DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 2 Doe. '22. - No. 2'S Concertgebouw-Kamermuziek" D; Concertgebouw-Kamermuziek" is dit maal weer een groot succes. Ze trekt steeds meer publiek, en uit muzikaalst Amsterdam, zoodat een in hooge mate aanvurende invloed op de optredenden niet uitblijft. Een wissel werking, die in de Kleine Zaal" bij zoovele andere gelegenheden wei zér wordt gemist ! Op den derden avond is Sein Dresden's Madrigaal-vereeniging" aan 't woord geweest. Zij had slechts een enkel nieuw nummer op 't program: Diepenbrock's hymne ,,Caelestis LJrbs Jerusalem"; voor 't overige beoogde deze uitvoering te doen uitkomen, dat het, dank zij ijverige ensemble-studie, mogelijk is geweest het répertoire te handhaven, in weerwil van het uittreden van niet minder dan drie hél goede krachten: de sopraan Janna Brandsma, den tenor Louis van Tulder en den bas Jan Dekker. Mevr. Kubbinga heeft nu Mevr. Van Raalte naast zich gekregen; een nheid is dit sopra nen-paar nog niet. Van huis uit heeft de stem van Mevr. Van Raalte een afwijkend timbre, en bovendien heeft ze in de drukke operapractijk wel iets scherps gekregen; laat ons echter niet vergeten, dat rust en een studeeren met 't oog op klank-productie in geheel andere verhoudingen dan tot dusver hier veel goeds kan uitwerken. Een gunstigen indruk kreeg men van de wijze, waarop nu reeds de weeke bariton van Wiliem Ravelli en het ruigere geluid van Hendrik Kubbinga elkander aanvullen. Bij de tenoren echter, waar Rudolf van Schaik voor Van Tulder inde plaats gekomen is, domi neerde Jacques van Kempen veelal, vooral in het mezza-voce. Dresden zal zeker niet verzuimen, hieraan ter dege zijn aandacht te wijden, te meer, omdat het geluid van Van Kempen nog altijd op de vertolking van het droefgeestige gespecialiseerd blijkt. De hymne van Diepenbrock kenmerkt zich door rake tekst-uitbeelding en voorname effecten-aanwending, doch, gelijk dat zich meer voordoet inde werken van dezen meester, de hoogtepunten van expressie zijn wat talrijk, er is te weinig beleid van climax werking, en de stemvoering verliest zich h;er en daar in een zekere gezochtheid Het program was vol afwisseling, ta! van geliefd geworden nummers kwamen er op voor, en er was zooveel technisch meester schap en een zoo veelzijdige muzikaliteit in de vertolkingen, dat het publiek blijkbaar gehoor gaf aan een innige behoefte, als het keer op keer het ensemble hulde bracht in de persoon van zijn kundigen leider. De vierde avond: Loevensohn-Mengelberg ! Het is wel hél lang geleden, dat Mengel berg zich in 't openbaar alspianistdeed hooren. Vór enkele jaren heeft hij eens in de KJei'ne Zaal zang-voordrachten van Mevrouw Men gelberg begeleid, maar dat was in meer be sloten kring. Om hem aan den vleugel te zien optreden op 't podium der Oroote Zaal, hetzij als solist, hetzij als accompagnateur, moet onze herinnering veel verder in het verleden teruggaan. Ik weet, eens een zeer bijzonderen indruk gekregen te hebben van Mengelberg's piano-begeleiding -- op een abonnements-concert van 't Gebouw bij de voordracht van Beethoven's F-dur-romance; door welken violist, dat is mij ontschoten. Nu hebben wij dan eindelijk weer eens een paar accompagnementen van Mengelberg op den vleugel gehoord. De sensatie was niet ongelijk aan die van Ravel's piano-begelei dingen, onlangs op den Zaterdagavond van het Fransche Muziekfeest. Toen de interes sante afspiegeling van de op den voorgrond tredende eigenschappen van Ravel als compo nist in zijn behandeling van het klavier, thans vonden we van alles uit Mengelberg's dirigenten-wezen in zijn opvatting en uitvoe ring van een paar piano-partijen terug. Het warende begeleidingen bij Loevensohn's voordracht van Schumann's ,,Adagio