9 Dec. '22. - No. 2372 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE ROL VAN DE GETROUWDE VROUW TE OBERAMMERGAU TIJDENS DE PASSIESPELEN 'k Was bij Maria geweest en nu was ik bij Magdalena. En ik vroeg nog wat nadere uit legging over iets wat Maria gezegd had. Aan Maria had ik gevraagd, of ze dacht, dat ze de volgende keer weer Maria zon zijn. En ze had me gezegd, dat daar geen sprake van was: Men was maar eens Maria." 't Leek me iets moois. nmaal een groote rol spelen in het passiespel. En dan teruggaan in de vergetelheid. Eén zomer meespelen met volle kracht en hartstocht en toewijding. En dan niet meer. Want een tweede maal is een herhaling. En als men de eerste maal met toewijding ge speeld heeft, dan de tweede maal och elk mensch is een beetje ijdel. Maar n zomer spelen. Toch Anton Lang speek al voor de derde maal de Christus. Waarom alleen de vrouwen n zomer? Waarom? Of zou het alleen zoo zijn voor de rol van Maria? Omdat men in de rol van Maria wil zien de groote nieuwe toewijding, die geen herhaling kan dulden? Toch de rol van Jezus is niet minder dan die van Maria. En ik wist dus niet waarom. En omdat ik het niet wisr, daarom vroeg ik het aan de Magdalena, tten ik bij haar was. En ze antwoordde me, dat een vrouw wel twee zomers mocht spelen. Maar «eiroaivde vrouwen spelen niet mee. Tusschen twee passiespelen ligt tien jaar (nu was er twaalf jaar tusschen). Men meet toch wel twintig jaar zijn om een belangrijke rol te spelen. Tien jaar later is men allicht getrouwd of kloosterzuster. Want hier, waar de vrouw geen beroep leert, is voor de ongetrouwde vrouw geen plaats. De getrouwde vrouw speelt niet mee. En dit in onzen tijd. Dat het zoo was, een vijftig jaargeleden.dat kan men begrijpen. Maar nu En toch toch is er misschien juist in het heden in Oberammergau een groote reden om de getrouwde vrouw uit te schakelen van het spel. Om de toestanden in Oberammergau te kennen, moet men achter de schermen hebben gekeken. De meeste bezoekers worden wel netjes vór de coulissen gehouden. De gewone gang van zaken is deze: Je bestelt een kaart voor de passiespelen bij Cook of een dergelijk reisbureau. En je krijgt die kaart plus pension teOberammergau. De spelen zijn van 8?12 en van 2?(i uur. Je krijgt pension van den avond voorliet spel tot den morgen na het spel of zooals men het hier nauwkeurig uitdn kt: avondeten + logies. + ontbijt + middageten + avondeten + lo gies + ontbijt. Het kan ook zijn, dat je in Miinchen een kaart neemt.Maar weer zorgt men tevens voor je ondergang in Oberammergau. Soms kan je in München of omgeving een kaart krijgen bij een ai toverhuurder, die dan zorgt voor kaart -r pension + heen en terugreis. De groote plaatsen in de buurt zijn hier (wat de groote hotels betreft) mee annex. Die leveren je ock kaart + logies iz. Oberammer gau + zoo noodig vervoer. Bij het ontbijt te Oberammergau knjg je de kaart. Dat is nu alles heel goei. en heel zorg/aam. En als je op deze manier je kaart neemt,ben je dankbaar voor zooveel zorg. Maar achter de schermen zie je dan niet. En het tooneel is nog wel eens het meest interessant achter de coulissen. Daar leeft nog wel eens het heel echte (zij het dan soms leelijke) leven. Inzending der Soierie Lyonnaise op de Fransche tentoonstelling. Inzending van het lHiisf,,Au bon Marché" op de Fransche tentoonstelling. MllllllllltlllllllllllllIllllllM Illlll Dat men pension in Oberammergau + zitplaats in het theater samen verkrijgen kan, is natuurlijk heel normaal. Maar wat niet normaal is: dat er zonder pension nagenoeg geen zitplaatsen zijn. Dat wil zeggen, dat het pension in Ober ammergau nagenoeg gedwongen is. Wil men een behoorlijke