DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 10 Febr. '23. No. 2381 JAPANSCHE BRIEF , Wat het eerst opvalt in een Japansche stad, is de eentonigheid van constructie. Behalve hier en daar een tempel, die slechts weinig boven de gewone huizen uitsteekt, is alles vrijwel van dezelfde hoogte, denzelfden vorm en dezelfde kleur. Ook bij nadere beschouwing is er aan de gewone huizen weinig ornament. Wat com fort aangaat, dat moet ge er nooit zoeken. Zelfs in Tokyo is nog geen rioleering, wat met zich brengt het tonnenstelsel, dat zoowel in huis als daarbuiten zijn werke lijke nadeelen heeft. Behalve bij heel groote, rijke huizen is ook het gotensysteem treurig en in den regentijd moet ge in veel straten het veege lijf bergen tegen het water.. De meeste constructies zijn in hout en zelfs een paleis, hier en daar, dat eruit ziet als een steenen gebouw, heeft een carcas van hout en leem, waartegen leien of tegels of steen op kunstige wijze zijn. aangebracht Als ge langs huizen .in aanbouw gaat, treft u vooral de bijna uit sluitend verticale onderbouw. Inplaats het heien, wat bij ons en in andere landen met lossen bodem geschiedt, wordt, als fundament voor het Japansche huis, een aantal ronde, platte steenen nogal diep in den grond ge legd. Nu rijst daar boven uit een bosch van smalle dunne latten. Op dezen lenigen! maar'^tengeren onder bouw rust'~ het zware dak,; dat bestaat uit zware hoornen, onverwerkt, ongeschaafd, zooals ze uit 't bosch komen, minus de takken. De dakbedekking is soms van bamboo, van riet, van dunne of leien pannen of ,van gladde, losange-vormige, heel dunne laagjes hout, die handig in elkaar geschoven worden en doen denken aan de schubben van een visch. (:-Mijn dienstmeisje zegt me, dat veel huizen gedekt zijn met schors van de hinoki, d.i. cypres. Wat het meest verwondert, bijjallen bouw, zoowel van huizen als van b.v. schuttingen, is, dat geen diagonaal stutten gebruikt worden, waaraan toch in Europa, dat zich baseert op den geometrischen stelregel, dat men de hoeken van een triangle niet kan veranderen zonder de lengte ^'der zijden te^'veranderen, zooveel gewicht wordt gehecht. ; Wat nog opvalt is: dat de oppervlakte voor r.-.-~. t," «?«,:,"*. v i v"-v ?< ' >i-</.^.-. v (,«?* us _*r * » , z .s., i1 , . Brug van dennenhout op pijlers van kastanjehout Kamers met de beschilderde Soji een huis gebruikt niet in proportie is met de hoogte, wat, dunkt me, gedaan moet zij nom rneerd0-' stabiliteit te verkrijgen, dus meer uithouuingsvermogen in geval van aardbe vingen, die in Japan bijna wekelijks voor komen. Wie een Japansch huis in aanbouw goed bekeken heeft, moet zich erover verwonderd hebben, hoe zoo'n rickety af f air" de tai-fun b.v. kan weerstaan, vooral {omdat het dak in verhouding tot den onderbouw altijd^enorm zwaar is. Er is de laatste jaren veel, en door heel knappe mannen, geschreven overliet positieve of negatieve nut van Japansche constructie met het oog op de aardbevingen en nu is wel zoowat uitgemaakt, dat een goed ge qu/V/breerd gebouw in gewapend beton b.v. veel meer weerstandsvermogen heeft dan de Japansche huisjes. De Japan sche huisjes, tegen, tusschen en achter hun latten carcas, krijgen dikki' lagen van een modder en zandpreparaat, waarna binnen en buiten, het huis niet keurig, maar heel dun hout bekleed wordt. Soms heeft ook het dak een coacht van dit moddergedoe onder zijn dekking van hout, leien pannen, bamboo of riet De dikte van de modderlaag is van l tot 3 voet in verhouding tot de"grootte van het huis en deszelfs doel. De ven sters zijn van perkament ofjj ee;i soort vettig