongeren blijven gelooven. Het Deutsches Theater" opende liet Teekeningen voor de Amsterdammer" van B. van Vlijmen Dr. WILLEM ROYAARDS ALS ISIDORE SOLOMON in Welkom Vreemdeling!" i iiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiii iiui. MiimmUMiiiiiMiii IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIMHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIII winterseizoen met een nieuwe instudee ring van Strindberg's Vater", waarop ik nog terug hoop te komen, evenals op Jean Sarment's Schattenfischer" in de Kammerspiele. Het Lessingtheater" begon met zijne deuren te openen voor een hernieuwd optreden van het Moskauer K nstlertheater", ditmaal onder persoonlijke leiding en met medewerking van den onvergetelijken en onvervangbaren Stanislafski zelf; dan zal het de verschuldigde eer bewijzen aan den jubilaris Gerhart Hauptmann, door nieuwe instudeeringen van zijn Biberpelz" (met de niet minder onvergetelijke Else Lehmann) en Friedensfest". Als eerste noviteit wordt ons daarop Joachim v. d. Goltz' drama: Vater und Sohn" beloofd, waarop andere levende duitsche dichters zullen volgen: Franz Werfel met zijn Bocksgesang"; Georg Kaiser's Noli me tangere"; Carl Sternheim's Die Kassette"; Alfred Brust's Die Wölfe", en Hermann Essig's Ihr stilles Glück". En ook de 60-jarige jubilaris Arthur Schnitzler zal nog post festum gevierd worden door eene opvoering zijner Liebelei", met de jongst ontdekte ster" Ka'the Dorsch in de hoofdrol. Naast Goethe's Egmont" en Hebbel's Maria Magdalena", wachten ons wijders Octave Mirbeau's Geschaft ist Ge schaft", met Emil Jannings; Shakespeare's Wie es Euch gefallt", Ibsen's John Gabriel Borkmann" en Baumeister Solness". Ten slotte: Hans Müller's Der Vampyr" en Alfred Savoir's blijspel: Banco", (met Leopoldine Konstantin en Kurt Göt z). Dat is maar eerst het menu van n der hoofdtheaters ! Sterke belangstelling gaat altijd uit naar Leopold Jessner's daden in het Staats-Schaiispielhaus. Men weet, dat deze Intendant en scherpzinnige regisseur dit hoftheater, waaruit oude traditie en persoonlijke hofdictatuur elke frisschere moderne strooming banden, herschapen heeft in een tooneel, waaroo hij, Reinhardt nog zeer voorbijstrevend, vaak interessant experimenteert. Maar daar bij is Jessner er steeds op uit, jonge, sterke begaafdheden in zijn ensemble te voegen. De drie laatsten komen uit Frankfort en stelden zich in eene nieuw ingestudeerde opvoering van Maria Stuart" voor. De Eiisabeth, Gerda Muller,maakte sensatie. Zij zal misschien de verrassing van dit seizoen worden. Daarnaast ontbreken de extravagances niet! Waar de nieuwste buitenissigheid: de Nachtvoorstellingen, reeds in het vorig sei zoen nu en dan plaats vonden, en begin Oktober door het Theater am Kurf rstendamm" hervat zullen worden, met nachtelijke opvoeringen van Carl Vollmoeller's nieuwe pantomime Die Schiessbude", muziek van onzen landgenoot Jaap Kool, heeft het Residenztheater" het eerst sympathie ge voeld voor de bioskoopmode, om de avonden door mér dan n voorstelling lucratiever te maken. Het laat nu om 7-} uur Hauptmann's Hannele", en dan om 9 uur?Feodora" (met Tilla Durieux) spelen. Door de ne deur gaan de Hannelebezoekers nog in tranen naar buiten, en voor de andere staan reeds de Feodora-liefhebbers trappelend te wachten.... Geschaft ist Geschaft", zegt Octave Mirbeau. De direktie mompelt iets van slechte tijden". En Goethe, de Alweter, beweerde reeds in zijn Faustproloog, onder mér steeds weer lezenswairdig actueels: ,,lhr wisst, auf unsern deiilschen Bunnen Probiert dn ieder, was er mag...." C o R N E i. i i; v A N O o s T i; i; /. i; E iiiiiiiiliiiiilliiiimiiiililiiimiimiiiiiiiiMiiiii" miitiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiimiiMuiiiHiiiiiit iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilliiiiiiilliliiiilllliiiiiiiiiiiliiiiiiniliiii