plaats in het theater, dan moet men in Obcrammergau en pension. Een goede plaats is nagenoeg niet te krijgen voor hen, voor wie dat pension te duur" is. Of voor wie in de buurt wonen of voor wie in de buurt bij familie of kennissen logeeren en voor wie dus het persion in Oberammergau een overdreven luxe zou zijn (en pension in Oberammergau is voor Duitschers, die hun geld in marken verdienen, duur). Het pension in Oberammergau is geforceerd. Men zegt, dat men dit doet om de heilig heid van het spel. Het spel begint omachtuur 's morgens. Heeft men dan al gereisd, dan is men moe en niet in de goede stemming. Het klinkt mooi, maar het is onwaar. De spelen zijn op Zondag en Woensdag. Maar als er veel aanvraag om kaarten is, komen er naspelen bij.Na het spe! van Zondag komt dus het naspel van Maandag. Maar nu zit men met de heele mooie pensionregeling. Want alle bedden in Oberammergau zijn door het hoofdspel bezet tot Maandagochtend. En dus voor het naspel (dat precies gelijk is aan het hoofdspel) behoeft men niet den avond van te voren te komen. Er zou dan geen plaats zijn. Dan mag men wel vór acht uur reizen. Dan is er geen sprake van vermoeidheid en stemming. Maar wel moet men dan een nacht na het spel blijven. Nog een illustratie. De tram van Murnau naar Oberammergau (aansluitend op den trein München Murnau) rijdt 's morgens om vijf uur. Die tram moet men nemen om op tijd te zijn. Dj volgende tram is juist twintig minuten te laat. (En dat voor een tram, die voornamelijk bestaat om passagiers naar de passiespelen te vervoeren). Maar op naspeldagen, dan gaan er twee extra-trams, die op tijd aankomen op naspeeldagen behoeft men niet om vijf uur uit Murnau te gaan (met de tram van 5 uur ia men om 6 uur, dus twee uur te vroeg in Oberammergau.) Op de naspeldagen wordt er ook 's ochtends gerekend op aansluiting München-Muriiau-Oberammergau. Maar -- na het spel moet men blijven slapen, anders krijgt men bijna geen plaats in het theater. De opzet: is: Oberammergau moet verdienen. Met pension. En met de winkels. Want de menschen, die nu twee avonden in Ober ammergau zijn, gaan langs de winkels, En knopen.Bijvoorbeeld houtsnijwerk met Ober ammergau" er op. (Wat vrij duur is). En het zelfde houtsnijwerk zouden ze misschien in DECEMBER Ik houd wel van die Atlantische depressies. Gisteren loeide de Noordwester en smeet zware pakketten regen in de ontbladerde hoornen en tegen de grijze heuvels. De bonte kraaien zeilden dwars voor den wind naar hun speelterrein en toefden er slechts enkele oogenblikken, want om hun slaapplaats in het Lange Bosch te bereiken hadden ze nu wel tweemaal zooveel tijd noodig als anders. Ook sliepen ze nu op de benedenverdieping. Lnng voordat het donker werd viel ook al een heele troep meezen in de lage buksboompjes, haast niet te onderscheiden van de fladde rende bladeren, die de wind nog van de eiken rukte. Heden hebben we de traclitioneele stilte na den storm. De zee ruischt nog in de verte. De lucht is bewolkt, maar rein en rustig. De blauwige en grijze wolken liggen ver weg in horizontale lagen gelijk met het duin. Alles is schoon gewasschen, helder en fleurig: de witte berkestannnen, de paarse elzen, de glanzende pikzwarte bottels van de duinroosjes en daartusschen spierwitte gesteelde stuifballet jes, grijsblauw krullend rendiermos met roodbruine pluimpjes en dan overal liet heldergroene haarmos van het duin. I'at schiet nu welig op en heeft reeds menige plek heroverd, die in hel vourjaar nog dood en leeg scheen. Hoe meer het regenen wil, des te sneller zal het duin zich herstellen. Nog zijn hun eigen land ook kunnen koopen, want er is in Oberammergau een expcrtzaak, die het