par-ier, zoo zijn ook, de op smalle rails glijdendej wanden, die dienst doen als tusschenmuren en de verschillende kamers .scheiden. Hoe wtinig werkelijke scheiding dit beteekeht, weet ieder die in Japan geweest is. Evenmin als i in onze vroeg-middeleeuwscHe woningen, 'waar n kamer ailen en voor alles diende, is er persoon lijke vrijheid mogelijk in een Japansch huis. Ge leei't, nt' ge wilt ot niet, elkanders leven mee. Schoorsteenen of stookpluaHen zijn er niei. In sommige hui/en is in den vloer van een'derjl'amers, de kamer waar do Tokononia" (plaats waar de kakemono met Buddha hangt en meest een vaas rnet tra ditioneel gearrangeerde bloemen staat) is een gat in den grond gelaten, waarin een rooster hangt, waarop Bloeiende houtskool geleed kan worden. Rondom dit gat zit, op zeer koude drtgen, de familie, beenen over het gat of zoo dicht mogelijk er bij, een futon (deken) over alle beenen,, om de warmte erin te houden. De papieren vensters, die het grootste deel der wanden uitmaken en omdat ze verschuif baar zijn, nooit al te best sluiten, maken, dat een Japansch huis nooit cosy is in den winter, hoe heerlijk het, door de mogelijkheid om overal tocht te maken, in den zomer dan ook mag zijn. Bijna alle daken hebben versiering op de wijze der chineesche daken of zijn met koperen ornamentatie (niet opvallend) gedekt aan de uitloopers, om deze tegen inwerking van het weer te beschutten. Spijkers worden weinig gebruikt, de zwaluwstaart is het geliefde voeg- of bindmiddel, (hier voor vind ik geen beter woord). De vensters zijn nooit uit n stuk, maar bestaan uit een samenstel van keurig afge werkte latten op afstanden van 15?18 of 20 cM. uit^elkaar gelegd in verticale en hori zontale lijnen zoodat ze kleine ruitjes vormen. Soms, dit meest bij theehuisjes, zien we een ovaal of rond venster, en altijd is het op vallend hoe wonderlijk mooi verhoudingen en uitvoering zijn. Een Japansche timmerman werkt anders dan onze werklui, hij schaaft b.v. naar zich toe. The Keyaki Zelkova acuminata is de boom, die het meest voor con structie gebruikt wordt en als we de honder den jaren oude tempels zien, die van zijn hout gemaakt zijn, begrijpen we, dat de Japanner nog geen lust heeft een andere houtsoort te probeeren. Matsunoki, (den), wordt gebruikt voor brugjes in groote^tuinen'of parken en dan zijn de palen waarop de b'rugjes rusten .van kurinoki of kastanjehout. De grootte van de Japansche kamers, ge scheiden door hun fusuma of karakami, wordt gemeten naar hun matten (6 voet bij drie). Als men een huis huurt vraagt men, hoeveel kamers van hoeveel matten?" Alleen de kamers hebben matten; gangen, keuken, verandahs zijn van zacht glanzend hout en worden onderhouden met lijnolie. Evenals bij ons liggen de beste kamers op liet Zuiden en komen uit op den tuin de De industrialisatie van China, door dr. HAN TIAUW TJONQ w.i.'s Gravenhage, Martinus Nijhoff. 1922. Voorzeker een ongewoon gezicht: een Chineeschennaamte zienprijken op een Hollandsen boek, en dat boek een academische dissertatie, handelende over een Chineesch onderwerp. Bij mijn heugenis is dit nog niet voorgeko men. Wij zijn er de laatste jaren aan gewend geraakt, in Engeland en Amerika van tijd tot tijd proefschriften, en daaronder enkele die er wezen mochten, te zien verschijnen van de hand van daar te lande studeerende Chineesche jongelui. Doch echte Chineezen uit China" telt Nederland nog niet onder zijn studenten, en de vrij talrijke hier stu deerende Indochineezen bepaalden zich tot nog toe meestal tot vrij platonische uitingen van verknochtheid aan het land hunner vaderen, zonder