f' 23 Dec. '22. - No. 2374 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND GELIJKE SALARIEERING VAN MANNEN EN VROUWEN (Ingezonden) Door omstandigheden buiten mijn wil kom ik u eerst thans vriendelijk verzoeken, eenige opmerkingen te willen opnemen naar aan leiding van Mevr. Anna Polak's bespreking mijner brochure Gelijke Sahrieering van Mannen en Vrouwen?" in uw nummer van 3 Juli j.l. Minder urgent dan toen, is het vraag stuk zeker niet geworden ! Het artikel van mijn geachte bestrijdster zal ik niet op den voet volgen, doch mij beperken tot enkele punten al treft mij daardoor misschien weder het verwijt, van de behandelde kwestie den omvang gemeten noch de diepte gepeild" te hebben. Dergelijke dooddoeners, zooals het ge vaarlijk" noemen van mijn brochure (is elk pleidooi voor een meening die de onze niet is, niet gevaarlijk, van ons standpunt bezien?) het onderstellen van een inwendige stem" die mij zou toefluisteren ongelijk te hebben, enz. betreur ik, als zij uit de pen komen van een tegenstandster, die wel beter en krachtiger wapenen tot haar beschikking heeft. Steeds voert men mij tegemoet, dat ik voorstandster ben van loon naar behoefte", wat nooit consequent kan worden doorgevoerd. Laat mij dan nog eens mogen zeggen, wat ik meende in mijn brochure te hebben duidelijk gemaakt. Met geen enkele behoefte, voortkomend uit bijzondere omstandigheden, mag of moet m.i. bij loonsbepaling worden rekening gehouaen; enkel en alleen met het onderscheid in sekse, dat bestaanjblijft, hoezeer ook de onderlinge positie van man en vrouw zich reeds gewijzigd heeft en nog wijzigen zal. Zoolang de menschheid bestaan zal, zullen de beide seksen een verschillende bestemming hebben en die ook verlangen. De normale man treedt in 't huwelijk en vormt een gezin; zijn arbeid strekt om zich zelf en dat gezin te onderhouden. En zooals Mvr. Polak zelve zegt onder normale omstandigheden zal het standaardloon vanzelf de hoogte bereiken, waarop een middelmatig groot gezin, uit man, vrouw en 3 a 5 kinderen bestaande, er van leven kan. Hier wordt dus de factor behoefte" erkend en juist geacht, volgens ook mijn zienswijze. De vraag is intusschen: Moet nu dat stan daardloon gelden voor de ongehuwde vrouw, die onder normale omstandigheden slechts zichzelve te onderhouden heeft? Mag, b.v. op het gebied van 't onderwijs, waar een groot aantal ongehuwde vrouwen haar werk kring vinden, aan deze een loon worden toe bedeeld, gebaseerd op de normale behoeften van de gezinnen harer mannelijke collega's? Of ik het mijn werkende zusters niet gun? Zeer ze*er gun ik haar van harte een finantieel onbekommerd, zelfs een ruim bestaan; maar ik gun ook de huismoeders een bestaan met minder zorgen dan nu, door ons loonsysteem veroorzaakt; ik gun den man, een huwelijk te kunnen aangaan met een niet-mede-loontrekkende vrouw .... en hiermede kom ik op het tweede vraagstuk, in mijn brochure behandeld, en waarvan, tot mijne zér groote verwondering, Mvr. Polak meent dat het geenerlei verband houdt" met het onder havige: de gehuwde onderwijzeres. Hoe is het mogelijk, dat Mvr. Polak, die van 't vraagstuk van vrouwenarbeid en deszelfs invloed op gezin en maatschappij toch zeker wel den omvang gemeten en de diepte gepeild" moet hebben, dat verband niet erkent? Wat dwingt zoo menige jonge onderwijzeres, bij haar huwelijk haar betrekking aan te houden? Immers het te geringe salaris van haar man (onderwijzer of in anderen werk kring geplaatst) waardoor