mers geen druk behoeft te worden. Op meer dan n niveau kan de persoonlijkheid gelden, en onder alle putten die zullen worden gedempt vór de laatste schouwburgbezoeker ver dwenen is, zal ook deze in aanmerking komen: dat voor het dagelijksch werk de boog niet onverpoosd op het hoogst gespannen kan zijn en dat er voor alles een maatstaf is. Wachtend op het,,Winteravondsprookje",heeft men thans den Vreemdeling" hartelijk welkom" geheeten, en toen bleek het in zijn soort zoo'n genoeglijke vertooning, dat de enkele on verzadigbare kunstvriend, die meende, dat Dr. Royaards zich voor dit eeresaluut aan den rnilden en wijzen jood, toch minstens tot Lessing had kunnen wenden, na het vierde bedrijf verslagen zat. Aaron Hoffmann, naar wlen voor het overige mijn collegiale gevoelens niet uitgaan, toont zich door de hoofdrol van dit stuk een mensen, die, om het luttel verschil in den snit van zijn neus, in een harde maatschappij wel bitter moet hebben geleden eer hij het bracht tot de ruime, redelijke en blijmoedige opvatting van al dit betrekkelijke, dat even bezeert, doch de sterke ziel van een volk onaangetast laat. Eer hij er zoo rustig om kon lachen. Want dit is het lieve in deze zeer volledige karakterschets van Isodore Solomon.een joodsch koopman uit den midden stand, dat niet zijn gebreken als deugden worden voorgesteld, maar dat ze, aan den wortel ontbloot, inkrimpen tot zoo volkomen verklaarbare en verteederende eigenaardig heden, zoo ras-echt blijken in een beteren zin dan men in den regel aan de oppervlakte erkent, dat zijn waarde onwillekeurig stijgt met elk bedrijf. Kind van alle werelden, moest hij zich wel assimileeren naar-buiten, terwijl hij heimelijk van-binnen de eenzaam heid ronddraagt, waarin een goed woord gemakkelijk weerklinkt. Isodore Solomon merkt het wel, dat men hem uit vooroordeel nergens wil, doch hij kent tevens - al bijna tweeduizend jaren kent hij haar de wereld een lappendeken van religies -?die dit vooroordeel schiep, en daarom maakt hij zich niet boos op die of gene, welke, zoo min als hij, de ware schuld draagt aan het misverstand en wacht geduldig tot voor de zooveelste maal in zijn leven een en ander zich zal hebben opgenelderd en vereffend. En in deze tegemoetkoming, die kruiperig vaak schijnt, onderscheiden wij, met de heeren notabelen van h 11 stadje waar de ongewenschte vreemdeling neerstrijkt, allengs ? K. V. HET NEDERLANDSCH TOONEEL Welkom Vreemdeling!" door Aaron i Hoffman. Terwijl de geleerden de koppen bij elkaar steken wat-te-doen tegen de malaise in het schouwburgbezoek, en Dokter Klaus, geroepen in dezen nood, op het ergste voorbereidde ... geschiedde eensklaps het wonder van weer eens een stampvolle schouwburgzaal voor een stuk, dat noch van Shakespeare, noch van Dumas-fils pretendeerde te zijn en bevestigde voor den tooneelkunstenaar het dichterwoord dat die Persönlichkeit" souverein erkent. En het moet voor Royaards, die als ieder ordentelijk kunstenaar langen tijd behoeft eer hij een werk, waaraan hij zich gegeven heeft, oplevert, d. w. z. innerlijk loslaat, prettig zijn geweest te ervaren, dat de men schen ook in dezen tijd, klaarblijkelijk, slechts op hem hadden gewacht. Was de zaal zoo vol geloopen om bijv. Koning Lear", we zouden het verschijnsel in zekeren zin nog gelukkiger, aan den anderen kant minder geruststellend hebben gevonden. Voor de pre mière van een tooneelgebeurtenis" heeft zich met de jaren een publiek, dat zich res pecteert, gevormd. Hier echter viel op niets classieks, metaphysieks, verplichtend of ver lokkend chic's.... te hopen, een onbekend stuk van een onbekend auteur uit de overzeesche gewesten, die ons kunsthart nu juist niet van verwachting doen kloppen, en niette min was men opgekomen met vertrouwen, om de regie en om het spel, om een naam