echter blijk te geven dat hun kennis hun geestdrift ook slechts in de verte evenaarde. Met ingenomenheid begroeten wij dan ook dit statige boekdeel \;m 386 p.p. waarop de schrijver,zijn wij wel ingelicht 1), voor eenigeu tijd met lof" den doctorshoed verwierf aan de Technische Hoogeschool te Delft, en dat door den Chineeschen Gezant in den Haag, Z. E. Wang Kouang-ky met eenige Fransche woorden wordt ingeleid. Reeds sinds eenige jaren neemt dr. Han een vooraanstaande plaats in onder zijn rasgenouten hier te lande, en het verheugt ons, dat deze kampioen van het nationalistische element onder de Indochi neezen den ernst vaa zijn belangstelling in zijn stamland heeft getoond door deze breed opgezette studie. Want men moet erkennen, dat tle schrijver zich geen moeite heeft bespaard. Reeds de opzet van het werk doet in een oogopslag zien, hoe ruim hij zijn taak heeft opgevat. Cijfers en statistieken moet hij geven om aan de hand daarvan de geleidelijke industrialisatie va.i China aan te toonen : - - welnu, hij wil zich daartoe niet beperken, doch tevens den historische» achtergrond doen zien waar tegen de huidige toestand moet worden be schouwd, om op die wijze zijn cijfers eerst hun rechte beteekenis te doen verkrijgen. Behalve een beschrijving van den heden1) Uit het boek, zooals het door Nijhoff in oen handel is gebracht, blijkt nergens dat het als dissertatie is aangeboden. CADILLAC Hit Meesterstuk dir ititoiichoiik Importur: K. LANDEWEER, UTRECHT De vuurpot in den vloer ruimste kant van het huis wordt ais front gebruikt. Kasten zijn er vele; zij vormen eigenlijk een afdeeling tusschen twee kamers en dienen tot berging der ,,futons"(dekens) en matrasjes. Sommige huizen hebben een kura, d. i. een tamelijk brandvrij gedeelte, dat tegen inbraak of diefstal met zwaren ijzeren tralies voorzien is, zelfs aan den kant, waar deze kura aan het huis grenst. In Things Japanese" heeft Chamberlain veel bladzijden gewijd aan het Japansche huis en deszelfs architectuur. Ik raad ieder, die er iets meer van weten wil, aan, dit uit een bibliotheek te halen; de Koninklijke in den Haag heeft het zeker en ook in Amsterdam zal het wel te vinden zijn. ,,Things Japanese" geeft op een zakelijke, be knopte manier, veel en] velerlei infor matie over Japan. Het Japansche huis, in den zomer, is ideaal, vooral voor hen, die er toe kunnen komen werkelijk Japansch te leven, Denkt u in een huis zonder huisraad. De bedden, opgeborgen, zoodra de slapers op zijn. Altijd alle kamers tot uw beschikking hebben , altijd frissche lucht en mooi, teer licht, dat door de ivoorkleurige vensters schijnt. Rustige wanden zonder schilderijen, n vaas in de toko noma en pijnlijke helderheid, overal, omdat niemand in een Japansch huis met schoe nen aan binnenkomt, tenzij hij of zijnde linnen hoesjes erom heeft getrokken. En last not least in elk Japansch huis is een bad. Als ik zeg in elk Ja pansch huis, is dit bij wijze van spreken. Op het land zijn de baden vaak buiten -maar er is een bad entieder gebruikt 'het. Ik schaamde; me voor mijn Japansche dienstmeisje, toen ik moest bekennen, dat hier, in hetj ooi, een had nog een luxe is, in dit Intellectueele centrum (ik schakel me uit, als ik het over intellectueelen heh, niet uit bescheidenheid maar omdat ik me werkelijk nie! voel ;ils behoorend bij dezen). Er is alles te zeggen vuor een Japansch huis in en /omer, maar in den winter is er, voor ons Europeanen, alles tegen. E i. i. K N F R F s r De aanblik van een Japansche stad.