deze slechts met een mede-verdienende vrouw de huwelijkskans kan wagen. Welk een waagstuk dat is en hoezeer gezin en maatschappij er de slacht offers van worden, heb ik in mijn brochure trachten aan te toonen. Wülen intusschen de verdedigers van het z.g. loon naar prestatie"-systeem wachten tot wij betere tijden beleven, eer zij zoo dringend opkomen voor de belangen der ongehuwde vrouw, met terzijde stelling van meer algemeene belangen, die ten slotte toch ook haar raken; wanneer de schatkist en de bloei van handel en bedrijf inderdaad toelaten, de eene categorie ver boven haar normale behoefte te salarieeren zonder de andere te kort te doen, dan kan men, ook bij verschil van meening in deze, zich er bij neerleggen, en zou ik zeker mijne ongehuwde sekse-genooten gelukwenschen met haar finan tieel meer dan onbezorgd bestaan. Maar thans, nu b.v. op onderwijsgebied bezuinigings maatregelen worden overwogen, die een uit gebreide actie tegen verslechtering van het onderwijs" hebben in 't leven geroepen; nu men hoort van grootere klassen (waarvoor hier en daar verbouwing noodig is, die het voordeel voorloopig problematiek maakt); van ontslag aan menige leerkracht van beide seksen (ook dikwijls, door toekenning van wachtgeld" een zeer twijfelachtige bezui niging !) en van allerlei andere noodmaat regelen, welker gevolgen veel dieper ingrijpen dan men nog kan benaderen dan vraag ik mij af: hoe is het mogelijk, dat nu niet, al was 't slechts wegens den nijpenden nood deitijden, de sommen, aan betrekkelijk zoo ruime salarieering van vrouwelijke leerkrachten bij lager en middelbaar onderwijs ten kuste ge legd, wat worden ingekrompen, zonder dat men ais eisch van consequentie, tevens het geens zins ruime salaris der (meestal gehuwde) mannelijke leerkrachten met een gelijk be drag vermindert? Dit zou een bezuiniging zijn met vrij wat minder nadeelige gevolgen; en werkelijk, Mvr. Polak, hiermede behoeft geenszins gepaard te gaan physieke schade voor de onder den norm bezoldigde vrouw, niet bij machte zich van haar geknot salaris behoorlijke huisvesting" enz. te verschaffen. Want, welke is de norm"? Volgens uzelf: zie boven: die voor een middelmatig groot gezin. Hoe oordeelt u over de physieke schade" enz., aan de gezinnen der leeraars en onderwijzers toegebracht, bij algemeene salaris-vermindering en inkrimping van per soneel? Is dat alles beter, dan dat de onge huwde vrouw zich wat minder weelde kan veroorloven? Mij dunkt, ook zij die, van een theoretisch standpunt uit, de gelijke salarieering der seksen verdedigen, moeten erkennen dat de praktijk thans andere eisclien stelt. Met dank voor de plaatsing, hoogachtend B. M. C O H E N S T U A K T Mijn bewering, dat Mw. Cohen Stuart van de door haar behandelde kwestie den om vang gemeten noch de diepte gepeild heeft", mag naar 't mij voorkomt gén dooddoener" worden genoemd. Immers die woorden zijn slechts de samen vatting van mijn betoog beknopt betoog weliswaar: want de mij toegestane plaats ruimte was klein, en het onderwerp is groot , waarom de door schr. ontwikkelde loontheorie volstrekt onhoudbaar is. Ook thans weder hamert mijn geachte tegen standster op hetzelfde aambeeld, zónder in de vernietigende kritiek, door economen van gezag als bijv. Mr. van Gijn op hare brochure uitgeoefend, aanleiding te vinden, hare op vatting te herzien. De onderwijzeres moet lager bezoldigd worden dan de onderwijzer? Maar dat wordt zij reeds volgens het vigeerende