18 Nov. '22. No. 2369 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Op den Economiscben Uitkijk Vór vijftig jaar. ^ prOp den economischer! uitkijk moet men niet altijdvoor zich uit of om zich heen, maar nu en dan ook wel terug zien en daartoe is thans reden, omdat nu een halve eeuw.geleden 17 November 1872 de wet werd vastgesteld, waarbij de differentieele rechten" voor in voer van vreemde en van Neaerlandsche manufacturen" op Java en Madura werden afgeschaft. Deze maatregel was van ingrijpende beteekenis, omdat daardoor aan de Twentsche katoennijverheid de laatste steun ontviel, die haar door wetgeving en bestuur nog was toegekend. Met die nijverheid had de Regeering zich van oudsher druk bemoeid. Het tijdvak van Koning Willem I kenmerkte zich door vaderlijke zorg voor ontwikkeling van de bronnen van volkswelvaart, vooral voor be vorderingvanden handelen van de nijverheid. Deze laatste werd op verschillende wijzen beschermd, soms op wijzen, die ten huldigen dage ook aan verklaarde protectionisten wel wat wonderlijk moeten schijnen. Niet alleen werd de invoer van weefgoederen in Nederland (Noord en Zuid tot op 1830) sterk belast, maar men ging in die richting nog een belang rijken stap verder. Daarmee bedoel ik niet, dat vreemde manufacturen ook bij invoer op Java en Madura aan een veel hooger reclit onderworpen waren dan die, welke met een Nederlandsen certificaat van oorsprong onze koloniën binnenkwamen. Ook dit was nog bescherming pure et simple". De verdere stap was het afsluiten van de zoogenaamde geheime lijnwaadcontracten". Over twee jaar zullen wij het eeuw feest der Nederlandsche Handel-Maatschappij vieren; zij werd tot verlevendiging van den Levensverzekering Maatschappij H A A R L E M" Wl Isonsplel D II DE VOORDEELIQSTE TARIBVBN toen deerlijk gehavenden handel in 1824 met krachtige medewerking en steun van Wil lem I opgericht. Tusschen haar en deRegeering nu zijn destijds overeenkomsten gesloten, waarbij déN. H. M. zich verbond jaarlijks van onze textielfabrieken voor zeker bedrag aan lijnwaden te koopen, en die op de (be schermde) Java-markt te verkoopen, terwijl de Regeering uit de schatkist aan de N. H. M. de verliezen zou vergoeden, die uit deze transactie voortvloeiden. Aanvankelijk kocht de N. H. M. deze goederen slechts (of 'bijna uitsluitend) in Zuid-Nederland, omdat zij daar, waar deze nijverheid op een hooger peil stond, daarvoor beter terecht kon komen. In 1830, bij den opstand" was dit natuur lijk gedaan. De N. H. M. heeft toen goed werk verricht, door zich tot het destijds achterlijke Twente te wenden en zeer veel te doen (o.a. door oprichting van weefscholen) voor ver betering van de bedrijfstechniek (invoering van snelspoelen). Zij verleende nu hare gunsten aan de Twentsche fabrikanten en kocht aan vankelijk van dezen zooveel als die haar slechts leveren konden, waardoor in die nijverheid een geweldige Aufschwung" ontstond, die weldra tot overproductie en telkens tot een crisis leidde. In zekeren zin, in beperkte mate, heeft de N. H. M., door de geheime contracten ge steund, toen veel bijgedragen tot ontwikkeling van de vervaardiging der Twentsche katoentjes". Maar de toestand was natuurlijk niet gezond, doch kunstmatig. De nijverheid leunde geheel op den sterken steun van het groote handclslichaam; daarbuiten viel er niets te doen en werd er niets gedaan. De', par ticuliere handel" onthield zich en werd, als hij iets waagde, geboycot door de N. H. M. Maar deze laatste, voor haar verliezen op deze transacties door de schatkist gedekt, legde zich niet toe op wat had kunnen leiden tot een gezonde ontwikkeling. Haar vertegen woordigers kenden niet den smaak" van den Javaan en bezaten ook geen warenkennis; zij