^fOe zwarte daken van Azabu (Tokyo) daagschen stand der technische ontwikkeling, zoowel op sociaal-'conomisch, als zuiver technisch gebied, heeft hij zoodoende aan deze studie toegevoegd een cultuur-histuriscli hoofdstuk, terwijl in een slothoofdstuk conclusies worden getrokken en eenige be schouwingen worden gegeven over de betee kenis e,i waardeering van vie industrialisatie Dat de schrijve i bij zijn werk. niet over n nacht ijs wilde gaan, be'vijst de respec tabele bibliografie aan het eind, die welhaast 500 grootere en kleinere geschriften, rijp en groen, omvat, waaruit met noe:ten vlijt tal van citaten in dit boek zijn bijeengebracht. Waardevolle gegevens uit hier te linde weinig Dekende en moeilijk bereikbare geschriften zijn erin verwerkt. Op overzichtelijke wijze worden na elkander verschillende bedrijven en industrieën behandelden gepocgd wordt ver schillende misvattingen recht te.zetten. Zoo in het hoofdstuk over Arbeid, waar terecht een ongunstig oordeel wordt weerlegd over de eerlijkheid van den Chineeschen koopman en de geschiktheid en bruikbaarheid van den Chineeschen arbeider. Met ware verontwaar diging gaat de schrijver hen te lijf die da.rotn trent een andere meening te berde hadden gebracht en hij doet een heirleger citaten aanrukken als getuigen a décharge tegenover de ingebrachte beschuldiging. Inderdaad, niet slechts op de ze plaats, maar liet geheele bock door voelt de schrijver zich a,s een advocaat van een onschuldig beklaagde. En, gedachtig aan de leer, dat een offensief «.te beste vorm van defensie is, richt hij zelf hevige aanvallen tegen de We: It-rsche wereld, waardoor, in woord en daaü, China slechts al te vaak smadelijk is bejegend. Zeer begrijpe lijk: Jong-China, waartoe zich de schrijve) gaarne zal rekenen, het geheele ontwaakteOosten, blijft na volbrachten leertijd niet meer gedwee zitten aan de voeten van den leermeester, maar springt op en roept hem ter verantwoording.?Wat hèb t ge met ons gedaan V Met welk recht zet ge ons uw VOL-t op en nek?" En hij wordt bitter in zijn beschuldiging, en /waarder nog dau de sterkere partij zal het hem vallen billijkheid te betrachten in /.ijn beoonieeling der feiten. Hij is partijmau, en moet het zijn. Als hij zijn zaak niet verdedigt, wie zal het doen? Doch een advocaat is geen rechter, en partijgangers zijn slechte historici, a) zijn zij het die geschiedenis maken. Hier ligt mijn voornaamste, en ernstige, C, B. VAN BOHEMEN RESTAURATEUR VAN OUDE SCHILDERIJEN (Aoat Dr. Bredlus als zoodanig erkend) HQLMERSSTR. 57 DEN HAAQ bezwaar tegen dezen m veel opzichten ver dienstelijken arbeid. Dit proefschrift wordt al te vaak een strijdschrift, het heeft den toon, den gang, van een brochure pro". Allermeest, doch lang niet uitsluitend, komt dit natuurlijk tot ui tin g in het eerste, het cultuur-historische hoofdstukken aan de wetenschappelijke waarde van het geheel wordt hierdoor ernstig afbreuk gedaan. De Technische Hoogeschool is uit den aard der zaak niet de plaats bij uitnemendheid om zich te oefenen in bezonnen critiek van historische feiten. Het valt te waardeeren dat de schrijver een zoo ruim veld binnen de sfeer van zijn belangstelling heeft getrokken als hij heeft gedaan. Doch te vaak weet hij zijn feiten niet te behandelen, feezeer is hij be zeten van het waandenkbeeld, (en dit, dr, Han vergeve het mij, is een echt Chineesche" eigenschap, die de Chineesche wetenschap onnoemelijke schade heeft toegebracht), dat men iets bewijst door een groot aantal, met de zijne overeenkomende, oordeelen aan te halen en dan over de tegenargumenten en motieven luchtig heen te loopen. Hoe doet mei] de historie op deze wijze MI recht ! 