houtsnijwerk naar het buitenland zendt. DJ opzet is: Oberammereau moet verüenen. En sommigen zeggen het heel eerlijk: het spe! kost ons zooveel nu behoeven c e plaatsen in den omtrek niet met de verdienste te gaan strijken. Zou het niet zuiverder zijn als men het spel bet spel liet betalen. Als men de entreé's niet zoo bespottelijk laag stelde. Als men een begrooting maakte van onkosten en honora ria. En die dekte met de kaarten. Dan zouden er toch nog wel menschen, diehet betalen konden, in Oberammerghu in pension gaan. De honoraria voor het spel zijn laag. Dat klinkt toegewijd. Maar de meespelenden heb ben bijna allen een pension, het pension van de Christus b.v. is groot en druk bezocht. Zou het niet zuiverder zijn als het spel het spel betaalde. Als men de honoraria verhoogde. En de gedwongen pension-nering weg liet? En nu het resultaat. Ten eerste een bittere stemming van hen, die het pension te Ober ammergau niet kunnen betalen eu nu geen of een staanplaats krijgen. Een bittere stem ming, die zekere gevaren heeft, omdat de buitenlanders uit den aard der zaak wel het pension betalen kunnen en men hier toch al een sterke oorlogshaat heeft Het verdere resultaat: De getrouwde vrouw, nagenoeg elke getrouwde vrouw, in Ober ammergau is hoofd van een pension, kan inde zomermaanden van het passiespel koken en braden voor de gasten en kamers doen. Of als ze een groot pension heeft, kan ze het laten doen en contrcleeren en adniinistreeren. Zaterdagavond komen de gasten voor het spel van Zondag. Maandag na het ontbijt gaan ze weg. Bij het middageten zijn de nieuwe gasten er al weer, die 's morgens al naar het naspel geweest zijn, 's avonds blijven die gasten, gaan 's Dinsdagsmorgciis weg; 's Dinsdagsmiddags of 's avonds, maar nog voor het avondeten komen de gasten voor het Woensdagspel - en 't gaat zoo maardoor: Don derdag is er weer een naspel en Zondag weer een hoofdspel enz. enz. Wat is het leven en denken van de getrouw de vrouw te Oberammergau V Kokenen braden en kamers doen en lakens wasschen voor telkens wisselende logé's. Voor haar is er geen heiliging meer --- in den zomer van het passiespel. ""VRÏÏCHTENKÖEKJES"" VAN SIFKES - HAARLEM zijn voortreffelijk van kwaliteit en aangenaam van smank Vliertak met mos, korstmos en Judasooren sommige richels wit, maar de algemeene indruk wordt al milder. Hoe mooi liggen hier in het breedste stuk van Hollands duin de lange richels achter el kander, zes tot acht rijen. Sommige verfooneii witte toppen, maar de meeste zijn grijs of groen van duindoorn en helm en alle hebben iets bijzonders van boomgioei, hetzij in hun valleien, hetzij tegen hun hellingen.' Op het hooge koninginned'uin is dat mooi te zien, vooral in den winter, want aan de kleur deitakken zijn de hoornen in de verte nng gemak kelijker te onderscheiden, dan aan hun bla deren. Let maar eens op het vale bruin van de populieren tegen het paars van de berken, het zwarte kriskras van de meidoorns. De heel oude dennen, relicten van duinbeplanting uit het midden van de vorige eeuw, vormen groene eilandjes temidden van de stille kleu ren van de ontbladerde loofboomen. Heel ver weg in de populieren aan hel strooperspad zitten een vijftig duiven dood stil. Ze hebben stevig ontbeten in de eikenboschjes en genieten nu hun voordeniniddasjdutje. Een wonder makkelijk leven schijnen die hoiitduiven te hebbeu. Maar nu flad deren ze in eens omhoog. Ze zijn zoo ver, dat het geklepper van hun vleugels niet te hooreii is. Maar wel hoor ik de wapetikreet van een bonte kraai. Tw\e kameraden antwoorden met hun gewonen roep en reppen zich naarde peppels. Als ze die naderen heffen ook zij hun strijdlied aan en nu