kochten dus in Twente slechts de meest gewone soorten van goederen en alleen op de vervaardiging daarvan vestigden de Twentsche fabrikanten al hun aandacht. De ontwikkeling was dus hoogst eenzijdig en trots de hooge differentie" in de invoerrechten waren en bleven de vreemde producten onzen fabri kanten en de N.H.M, de baas. Dit duurde tot 1853, toen na de nieuwe grondwet van '48 met haar scherper toezicht vanwege het Parlement een eind gemaakt werd aan het bestaan der geheime contracten en daarmee weldra ook aan de belangstelling in lijnwaad-uitzendingen bij de N.H.M., die reeds spoedig en meer en meer haar orders in Twente verminderde. Van dien tijd af zien wij CADILLAC Hit Meesterstuk der Autotechniek Importeur: K. LANDEWEER, UTRECHT den particulieren handel het hoofd opsteken en terrein winnen. Omstreeks het midden der 19de eeuw viel dus voor Twente die zeer bijzondere bescher ming weg, welke gelegen was in de stelsel matige orders der N. H. M. In stand bleven de voorrechten, aan Twentsche goederen boven de vreemde toegekend bij invoer in de koloniën, doordat die vreemde met 25 pCt. van de waarde en de nationale slechts met 12t pCt. belast waren. Maar aanvan kelijk bleef ook op dien toch gunstigen voet voor onze handelaren en producenten de mededinging van Engelsche, Duitsche en Zwitsersche goederen te zwaar. Onze textiel nijverheid was uitgegroeid in de breedte, niet in de diepte. Men wist hier niet elders wel wat de behoefte der Java-markt was, wat daar nog meer verlangd werd dan het aller eenvoudigste, waarop ook niet zoo groote winsten te behalen waren en waarvan de markt allicht overvoerd raakte. Het ligt buiten het bestek van deze zeer vluchtige schets, hier na te gaan hoe de besten onder de Twentsche industrieelen zich beijverd hebben, hun bedrijf en hun product te verbeteren en afzet voor de weefgoederen ook op andere dan de beschermde koloniale, op de vrije" markten te zoeken. Gemakkelijk viel hun dat niet en hel streven was ook niet algemeen, omdat de colonial preferenee" (in omgekeerden zin) velen er toe bracht bij voorkeur voor de Java-markt te blijven werken. Maar reeds in 1855 was door den Minister van Koloniën de vraag aan de orde gesteld of er bezwaar bestond tegen de opheffing van de differentieele rechten. Toch zou het van 1855 af nog tien jaren duren, eer men. . . . niet tot opheffing, doch nog slechts tot verlaging van die rechten overging. En ook van dat voornemen wekte de aankondiging groote be roering en sterken tegenstandin Twente, waar men op velerlei gronden betoogde dat de Hotel Duin en Daal Het geheele jaar geopend. Centr. verwarmd. nijverheid in haar strijd tegen het buitenland dit wapen, dit voordeel van 12 \ pCt. geringere belasting niet kon ontberen. Niette min stelde de wet van 3 Juli 1865 een traps gewijze verlaging in: van l Januari 1866 af zouden de rechten worden onderscheidenlijk voor vreemde en nationale goederen 20 pCt. en 10 pCt., zulks drie jaar lang, en daarna voor weer zooveel jaar 16 pCt. en 10 pCt. zoodat de differentie van 12 \ pCt. zou dalen eerst op 10 pCt. en dan op 6 pCt. Deze wet zou tot l Januari '72 van kracht blijven; zij zou dus vór dien tijd moeten worden herzien; algeheele opheffing van de differentie zou alsdan volgen. De wet van '65 heeft zeer zeker veel minder ongunstig, men mag zelfs zeggen veel gunsti ger gewerkt dan door haar tegenstanders was voorspeld. De vermindering van de be scherming leidde de aandacht af van de Javamarkt als eenig of voornaamst afzetgebied; men zocht /neer algemeen ook andere gebieden op en breidde de vervaardiging van moeilijker artikelen uit. Toen de werking der wet haar einde naderde, kon de Regeering dan ook op de gunstige uitkomsten