11' zal er niet aan denken in eenigerlei opzicht liet imperialisme der mogendheden in China te verdedigen, duch wie zich e rus tij; in de tragedie der buitenlandsche betrekkingen met China gedurende de 19de eeuw verdiept, zal moeten erkennen dat aan beide zijden groote fouten en ernstige misslagen zijn be gaan. Het getuigt van een bedenkelijke wpper vlakki'heid te meenen, dat men in enkele pagina s deze geschiedenis kan afdoen en daarbij epitheta mag gebruiken over hel optrede:) der builenl;inders ;ils dr. Han zich veroorlooft (al zijn zij dan ook citaten !). Wanneer van een feit van den allereersten rang, den Bokserupstand, slechts wordt ge zegd, da! het ,,betreurenswaardig' was, mag dan niet wat meer begrip en waardeering worden verlangd van het optreden tier Wester lingen, -- althans wanneer men historie wil schrijven ? Doch het i-, niet mijn bedoeling mij op te werpen als pleitbezorger van de andere partij. Ik moest slechts waarschuwen voor de bijzondere eigenschappen van de lens waardooi hier verleden, en ook heden, zijn gefotogra feerd. Dat hierdoor ook schade wordt gedaan aan de juiste beoordeeli.ig van het econo mische en technische ontwikkelingsproces, waarvan de auteur zich tle beschrijving ten doel heeft gesteld, ligt voor de hand. Ware het hier de plaats, van menig onder werp dal de schrijver aanroert, zou men kunnen aantoonen, dat hier geen wetenschappelijke, doch partijoordeelen worden uitgesproken. Als voorbeeld noem ik slechts zijn een zijdige behandeling der oorzaken van de langzam.1 ontwikkeling van de spoorwegen in China. Dit is jammer, al doet het natuurlijk niet at' aan de waarde der aangevoerde feitelijke gegevens op zich zelf, Sommige conclusies van het slothoofdstukzijn verbijsterend. De vreemdelingen blijken niet de oorzaak (hoe ongewenscht dan ook) van China's industrialisatie, integendeel, zij zijn de oorzaak van het uitblijven van die industrialisatie en grootere economische ont wikkeling. Daarmede is tevens het geheim opgelost van den stilstand van de Chineesche beschavingX Inhet voorbijgaan wordt daarente gen aan de vreemdelingen wel de eer toegekend het beruchte squeeze" systeem te hebben uit gevonden!) Wanneer immers de vreemdelingen niet zoo barbaarsch waren opgetreden, wan neer zij slechts de Chineezen niet schichtig hadden gemaakt door hun begeerigheid, dan zouden deze niets liever hebben gedaan dan terstond de geheele Westersche technische santekraam over te nemen ! Hier moet ik toch waarlijk de Chineezen en de Chineesche cultuur tegen hun ijverigen advocaat in bescherming nemen. Het zijn werkelijk wel dieperliggende en deels zeer eerbiedwaardige redenen van cnltureelen aard die de Chineesche maatschappij zou traag deden zijn in het uvenieinen van Westersche techniek. Met het aan h;t Ie u van eenige uitspraken \ an Confu cius omtrent arbeid enz, waaraan een veel te ver gaande Interpretatie wuidt gegeven, is utGeschiktheid van de Chineesche maatschappij voor technische ritwikkelingnogniet bewezen . Integendeel, het zijn juist de ontzaglijke psychische, sociale en politieke omwentelingen , die met de industrialisatie gepaard gaan, ie de voornaamste oorzaken waren en blijven van de langzaamheid van het proces. Door zich blind te staren op tle buite ikmüsche in vloeden heeft schrijver hieraan te weinig aandacht geschonken en daarmede feitelijk den eigen a;ml v.m /.ijn stamvolk miskend. Op nog n misvatting moet ik de aandacht vestigen i.i het eerste hoofdstuk wordt de oudste geschiedenis van China verhaald, beginnende bijkans 3000 v. Chr. Kan het den schrijver verborgen zijn gebleven, dat dit alles mythologie, legende