und Allegro" en Schubert's Arpeggione-sonate." Bij een bespreking van laatstgenoemd werk in dit blad, naar aanleiding der succesvolle introductie ten onzent in September '21 door Loevensohn en Willem Andriissen, mocht ik er reeds op wijzen, dat de vermelding der piano op het titelblad van Jan Mulder's bewerking voorde violoncel onjuiste verwach tingen wekt ten aanzien van de rul der piano in het ensemble. Ze doet in werkelijkheid niet anders dan begeleiden. Dat dit eveneens haar taak is in de compo sitie van Schumann, blijkt al hél duidelijk hieruit, dat dit stuk oorspronkelijk niet ge schreven is voor Cello, maar voor Hoorn. Schiimann's Adagio und Allegro" ontston den als Opus 70 in'1849, zijn vruchtbaarste jaar. Hij had ouder meer het plan opgevat, het een en ander voor blaasinstrumenten te gaan schrijven, de blaasinstrumenten, waaraan de literatuur tot dusver zich' al te weinig had laten gelegen liggen. Achtereenvolgens werden nu gecomponeerd: de ,,Phantasiestiicke für Pianoforte und Klarinette", later verschenen als Opus 73, het Adagio und Allegro für Pianoforte und Horn" (Op. 70), en het Konzertstück für vier Hörner und Orchester" (Op. 86). En wat is nu het lot van deze stukken geweest? De eerste twee werden, vermoedelijk op uitgeversaandrang, door Schumann zelf n voor cello, n voor viool gearrangeerd, en in die bewerking worden ze zoo nu en dan nog wel eens uitgevoerd van Scpha Jansen en Jaap Spaanderman hoorden we deze week nog Opus 73 , terwijl de oorspronkelijke zetting ons ver borgen blijft. Het Concertstuk voor 4 Hoorns en Orkest schijnt practisch weinig geschikt, wegens hetTiiterst precaire der le-Hoorn-partij. Verder trekt ook hier weer de aandacht, dat de auteur deze composities bestemt voor Piano n dit of dat ander instrument, terwijl toch de partij van dat andere instrument bepaald sterk op den voorgrond treedt, als gevolg van den duidelijken opzet, om het kun nen der blaasinstrumenten in alle veelzijdig heid helder te belichten. Hoe het zij, ik acht het volkomen begrijpe lijk, dat Mengelberg, niet alleen in de Arpeggione"-sonate van Schtibcrt, maar ook in Schumann's Adagio und Allegro", de piano partij heeft behandeld als zijnde van secon dair belang, wat natuurlijk niet btteekent, dat hij er niet zijn uiterste artistieke zorg aan zou gegeven hebben. Men was terecht n en al bewondering voor de fijnheid van aan slag en de gevoeligheid van rubato", waar mee deze begeleidingen werden gespeeld. Wat de stukken zelf betreft, de Arpeggionesonate" handhaafde zich op de voorname plaats in Schubert's oeuvre, die we haar bij de introductie gevoelden te moeten aanwijzen; ten aanzien van Schumann's werk daarentegen kwamen we bij alle waardeering er toch niet toe, het oordeel van Clara Schumann te onderschrijven, die het prachtig, frisch und leidenscliaftlicli" vond. Vór de pauze was het programma veel belangrijker: daar hadden, op het lofwaardig initiatief van Loevensohn en als gevolg van zijn nasporingen van den laatsten tijd in de bibliotheek van het Brusselsclie Conserva torium, Luigi Boccherini en Karl Philipp Emanuel Bach het woord gekregen, wat hun op onze kamernui/.iekavonden zelden of nooit te beurt valt. Wie den naam Boccherini hoort noemen, neuriet den aanhef van de bekende Menuet, maar is dan daarmee ook terstond aan 't eind van zijn wijsheid. En dat, terwijl het hier een componist betreft van schier ongelooflijke vruchtbaarheid ! Luigi Boccherini (1743?1805) was een vermaard violoncellist, en het verwondert ons dus niet, op de lange lijst zijner composi ties tal van werken voor cello aan te treffen. Maar ook kerkmuziek heeft hij geschreven, en voorts gaf hij niet minder dan 91 strijk kwartetten uit, 125 strijk-kwintetten, 54 strijk-trio's, 12 