systeem: de meeste onderwijzers toch krijgen, als gehuwden, de laatste verhoogingen, welke de meeste onderwijzeressen, ils onge huwden, ontberen. Dat is evenwel Mw. C. S. niet genoeg. De ongelijkheid moet vroeger beginnen; moet verder worden doorgevoerd; van de vrouw moet worden genomen, om aan den man te geven .... Van de vrouw genomen, en aan den man gegeven? Maar waar blijft dan, aangezien beide groepen ongeveer even groot zijn, de bezuiniging'?! Of wenscht Mw. C. S. alleen te nemen van de eene, zónder dat bij het salaris van den ander te voegen? Dat zou ongetwijfeld bezuiniging beteekenen. Maar dan krijgt ook de onderwijzeres het wel slechter, doch de onderwijzer geen ziertje béter. En dan mag ook de kwestie van de gehuwde onderwijzeres niet in het geding worden gebracht. Bezoldigingspolitiek en wenschelijkheid van den loonarbeid der gehuwde vrouw zijn in derdaad twee geheel verschillende vraagstuk ken. Niet de wenschelijkheid, wel het feit van dien loonarbeid houdt verband met de bezoldiging van de mannelijke werkkracht, iu zooverre als de buitenshuische arbeid der getrouwde vrouw vanzelf vermindert (ofschoon nooit verdwijnt), wanneer het loon van den man stijgt. Intusschen, stijgt in casn van den onder wijzer de wedde niet, dan zal het bloote feit dat de wedde van de onderwijzeres daalt geen vermindering van het aantal gehuwde onderwijzeressen veroorzaken ! Wat nu die daling zélve betreft, deze zou de schrijnende onrechtvaardigheid van zulk een stelsel ter zijde gelaten déze gevolgen hebben : In de eerste plaats schade, pliysiek en psy chisch, zooal niet voor de leerarés, toch zeker voor de onderwijzeres. Zelfs voor degenen onder haar, die niet de zorg voor anderen op de schouders torsen. Pliysiek, omdat zij zich dan niet langer een behoorlijke verzorging verschaffen kan. Want men gelooft toch niet, dat de pensionhoudster goedkooper huishoudt voor de onderwijzeres, dan de vrouw voor den onderwijzer? noch dat de eerste haar huisvesting en voeding verstrekt tegen den kosten den prijs? Psychisch, omdat zij dan niet meer . scheiden kunst- en reisgenot de verfris'11 be~ van geest kan zoeken, welke de man en IJ. lolipgt JrÉpel" 's Gravenhage Grootste Automobiel-Exploitatie hier ter stede. naast de zorgen, vindt in het eigen tehuis. En het tweede gevolg zou zijn, dat de goedkoopere vrouwelijke de duurdere mannelijke kracht verdrong uit de lagere, en tevens ten deele uit de gemengde middelbare school; hetgeen mij, op paedagogische gronden, al even onwenscheiijk als het omgekeerde lijkt. Zoo brengt dus het kwaad der ongelijke belooning van gelijke prestatie weer nieuw kwaad voort; en geheel, ander kwaad dan voorstandsters als Mw. C. S. zich voorstellen. Veilig gaat men alleen bij een loonpolitiek zonder aanzien der sekse, waarbij de bezol diging ;'/; den regel automatisch stijgt tot de hoogte, waarop een middelmatig groot gezin er van leven kan. De fout is, dat bij het onderwijs, en ook voor andere ambtenaren maar bij dézen wordt vaker compensatie aangetroffen in den vorm van eigen vermogen de wedde niet die hoogte bereikt. Mocht er weer eens een tijd van welvaart aanbreken, dan zou de maatschappij die fout kunnen m.i. moeten herstellen door ver hooging der ambtenarensalarissen. Blijft eco nomische opleving uit, dan zullen de ambte naren en onderwijzenden de algemeene ver arming hebben mede te lijden, zelfs sté-rker dan anderen, zooals zij steeds geldelijk in betrekkelijk ongunstige positie hebben