der verlaging wijzen om te betoogen, dat men zonder bezwaar thans tot alge heele opheffing kon overgaan. Maar die stel ling vond vrijwel algemeen verzet in Twente, waar men wees op allerlei punten waarin de Nederlandsche nijverheid bij de Engelsche achterstond. Inde Eerste Kamer echter voerde C. T. Stork een krachtig pleidooi voor vrij handel; ook hij echter waarschuwde tegen de plotselinge afschaffing, die een schok" zou teweegbrengen in de nijverheid, en drong aan op voortgezette verlaging van jaar tot jaar. De wet is echter 17 November 1872 tot stand gekomen in den zin als door de Regeering bedoeld: dadelijke en algeheele afschaffing van de differentie; een eenparig recht van 6 pCt. voor vreemde en eigen goederen. De schok, door C. T. Stork voorzien, is in Twente, hier en daar, wel gevoeld, aanvanke lijk, maar de katoennijverheid heeft zich spoedig aan den nieuwen toestand weten aan te passen; het gemakkelijkst viel dit voor die ondernemingen, die niet meer in hoofdzaak voor de beschermde markt werkten. Door dezen maatregel, een halve eeuw ge leden genomen, viel feitelijk het laatste steunsel weg, dat in den loop der Hide eeuw door wetgeving en bestuur aan de Twentsche katoenvernijheid was geboden; zij moest trachten zich nu verder geheel in eigen kracht te ontwikkelen. Een beschouwing over de wijze waarop en de mate waarin zij dit heeft weten te bereiken valt buiten het kader eer.er vluchtige aanwij zing van de beteekenis der wet van '72; laat mij volstaan met te zeggen dat deze industrie, doo/ goede en kwade tijden heen, getoond heeft de kunstmatige bevoorrechting van be scherming te kunnen missen. Het in 1872zich openende nieuwe tijdperk is door gestadigen vooruitgang (tot op den oorlogstijd) geken merkt geweest. S .M i s s A E R T 'T WOON HM/5 DIRECTEUR: F: J.ZEEGERS .«-?^^^«^??^-?^--??v-^-^v^^s. LEID5CHE5TR.73 PRINSENGRACHT 709-711- 713 AMSTERDAM LEVERT UITSLUITEND FABRIKAAT MODELKAMERS FABRIEK: LIJNBAAN5GRACHT 23-^-23 BIJ HET LEID5CI-IEPLEIN ff TWENTSCHE BJUK Amsterdam, Rotterdam, 's-firavenhage, Dordrecht, Utrecht, Zaandam, Bestort kapitaal f 35.500.000.?Reserven: circa f 12 000.000. ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEIN&Co., 55-56Threadneedlestreet London E.C. B. W. BLIJDENSTE1N Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Buitenl., Vreemde Munt, Coupons. Incasseering op Binnen- en Buitenland. Rembourscredieten. In- en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposits. Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credieten aan Handelaren en industrieelen bij hare afdeeling CREDIETVEREENiOING, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek of andere zekerheid, hetzij in blanco. Beute voor DEPOSITO'S ONTVAHG- ei BETAALKAS Niiun Doelenstraat 20-22, imslifdam Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ?20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging l-^ pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. SAFE EPOSIT INRICHTEV6, geopend: opWerkd.v.83/4V.m.tot4V2Uurn.m.| op Zaterdagen en Beursvacantie- i dagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. l Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of l geïntroduceerde personen. De bekende ALL-RISK-POLIS van de Excess" geeft de meest volledige dekking in alle ge vallen van schade. Modelpolissen en tarieven aan te vragen bij: J, Henn. SehFüder, Hemngr. 124/128, Amst. Telefoon N. 329. HEBEILKHE HiNDEL-MMTSIlPPU Gestort Kapitaal f 80,000,000.-. Statutaire Reserve f 19,445,211.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGE. RENTE VOOR DEPOSITO'S: Direct opvorderbaar IVs % l maand vast ol opzegging .... 2 % 3 maanden vast of opzegging. . . 3 % 6 . . ? 3V2 % 12 ... 