klavier-kwintetten, 18 kwin tetten voor strijk-instrumenten met fluit of hobo, 16 sextetten, 20 symphonieën", een serenade voor orkest. En. dan bestaan er ook nog tal van ongedrukte werken van hem, over verschillende bibliotheken verspreid. Karl Philipp Emanuel Bach (1714?1788) was de tweede der zonen van Johann Sebastian, die hun vader hebben overleefd. Hij zou in de rechten gaan studeeren, en daarom maakte Bach Senior er zich niet al te druk over, dat deze zoon van hem veel toonde te voelen voor het galante" genre der Fransche klavierrnuziek. Evenwel, Karl Philipp Emanuel begon zijn werkzaamheden als juridisch student te Frankfort a/O. met de oprichting van een zangvereeniging, trok in 1738 naar Berlijn, bekleedde daar een kleine dertig jaar lang het ambt van kamercembalist" bij Frederik den roote, wiens fluitspel hij het dubieus genoegen had te mogen begeleiden, ?- om ten slofte te Hamburg de opvolger te worden van den ge vierde n Oeorg Philipp Telemann als directeur der kerkmuziek. Karl Philipp Emanuel Bach schreef den bekenden Versuch ber die wahre Art, das Klavier zu spielen", een werk, dat zijn beteekenis tot in onzen tijd heeft bewaard. Coniponeeren deed hij voornamelijk voor klavier (210 solo-stukken, 52 concerten, vele sonaten enz.); kerkmuziek schreef hij ook in respectabele hoeveelheid, doch op dit gebied heeft hij niet dezelfde hoogte bereikt als op dat der klaviermuziek. Slechts de rijkdom zijner harmoniek verraadt de school van Johann Sebastian, de diepzinnige polyphonieëii van den grooten vader vindt men bij den beroemd geworden zoon niet terug; deze zoekt zijn kracht in het melodisch element, en staat daarbij, gelijk de neigingen zijner . jeugd reeds deden verwachten, sterk onder Franschen invloed. Zeer lang heeft men in Karl Philipp Emanuel Bach den grooten renovator van de sonate" en den sonate-vorm" gezien; nieuwere onder zoekingen echter hebben uitgewezen, dat zijn' arbeid op dit gebied, hoe belangrijk overigens, toch in hoofdzaak niet anders dan een voort bouwen is geweest op door Johann Stamitz (1717?1757), den genialen stichter der Mannheimer School", gelegde grondslagen. En interessante, doch zeker niet onver wacht zich opdoende coïncidentie ! het raadsel, waarvoor allerlei nieuws en geraffineerds in Boccherini's composities, van de allereerste af, de musicologen gedurende langen tijd geplaatst heeft gehouden, heeft mede zijn oplossing gevonden in de vast stelling der ware beteekenis van Johann Stamitz als pionier van den modernen" stijl der instrumentale muziek. De blijken van bekendheiüo.m. met de Trio's Op. l van Stamitz in de eerste werken van den overigens van individualiteit stellig niet misdeelden Boccherini zijn onmiskenbaar We hebben thans het voorrecht gehad, te mogen kennismaken met een Concerto en een Sonate van Boccherini, benevens een Concert in Bes-dur van Karl Philipp Emanuel Bach, alles voor violoncel, met begeleiding van kamer-orkest", resp. cembalo" allén. Boccherini bekoorde door de opgewekte, populaire" thematiek zijner allegro's en de verrukkelijke zangerigheid zijner adagio's, K. Ph. E. Bach vervulde ons van bewondering voor de kracht zijner rhythmiek en harmonie, de frischheid en expressiviteit zijner melodiek, en zijn meesterschap in de kunst van den opbouw. In het Ad agio de r sonate van Boccherini trok een rijkdom van meerendeels gecompliceerde versieringen de aandacht, die het begrijpelijk maakt, dat Boccherini's manier" een slechten naam heeft gekregen in een tijd, die zich vol weerzin van het alleen-maar-virtuose, het genre der salon-muziek", afwendde; hoezeer het echter te betreuren valt, dat dit aanleiding is geweest, in het werk van den begaafden Italiaan nu ook maar alles over n kam te scheren, dat heeft