duikelen en zw.eren alle drie rondom den grijzen roof vogel, uit op de hoiitduiven heeft gestooteii. Dan wordt het stil. Ik kan wel vermoeden, wat er gebeurd is: <Je sperwer of slecht valk' heeft zijn prooi in den steek moeien laten en de kraaien .smullen nu aan de duit. Ik ga wat verder het duin in, misschien tref ik ze nog.'t Is n u veel si i l Ier d au een maand geleden, toen al die kramsvogels en koperwieken doortrokken. Ze hebben nog lang niet alle meidoornbessen opgegeten, er is nog over vloed voor de natrekkers, die komen zullen, wanneer de vorst invalt. Mijn kardinaalsmutsjes zitten ook nog vol met zaad en met problemen. Er bloeien nog altijd driekleurige viooltjes, men zou haast denken dat onder deze wilde planten nu even goed doorbloeiers komen als onder de pensees van onze tuinen. Mijn fa/.antenhaan is er ook nog, hij heeft al drie jachtpartijen overleefd en nu, niet hei mooie weer staat hij lustig te kraaien en te klapwieken en hij krijgt antwoord ook. Ze mogen wel oppassen, want naar rechts zijn jagers bezig en die kunnen over een half En oververmoeid ! zei 't me een getrouwde vrouw in Oberammergau! Nog enkele da-p gen en dan zijn de spelen uit gelukkig.' Ik kan niet meer. 't Is een vreeselijke zomer. geweest. Telkens kamers opruimen en kamers' klaarmaken voor nieuwe logees. Oherammergau komt tekort tegenover de getrouwde vrouw. En als men het spel liet betalen door het spel, dan behoefde niet elke getrouwde vrouw den geheelen zomer, zoolang __ de passie duurt, te koken, te braden, te wasschen. Dan zou er voor haar ook eens even rust zijn. Rust - en wellicht heiliging. De getrouwde vrouw speelt niet mee. Zoo is de algemeene regel. Er zijn enkele uitzonderingen. In Oberammergau wordt niet gegrimeerd. Men kan dus niet van een jonge vrouw een oude vrouw maken. Nu zijn er bij het volk", dat is bij de in tocht van Jezus en bij Jezus voor Pilatus", oude vrouwen noodig. Als men een volk natuurgetrouw wil voorstellen, dan heeft men niet alleen mannen en jonge vrouwen en kinderen. Dan heeft men ook oudere en oude vrouwen. Oudere en oude ongetrouwde vrouwen zijn niet in voldoend aantal v 'handen. Er mag eens een enkele oudere ongetrouwde vrouw, zijn maar velen zijn het'niet. Het meisje trouwt - of gaat in een klooster. Op heel enkele uitzonderingen na. En dus die oudere vrouw. En daarom mogen enkele getrouwde vrou wen meespelen in het spel, bij het volk. Als figuranten. Maareen hoofdrol, dat is absoluut verboden. Een getrouwde vrouw - een hoofdrol. Maar wie moest er dan bakken en braden voor al die vreemdè\menschen. En ik heb een indruk, dat men het heel jammer vindt, dat men niet ook de jonge meisjes aan het bakken eu braden kan zetten. Maar - de rol van Maria door een jong meisje, dat gaat nog. Maar door een man De getrouwde vrouw te Oberammergau wascht tijdens de passie lakens. En braadt vleesch. En doet kamers. En dit niet voor eigen gezin (want dat komt tijdens de passie uit den aard der zaak in de tweede plaats) maar voor vreemden. En om nu ook even te komen op het leven van het jonge meisje. In Oberammergau is misschien 81) ",, van de mannen houtsnijder, 't Is een beroep, dat ook voor vrouwen geschikt is. Heel Oberammergau 'heeft maar n vrou welijke houtsnijder. Het jonge meisje speelt mee in hel spel. Maar in het leven wordt ze ook teru»ge drongen. Een beroer l'-ert ze niet. Ze wordt buiten hel beroep gehouden, EETKAMER SLAAPKAMER. . HEERENKAMER 525. 