4Vj % Voor andere termijnen en groote bedragen nader overeen te komen. Direct opvorderbaar Tien dagen opzegging Een maand vast , . Een maand opzegging Drie maanden opzegging. Zes maanden Een jaar , l op nader overeen te komen f voorwaarden. W-% p/j 3 % l Vanaf den dag der op3J l zegging wordt J % 4 ,, j minder rente vergoed. Voor andere termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. Maatschappij voor Hypothecair Crediet In Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen ... 19.312.000. Pandbrieven . 18.644.000. Reserve* 1.075.000. 'Hoofdkantoor: te 'S-Q RAVENHAOB, NAIIAULAAH II. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 18. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4* % en 5 % PtNDB«IEVEK TEGEN BEÜBSKOERS in itukkan «in f I.OGO.-, 1500.- en f 100.-, HET VEIPUCHTE UJilllKSCHE UITIOTING, Oi Oinctio: Mr. D, VAN HOUTEN. Mr. unvinieniJB 1923. J. 0. TEN BRUB8EN CATE. HYPOTfiEEKBflNK Verplichte jaaplyKsche uiUoüoo vier* pet INCASSO-BANK Amsterdam Rotterdam Almelo Arnhem Delft Dordrecht Eindhoven --? Enschedé's-Gravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg?Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam Volgestort Kapitaal f 25.OOO.OOO. Roservtt f 5.361.7OO. Effectenorders Coupons Prolongaties Vreemd Bankpapier Cheques Buitenl. Wissels Residentie Hypotheekbank 's-GRAVENHAGE Anna Pauiownastraat 97. TRUSTEE'S EN ACCOUNTANTSCONTROLH Hypotheekbrieven tegen 99 % Qpelschbaan pari na 1O jaren, Directie: K. E. ABBINQ. D. VAN OORDT. De HollandschB Voorschotbank! ; HAARLEM, KRUISWEG 70 Bijkantoor: Amst., Keizersgr. 604 Rotterdam, Wijnhaven 129a, 's-Gravenhage, Ged. Burgw.38, Maastricht, Stationsstraat 36. De Bank verstrekt gelden tot elk j bedrag met een minimum van f't1»O O en verkoopt 4£% schuld brieven in stukken van ? 1000, / 500 / 100 en / 50. ROTTERDAM AMSTERDAM VGRAYENEAQE Handelscredletex Voorschotten in RokeniasZ-Ocrarft; t Deposito1* Cheque-Rekeningen met rentevergoeding Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving SAFE DEPQSIT Levensverzekering Maatschappij :^__,~n^fi _ --*-^- , flrnbem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. RotiBfd. Hypotheekbank mi Nederland Opgericht In 1864 Votaekend Maatschappelijk1 Kapitaal (5.000.001 Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor Inl. wende men zich tst het kantoor der Bank, Ged. Blerbaven 29 te R'dam of tot hare Agentit In de hoofdplaatsen des Rljki. DcDir. Mr. W. v. ROSSEM, Mr. TH, REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK Standaard Hypotheekbank te Rotterdam Directie: Mr. H. H. C. CASFENDIJK en I. MOSSELMAN De Ban k geeft onder controle van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantoor 5% Pandbr. tegen 95% en voor zoolang de beperkte voorraad strekt 6% Pand brieven uit tegen 101%. HAARLEM 5 pCt. PANDBRIEVEN a 95 pCt. te beginnen 1923 Jaarlljksche uitloting van 4 pCt, Directie -( A' E' TH' DE BYËDÓLLEMAN " ( Mr. P. FUERI SNETIILAGE. D E AMSTERDAMMER | Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?per jaar l Utrechfsche Hypotheekbank UTRECHT Pandbrieven ruim f 34.OOO.OOO.?. De Bank stelt beschikbaar: 5y2 pCt. Pandbrieven a 100 pCt. In stukkan van ftOOO.-, fSOO.- en f1OO.-f met verplichte uitloting a pari in 25 jaren Di Directie: M». A. J, l. VAN LIER. Mr. f. X. HOORWEG. Hypotheekbank voor Amerika 's-GRAVENHAGE 6°Pandbrieven Opeischbaar na 10 jaar a pari. Kracht j HYPOTHEKEN en CREDIETEN C. B EPKER, Administrateur, Gelderschekade 27a, (Beursplein) ROTTERDAM en Ottoweg 10, HEELSUM. belast zich met het bezorgen van HYPOTHEKEN en CREDIETENMomenteel kapitalen beschikbaar. Openbaarheid. 1959 (Levensverzekering), Vraagt ons Jaarverslag DEN HAAG, Veenestraat 1. AMSTERDAM, Weteringschans 1OO.