die voor beide borg stond. Tegenover de nivel leering in kunst, waar het in den laatsten tijd zoo onrustbarend naar toe is gejaagd, mogen we thans dit vertrouwen verblijdend noemen, en wij gunnen den leider van het Nederlandsch Tooneel dit persoonlijk en eenvoudig succes des te liever omdat de vereischte veelzijdig heid van. een stadsschouwburg-repertoire voor den kunstenaar, die zijn beste krachten ongetwijfeld liever aan Sophocles dan aan Aaron Hoffmann wijdt, een plicht is, die imde natuurlijke hoffelijkheid, eigen aan elk oud geslacht, en het eenvoudig beginsel: wat gij niet wilt, dat u geschiedt. . .." wordt hoe langer hoe eenvoudiger in den positieven vorm, dien deze zoon van het zwervend volk altijd droomend van'het verloren betere en beste daaraan weet te geven. Isodore Solomon wint natuurlijk het uiter lijk pleit, een tooneelschiijver heeft dat in zijn hand, en als we in I vernemen, dat hij zijn goede geld in een onderneming steekt tot electrificatie van het achterlijk stadje, dan twijfelen we geen oogenblik aan zijn gesternte. Maar het aardige is, dat hij, als het ware en passant", ook een innerlijkpleit wint een, dat een schrijver niet in zijn hand maar in zijn hart moet hebben en de gene genheid van den toeschouwer ten slotte niet uitgaat naar den gewieksten jood, maar naar een zachtgeaard en hartelijk menschenras. Gebouwd op een Strand-Magazine scenaro, uit blijspel-elementen, waarbij de slagvaar digheid van dit ras aanleiding geeft tot doorloopend vermakelijke repliek, verheft zich de hoofdrol ver daarboven, en ofschoon de vertooning, waarin alle figuren (vertolkt door o.a. Kreeft, Saalborn, ui m berg en het, gevoelig gespeelde jonge meisje: Helene Vink) medewerkten tot een levend vol en vast geheel, geenszins een ster-vertooning is ge worden, ligt in die eene figuur toch de ver klaring voor het meer dan gewoon succes. Want ook Royaards had aan dit beminnelijk exemplaar, ais vertegenwoordiger der soort, zijn hart gegeven, en de volle maat van zijn talent. Een van alle kanten doorwerkte analyse, met een overvloed van détails toch sterk levend in n lijn, volkomen overtui gend daar, waar de speler niet trachtte de aangeboren uiterlijke kenmerken van het ras te accentueeren, maar natuurlijk-weg het innerlijke, den mensen Isodore Solomon beeldue. Een, in zijn bedrijvigheid, inschik kelijkheid, en onknauwbaar goede gezind heid, ontroerend mensen. LES COMPAGNONS DE LA CIIIMCKE". Martine, door Jean Jacques Bernard. Verleden week, terwijl ik u schreef over La souriante Madame Beudet", meende ik nog, op grond van deze proeve, dat het toch niet wel ging: Ie conte simple op het tooneel, de geheele handeling geconcentreerd op niets dan een glimlach.... En nu heeft het tooneel, het al-machtige, ons alweer beschaamd. Niets is onmogelijk in ik peillooze stilte binnen zijn drie wanden, in de onmetelijke ruimte van dit perspectief. In de lieflijke gedaante van Marguerite Jamois (Martine) is deze boodschap tot ons gebracht op klare en simpele wijs", een zuivere verblijding. Oneindig als het leven is het tooneel, niet wegens zijn inhoud alleen, neen, ook in zijn middelen is het onuitputtelijk. Les compag nons de la Chimère" behoeven hun idealen niet toe te lichten, waar zij het geluk hebben deze te kunnen toonen aan een volmaakt en lichtend voorbeeld. Commentaar daarbij ver stoort de rust, perkt af, en leidt tot overmoedigheden als: Er bestaat dan ook voor het tooneel geen ernstiger vijand dan de lit teratuur". Alsof, beminnelijke Gezellen van de schoonc verbeelding",datgene wat tusschen de regels staat, en door u met nadruk wordt gespeeld, niet tot de litteratuur behoorde ! Ge wildet zeggen, wij begrijpen het wel, dat een groote kunstenares als bijv. Margue rite Jamois, voldoende heeft aan de schets, en dat een tooneelschrijver, mits hij