deze prachtiggeslaagde Concertgebouw-Kamermuziek-avond wel hél overtuigend doen uitkomen. Marix Loevensohn was in n woord voor treffelijk in al zijn soli, Willem Mengelberg schitterde als improvisator op den tot cembalo" zoo goed en zoo kwaad als 't gaat ingerichten Pleyei, die nog altijd wacht op ver vanging door een instrument als dat van Wanda Landowska, en het kamer-orkest" (Helmann--Herbschleb, Betsy Schrik?B. Meyer, H. Meerloo?J. Kerkhoff, en Van Goudoever L. H. Meerloo) klonk wel soms voor de Kleine Zaal iets te sterk, doch ver vulde overigens zijn rol op de meest ver dienstelijke wijze. H. I. o E N HERTOG iniiHiiiiinii""""""11" ELECTRISCHE VERWARMING. BORKUS & LOTZ ? AMSTERDAM TEL. 6192 N. KERKSTRAAT 306?308 VOOR SINT NICOLAAS 2000 AKTETASSCHEN GEGARANDEERD ECHT RUNDLEDER ZWARE KWALITEIT LET OP HET SOLIED AFGEWERKTE HANDVAT PRIJS LET OP STALEN BAND HET LEEPBEKLEEDINQ WIJ VESTIGEN IN HET BIJZONDER DE AANDACHT OP DE KKURIUE EN SOLIDE AFWERKING HET HANDVAT EN DE ZIJSTUKKEN ZIJN EXTRA VERSTERKT EN OVER DE VOLLE BREEDTE VAN DE TASCH IS EEN STALEN B AND MET LEER OVERTROKKEN AANGEBRACHT Woning- en Bouwbureau VAN J. P. KOK, Raadhuisplcin 22 - SCHOTEN. Vraagt Inlich fngen omtrent TE HUUR of TE KOOP zijnd. HUIZEN en VILLA'S te SCHOTEN tjt'j*:^"fï:- v^v'w.y-.- .?? .v'? ' ?'?;??? ^ft-i'siMf-W'' -";' RIJN S MOSTERD «OSTERDPOEDER DE BONT & LEYTEN's AMAROMA SURFIJNE CHOCOLADE CROQUET Alleen verkrijgbaar bij Banketbakkers SPECIAAL ADRES VOOE Draaistroommotoren 1-500 tot 5 P. K. en Electrische Strijkijzers, nieuwste constructie Ingenieursbureau VAN NISPElf ZWOLLE J. A. H U SS E R TECHNISCH HANDELSBUREAU Prins Hendrikkade 174 - Amsterdam O T IE IXI een duurzame plastische ASBEST-COMPOSITIE voor het maken van Nieuwe Dakbedekkingen en het repareeren van oude, lekke daken, goten, tanks, silo's enz. enz. Levering uit voorraad. Gebr. BREEN IIEUVEPDIII m. - w. N. m\ mimm 53. ? iel, c. 345 HAJIRLEMMERSTR. 64 ? Tel. C 346 Grootste sorteering Westm. Klok ken. Pendules. Horloges. Wekkers. Gouden en Zilveren Werken. ie Qualiteiten. Lage prijzen Gouden Ancre Horloges f 65.Zilveren ,, 20.Nikkelen 5.Wekkers van af f 2.?. C O RH. VAM DER SLUUS Binnenhuisarchitectuur, Meubels, Stoffen, enz. Al loon NOORDEINDE 162* - Tel. 4782 * DEN HAAG Electrisclie Boekbinderij OUDWIJK" FIRMA VAN WIJK & VAN OEN WIJNGAARD Otncht-Oufaükorinnstnat 104-110 (voorheen Jansveld 19) TELEPHOON 2957 PARTICULIER EINDWERK ENZ. SPECIAAL INGERICHT VOOR GROOTE OPLAGEN - LINNEN STEMPELBANDEN - VOOR H. H. UITGEVERS Vogelkalender voor 1923 Weekkalender met 52 afbeeldingen in KOPERDIEPDRUK naar fotografische opnamen van den bekenden vogelfotograaf A. BURDET, voorzien van tekst en toelichting door DR. JAC. P. THIJSSE. Kalender met Memorandum PRIJS F 2.50 Particulier verkrijgbaar bij den boekhandel, of tegen inzending van postwissel of giro storting No. 1360 bij de uitgevers WEENENK & SNEL, DEN HAAG. Bij dezen kalender leveren wij U een passend ALBUM tot het verzamelen en bewaren van de plaatjes ad Fl. 1.50. Beleefd aanbevelend, FIRMA WEENENK & SNEL - DEN HAAG 12 zilveren theelepeltjes met verschillende bloemsteeltjes Met etui zonder etui f28.?. f24.-. Lengte der lepeltjes lOc.m. Franco door Nederland. Bij niet voldoening mogen de lepeltjes geruild worde n In Den Silveren Molenbeecker CORN. SCHOORL Amsterdam den Haag KALVERSTRAAT 32 Tei. N. 2149. HOOGSTRAAT 31 Tel. No. 6890. Dedemsvaartsche Lange Turfjes" van L. JONKER, Dedemsvaart fijn b|j de thee. Practisch verpakt om bf) nitsts-pjes mede te nemer. Verkrijgbaar bjj uw«n ST. NICOLAAS GESCHENKEN Prismakijkers, tooneelkijkers. Diverse fabrikaten en prijzen. Luxe barometers, kamer- en venster thermometers, weertelegrafen, kleine projectie toestellen, lantaarnplaatjes, enz. enz.