590.f 515 Eigen Fabrikaat Speciale Ontwerpen dat bijna alle mannen beoefenen en dat ook voor haar geschikt zou zijn. Dit is niet alleen een levenskwestie voor het jonge meisje. Het houtsnijwerk van Ober ammergau is geen fabriekswerk. Het is handwerk. Een groote mate van individuali teit is gewaarborgd. Hoe menig getrouwde vrouw zou juist in Oberammergau haar leven kunnen ver diepen door eeiT deel van haar tijd te geven aan het snijden van beeldjes, doosjes, ja wat niet al. Hierin den omtrek buitenOberainmergau werken de vrouwen op het land. Oberammer gau heeft nagenoeg geen boeren. Buiten de passie heeft de vrouw, ook de getrouwde vrouw, dus meer tijd. Pensions zijn noodig - en hotels ook. En ze zijn heel nuttig enz. En het is heel prettig, dat er menschen zijn, die voor anderen willen zorgen. Maar om de vrouwen van een heel dorp te doemen tot eenzelfde beroep: pension houden. hi de winkels hangen de crucifixen en de gesneden beeldjes staan er als werk van mannen. De mannen spelen mee in het passiespel. En ik weet wel --lang niet allen zullen het als heiligheid voelen. Maar er zijn er toch die het als heiliging ondergaan. En als ze niet spelen -?dan snijden ze de houten figuurtjes. De getrouwde vrouw is naast dit leven de mogelijkheid van heiliging is niet voor haar. De moeder ods mag niet wort'en ge speeld door de vrouw, die moeder is. De moeders zijn thuis en doen kamers" en koken en wasschen. Niet in de eerste plaats voor eigen gezin. Maar voor de vreemden, die komen en gaan in het dorp van het passie spel. N i N i-: M i N N i; M ,\ uurtje Nier /.ijn. Nu het hcrkenbo.-cli in en uitgekeken naar housnippen, die hier op den duisteren hcbladerden grond, goede schuilplaatsen vinden, vooral waar het hnscli leunt tegen de .steile duinhelling. Er staat ook veel meidoorn in dit bosch. meidoorn met donkere takkeiinesten van heksenbezeins. Tegen die donkere dorens komen heel helder de groene vlierbladeren uit van jonge loten, elie nog niet schijnen te beseften dat hel wintert en die zelfs den vorst van October hebben doorstaan. Ook een onverwoestbare boom, die vlier. Hier in het bosch staat hij beschut, maar buiten op de dninhelling weel hij zieh ook te handhaven. Daar heeft hij geen bladeren meer en hij staat er op twintig stammetjes, vlak tegen elkaar. Op veilige plaatsen maakt hij maar een stam en wordl dan, als men hem met rust laat, een flinke dikke boom. Ik weet er wel een van een meter in omtrek. Hij is helaas bekapt maar toch nog /.eer in drukwekkend, al lijdt hij ook al meer dan twintig jaar aan de zwamziekte der vlieren. lederen winter, nu ook weer, komen aai; enkele van zijn oudste takken heele risten van paddestoelen te voorschijn, sommige zoo groot als een hand, andere kleiner, tot zoo groot als een gulden toe, lillerige, vreemd gevormde dingen, bruin en paars, soms heel mooi lila. Er zijn erbij, die zeer veel lijken op ecu ooivan een mensch en omdat ze nu zoo maar op het dorre hout te voorschijn komen leek het gepast, om ze Judasoor te noemen. Bij droog weer schrompelen Y.C licht in, maar nu staan ze mooi uitgespreid en 't is of de vlier staat te' luisteren naar alles wat hier zoo omtrent Kersttijd kan rondspoken. O, het is er nog levendig genoeg. Behalve de vogels zijn de egeltjes nog druk in de weer en denken nog niet aan hun winterslaap je. De boschnuiizeii graven nog overal versc'he gaten, enge gangetjes, maar heel diep en er is nog kleiner gravcrij, je zondt denken van kevers of graafwespen en het loont zelfs de moeite nog, dat de kleine vleei muisjes in den namiddag znndzwieren door de balzalen van de wintermuggen. J A C. P. T II l.| S S K Brengt de pijn tot bedaren! Gemakkelijk en zeker met Sloan's Tviniment alleen maar besmeren ? inwrijven onnoodig?en de pijn verdwijut. Uitmuntend voor alle spieren- en zenuw-pijnen. Pro beert het! Verkrijgbaar bij alle Apothekers en Drogisten. Prijs f, 1. SLOANS Liniment