ver keerd. Maar hut remedie, dat Mw. C. S. aan de hand doet, brengt ons van den wal in di' sloot ! Want zingend, zingend zal ik tot den hemel [stijgen; Mij zelve vreemd, maar toch mijn eigen [Zelf gelijk; En tot de diepe stilte zal mijn lied zich nijgen, Al luist'rend naar den zang van vroeger [koninkrijk. Met vroegen merel zal ik juichen tot den [klaren Hemel van licht, met alle vogels later slaan: Dan eiud'lijk met een avond-lied alleen [bedaren En met een nachtegaal door diepe nachten [gaan. Geen aardsch en ijdel deel door roem en [praal verworven: Mijn hart is ver en nu der wereld reeds [ontvloón; Nog zingt de ziel, wanneer het lichaam eens, [gestorven, .Vergeten is,. ... ik ken geen beter loon !. .. . J A N J. Z E (. D f N T HUIS fifiifimiiiiiiiifiHiiiiiiiiiiiiiiijiiilniimiiiiiimumiiimiiiiimuiiimJiiif 'T WOON DIRECTEUR.fr J.ZEEGERS ?UIIIIIIH iiiimmmilHMiialBl lïiiiiiriMimtim»uiiisiiiuiu Zang in eenzaamheid Niet om het winnen van een ziel-verloren [vrede, En niet om het verstarren in begeerde rust Zal ik mij wenden tot een tékort-stondig [heden. Dat niets heeft dan de zachte schaduw van [de lust. Want win ik iets in liet verwacht geprezen[worden, Iets dat aan eenzaamheid een luttel deel [ontneemt, Wat is mijn deel, wanneer 'k aanschouw [opeens 't verdorde ewas van de eigen ziel, aanschoonontbloeien | vreemd? Neen, laai mij maar alleen en eeuwig-eenzaam [blijven: Boven mijn leven rijst liet tijdelooze lied, Laat mij in ijdelheid van niet n dag [verstijven, Schoener dan zingen is n deel der wereld [niet. LEIDSCHESTR. 73 PRINSENGRACHT 7O9 - 711 - 713 AMSTERDAM ONZE n....^.....^ l UIT DOOR: ? * SMAAKVOLLER \ § EN SOLIDER j l FABRIKAAT l i PRIJZEN GELIJK i 60 MODELKAMERS VRIJE , BEZICHTIGING. K TWENTSGHE BAH Amsterdam, Rotterdam, 's-Bravenhaga, Dordrecht, Utrecht, Zaandam. Bestort kapitaal 135.500.000.?Reserven: circa f 12.000.000. ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEIN&Co., 55-56Threadneedlestreet London E.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Buitenl., Vreemde Munt, Coupons. Incasseering op Binnen- en Buitenland. Rembourscredieten. In- en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposits. Verzekering tegen verlies bij uitlotirig van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credieten aan Handelaren en Industrieelen bij hare afdeeling CREDIETVEREENIOINO, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek of andere zekerheid, hetzij in blanco. Boute voor DEPOSITO'S Direct opvorderbaar lll*% Tien dagen opzegging l3/4 Een maand vast , . \ op nader overeen te komen Een maand opzegging ? voorwaarden. Drie maanden opzegging. . , 3 % ) Vanaf den dag der opZes maanden . . . 3i } zegging wordt i % Een jaar ... 4 J minder rente vergoed. Voor andere termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. Maatschappij voor Hypothecair Credlet In Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen ...»19.312.000. Pandbrieven . 18.644.000. Reserve»1.075.000. Hoofdkantoor: te 'S-0 R A V E N H A O E, NAIIAUIAAB 13. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT II. De Maatschappij stelt beschikbaar; *}% «n 5% PUBBBIEVE»TEEEN BEU1SXOEIS In tintten m f 1.000.-, f 500.- en f 100.