is, waarin, althans voor hè12de millennium vóór onze tijdrekening, waarschijnlijk wel een historische kern schuilt, doch waarvan wij niets zeker weten? Eerst bij het begin tier Chou-dynastie immers (1122 v. Chr.) beginnen wij langzamerhand vasten historischen bodem onder de voeten te krij gen. Waarom dan een unverfroren" me.deAPHORISMEN DOOR DR. A. ELOESSER Wat een armzalig werk is schrijven", dat altijd maar herkauwen van brokken, die ieder in den mond neemt! Wat een heerlijk werk is schrijven als men een goede kommapunt heeft gezet! De groote kunstenaar staat eiken keer voor een nieuw werk, als moest hij het abc der kunst van voren af aan opzeggen. Het talent kan bedriegen en misbruik van zich zelf maken, het genie is altijd redelijk. Werkelijk onbevangen menschen heb ik alleen onder geleerden aangetroffen, die hun leven wijden aan een zaak, welke hun koude kleeren niet raakt. Voor den intellectueel is elke afkeuring een aanranding van zijn bezit. Nergens vinden we vermeld, dat de Zeven Wijzen van Griekenland een Vereeniging hadden opgericht. De ethischen leven het gemakkelijkst, zij hebben het niet meer noodrg, goed te zijn. Wanneer het Communisme overal doorge voerd zal zijn, blijft er nog n adellijk ras uit te roeien, de klasse van hen, die hun arbeid liefhebben. De menschen moeten hoe langer hoe beter worden; maar dat ze goed worden zou ik niet willen beleven Toen Columbus een klein eiland ontdekte, bleek het een nieuwe wereld te zijn; in den regel is bij ontdekkingen de verhouding juist omgekeerd. Ronde vensters ileeling, dat Keizer Shun (2255- 2208), n der iv i de legendarische modellen van wijsheid en deugd, de eerste was, die ministerieele verantwoordelijkheid invoerde" (p, 4)? D'\ is waarlijk niet de historie een loopje nemen. Doch dit alles moet wellicht op rekening worden gesteld van 's schrijvers enthousiasme voor zijn stamland China, met zijn, in zoo menig opzicht, groot verleden en zijn, naar wij hopen, groote toekomst. Terecht wijst hij erop, dat door Nederland in China's ontwik keling een rol van beteekeuis kan worden ge speeld in grooter politieke onbaatzuchtig heid dan die van vele mogendheden, Op handelsgebied is China een land vau schier onuitputtelijke mogelijkheden en in den belangrijken Chineeschen bevolkingsgroep van zijn overzeesche gewesten bezit Nederland een waardevollen factor voor uitbreiding van z.ijn relaties. Schrijver bepleit het stichten van een studiefonds voor Chineezen in Nederland, waartoe dan, evenals Amerika zulks deed, wellicht het restant van de Bokserschadeloos stelling zou kunnen worden gebruikt. Een denkbeeld, dat onze volle sympathie heeft, doch waarvan in de tegenwoordige tijden van bezuiniging de verwezenlijking wel uitgesloten schijnt. Bij een eventueelen herdruk worde den schrijver aanbevolen zijn spelling van Chi neesche namen te herzien. Tegen de regels van de Engelsche transscriptie, die hij zegt te volgen, wordt al te vaak zonder eenig systeem gezondigd. Doch geen werk zonder feilen: sumnie summarum geeft dit boek den Nederlandschen man-van-zaken vele belangrijke inlichtingen omtrent den stand van China's industrialisatie. Bij het raadplegen daarvan blijve zijn hoofd nuchter als de cijfers zelve. J. J. l- D u v v K N D A'K. iiiiiiiiiiiiiiiimififimiiiimiiniiiiHiui,,,n,,,,,,,, imiiiiiiiiiliiiln Neuralgie, oorpijn en taiidpijn worden on middellijk tot bedaren gebracht door Sloan's Liniment Houdt het in gereedheid?het voorkomt uren van foltering en pijn. In wrijven onnoodig?het dringt door Verkrijgbaar bij alle Apoürekers ea Drogisten, Prijs. f. l. SLOAN'S Liniment