rekenen mag op de medewerking van, in zijn sfeer scheppende tooneelspelers, er zich met weinige, zeer gecomprimeerde aanduidingen af kan maken en vooral moet zorgen dat de gevoe lens niet struikelen over een te-veel aan woorden. Zonder zweem van vijandigheid kunnen schrijvers en spelers dit ideaal deelen. Hoeveel gevaar er voor de minder begaafden in commentaren schuilt, die op de vertooning vooruitloopen, bleek voorts herhaaldelijk bij deze, in zijn geheel sympathieke doch geenszins model" voorstelling, o.a. wanneer de opzettelijk, als een rustmaat, ingelegde stilte" niet juist berekend of te opvallend van duur was. Eenmaal zelfs trof zulk een misrekening van de regie Marguerite Jamois, uit wier innig wezen voor het overige elke stemming zoo natuurlijk voortvloeide als had ze maar, gelijk een bloem, te ademen, en noodzaakte haar (4e tafereel) te lang in een houding te blijven staan, die, ware ze korter en even verantwoord geweest bijv. door in haar verslapte vingers een stukje van de uitgezochte wasch te laten ten bewijs dat zij niet geheel willekeurig in de kamer, waar zij het jong-gehuwd paar te-veel was, ver bleef ;n n woord,met de geheele, w ndergave uitbeelding, subliem te noemen zou zijn. Martine", een doipsmeisje, is het bij toeval, door een voorbijganger op den land weg, aangeschoten vrouwehart, waarvan de wond onder het eelt der berusting blijft woekeren met een doffe, elke andere vreugde aanvretende pijn. Hoe diep het ging, wij peilen het, als zij, de vrouw van een weigestelden braven boer, in blijde verwachting verkeerend, op deze, haar van alle kanten opge drongen blijheid, niet anders reageeren kan dan met een verlegen schouderophalen. Z volstrekt had haarinnigste verbeelding eenmaal een andere b'.ijde verwachting toen de vrouw van haar vriend zijn kind droeg gedeeld, in elke phase, als het ware aan den lijve doorjubeld en doorleden, dat haar moeder lijke verlangens waren uitgeput voor het kind van den onverschilligen boer, van haar eigen vleesch en bloed. Ik herinner mij niet ooit op het tooneel een dergelijk complicatie te hebben zien weergeven, zoo sprakeloos waar, en in al haar ragfijne roerselen zoo aangrijpend. Het moederschap, Martine, dat is voor een vrouw het hoogste geluk...." Oui, on Ie dit". Vier woorden, onvergetelijk voor wie ze haar hoorden zeggen, dans Ie silence oii l'ame se réveille. Jammer is, dat de schrijver de rol van Julien, de voorbijganger, een jonge man boven haar stand, die het haar zonder arg" aandeed, niet heeft kunnen volhouden; de naïeve wreedheid waarmee Julien bij het afscheid Martine met de herinnering aan hun lentedag martelt, gaat voor een man, welke ons niet als de incarnatie der mannelijke ijdelheid is geschetst, weerzinwekkend ver. M. Gabriel V'erge, die de rol vertolkte, deed het mogelijke om dien, mannelijken" schijn te vermijden en waarschijnlijk ook als gevolg van deze inspanning bleef zijn optreden, waarbij, naast Madame Jamois' zuiverheid, telkens iets te-veel de routine-speler om den hoek kwam, knap, doch zonder bekoring. De lieve rol van de Grootmoeder werd helaas, door de actrice bedorven. En wat de decora tieve opvatting betreft, kunnen wij beden king voelen tegen de vermenging van een gestyleerd, vlak geschilderd achterdoek in I, en de realistisch uitgewerkte boerenkamer, met echte, suggestief tikkende klok in het laatste bedrijf, zonder, waar zoowel het een als een ander op het moment-zelf voldeed, daaraan al te veel gew;cht te hechten. Wij zijn Les Compagnons de la Chimère", hun leider, Gaston Baty, het initiatief van Neder land?Frankrijk, ten slotte ook te erkentelijk voor wat zij bereikten en brachten:een eerlijk pleit voor den waarachtigen eenvoud op het tooneel, die mogelijk bleek aan n kunste nares van buitengewone begaafdheid en buitengewone beheersehing. TOP N A E i' i