-, MET ÏEIPLICHTE lUilllKSCHE UITLOTI1B, iinviniende 1023. Da Dlrtctit:Mr. D, VAN HOUTEN. Mr. J. D. TEN BRU68EN C AT E. iiiiiiiiiuiiiiiiiiiii OSTYASG- ei BÏTAA1KAS Nitu»Ooilinilraal 20-22, iflisfitdam Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ?20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. SiFS DEPOSIT INKICHTCfö, geopend: opWerkd.v.8:'/4V.m.tot4V2Uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per Jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Openbaarheid, i Tegen een premie van f 150.?kan elke particuliere auto ter waarde van f 4000.?worden verzekerd tegen alle schade met inbegrip van wettelijke aansprakelijkheid jegens derden (met 10 pCt. korting voor leden van den A.N.W.B.) bij de EXCESS" Heerengracht 184/128 Amsterdam. Telefoon N. 329. REDEIIUIBSCIIE UIKL-IUTUUmi Gestort Kapitaal . . . . . f 80,000,000.?. Statutaire Reserve. . . . . f19,445,211.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGL Veitigincen In NEDERLANDSCH-INDIË,:STRAITS-SETTLEMENTS, BR1TSC1I-IND1E, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Finanoieeriugen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten. Beisoredietbrieven. Deposito's Bekeningen-Cou rant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. Levensverzekering Maatschappij jHrrihem verzekerd bedrag: ruim 70 millioen gulden VERSCHENEN: Plattegrond van Amsterdam in Met alle noodzakelijke aanwijzingen voor vreemdelingen. Opnieuw naar officieele bronnen bewerkt door H. O. BERENDS PRIJS ?1.25 PRIJS ? 1.25 Alom in den boekhandel verkrijgbaar Uitgave van VAN HOLKEMA & W AREN D O R F Amsterdam BinnenL Vaart Risico Sociëteit. Tilil. R. 1028 N. T32I Amsterdam, Heeirengracht 260. VERZEKERINGEN op alle Binnenwateren vari Neder land, België, Duitschland Frankrijk, enz. VERZEKERINGEN op Schepen, Schuiten en Stoom boot en. VERZEKERINGEN op Koopmansgoederen, Huisraad, Inboedels, enz. geladen in Schepen, Booten enz. VERZEKERINGEN te LAND door geheel Europa per spoor, Wagens, enz. VERZEKERINGEN per POST enz. op Effecten, B a n kpapieren, Edelgesteenten, enz. door geheelEuropa, naar en van Amerika, naar en van Oost- en West-Indien, enz. VERZEKERINGEN op PASSAOIERSGOEDEREN. De schade in de Hotels enz. wordt vergoed. (Levensverzekering). Vraagt ons Jaarverslag DEN HAAG, Veenestraat 1. AMSTERDAM, Weteringschans 1OO. EEN POLIS bij de AMSTERDAMSCHE" GEEFT VOLKOMEN ZEKERHEID Soliede grondslagen -Voorzichtig beheer. Qpoofe openbaarheid. Vbaagf jaarverslag. - A'darn.N.Spiegelsfraai' 17. De iaarlsmsche Hypotheekbank Directie: Mr. A. S. MIEDEMA& P.H. CRAANDIJK Kapitaal f2.500.000 Reserves f510.239 Hypotheken f24.299.910 Pandbr. f 24.079.300 5 pCt. Pandbneven tenen laalslen AmslenJamschen Beurskoers. De Hollsndschs Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum vati f 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eene r polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt G°schuldbrieven in stuk ken van ?.1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. Rotten!. Hypotheekbank 1001 Netatlaiiil Opgericht In 1864 Volteekend Maatschappelijk Kapitaal f 5.000.000 Verstrekt |eUS op eerst hypttheek. Voor Inl. wende men zich t*t bet kantoor der Bank, Qsd. Blerhiven 19 te R'damof tot hare Agent n de hoofdplaatsen dei Rijke. DeDlr. Mr. W. v. ROSSEJH, Mr. TB. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. Wij Standaatd Hypotheekbank Rottedam Directie: Mr.H. H.C. CASFENDJJK en I. MOSSELMAN De Bank geef t onder controle van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantoor 5% Pandbr. tegen 95% en voor zoolang de beperkte voorraad strekt 6% Pandbrieven uit tegen 101%. niustrattedruk-papler van de Firma C O. A. COHVEYr Keizersgracht 235, Amsterdam, TeL 11 1202 en 553